1. ZEKA DEĞİL ZEKALAR Öğretmen olarak Öğrencilerimizin zekalarını geliştirmedeki rolümüz.
2. BEYNİMİZİN İŞLEYİŞİ İnsanda bulunan 100 Trilyon hücrenin yaklaşık 100 Milyarı beynimizdedir.Beynin ağırlığı yada sinir hücresi nöronların sayısının fazlalığı zeka ile bağlantılı değildir.Nöronlar uyarılma ve alınan uyarıcıyı iletebilme özelliğine sahiptir. NÖRONLAR hücre gövdesi,dendrit ve akson olarak 3 kısmından oluşur.Her nöron dendritler aracılığıyla komşu nöronların aksonlarından gelen iletileri alır.Bu iletileri kimyasal ve elektiriksel işlemler yoluyla akson boyunca sinaps adı verilen boşluklara aktarır. Sinaps oluşturamayan nöronların çoğu ölür. Nöronlar işitilen,görülen dokunulan koklanılan tadılan uyarılara tepki verirken dendritler yoluyla fiziksel bağlantılar kurar ve geliştirir.
3. BEYNİMİZİN İŞLEYİŞİ Çocuğun aktif yaşantısı,zihinsel çabası ve zengin çevresel uyarıcılar dendritlerin dallanmasını hızlandırır.Böylece zeka gelişir.Öğrenciler beyinlerini kullanmaları için fırsatlarla karşı karşıya bırakılmadıklarında dendritler uyarılamazlar. Bu da bilgiyi algılamak için gerekli olan yetenekleri köreltebilir, bilginin işlenme sürecini yavaşlatabilir ve neural budanmaya neden olabilirler. Bu olay okul çağındaki çocuklarda genellikle baskın oldukları zeka alanları uyarılmadığında gerçekleşir.Örn:bir öğrencinin beyni hareket ederek işlem görüyorsa ve bu öğrenciye hareket etme serbestliği tanınmıyorsa beyin süreçlerinde neural budamaya neden bir azalma söz konusu olmaktadır.
4. ZEKA SÖZCÜĞÜNÜN ANLAMI ZEKA sözcüğünün neler ifade ettiğini ve öğretmen olarak bu konuda neler bilmemiz gerektiğini, birlikte tartışacağız, doğru sonuçlara varmaya çalışarak çocuklarımızı tanıyıp, anlayarak onlara yardım etmeye çalışacağız.
5. ZEKA : Kimilerine göre, çocuğun takvim yaşıyla orantılı olarak zihinsel faaliyetlerinin gelişimi,kimilerine göre ise sadece doğuştan sahip olunan üstün zihinsel etkinlik şansı diye tanımlanmıştır.Böylece zekayı ölçme amacıyla birtakım ölçekler hazırlanmış, özellikle de zeka testi adı verilen bu ölçekler hazırlanırken sadece çocuğun takvim yaşı ile zihinsel faaliyetlerinin birbirine göre oranı zekayı gösterir anlayışından yola çıkılmıştır.
6. IQ Zeka ölçeklerinin sayısal sonucuna IQ adı verilmiştir. Bu ölçeklerin uygulandığı çocuklar IQ’su yüksek çocuklar ve IQ’su düşük çocuklar olarak sınıflandırılmış,” çocuğun zekası,zeka ölçeğine göre sayısal sonuç olarak normal ya da normalin altında “ olarak değerlendirilmiştir. Zekanın değerlendirilmesi o kadar basit mi acaba? Okuldaki başarısızlıkları nedeniyle bu çocuktan bir şey olamaz başaramaz denilerek okuldan uzaklaştırılan kişilerin örnekleri çoktur.
7. IQ TESTLERİNİN GÜVENİRLİLİĞİ Stanford Binet’in 1908 yılında geliştirdiği ve zekayı IQ olarak ölçen bu testlerin, geçerliliği ve güvenilirliği hep tartışma konusu olduğundan,Dört kez revizyona tabi tutulmuştur.Test uygulanan kişilerin , ilgi alanları, yetenekleri, sosyo-ekonomik düzeyleri, ülke kültürü, ırk özellikleri ve uygulanan eğitim ortamları testlerde farklı farklı sonuçlar alınmasına neden olmuştur.
8. ZEKADAN ZEKALARA GEÇİŞ 1983 ten itibaren Zeka tanımı konusunda Howard Gardner’ın devreye girdiğini görüyoruz. Onun zeka konusundaki açıklamaları eğitimcileri yeniden düşündürmüş ve farklı bakış açısı yaratmıştır. Bu teoriye eğitimcilerin bakışı yaklaşımı ve ilgisi teori sahibini bile şaşırtmıştır.
9. ZEKADAN ZEKALARA GEÇİŞ Howard Gardner: “ Zekanın tanımını: BİYOLOJİK VE PSİKOLOJİK BİR POTONSİYEL ” “ BU POTANSİYEL, KİŞİYİ ETKİLEYEN BİR ÇOK FAKTÖRÜN SONUCU OLARAK AZ YADA ÇOK ÖLÇÜDE GERÇEKLİĞE DÖNÜŞÜR ”
10. Bu potansiyel tek bir zeka ile açıklanamaz. Beyin üzerinde yaptığı incelemelerde 8 farklı merkeze ulaşmış ve her bir merkezin var ve gerçek olduğu, her birinin keşfedilebileceği, uygun öğrenme ortamlarıyla da hem kendi içlerinde gelişimi hem de birbirlerinin gelişimi için kullanılabilecek, problem çözme ve ürün elde etme kapasitesi olarak tanımlanmıştır.
11. Çoklu zeka kuramına göre insan beyni; SÖZEL-DİLSEL, MANTIKSAL-MATEMATİKSEL, GÖRSEL-ALANSAL, İÇSEL, KİŞİLERARASI, DOĞA, BEDENSEL-KİNESTETİK, MÜZİKSEL zeka alanlarını içermektedir. Geleneksel eğitim bunlardan ilk ikisini, yani sayısal ve sözel olanı dikkate almaktadır. Oysa tek yönlü beslenme metobolizma üzerinde olumsuz etkiler oluşturuyorsa tek yönlü zeka beslenmesi de potansiyel olarak sınırlamaktadır.
12. ZEKAYA İLİŞKİN ESKİ BAKIŞ AÇISI YENİ BAKIŞ AÇISI *Sabittir. *Geliştirilebilir. *Niceliksel olarak ölçülür. *Sayısal olarak ölçülemez. *Tekildir. *Çeşitli yollarla ortaya konabilir. *Gerçek yaşamdan *Gerçek yaşam soyutlanarak ölçülür. durumlarında ölçülür. *Sıralama amaçlı kullanılır. *Başarılı olabilecekleri yolları anlamak için. kullanılır.
13. Biz öğretmenler olarak öğrencilerimizin, Zekalarını keşfedebilir miyiz? Bu zekaların varlığını test uygulamadan nasıl anlarız? Çocuklarımızın zekalarını tanımaya başlamadan önce bazı gerçekliklere inanmamız gerekiyor.
14. BİREYSEL FARKLILIKLAR Herkesin ilgi alanları farklıdır. Herkesin yetenekleri farklıdır. Herkesin öğrenme yolları birbirinden farklıdır. Hiç kimse dünyada var olan öğrenilecek şeylerin tümünü öğrenemez.
15. ÖĞRENCİLERİMİZİN ZEKALARINI NASIL TANIRIZ ? Her öğrenci birbirinden farklıdır. Bir öğrenciyi diğer öğrenciyle kıyaslamak doğru mudur? Öğrenci merkezli eğitim ve öğretim en doğru ve dünyaca kabul edilen eğitim ve öğretim uygulamasıdır.
16. Öğrencilerimizin Yetenekleri neler? Başarı ile yaptıkları neler? İlgilendiği alanlar neler? Neleri başarabilir? Öğrenirken hangi yolları kullanınca başarıyor? Bütün bilgileri bilebilir mi? Neleri bilmek onu mutlu ediyor? Nasıl yardım edersem bilmesi gerekenleri bilebilir ?
17. Öyle ise öğrencilerimizi ; farklı zeka türlerini kullanabilecekleri , zengin öğrenme ortamları sağlayarak , onları bu ortamlarda gözleyerek, denemelerine fırsat tanıyarak ,sorumluluklar vererek ve izleyerek tanımaya başlamalıyız. Aşağıda , her zeka için ayrı ayrı gösterge olarak sunulan davranışları ve ya bu davranışların benzerlerini yapıyorsa onun baskın olan zeka veya zekalarını keşfede biliriz.
18. DİLSEL, SÖZEL ZEKA Kelime oyunlarını sever. Hikaye, masal, fıkra dinlemek ve anlatmaktan hoşlanır. Sözel olarak kendini ustaca ifade edip iletişim kurar. Yaşına göre oldukça iyi kelime hazinesi vardır. Söylenenleri dinlediklerini unutmaz, iyi bir hafızası vardır. Okuma yazma ve kitaplara ilgi duyar.
19. MATEMATİKSEL, MANTIKSAL ZEKA Beyni zorlayıcı pazılları sever. Strateji oyunlarını sever. Nesnelerin nasıl çalıştığını merak eder, sorular sorar. Nesneleri birebir eşler. Hızlı bir şekilde zihinsel hesaplamalar yapar. Matematiksel aktiviteleri sever. Yüksek düşünme becerileri kullanır. Neden- sonuç ilişkisi kurar.
20. GÖRSEL;UZAYSAL ZEKA Dizi oluşturan pazılları ve bulmacaları sever. Kağıt üzerinde karalamalar yaparak başlar. Şemalarla anlatmayı sever. Okurken kitapların yazılarından çok resimlerine odaklanır. Görsel sunuşları sever. Sanat çalışmalarından çok keyif alır. Arkadaşlarına göre daha çok hayal kurar. Hayalindeki resimleri çok güzel anlatır. Tablo, harita, diyagramları kolaylıkla okur. Adresleri mükemmel tarif eder. Kolaylıkla bulur.
21. BEDENSEL;KİNESTETİK ZEKA Uzun zaman oturamaz. Oturmak zorunda kalırsa elleri, ayakları, saçları ile oynar. Nesneleri parçalayıp bütünleştirmeyi sever. Yeni tanımadığı nesnelere mutlaka dokunur. Koşmayı, atlamayı, tırmanmayı,güreşmeyi sever. Kendini tiatral olarak ifade eder. Parmak boya, hamur, çamur ve su ile oynamayı sever. Bir veya daha çok sporla uğraşır.
22. MÜZİKSEL, RİTMİK ZEKA Ritmik olarak konuşur veya ritmik hareket eder. Çevresindeki seslere karşı çok duyarlıdır. Müziğe eşlik eder. Çalışırken tempo tutar. Melodileri kolayca hatırlar. Nota bilmese de sesleri tanır. Öğrendiği şarkıları usulüne uygun seslendirir. Enstrüman çalar. Koroda çalışmaya heveslidir.
23. SOSYAL ZEKA Birden çok arkadaşı vardır. Çevresi tarafından aranılan bir kişidir. Diğerlerine ilgi gösterir. İlgilenir. Her ortamda çevresiyle çok kolay iletişim kurar. Klüp,kurslara üyedir. Problemi olan arkadaşlarına tavsiye verir. Doğal lider olarak davranır. Bir grup içinde olmayı sever
24. BİREYSEL, KİŞİLİK ZEKA Kendi kendine oynamaktan hoşlanır. Kendini yönlendirmeyi iyi bilir. Bağımsız çalışmaları ve oyunları sever. Bağımsız olduğunu gösterir. Başarı ve başarısızlıklardan ders almayı çok iyi bilir. Kendini sever, gurur duyar, sayar. Kendine güvenir. Güçlü alanlarını bilir.
25. DOĞACI ZEKA Hayvan ve çiçeklere karşı arkadaşlarına nazaran daha fazla ilgi duyar. Doğayı kolayca tanır. Doğadaki ayrımları yapabilir. Doğaya özel bir ilgisi vardır. Doğa yürüyüşlerini sever. Doğa ile iç içe yaşamaktan kamp hayatından hoşlanır. Hayvan ve bitkilerle konuşur.
26. Öğrencilerimizin kolayca ve zevk alarak yaptıklarından hareketle onlarda baskın olan ZEKA yada ZEKA’larını keşfettikten sonra tamam “ bu zeka var!, diğer zekalar yok!” demenin ne kadar yanlış olduğuna dikkatinizi çekmek istiyorum.
27. Öğrencinin dilsel zekası gelişmiş, matematiksel zekası yok yargısı son derece yanlıştır. Asıl olan DİLSEL ZEKADAN YARARLANIP, matematiksel zeka ve diğer zekaları GELİŞTİRMEKTİR. Bu anlayışla kurulan doğru ev ve okul ortamları Öğrencinin BASKIN ZEKALARINDAN yararlanarak BASKIN OLMAYAN ZEKALARINI geliştirir,hatta belli bir sürecin sonunda bu zekalar öyle uyumlu çalışmaya başlar ki tek bir zeka görüntüsü verir . Öğrencinin eğer sanat veya müzik zekası baskın değilse belki ilerde ressam yada müzisyen olamaz ama “beğeni ve zevk alma düzeyi gelişir”
28. Matematik zekası baskın değilse öğrenci Mühendis veya matematikçi olmayacaktır ama onun için hazırlanan matematik ortamları sayesinde yaşamında karşılaşacağı, Hesaplamaları kolayca yapabilir, neden –sonuç ilişkisini kurabilme yeteneği gelişebilir.
29. Unutmayın ki öğrencilerimiz , Matematik konularının anlamlarını dilsel zekası baskınsa senaryolaştırarak öğrenebilir.Eğer bir de Müzik zekası baskınsa ritim çalışmaları sayesinde sayıları,sayı dizilerini hatta işlem yapmayı öğrenebilirim. Bu tür çalışmalarla çok daha fazla çocuğa ulaşmak mümkündür.Böyle bir eğitim ve öğretim yaklaşımı,teori sahibi HOWARD GARDNER TARAFINDAN AYNI ODAYA BAKAN BİR ÇOK PENCERE benzetmesi ile açıklanıyor.
30. Son yılların ÇOKLU ZEKA TEORİSİ Eğitim alanında yeni bir çağ açmıştır. Büyük keşiftir. Çünkü ÖĞRENMENİN TEK YOLU YOKTUR, BİR ÇOK YOLU VARDIR VE BAŞARILI OLACAĞIMIZ BİR ALAN YOKTUR BİR ÇOK ALAN VARDIR.YETERKİ ÇOCUKLARIN HAYATINDA ETKİLİ OLAN YETİŞKİNLER ONLARI İYİCE TANISIN VE ONLAR İÇİN UYGUN EĞİTİM ORTAMLARINI PLANLASIN VE HAZIRLASIN.
31. KİŞİLİK ZEKASI Çocuğumuzun sorumluluklarını kullanmasına fırsat vermeliyiz. Kendisini tanımasına,ifade edebilmesine yardım etmeliyiz.Kendi kapasitesini kullanmayı öğrenmesini sağlamalıyız. Kişilik zekası gelişmiş insanlar diğer zekalarını geliştirmeyi daha kolaylıkla başarabilirler.
32. Konuşturulmayan soru sormasına fırsat verilmeyen ve yaptıkları sürekli eleştirilen hep yanlışları aranan ama doru davranışlar hem sohbet hem de model olarak sunulmayan çocukların kişilik zekalarını geliştirecek deneyimler söndürülmüş olur.Buna da ataerkil kültürlerde çok rastlanır. Türk kültürü de ataerkil kültürlerdendir. Yalnız son yıllarda çocuk eğitiminde demokrasi ya da özgürlük adına bir yanlış yapılıyor.
33. Aşağıda sıraladığımız çalışmaları önce öğretmenler olarak uygulayıp, model olduktan sonra onun yapmasını sağlayacak ortamları oluşturursanız çocukların ne kadar çok yönlü ve başarılı olacağını göreceğinizden hiç kuşkunuz olmasın. Genelde başarılı çocuklar doğru modeller arasında doğmuş çocuklardır. İstisnalar ise genleri nedeniyle doğuştan bir çok zekanın baskın olduğu kişilerdir.
34. DİLSEL ZEKA GELİŞİMİ İÇİN Günlük yazmaya teşvik edin, Düşündüklerini yazıya dökmesine yardım edin, Bir dergi yada gazeteye abone olmasını sağlayın, Mutlaka gittiği yerler hakkında yazmasını destekleyin, Gezilerde mutlaka kart yazıp göndersin, Dersle ilgili sorular hazırlasın , Anlattıklarını eleştirmeden dinleyin, düzeltmeler sözü bittikten sonra yapılsın, Hikaye, fıkra, masal, film anlatmasına fırsat tanıyın,iyi bir dinleyici olun, En az haftada bir gün, uygun bir saati okuma saati olarak belirleyin. Hikaye tamamlamalar , yeni öğrenilmiş sözcüklerle cümle kurma oyunları oynatın.
35. EYLEM Tanımla Listele Görüş Formüle et Yeniden ifade et Tartış Şiir , Öykü, Makale yaz Sunu Yap Ropörtaj yap Mektup yaz
36. MATEMATİKSEL ZEKA GELİŞİMİ İÇİN Pratik yaptır Güncel yaşamla eşleştir. Problem hazırlat İlişkilendir Sayılara dayalı oyunlar oynat. İki nesne arasındaki ilişkiyi buldur. Tahminde bulun Beyin fırtınası yap Olayları sıraya koy Grafik hazırla Soru bankası oluştur Bütçe hazırla Cevaplara soru oluştur.
37. EYLEM Tahmin et Uygula Karşılaştır Hipotez kur Problem yaz Şifrele Sınıfla Çözümle Hesapla Keşfet Dene Sor Akıl yürüt
38. GÖRSEL ALANSAL ZEKA GELİŞİMİ İÇİN Boyama ve resimler yapabileceği ortamı hazırla resim,heykel seramik sergilerine gitmesine olanak sağla, (Bedensel zeka dominant) Kamera ve fotoğraf makinası kullandır. Hayal kurmasını sağla Artık maddeleri biriktirip, yaratıcılığını kullanabileceği, Ürünler yarat Yolculuklarda ve derslerde harita kullanmasını sağla adres bulmak için kroki çizmesini iste Motif yaratma, işleme, boyama yapma ortamı oluşturmak. Konunun resmini yaptır. İki boyutlu ve üç boyutlu çizmesini iste Resmi anlattır.
39. EYLEM Çiz Hayal et Şekil ver İnşa et Resmini yap Poster yap Görsel ayrıntıları hatırla Dekore et
40. MÜZİKSEL ZEKA GELİŞİMİ İÇİN Derslerde müziksel ritmik etkinliklerden yararlana bilirsiniz. Sanat değeri önemli müzik konserlerine gitmelerini teşvik edebilirsiniz, Müzik aletlerini kullanmalarını önerebilir, ders ortamlarında bu enstrümanlardan yararlanabilirsiniz. Konu ile ilgili beste yapmalarını sağlayabilirsiniz. Tekrar yaparken ritimlerden yararlanabilirsiniz. Bir müzik eserini dinleyip, hikayeleştirmeye ya da resimlemeye , Bedensel hareketler ile ifadeye yönlendirebilirsiniz.
41. EYLEM Bestele Kaydet Şarkı sözü yaz Ritim tut Mırıldan Şarkı söyle Nota yaz Islık çal Ayaklarını vur Melodiyi tanı Enstrüman tanı Şarkıyı hatırla
42. BEDENSEL ZEKA GELİŞİMİ İÇİN Boya ve hamur çalışmalarını destekleyebilirsiniz. Anlatımlarını jest , mimik ve beden dilini kullanarak ifade edebilecekleri ortamlar yaratabilirsiniz. Sınıfın ve aktivitenin düzenlenmesinde öğrencilerden yararlanabilirsiniz. Bedenlerini kullanabilecekleri sessiz sinema türündeki oyunları sınıfa taşıyabilirsiniz. Spor ve dansa yönlendirebilirsiniz.
43. EYLEM Göster Öğret Ayarla Parçalara ayır Dene Rol yap Yapı oluştur Alan gezisi yap Taklit et Araştır.
44. SOSYAL ZEKA GELİŞİMİ İÇİN Gruplarla çalışmaya yönlendirmek. Farklı kulüp ve aktivitelerde görev almaya teşvik etmek. Konu araştırmalarında Röportajlar kullanılabilir. Sınıf olarak sosyal aktiviteler hazırlanabilir. Yarışmalar düzenlenebilir. Gruplar karşısında konuşma egzersizleri yaptırmak. Öğrendiklerini ve düşündüklerini başkaları ile paylaşmaya teşvik etmek. Sınıfta sosyal bir sorun üzerinde tartışma yapılabilir. Çözümü onlardan istenebilir.
45. EYLEM Gözlem yap Paylaş Tartış Katıl İşbirliği yap Yardım et Öğret Takım kur Arabulucu ol Empati kur İkna et
46. DOĞA ZEKASI GELİŞİMİ İÇİN Hayvan bakma sorumluluğu vermek. Çiçek yetiştirme sorumluluğu vermek.Doğa köşesi oluşturmak. Çevre kulüplerinde görev alma yada desteklemeye teşvik etmek. Doğa ile ilgili diğer dominant zekalarından yararlanmak. Doğa resimleri çizmek doğa ile ilgili şarkılar vb. gibi. Doğa ile ilgili belgeselleri izlemeye yönlendirmek. Fotoğraf ve kamera kullanımını destekleyici ev çalışmaları, projeler ,araştırmalar vermek. Doğa panoları hazırlamak.
47. EYLEM Gözle Tahmin et Sınıflandır Kategorize et Çözümle Fotograf çek Seyahat et Bitki yetiştir. Hayvan besle Koleksiyon yap Araştır. Keşfet
