�ݺ�ߣ

Osnove programiranja NC i CNC glodalicaOsnove programiranja NC i CNC glodalica
IV godinaIV godina – Tehničar za kompjutersko upravljanje– Tehničar za kompjutersko upravljanje
– Programiranje CNC mašina– Programiranje CNC mašina
Vukašin BratićVukašin Bratić dipl.maš.inž.dipl.maš.inž.
Aleksandar JovanovićAleksandar Jovanović dipl.maš.inždipl.maš.inž..
Vladan BugarinovićVladan Bugarinović dipl.maš.inždipl.maš.inž..

Nivoi upravljanjaNivoi upravljanja
 NCNC – numeričko upravljanje (upravljanje sa UJ u vidu bušača/čitača trake– numeričko upravljanje (upravljanje sa UJ u vidu bušača/čitača trake
(sa potrebnom elektronikom) i informacijama u vidu redova izbušenih(sa potrebnom elektronikom) i informacijama u vidu redova izbušenih
nizova otvora na pokretnoj traci – nosaču informacija),nizova otvora na pokretnoj traci – nosaču informacija),
 CNCCNC – računarsko numeričko upravljanje (upravljanje sa UJ u vidu– računarsko numeričko upravljanje (upravljanje sa UJ u vidu
računara i upravljačkim informacijama u vidu digitalnih (analognih)računara i upravljačkim informacijama u vidu digitalnih (analognih)
vrednosti napona (logičke nule – 0V i jedinice – najčešće 3V ili 5V) ivrednosti napona (logičke nule – 0V i jedinice – najčešće 3V ili 5V) i
nosioca informacija u vidu magnetnog diska ili drugog oblika trajnenosioca informacija u vidu magnetnog diska ili drugog oblika trajne
memorije),memorije),
 DNCDNC – direktno numeričko upravljanje (upravljanje sa UJ koja kontroliše i– direktno numeričko upravljanje (upravljanje sa UJ koja kontroliše i
reguliše rad više NC/CNC mašina, kod koje zadatak UJ nije samoreguliše rad više NC/CNC mašina, kod koje zadatak UJ nije samo
sprovođenje upravljačkih informacija već i njihova sinhronizacija na višesprovođenje upravljačkih informacija već i njihova sinhronizacija na više
pojedinačnih obradnih sistema),pojedinačnih obradnih sistema),
 ACAC – adaptivno upravljanje (upravljanje sa korekcijom registrovanih– adaptivno upravljanje (upravljanje sa korekcijom registrovanih
vrednosti poremećaja – npr. prekoračenjem temperature rezanja u zonivrednosti poremećaja – npr. prekoračenjem temperature rezanja u zoni
rezanja UJ koriguje režime obrade, ili pušta drugi oblik SHP-a u zonurezanja UJ koriguje režime obrade, ili pušta drugi oblik SHP-a u zonu
rezanja sve dok se temperatura ne zadrži u zadatim granicamarezanja sve dok se temperatura ne zadrži u zadatim granicama
optimalnosti i sl.).optimalnosti i sl.).

Struktura NC/CNC mašineStruktura NC/CNC mašine

Koordinatni sistemiKoordinatni sistemi

Karakteristične tačkeKarakteristične tačke
NC/CNC- glodalicaNC/CNC- glodalica

 Nulta tačka mašineNulta tačka mašine – fiksna tačka definisana konstrukcijom mašine,– fiksna tačka definisana konstrukcijom mašine,
 Referentna tačkaReferentna tačka – Ishodište uspostavljanja relacije tipa– Ishodište uspostavljanja relacije tipa predmet obradepredmet obrade –– alatalat –– mašinskamašinska
nulanula. Referentna tačka je najčešće definisana krajnjim položajem klizača po upravljanim osama. Referentna tačka je najčešće definisana krajnjim položajem klizača po upravljanim osama
(u tom položaju mašina nam na(u tom položaju mašina nam na DRODRO-u daje koordinate-u daje koordinate RR tačke u svom koordinatnom prostoru).tačke u svom koordinatnom prostoru).
Ukoliko mašina ne poseduje mikroprekidače (senzore dodira) programer mora predvidetiUkoliko mašina ne poseduje mikroprekidače (senzore dodira) programer mora predvideti
proizvoljnu tačku u koordinatnom prostoru mašine kao osnovnu ishodišnu tačku za dalju obraduproizvoljnu tačku u koordinatnom prostoru mašine kao osnovnu ishodišnu tačku za dalju obradu
–– HOMEHOME poziciju. Ona u tom slučaju predstavlja zamenu za tačkupoziciju. Ona u tom slučaju predstavlja zamenu za tačku MM (tačka(tačka MM ii RR se takose tako
poklapaju),poklapaju),
 Nulta tačka predmeta obradeNulta tačka predmeta obrade – Tačka na predmetu obrade čiji položaj definiše programer-– Tačka na predmetu obrade čiji položaj definiše programer-
tehnolog. Ova tačka je najbitnija za matematičko opisivanje kretanja alata u odnosu na predmettehnolog. Ova tačka je najbitnija za matematičko opisivanje kretanja alata u odnosu na predmet
obrade. Njen položaj se UJ zadaje merenjem pripremka i njegovim lociranjem u odnosu naobrade. Njen položaj se UJ zadaje merenjem pripremka i njegovim lociranjem u odnosu na
odabranu tačku steznog pribora i naknadnim premeštanjem koordinatnog sistema iz referentneodabranu tačku steznog pribora i naknadnim premeštanjem koordinatnog sistema iz referentne
tačketačke RR u tačku na steznom priboru, pa zatim u tačkuu tačku na steznom priboru, pa zatim u tačku WW. Jednostavniji način je da se direktnim. Jednostavniji način je da se direktnim
tangiranjem predmeta obrade sa alatom uspostavi lokacija ove tačke i važna relacijska vezatangiranjem predmeta obrade sa alatom uspostavi lokacija ove tačke i važna relacijska veza
neophodna za tačnu obradu (položaj alata u odnosu naneophodna za tačnu obradu (položaj alata u odnosu na WW se obavezno mora uneti u UJ),se obavezno mora uneti u UJ),
 Kontrolna tačka alataKontrolna tačka alata – Tačka u podnožju steznog pribora alata. Predstavlja osnovu za– Tačka u podnožju steznog pribora alata. Predstavlja osnovu za
definisanje startne tačke alata (teorijskog vrha alata) unosom izmerenih dimenzija dužina (visina)definisanje startne tačke alata (teorijskog vrha alata) unosom izmerenih dimenzija dužina (visina)
i prečnika (širina) alata. U praktičnim primerima u kojima se tangiranjem PO sa prvim alatomi prečnika (širina) alata. U praktičnim primerima u kojima se tangiranjem PO sa prvim alatom
uspostavi relacijska veza, vrh prvog alata se uzima za kontrolnu tačku (poklapa se sa startnomuspostavi relacijska veza, vrh prvog alata se uzima za kontrolnu tačku (poklapa se sa startnom
tačkom alata), a korekcije drugih alata su samo razlike dužina u odnosu na prvi alat (korekcije 2,tačkom alata), a korekcije drugih alata su samo razlike dužina u odnosu na prvi alat (korekcije 2,
3 i ostalih alata se unose u tablicu alata UJ, a utvrđuju se neposrednim tangiranjem radnog3 i ostalih alata se unose u tablicu alata UJ, a utvrđuju se neposrednim tangiranjem radnog
predmeta).predmeta).
Karakteristične tačke NC/CNC glodalica - objašnjenjeKarakteristične tačke NC/CNC glodalica - objašnjenje

““Sherline” CNC glodalica – didaktičko sredstvoSherline” CNC glodalica – didaktičko sredstvo

5-osni obradni centar5-osni obradni centar - CNC mašine sa osnovom kinematske- CNC mašine sa osnovom kinematske
strukture konvencionalnih mašina i kinematskom nadgradnjom –strukture konvencionalnih mašina i kinematskom nadgradnjom –
dodatnim upravljanim osama rotacije i translacijedodatnim upravljanim osama rotacije i translacije

CNC glodalica izrađena u radionicama Tehničke škole izCNC glodalica izrađena u radionicama Tehničke škole iz
SmederevaSmedereva

Tehnološka dokumentacijaTehnološka dokumentacija
 Plan operacija i zahvataPlan operacija i zahvata
 Plan stezanja predmeta obradePlan stezanja predmeta obrade
 Plan alataPlan alata
 Plan rezanjaPlan rezanja
 Programska listaProgramska lista

Plan operacija i zahvataPlan operacija i zahvata

Plan stezanja predmeta obradePlan stezanja predmeta obrade

Plan rezanja – hodograf alataPlan rezanja – hodograf alata

Plan rezanja – koordinate čvornih tačaka ekvidistantnePlan rezanja – koordinate čvornih tačaka ekvidistantne
konture, ili konture u slučaju upotrebe G42 (G41)konture, ili konture u slučaju upotrebe G42 (G41)

Programska lista – programski listProgramska lista – programski list

Struktura NC koda (programa)Struktura NC koda (programa)

Znaci i važnije adreseZnaci i važnije adrese
 %%-POČETAK I KRAJ PROGRAMA-POČETAK I KRAJ PROGRAMA
 ()()-OZNAČAVANJE KOMENTARA-OZNAČAVANJE KOMENTARA
 NN-REDNI BROJ REČENICE (BLOKA)-REDNI BROJ REČENICE (BLOKA)
 FF-BRZINA POMOĆNOG KRETANJA (KORAK)-BRZINA POMOĆNOG KRETANJA (KORAK)
 SS-BROJ OBRTAJA-BROJ OBRTAJA
 HH-POZIV KOREKCIJE VISINE ALATA-POZIV KOREKCIJE VISINE ALATA
 DD-POZIV KOREKCIJE PREČNIKA ALATA-POZIV KOREKCIJE PREČNIKA ALATA
 TT-POZIV ALATA-POZIV ALATA
 GG-GLAVNE FUNCIJE (USLOVI PUTA)-GLAVNE FUNCIJE (USLOVI PUTA)
 MM-POMOĆNE FUNKCIJE (TEHNOLOŠKE NAREDBE)-POMOĆNE FUNKCIJE (TEHNOLOŠKE NAREDBE)

Adrese DIN 66025 / ISO 6983Adrese DIN 66025 / ISO 6983

G i M funkcijeG i M funkcije
 GG funkcije – glavne funkcije koje opredeljuju kinematikufunkcije – glavne funkcije koje opredeljuju kinematiku
i geometriju obradei geometriju obrade
(linearna i kružna kretanja, Offset-i, izbor sistema(linearna i kružna kretanja, Offset-i, izbor sistema
mera, apsolutni ili relativni unos koordinata...)mera, apsolutni ili relativni unos koordinata...)
 MM funkcije – pomoćne funkcije koje opredeljujufunkcije – pomoćne funkcije koje opredeljuju
tehnološku i upravljačko-izvršnu stranu programiranjatehnološku i upravljačko-izvršnu stranu programiranja
CNC obradeCNC obrade
(uključivanje obrtanja glavnog vretena, programska(uključivanje obrtanja glavnog vretena, programska
pauza, stop, premotavanje programa, uključivanjepauza, stop, premotavanje programa, uključivanje
SHP-a, poziv izmene alata...).SHP-a, poziv izmene alata...).

Tablica G funkcijaTablica G funkcija

Tabela M funkcijaTabela M funkcija

Hijerarhija G i M funkcijaHijerarhija G i M funkcija
 %%
 Komentar () - npr. (Program uradio ... Vrednosti Offset-a UJ su x-5,Z5,z10 ...)Komentar () - npr. (Program uradio ... Vrednosti Offset-a UJ su x-5,Z5,z10 ...)
 Brojevi blokova (redova programa – NC koda) – N1, N2, N3...Brojevi blokova (redova programa – NC koda) – N1, N2, N3...
 Inčni (colovni) ili metrički sistem – G20 (inch – “), G21 (mm)Inčni (colovni) ili metrički sistem – G20 (inch – “), G21 (mm)
 Apsolutni ili relativni unos koordinata – G90 (apsolutni), G91 (relativni)Apsolutni ili relativni unos koordinata – G90 (apsolutni), G91 (relativni)
 Isključivanje korekcija po poluprečniku i gašenje svih cikllusa - G40, G80Isključivanje korekcija po poluprečniku i gašenje svih cikllusa - G40, G80
 Izbor radne ravni (za glodanje startna ravan G17 – XY ravan, za struganje G18 – XZ ravan)Izbor radne ravni (za glodanje startna ravan G17 – XY ravan, za struganje G18 – XZ ravan)
 Selekcija alata i definisanje korekcije – M06 T01 (za struganje T0101 – 01 broj alata i 01Selekcija alata i definisanje korekcije – M06 T01 (za struganje T0101 – 01 broj alata i 01
adresa korekcije)adresa korekcije)
 Uključivanje obrtanja vretena (M3, M4, S) i SHP-a (M7, M8)Uključivanje obrtanja vretena (M3, M4, S) i SHP-a (M7, M8)
 Offset-i (G54... Ili G92) – premeštanje koordinatnog sistema iz tačke B ili R u WOffset-i (G54... Ili G92) – premeštanje koordinatnog sistema iz tačke B ili R u W
 Radni deo programa G00, G01, G02, G03, F...Radni deo programa G00, G01, G02, G03, F...
(Napomena: ukoliko su čvorne tačke hodografa na obratku – prethodno predvideti unos radijusa vrha alata u(Napomena: ukoliko su čvorne tačke hodografa na obratku – prethodno predvideti unos radijusa vrha alata u
tablicu alata, funkcije G41 ili G42 )tablicu alata, funkcije G41 ili G42 )
G28 – Funkcija vraćanja alata (startne tačke alata) u HOME pozicijuG28 – Funkcija vraćanja alata (startne tačke alata) u HOME poziciju
 Izmena alata i definisanje korekcije - M06 T02 (za struganje T0202 – 02 broj alata i 02 adresaIzmena alata i definisanje korekcije - M06 T02 (za struganje T0202 – 02 broj alata i 02 adresa
korekcije ili T02 03 – 02 broj alata i 03 broj korekcije)korekcije ili T02 03 – 02 broj alata i 03 broj korekcije)
(Napomena: Ukoliko nismo odabrali opciju(Napomena: Ukoliko nismo odabrali opciju Stop Spindle Wait For Cycle StartStop Spindle Wait For Cycle Start moramo uneti blok samoramo uneti blok sa
programskom pauzom M1 da bi smo mogli da izmenimo alat)programskom pauzom M1 da bi smo mogli da izmenimo alat)
 Gašenje korekcija po visini G49 i po poluprečniku (radijusu) G40Gašenje korekcija po visini G49 i po poluprečniku (radijusu) G40
 Gašenje obrtanja vretena i SHP-a (M5 i M9)Gašenje obrtanja vretena i SHP-a (M5 i M9)
 G28 - Vraćanje u HOME poziciju nakon završene obrade (R tačku)G28 - Vraćanje u HOME poziciju nakon završene obrade (R tačku)
(Napomena: ukoliko je u prvim redovima Offset W tačke zadat sa G92 programira se vraćanje brzim hodom u(Napomena: ukoliko je u prvim redovima Offset W tačke zadat sa G92 programira se vraćanje brzim hodom u
R tačku direktnim unosom dva bloka G00 Xr i G00 Zr – prvo po X, a zatim po Z osi. Isti postupak se možeR tačku direktnim unosom dva bloka G00 Xr i G00 Zr – prvo po X, a zatim po Z osi. Isti postupak se može
uraditi poništavanjem trenutnog offseta G92.1 i unosom funkcije G28)uraditi poništavanjem trenutnog offseta G92.1 i unosom funkcije G28)
 Premotavanje ili kraj programa – M30, M2 (M3)Premotavanje ili kraj programa – M30, M2 (M3)
 %%

G90 (G91) - Izbor načina unosa koordinata čvornih tačakaG90 (G91) - Izbor načina unosa koordinata čvornih tačaka
hodografa alatahodografa alata
 G90 – unos apsolutnih vrednosti koordinata čvornih tačaka uG90 – unos apsolutnih vrednosti koordinata čvornih tačaka u
obradnom prostoruobradnom prostoru
 G91 – unos relativnih (inkrementalnih) koordinata čvornih tačakaG91 – unos relativnih (inkrementalnih) koordinata čvornih tačaka
u obradnom prostoruu obradnom prostoru

G17, G18, G19 - Izbor radne ravniG17, G18, G19 - Izbor radne ravni
 G17 – izbor XY radne ravniG17 – izbor XY radne ravni
 G18 – izbor XZ radne ravni (radna ravan za struganje)G18 – izbor XZ radne ravni (radna ravan za struganje)
 G19 – izbor YZ radne ravniG19 – izbor YZ radne ravni

G20, G21 (G70, G71) - Izbor sistema mera (metrički ili inčni-colovni)G20, G21 (G70, G71) - Izbor sistema mera (metrički ili inčni-colovni)
 G20 – izbor inčnog (colovnog) sistema mera (1” = 25,4mm)G20 – izbor inčnog (colovnog) sistema mera (1” = 25,4mm)
 G21 – izbor metričkog (milimetarskog) sistema meraG21 – izbor metričkog (milimetarskog) sistema mera
 Kod nekih upravljačkih jedinicaKod nekih upravljačkih jedinica (ne važi za UJ i upravljački(ne važi za UJ i upravljački
program “Mach3”)program “Mach3”) izbor sistema mera se vrši funkcijama:izbor sistema mera se vrši funkcijama:
 G70 – izbor inčnog (colovnog) sistema mera (1” = 25,4mm)G70 – izbor inčnog (colovnog) sistema mera (1” = 25,4mm)
 G71 – izbor metričkog (milimetarskog) sistema meraG71 – izbor metričkog (milimetarskog) sistema mera

G54, G55... G59 (G53) – Offset-i zadati u NC kodu i Fixtures tablici UJG54, G55... G59 (G53) – Offset-i zadati u NC kodu i Fixtures tablici UJ
 U blok programa se upisuje G54 (odnosno G55, G56... do G59), a uU blok programa se upisuje G54 (odnosno G55, G56... do G59), a u
tablicu Fixtures vrednost Offset-a (pomeranje – rastojanje tačke W utablicu Fixtures vrednost Offset-a (pomeranje – rastojanje tačke W u
odnosu na startnu tačku prvog alata B (odnosno referentnu tačku R).odnosu na startnu tačku prvog alata B (odnosno referentnu tačku R).
 Gašenje ove grupe Offset-a se vrši sa upotrebom funkcije G53.Gašenje ove grupe Offset-a se vrši sa upotrebom funkcije G53.

G92 (G92.1, G92.2, G92.3) – Offseti zadati u NC kodu (G50)G92 (G92.1, G92.2, G92.3) – Offseti zadati u NC kodu (G50)
 U blok programa se upisuje G92 Xr Yr Zr (pomeranje – rastojanje startne tačkeU blok programa se upisuje G92 Xr Yr Zr (pomeranje – rastojanje startne tačke
prvog alata B u odnosu na nulu predmeta obrade, tačku W).prvog alata B u odnosu na nulu predmeta obrade, tačku W).
 Ova funkcija se u blokovima poništava sa funkcijama G92.1 (UJ poništava Offset-eOva funkcija se u blokovima poništava sa funkcijama G92.1 (UJ poništava Offset-e
u potpunosti bez mogućnosti ponovnog poziva u istom programu) ili sa G92.2 (UJu potpunosti bez mogućnosti ponovnog poziva u istom programu) ili sa G92.2 (UJ
trenutno poništava Offset-e zadate sa G92 i može ih ponovo vratiti sa upotrebomtrenutno poništava Offset-e zadate sa G92 i može ih ponovo vratiti sa upotrebom
funkcije G92.3 bez novog navođenja Xr Yr Zr ).funkcije G92.3 bez novog navođenja Xr Yr Zr ).
%%
G40G40 (isključivanje korekcije po poluprečniku - radijusu zaobljenja strugarskog noža)(isključivanje korekcije po poluprečniku - radijusu zaobljenja strugarskog noža)
G90G90 (Apsolutni unos koordinata)(Apsolutni unos koordinata)
G21G21 (izbor metričkog sistema mera - koordinate su u mm)(izbor metričkog sistema mera - koordinate su u mm)
G80G80 (gašenje svih ciklusa obrade)(gašenje svih ciklusa obrade)
G18G18 (uključivanje X-Z radne ravni)(uključivanje X-Z radne ravni)
G92 x30 z4G92 x30 z4 (zadavanje položaja startne tačke prvog alata u odnosu na tačku "W")(zadavanje položaja startne tačke prvog alata u odnosu na tačku "W")
M06 T01M06 T01 (poziv alata 1 sa korekcijom u redu 2 tablice alata UJ – Tool Table)(poziv alata 1 sa korekcijom u redu 2 tablice alata UJ – Tool Table)
......
G92.2G92.2 (trenutno isključivanje Offset-a sa zadržavanjem rastojanja tačaka "B" i "W" u memoriji UJ)(trenutno isključivanje Offset-a sa zadržavanjem rastojanja tačaka "B" i "W" u memoriji UJ)
G92.3G92.3 (ponovni poziv Offset-a tačke "B" u odnosu na tačku "W" x30 z4 bez potrebe unosa istih koordinata)(ponovni poziv Offset-a tačke "B" u odnosu na tačku "W" x30 z4 bez potrebe unosa istih koordinata)
......
G92.1G92.1 (brisanje Offset-a bez mogućnosti njihovog ponovnog poziva u istom programu sa funkcijom G92.3)(brisanje Offset-a bez mogućnosti njihovog ponovnog poziva u istom programu sa funkcijom G92.3)
......
G28G28 (povratak u HOME poziciju - referentnu tačku)(povratak u HOME poziciju - referentnu tačku)
M30M30 (premotavanje programa)(premotavanje programa)
%%

G00 – Linearna interpolacija brzim hodomG00 – Linearna interpolacija brzim hodom
 G0 Xkr Ykr Zkr -(Xkr Ykr Zkr – koordinate ciljne tače u odnosu naG0 Xkr Ykr Zkr -(Xkr Ykr Zkr – koordinate ciljne tače u odnosu na
prethodnu tačku) iliprethodnu tačku) ili
G0 Xaps Yaps Zaps –(Xaps Yaps Zaps- koordinate ciljne tače uG0 Xaps Yaps Zaps –(Xaps Yaps Zaps- koordinate ciljne tače u
odnosu na tačku W)odnosu na tačku W)
Bez navođenja reči F i numeričkog podatka o brziniBez navođenja reči F i numeričkog podatka o brzini
pomoćnog kretanja, jer UJ podrazumeva da se kretanje izvodi popomoćnog kretanja, jer UJ podrazumeva da se kretanje izvodi po
liniji sa maksimalnom brzinom.liniji sa maksimalnom brzinom.
N40 G90 (unošenje apsolutnih vrednosti koordinata)
N50 G92 X-8 Y0 Z10 (postavljanje pozicije startne tačke alata)
N60 G00 X-8 Y0 Z-2 (pozicioniranje u brzom hodu iz tačke B u tačku 1),
gde su: X, Y i Z koordinate tačke 1 u koordinatnom sistemu obratka
N70 G91 ( unošenje vrednosti relativnih koordinata)
N80 G92 X-8 Y0 Z10 (postavljanje pozicije startne tačke alata)
N90 G00 X-8 Y0 Z-12 (pozicioniranje u brzom hodu iz tačke B u tačku 1)
gde su: X, Y i Z koordinate tačke 1 u odnosu na tačku B.

G01 – Linearna interpolacija radnim hodomG01 – Linearna interpolacija radnim hodom
 G01 Xkr Ykr Zkr F -(Xkr Ykr Zkr – koordinate ciljne tače u odnosu naG01 Xkr Ykr Zkr F -(Xkr Ykr Zkr – koordinate ciljne tače u odnosu na
prethodnu tačku) iliprethodnu tačku) ili
G01 Xaps Yaps Zaps F –(Xaps Yaps Zaps- koordinate ciljne tače uG01 Xaps Yaps Zaps F –(Xaps Yaps Zaps- koordinate ciljne tače u
odnosu na tačku W)odnosu na tačku W)
 Ako se u uvodnom delu programa iskoristi naredbaAko se u uvodnom delu programa iskoristi naredba G94G94, brzina, brzina
pomoćnog kretanja definisana je u mm/min.pomoćnog kretanja definisana je u mm/min.
 Ako se u uvodnom delu programa iskoristi naredbaAko se u uvodnom delu programa iskoristi naredba G95G95, brzina, brzina
pomoćnog kretanja definisana je u mm/obrtaju.pomoćnog kretanja definisana je u mm/obrtaju.

G01 – Linearna interpolacija radnim hodomG01 – Linearna interpolacija radnim hodom
Apsolutne koordinate hodografa teorijske tačke
alata za obradu dela sa slike (glodalo Φ 10)
Relativne koordinate hodografa teorijske tačke alata
za obradu dela sa slike (glodalo Φ 10)

 G2 Xkr Ykr I (numerički podatak) J (numerički podatak) FG2 Xkr Ykr I (numerički podatak) J (numerički podatak) F
 Određivanje I i J (I - relativno udaljenje centra u odnosu na početnu tačku kružnogOdređivanje I i J (I - relativno udaljenje centra u odnosu na početnu tačku kružnog
kretanja po X osi, a J - relativno udaljenje centra u odnosu na početnu tačkukretanja po X osi, a J - relativno udaljenje centra u odnosu na početnu tačku
kružnog kretanja po Y osi)kružnog kretanja po Y osi)
 I (numerički podatak) = Xcentra – XpočetneI (numerički podatak) = Xcentra – Xpočetne
 J (numerički podatak) = Ycentra – YpočetneJ (numerički podatak) = Ycentra – Ypočetne
N… G01 X10 Y40 Z5 F100
N… G02 X30 Y20 Z5 I20 K0
F100
G02 – Kružna interpolacija u smeru kretanja kazaljke na satuG02 – Kružna interpolacija u smeru kretanja kazaljke na satu
- gledana iz vrha 3. ose (za glodanje iz vrha Z ose) I, J- gledana iz vrha 3. ose (za glodanje iz vrha Z ose) I, J
G03 – Kružna interpolacija u suprotnom smeru od kretanjaG03 – Kružna interpolacija u suprotnom smeru od kretanja
kazaljke na satu - gledana iz vrha 3. osekazaljke na satu - gledana iz vrha 3. ose

G02 – Kružna interpolacija u smeru kretanja kazaljke na satuG02 – Kružna interpolacija u smeru kretanja kazaljke na satu
gledana iz vrha 3. ose (za glodanje iz vrha Z ose) I, Jgledana iz vrha 3. ose (za glodanje iz vrha Z ose) I, J
G03 – Kružna interpolacija u suprotnom smeru od kretanjaG03 – Kružna interpolacija u suprotnom smeru od kretanja
kazaljke na satu - gledana iz vrha 3. osekazaljke na satu - gledana iz vrha 3. ose
 G2 Xkr Ykr R (“+” ako je kretanje po kružnom luku manjem od 180°) FG2 Xkr Ykr R (“+” ako je kretanje po kružnom luku manjem od 180°) F
 G2 Xkr Ykr R (“-” ako je kretanje po kružnom luku većem od 180°) FG2 Xkr Ykr R (“-” ako je kretanje po kružnom luku većem od 180°) F
N… G01 X10 Y40 Z5 F100
N… G02 X30 Y20 Z5 R-20
F100

G02G02 (G03) Zavojna interpolacija zadata preko(G03) Zavojna interpolacija zadata preko
parametara kružninterpolacije – I, J i Kparametara kružninterpolacije – I, J i K
N… G01 X10 Y40 Z5 F100
N… G02 X30 Y20 Z-10 I20 K0 F100

G04 - Programiranje zastoja u sekundama ili milisekundamaG04 - Programiranje zastoja u sekundama ili milisekundama
 G04 P (vrednost zastoja u sekundama ili milisekundama)G04 P (vrednost zastoja u sekundama ili milisekundama)

Definisanje čvornih tačaka konture kretanja alataDefinisanje čvornih tačaka konture kretanja alata
 Definisanje čvornih tačaka konture kretanja alata u planu rezanja i NC koduDefinisanje čvornih tačaka konture kretanja alata u planu rezanja i NC kodu
se može vršiti na 2 načina:se može vršiti na 2 načina:
1.1. Određivanjem čvornih tačaka ekvidistante konture koja predstavljaOdređivanjem čvornih tačaka ekvidistante konture koja predstavlja
geometrijski pomerenu (Offset-ovanu) konturu predmeta obrade zageometrijski pomerenu (Offset-ovanu) konturu predmeta obrade za
vrednost poluprečnika glodala. Direktnim računanjem korekcijavrednost poluprečnika glodala. Direktnim računanjem korekcija
hodografa kretanja alata i predviđanjem isključivanja Offsetahodografa kretanja alata i predviđanjem isključivanja Offseta
poluprečnika glodala u NC kodu koji se zadaje sa funkcijom G41 ili G42poluprečnika glodala u NC kodu koji se zadaje sa funkcijom G41 ili G42
2.2. Unosom čvornih tačaka konture obratka u hodograf alata u NC kodu uzUnosom čvornih tačaka konture obratka u hodograf alata u NC kodu uz
definisanje poluprečnika glodala u tablici alatadefinisanje poluprečnika glodala u tablici alata
(D adresa) i određivanje pravca kretanja alata u odnosu na konturu(D adresa) i određivanje pravca kretanja alata u odnosu na konturu
obratka.obratka.
Programiranjem funkcija G41 alat se odmiče u levo za veličinuProgramiranjem funkcija G41 alat se odmiče u levo za veličinu
poluprečnika od programirane putanje gledano u pravcu kretanjapoluprečnika od programirane putanje gledano u pravcu kretanja
Programiranjem funkcija G42 alat se odmiče u desno zaProgramiranjem funkcija G42 alat se odmiče u desno za
veličinu poluprečnika od programirane putanje gledano u pravcuveličinu poluprečnika od programirane putanje gledano u pravcu
kretanjakretanja
Ovde treba voditi računa da alat tangencijalno ulazi u zahvat saOvde treba voditi računa da alat tangencijalno ulazi u zahvat sa
obrađivanom površinom, tj. o koordinatama startne tačke alata preobrađivanom površinom, tj. o koordinatama startne tačke alata pre
programiranja funkcija G41 i G42programiranja funkcija G41 i G42

Programiranje putanje kretanja alata po ekvidistantiProgramiranje putanje kretanja alata po ekvidistanti
konture radnog predmeta primenom funkcija zakonture radnog predmeta primenom funkcija za
linearnu i kružnu interpolacijulinearnu i kružnu interpolaciju
N20 G00 X-6 Y-10 (pozicioniranje centra alata brzim hodom u tačku ST)
N21 G01 X-3 Y-3 F100 (pozicioniranje radnim hodom iz tačke ST u P)
N22 G01 X-3 Y33 F100 (kretanje od P ka Q – obrada konture AB)
N23 G01 X58 Y33 F100 (kretanje od Q ka R – obrada konture BC)
N24 G01 X58 Y17 F100 (kretanje iz tačke R u tačku S – obrada konture CD)
N25 G03 X38 Y-3 I-3 K-17 F80 (kretanje iz tačke S u tačku T – obrada konture DE)
N26 G01 X-3 Y-3 F100 (kretanje iz tačke T u tačku P – obrada konture EA).
Tačka P Q R S T
X -3 -3 58 58 38
Y -3 33 33 17 -3
Koordinate čvornih tačaka
ekvidistante (offset-a) konture

Primer programiranja putanje alata unosom i pozivomPrimer programiranja putanje alata unosom i pozivom
korekcije prečnika alata (programiranjem funkcija G41 ilikorekcije prečnika alata (programiranjem funkcija G41 ili
G42)G42)
N17 M06 T01 (pozivanje alata)
N18 G00 X-6 Y-10 (pozicioniranje brzim hodom u tačku ST)
N19 G41 D1 (pozivanje korekcije poluprečnika alata levo od pravca kretanja)
N20 G01 X0 Y0 F100 (kretanje iz tačke ST u kontakt sa konturom u tački A)
N21 G01 X0 Y30 F100 (kretanje iz tačke A u tačku B)
N22 G01 X55 Y30 F100 (kretanje iz tačke B u tačku C)
N23 G01 X55 Y20 F100 (kratanje iz tačke C u tačku D)
N24 G03 X35 Y0 I0 K-20 F80 (kretanje iz tačke D u tačku E)
N25 G01 X0 Y0 F100 (kretanje iz tačke E u tačku A)
N26 G01 X-6 Y-10 F100 (kretanje iz tačke A u tačku ST)
N27 G40 (gašenje korekcije poluprečnika alata).
Tačka A B C D E
X 0 0 55 55 35
Y 0 30 30 20 0
Koordinate čvornih tačaka konture

Korekcija dužine alata – G43, G44 i G49Korekcija dužine alata – G43, G44 i G49
Programiranjem funkcija G43 i G44 eliminiše se razlika izmeću tražene i
stvarne dužine alata
Pozitivna korekcija se poziva programiranjem funkcije G43, adresom H i
brojem datoteke korekcije alata iz tablice alata
Negativna korekcija se poziva programiranjem funkcije G44, adresom H i
brojem datoteke korekcije alata iz tablice alata
•Programiranjem funkcije G49 gasi se pozvana korekcija alata
Format naredbe: N…G43 H… ili N…G44 H…
•Pod adresom H se unosi broj datoteke korekcije alata
Izgled tabele alata sa popunjenom
datotekom br. 1

Deo programa sa naredbama za premeštanje koordinatnog sistema
i naredbama za kretanje alata po zadanim konturama glasi:
N6 G55 (premeštanje koordinatnog sistema iz tačke R u tačku W2)
N7 G00 X0 Y0 (dovođenje alata u početnu tačku obrade)
N8 G01 X0 Y19 F100 (kretanje alata po konturi)
N9 G01 X-13 Y19 F100 (kretanje alata po konturi)
N18 G00 X-87 Y-54 (povratak u tačku R)
N19 G54 (definisanje položaja nule predmeta obrade W1 u odnosu
na tačku R)
Postavljanje više nultih tačaka na predmetu obradePostavljanje više nultih tačaka na predmetu obrade

CiklusCiklus bušenja -G81bušenja -G81
X, Y, Z –koordinate krajnje tačke bušenja - dubine bušenja,
R –koordinate referentne ravni, i
L –broj ponavljanja ciklusa.
Format : N…G81 X…Y…Z…R…L…

Ciklus dubokog bušenja – G83Ciklus dubokog bušenja – G83
Format:Format: N…G83 X…Y…Z…R…L…Q…N…G83 X…Y…Z…R…L…Q…
X, Y, Z –koordinate krajnje tačke bušenja - dubine bušenja,
R –koordinate referentne ravni,
L –broj ponavljanja ciklusa, i
Q –dubina bušenja u jednom radnom hodu.

Ciklus razvrtanja sa zastojem– G86Ciklus razvrtanja sa zastojem– G86
Format: N…G86 X…Y…Z…R…L…P…
X, Y, Z –koordinate krajnje dubine razvrtanja,
R –koordinate referentne ravni,
L –broj ponavljanja ciklusa, i
P –vreme zadrške u sekundama[s].

Pisanje NC-koda primenom potprogramaPisanje NC-koda primenom potprograma

Priprema mašine i alata za radPriprema mašine i alata za rad
 PRIPREMA ALATAPRIPREMA ALATA: Alate (glodala) potrebne za obradu postaviti u: Alate (glodala) potrebne za obradu postaviti u
brzoizmenjljive navojne čaure i dodeliti im brojeve po redosledu obrade.brzoizmenjljive navojne čaure i dodeliti im brojeve po redosledu obrade.
 POSTAVLJANJE PRIPREMKAPOSTAVLJANJE PRIPREMKA: Pripremak postaviti u stezni pribor tako da u: Pripremak postaviti u stezni pribor tako da u
toku obrade ne može doći do kolizije alata i steznog pribora (ostaviti dovoljnutoku obrade ne može doći do kolizije alata i steznog pribora (ostaviti dovoljnu
slobodnu visinu predmeta koja viri iz stege – mora biti veća od dodatka zaslobodnu visinu predmeta koja viri iz stege – mora biti veća od dodatka za
obradu te strane).obradu te strane).
 ODREĐIVANJE KOREKCIJA ALATAODREĐIVANJE KOREKCIJA ALATA::
•Prvim alatom T01 tangirati gornju površinu i nulovati vrednost u
DRO sa komandnim tasterom Zero Z.
•Tangiranjem iste površine pripremka sa narednim alatima u DRO
se očitavaju vrednosti korekcije alata po visini (H) za pripadajući
alat.
•U tabelu alata (Tool Table) se unose vrednosti za korekciju alata
i prečnici alata.
IZGLED POPUNJENE
TABELE ALATA

•POSTAVLJANJE NULTE TAČKE PREDMETA OBRADEPOSTAVLJANJE NULTE TAČKE PREDMETA OBRADE::
 Vrši se prvim alatomVrši se prvim alatom T01T01 uu JOGJOG ii MDIMDI modu.modu.
 Tangirati prvim alatomTangirati prvim alatom T01T01 bočnubočnu površinu pripremka u pravcupovršinu pripremka u pravcu
XX ose i nulovati pritiskom na komandni tasterose i nulovati pritiskom na komandni taster Zero XZero X..
•Tangirati prvim alatomTangirati prvim alatom T01T01 bočnubočnu površinu pripremka u pravcupovršinu pripremka u pravcu YY
ose i nulovati pritiskom na komandni tasterose i nulovati pritiskom na komandni taster Zero Y.Zero Y.
•Tangirati prvim alatomTangirati prvim alatom T01T01 gornju čeonu površinu pripremka ugornju čeonu površinu pripremka u
pravcupravcu ZZ ose i nulovati pritiskom na komandni tasterose i nulovati pritiskom na komandni taster Zero Z.Zero Z.
•U MDI modu, unošenjem programskog bloka (npr. G0 Z10) podići alat na bezbedno rastojanje od
obratka, a zatim u proizvoljnu referentnu tačku R unosom naredbe G0 x0 y0 u isto polje
(R x -D/2, y D/2 z 10).
•Pritisnuti respektivno komandne taster Tab-a Offsets „Ref All Home“ i sva tri tastera „Zero X - Y -
Z“ te na taj način sva polja sa koordinatama nulovati.
• U polja za prikazivanje položaja alata u radnom prostoru, uneti koordinate tačke R (položaj alata u
odnosu na taćku W. Ako je prečnik alata 10mm uneti za X=-5, Y=5 I Z=10)
• Pritiskom na komandni taster REF ALL HOME automatski će se generisati vrednosti za HOME
poziciju i vrednosti G54 Work Offset-a u odgovarajućim poljima tablice i ekrana Tab-a Offset.

•POSTAVLJANJE NULTE TAČKE PREMETA OBRADEPOSTAVLJANJE NULTE TAČKE PREMETA OBRADE::
IZGLED DIJALOG PROZORA OFFSETS I TABELE WORK OFFSETS SA
UNESENIM VREDNOSTIMA ZA FUNKCIJU G54

�ݺ�ߣ

Osnove programiranja nc cnc glodalica

Recommended

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (14)

Osnove programiranja nc cnc glodalica