1. Orixe e breve historia
A lingua galega o galego pertence 叩 familia das linguas rom叩nicas coma o franc辿s ou o
catal叩n e 辿 o resultado da evoluci坦n do lat鱈n introducido polos romanos no noroeste da
Pen鱈nsula Ib辿rica. Desde o s辿culo IX, a lingua falada nesta 叩rea era tan diferente que podemos
considerar a existencia de d炭as linguas: o lat鱈n e o galego. O documento literario m叩is antigo
que co単ecemos actualmente 辿 a cantiga sat鱈rica Ora faz osto senhor de Navarra", escrita a
fins do s辿culo XII por Joam Soares de Pavia. Este foi o per鱈odo m叩is brillante da literatura
galega. O galego chegou a ser a lingua da poes鱈a l鱈rica en toda a pen鱈nsula. F叩lase de poes鱈a
l鱈rica galego-portuguesa, porque ata mediados do s辿culo XIV formaron un mesmo tronco
ling端鱈stico.
A fins do Medievo, a lingua e a literatura galegas entraron nun per鱈odo de decadencia
provocado fundamentalmente por un contexto sociopol鱈tico dominado por unha clase
mandataria for叩nea e allea aos intereses culturais e identitarios de Galicia. Malia a pervivencia
da lingua no 叩mbito do privado e dos contextos de comunicaci坦n informal, o galego estivo
ausente dos usos escritos durante un longo per鱈odo de tres s辿culos XVI, XVIII e XVIII
chamados S辿culos Escuros.
No s辿culo XVIII houbo voces que, influenciadas polos ideais ilustrados, mostraron a s炭a
preocupaci坦n polo subdesenvolvemento do galego e ofreceron novas achegas aos 叩mbitos
econ坦mico, social e cultural.
Rexurdimento 辿 o nome do noso movemento de renovaci坦n cultural, que tivo lugar ao longo do
s辿culo XIX. Cantares Gallegos, a primeira obra escrita totalmente en lingua galega, publicada
en 1863 por Rosal鱈a de Castro, inaugurou o Rexurdimento pleno. A primeira gram叩tica e
dicionario galegos, esenciais para a s炭a estandarizaci坦n, apareceron tam辿n no s辿culo XIX.
A consolidaci坦n do galego non tivo lugar ata o s辿culo XX. A recuperaci坦n do galego como
lingua hist坦rica, cultural e literaria confirmouse cara a finais do s辿culo XX, coa consecuci坦n do
seu status de lingua oficial xunto co castel叩n en Galicia, a fixaci坦n dunha norma ortogr叩fica e
morfol坦xica, a s炭a introduci坦n no 叩mbito escolar, etc. a lingua dos medios de comunicaci坦n
p炭blicos de Galicia e actualmente ten presenza coti叩 nos espazos comerciais e de ocio. As鱈 e
todo, na actualidade afronta tam辿n dificultades, fundamentalmente no 叩mbito empresarial e
mesmo nos contextos familiares das principais urbes galegas, nas que est叩 a aumentar a
presenza do castel叩n como lingua principal dos fogares.
