�ݺ�ߣ

Μέρος β΄
Ονοματικοί ομοιόπτωτοι
προσδιορισμοί
1 ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΠΑ- 53ο ΓΕΛ ΑΘΗΝΩΝ

Όσοι προσδιορισμοί είναι ουσιαστικά χωρίζονται
σε:
α) παράθεση
β) επεξήγηση

Τι είναι η παράθεση;
Παράθεση ονομάζεται
• το ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο
ουσιαστικό ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός και που
παραθέτει-προσθέτει στον όρο τον οποίο προσδιορίζει ένα
κύριο και γνωστό γνώρισμα
• είναι μια γενική έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει
είναι μια μερική έννοια
• αναλύεται σε αναφορική πρόταση.

Στο παραπάνω παράδειγμα η
λέξη ὁ ναύαρχος
• είναι ουσιαστικό που
τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο
ουσιαστικό (Λύσανδρος) ως
ονοματικός ομοιόπτωτος
προσδιορισμός, αποδίδοντας
ένα κύριο και γνωστό
γνώρισμα
• είναι μια γενική* έννοια, ενώ
το ουσιαστικό που προσδιορίζει
είναι μια μερική* έννοια
• αναλύεται σε αναφορική
πρόταση.
Λύσανδρος ὁ ναύαρχος ἐπολιόρκει τὰς
Ἀθήνας.

Πώς βρίσκουμε την παράθεση;

Για να βρούμε την παράθεση πρέπει πρώτα να έχουμε βρει τους κύριους
όρους της πρότασης. Με συντομία ακολουθούμε την εξής μέθοδο:
1. Βρίσκουμε το ρήμα
2. Ελέγχουμε αν το ρήμα είναι συνδετικό ή μεταβατικό.
3. Βρίσκουμε το υποκείμενο
4α. Αν είναι συνδετικό, βρίσκουμε το κατηγορούμενο
4β. Αν είναι μεταβατικό βρίσκουμε το αντικείμενο ή τα αντικείμενα.
5. Όποια λέξη περισσέψει, είναι προσδιορισμός
6. Ελέγχουμε ποια λέξη προσδιορίζει ο προσδιορισμός.
7. Ελέγχουμε αν ο προσδιορισμός είναι ονοματικός ή επιρρηματικός.
8. Αν είναι ονοματικός, ελέγχουμε αν είναι ομοιόπτωτος ή ετερόπτωτος με
τη λέξη που προσδιορίζει.
9. Αν είναι ομοιόπτωτος, ελέγχουμε αν είναι ουσιαστικό ή επίθετο
10. Αν είναι ουσιαστικό, ελέγχουμε αν είναι μερική ή γενική έννοια σε
σχέση με τη λέξη που προσδιορίζει.

Η παράθεση αναλύεται
σε αναφορική πρόταση, δηλαδή σε
μια πρόταση που αρχίζει με την
αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ,
π.χ.
Ὁ Σάμιος, ὁ ναύαρχος > Ὁ Σάμιος, ὅς
ναύαρχος ἦν. (= Ο Σάμιος, ο οποίος
ήταν ναύαρχος)
Σε τι αναλύεται η
παράθεση;

Ποιες άλλες λέξεις εκτός από τα
ουσιαστικά προσδιορίζει η παράθεση;
Η παράθεση εκτός από
τα ουσιαστικά
προσδιορίζει και τις
αντωνυμίες, συνήθως
τις προσωπικές ή τις
δεικτικές,
π.χ.
Ἡμεῖς, οἱ Ἕλληνες,
Τούτους, τοὺς πρέσβεις.

Συμπληρωματικά
για την παράθεση

1. Η παράθεση μπορεί
να συνοδεύεται από
ένα επίθετο ή από
ένα ουσιαστικό σε πτώση
γενική, π.χ.
→ Καταλαμβάνει Φυλήν, χωρίον
ἱσχυρόν. (επίθετο)
(= Καταλαμβάνει τη Φυλή, που
είναι ισχυρή τοποθεσία)
→ Ἐπύαξα, ἡ Συεννέσιος γυνή. >
(ουσιαστικό σε γενική)
(= Η Επύαξα, η οποία ήταν
σύζυγος του Συεννέσιος)

2. Παράθεση μπορούν
να δεχτούν και
ολόκληρες προτάσεις,
π.χ.
→ Ἐμέθυον, ἱκανή
πρόφασις εἰς τὸ
ἀμαρτάνειν > παράθεση
στην πρόταση ἐμέθυον
(= Μεθούσαν, πράγμα
που αποτελεί αρκετή
πρόφαση για να κάνουν
σφάλματα)

3. Συχνά η παράθεση που
χαρακτηρίζει το περιεχόμενο
μια ολόκληρης πρότασης
βρίσκεται μπροστά από την
πρόταση και τότε
λέγεται προεξαγγελτική
παράθεση (προειδοποιητική)
, π.χ.
→ Ὁ Ἀρμένιος
ἐξεπλάγη, καὶ τὸ μέγιστον,
ἐφοβεῖτο ὅτι ἔμελλεν
ὀφθήσεσθαι.
(= Ο Αρμένιος τα έχασε, και
το σπουδαιότερο απ' όλα,
φοβόταν γιατί επρόκειτο να
τον δουν.)

Ως προεξαγγελτικές παραθέσεις
συνήθως χρησιμοποιούνται οι
εξής λέξεις και φράσεις:
τὸ μέγιστον = το μεγαλύτερο
απ' όλα, τὸ δεινότατον = το πιο
φοβερό απ΄ όλα, τὸ ἔσχατον =
το ανώτατο όριο, ἀμφότερον =
και το ένα και το
άλλο, τοὐναντίον = το
αντίθετο, τὸ λεγόμενον = όπως
λένε, τὸ κεφάλαιον = το
αποκορύφωμα, τεκμήριον =
απόδειξη, τὸ τοῦ Ὁμήρου =
όπως λέει ο Όμηρος, τὸ τῆς
παροιμίας = όπως λέει η
παροιμία.

Τι είναι η επεξήγηση;

Επεξήγηση ονομάζεται
το ουσιαστικό που τοποθετείται
κοντά σε ένα άλλο ουσιαστικό ως
ονοματικός ομοιόπτωτος
προσδιορισμός και
που επεξηγεί τον όρο τον οποίο
προσδιορίζει, τον εξηγεί
περισσότερο.
είναι μια μερική έννοια, ενώ το
ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι
μια γενική έννοια
στη μετάφραση μπορεί να
προηγείται η λέξη δηλαδή.

Στο παραπάνω παράδειγμα
η λέξη ὁ Λύσανδρος
είναι ουσιαστικό που
τοποθετείται κοντά σε ένα
άλλο ουσιαστικό (ὁ
ναύαρχος) ως ονοματικός
ομοιόπτωτος
προσδιορισμός,
επεξηγώντας το
είναι μια μερική* έννοια,
ενώ το ουσιαστικό που
προσδιορίζει είναι μια
γενική* έννοια
στη μετάφραση μπορεί να
προηγείται η λέξη δηλαδή.
Ὁ ναύαρχος, ὁ
Λύσανδρος ἐπολιόρκει τὰς
Ἀθήνας.

Πώς βρίσκουμε την επεξήγηση;

Η μέθοδος είναι ίδια με αυτή που
ακολουθούμε για την παράθεση.
ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΠΑ- 53ο ΓΕΛ ΑΘΗΝΩΝ
19

Ποιες άλλες λέξεις εκτός από τα
ουσιαστικά προσδιορίζει η επεξήγηση;
20

21
 Επεξήγηση δέχονται και οι αντωνυμίες, κυρίως
οι δεικτικές, π.χ.
→ Περικλῆς τούτων ἐγένετο
μαθητής, Ἀναξαγόρου καὶ Δάμωνος.
(= Ο Περικλής υπήρξε μαθητής αυτών, του Αναξαγόρα
και του Δάμωνα)

Συμπληρωματικά για την επεξήγηση
22

1. Συχνά η επεξήγηση γίνεται
σαφέστερη με την προσθήκη
του ρήματος λέγω, π.χ.
→ Προσέκρουσα ἀνθρώπῳ
πονηρῷ, Ἀνδροτίωνα λέγω.
(= Έπεσα πάνω σ' έναν
άνθρωπο κακό, τον
Ανδροτίωνα εννοώ)
Στην περίπτωση αυτή η
επεξήγηση βρίσκεται σε πτώση
αιτιατική (ως αντικείμενο του
ρ. λέγω) και δε συμφωνεί στην
πτώση με το ουσιαστικό που
προσδιορίζει: ἀνθρώπῳ >
δοτική, Ἀνδροτίωνα > αιτιατική
23

2. Ως επεξήγηση ουσιαστικού ή του
ουδετέρου δεικτικής αντωνυμίας
τοποθετείται απαρέμφατο με το άρθρο
ή χωρίς το άρθρο, ειδική ή άλλου
είδους πρόταση, π.χ.
→ Εἷς οἰωνός ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ
πάτρης. > απαρέμφατο χωρίς το άρθρο
(= Μια προφητεία είναι καλύτερη απ'
όλες, δηλ. το να μάχεται κανείς για την
πατρίδα του)
→ Ἐγὼ δ' οὐκ ἀγνοῶ τοῦθ', ὅτι ὑμεῖς
οὐ τοὺς αἰτίους ἀλλὰ τοὺς ὑστάτους
εἰπόντας ἐν ὀργῇ ποιεῖσθε. > ειδική
πρόταση
(= Εγώ δεν αγνοώ αυτό, ότι δηλαδή
εσείς οργίζεσθε όχι εναντίον των
υπευθύνων, αλλά εναντίον αυτών που
μίλησαν τελευταίοι)
24

3. Μετά από τα
επιρρήματα ὦδε και οὕτω τοποθετείται
ως επεξήγηση απαρέμφατο χωρίς
άρθρο ή μετοχή, π.χ.
→ Ὁ νόμος οὕτω τάττει, μὴ τὸν μάντιν
τοῦ στρατηγοῦ ἄρχειν ἀλλά τὸν
στρατηγὸν τοῦ μάντεως. > άναρθρο
απαρέμφατο
(= Ο νόμος έτσι ορίζει, δηλαδή να μην
εξουσιάζει ο μάντης τον στρατηγό, αλλά ο
στρατηγός τον μάντη.)
→ Ταύτην τὴν
ἡμέραν οὕτως ἐπορεύθησαν, τὰ μέν
τοι μαχόμενοι τὰ δὲ καὶ ἀναπαυόμενοι. >
μετοχή
(= Αυτή την ημέρα έτσι βάδισαν, δηλ.
άλλοτε πολεμώντας και άλλοτε
αναπαυόμενοι.)
25

Σύγκριση παράθεσης - επεξήγησης
26

Η διαφορά της παράθεσης από την
επεξήγηση είναι ότι:
η παράθεση είναι γενική έννοια, η
επεξήγηση είναι μερική έννοια,
σε σύγκριση με τη λέξη που
προσδιορίζουν.
Αυτό θα πρέπει να το θυμάσαι πάντα!
27

�ݺ�ߣ

Omoioptotoi meros b

More Related Content

Omoioptotoi meros b