ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS - doświadczenia i wyzwania

•
•
Platforma Otwartej Nauki
Platforma Otwartej Nauki

Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS - doświadczenia i wyzwania Xavery Stańczyk (GUS) Prezentacja podczas webinarium z okazji udostępnienia w Bibliotece Nauki ponad 500 000 artykułów 15 listopada 2022 Platforma Otwartej Nauki http://pon.edu.pl/aktualnosci/226-ponad-pol-miliona-artykulow-w-bibliotece-nauki

1 of 21
Download to read offline
1 Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – doświadczenia i wyzwania 15.11.2022 Warszawa
2 Plan prezentacji 1. Wstęp 2. Publikacje naukowe GUS 3. Portal Naukowy GUS 4. Otwarty dostęp – stan przed 2022 r. 5. Otwarty dostęp – stan przejściowy od 2022 r. 6. Wyzwania i plany na przyszłość stat.gov.pl
3 Wstęp Główny Urząd Statystyczny jest współwydawcą trzech czasopism naukowych: • „Wiadomości Statystycznych. The Polish Statistician” (we współpracy z PTS); • „Statistics in Transition new series” (we współpracy z PTS); • „Przeglądu Statystycznego. Statistical Review” (we współpracy z Komitetem Statystyki i Ekonometrii Polskiej Akademii Nauk); oraz wydawcą dwóch serii monografii naukowych: • „Biblioteki Wiadomości Statystycznych”; • „Statistical Research Papers”; i Portalu Naukowego. stat.gov.pl
4 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (1) „Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician” („WS”) Miesięcznik 70 pkt PL/EN https://ws.stat.gov.pl Rok powstania: 1956. Redaktor naczelny: dr Marek Cierpiał-Wolan (Uniwersytet Rzeszowski, Urząd Statystyczny w Rzeszowie). Misją „WS” jest tworzenie szerokiego forum wymiany myśli naukowej z zakresu statystyki w jej wymiarach metodologicznym, edukacyjnym i historycznym, a przede wszystkim w odniesieniu do praktycznego zastosowania statystyki w różnych dziedzinach wiedzy, z ukierunkowaniem na łączenie studiów i analiz naukowych z praktyką badawczą w ramach statystyki publicznej oraz na propagowanie dorobku statystyki publicznej. Czasopismo wyróżniają: • wszechstronność podejmowanych zagadnień; • możliwość publikowania artykułów w języku polskim lub angielskim; • tworzenie platformy współpracy pomiędzy światem nauki, statystyką publiczną i użytkownikami informacji statystycznej; • publikowanie wyników prac eksperymentalnych prowadzonych w ramach statystyki publicznej; • otwartość na prezentację koncepcji naukowych młodych badaczy; • wielostopniowy proces oceny artykułu.
5 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (2) „Statistics in Transition new series” („SiTns”) Kwartalnik 70 pkt EN https://sit.stat.gov.pl Rok powstania: 1993. Redaktor naczelny: prof. dr hab. Włodzimierz Okrasa (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego). „SiTns” jako forum wymiany myśli i doświadczeń dla członków międzynarodowej społeczności statystyków oraz twórców i użytkowników danych statystycznych uważa za swoją misję tworzenie pomostu między krajami najlepiej rozwiniętymi gospodarczo a krajami przechodzącymi fazę transformacji (in transition). Czasopismo wyróżniają: • obecność w prestiżowych bazach indeksacyjnych, w tym w Scopusie, i wysoki wskaźnik cytowań (CiteScore – 0,5; SCImago – 4); • wzrost wartości wszystkich istotnych wskaźników w systemach punktacji głównych baz, takich jak: SCImago, Scopus, RePEc, EconPapers, The Journal's CiteScore, SJR; • wysoki wskaźnik Index Copernics Value (ICV) za 2019 r. (121,45); • wysoki poziom umiędzynarodowienia – różnorodność geograficzna afiliacji autorów, recenzentów i redaktorów; • międzynarodowe grono Editorial Board i Associate Editors, składające się z najwybitniejszych ekspertów statystyki światowej; • wysoka pozycja wśród polskich czasopism o tematyce statystyczno- ekonomicznej.
6 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (3) „Przegląd Statystyczny. Statistical Review” („PS”) Kwartalnik 40 pkt EN https://ps.stat.gov.pl Rok powstania: 1937. Redaktor naczelny: prof. dr hab. Paweł Miłobędzki (Uniwersytet Gdański). „PS” jest ważną dla badaczy w Polsce platformą wymiany i rozwoju myśli naukowej w zakresie istotnych i aktualnych problemów ekonomii, finansów, badań operacyjnych, teorii decyzji, analizy danych, statystyki i ekonometrii. Wykorzystywany jest w działalności dydaktycznej wyższych uczelni, przede wszystkim w nauczaniu przedmiotów ilościowych, zwłaszcza na poziomie studiów II i III stopnia. Czasopismo wyróżniają: • długoletnia tradycja wydawnicza; • prestiż i rozpoznawalność w krajowym środowisku naukowym; • wsparcie wydawcy przez Komitet Statystyki i Ekonometrii PAN; • publikowanie (od 2020 r.) artykułów wyłącznie w języku angielskim, zwiększające rozpoznawalność międzynarodową.
7 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (4) • Monografia: recenzowane opracowanie naukowe przedstawiające w sposób oryginalny i twórczy jedno wybrane zagadnienie; często zbiór prac powstałych na podstawie referatów wygłaszanych na konferencjach. • GUS publikuje monografie naukowe w dwóch seriach: „Biblioteka Wiadomości Statystycznych” (od 1967 r.) i „Statistical Research Papers” (od 2020 r.). • Od 2019 r. GUS jest wydawcą sklasyfikowanym w wykazie wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe ogłoszonym przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
8 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (5) „Biblioteka Wiadomości Statystycznych” („BWS”) 80 pkt PL https://bws.stat.gov.pl • Od 1967 r. do 2013 r. w serii ukazało się 65 opracowań dotyczących m.in. metodologii badań statystycznych, zastosowań statystyki i ekonometrii, rozwoju systemu informacyjnego statystki publicznej oraz historii statystyki i instytucji statystycznych. • Po kilkuletniej przerwie w ramach wznowionej serii ukazały się: w 2018 r. drugie i uzupełnione wydanie opracowania Statystycy polscy. Biogramy, w 2020 r. tom Depopulacja. Uwarunkowania i konsekwencje pod red. naukową Józefiny Hrynkiewicz i Grzegorza Ślusarza oraz autorska monografia Dariusza Kotlewskiego Rachunek produktywności KLEMS dla polskiej gospodarki, a w 2022 r. tom Nowoczesne technologie i nowe źródła danych w pomiarze inflacji pod red. naukową Jacka Białka, Mieczysława Kłopotka i Tomasza Panka.
9 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (6) „Statistical Research Papers” 80 pkt EN https://srp.stat.gov.pl • W serii publikowane są prace z dziedziny statystyki i nauk pokrewnych wnoszące istotny wkład w rozwój nauki na poziomie globalnym. Jako pierwszy tom w 2020 r. ukazała się praca Marka Pieniążka i Macieja Zycha Statistical maps. Data visualisation methods. • W 2021 r. w serii ukazały się monografie: publikacja pokonferencyjna Community cohesion, well-being, and local development pod redakcją naukową Włodzimierza Okrasy oraz praca Dariusza Kotlewskiego w tłumaczeniu na język angielski (KLEMS productivity accounting for the Polish economy). W 2022 r. opublikowano Polish statisticians. Biographical notes pod red. naukową Mirosława Krzyśki.
10 stat.gov.pl Portal Naukowy GUS (1) Informacje ogólne • Portal uruchomiony w lipcu 2019 r. jako odrębna witryna internetowa dostarczająca informacji o publikacjach naukowych GUS, a także innych informacji istotnych dla naukowców. Integruje strony internetowe czasopism i serii monograficznych, które funkcjonują również samodzielnie. • Dwie wersje językowe: o polskojęzyczna – nauka.stat.gov.pl o anglojęzyczna – research.stat.gov.pl
11 Portal Naukowy GUS (2) Główne elementy Portalu • podstawowe dane o witrynach czasopism i serii monograficznych z możliwością przejścia na wybraną stronę internetową; • Aktualności: zapowiedzi najważniejszych wydarzeń w światowej statystyce; • Archiwum: felietony poświęcone zdigitalizowanym tomom z serii „BWS”; • aplikacja do wykorzystania w statystycznym opracowaniu danych – pakiet R API BDL; • informacje o zasadach realizacji zamówień na dane jednostkowe nieidentyfikowalne do celów naukowych. stat.gov.pl
12 stat.gov.pl Portal Naukowy GUS (3) Rola w upowszechnianiu nauki • Cel Portalu: zasadniczym celem Portalu jest upowszechnianie wyników badań naukowych. Strony internetowe zintegrowane w ramach Portalu zostały zaprojektowane w taki sposób, aby spełniały wymogi baz indeksacyjnych, repozytoriów i wyszukiwarek oraz odpowiadały na potrzeby współczesnych czytelników. • Główne funkcjonalności stron internetowych czasopism: o każdy artykuł ma indywidualny adres URL, pod którym prezentowane są jego metadane (streszczenie, słowa kluczowe, kody JEL, bibliografia) w formacie HTML, co pozwala użytkownikowi w łatwy sposób zapoznać się z treścią pracy; o czytelnik może pobrać tekst w formacie PDF; o układ artykułu (najpierw tytuł, potem autor) jest dostosowany do sposobu działania wyszukiwarek takich jak Google Scholar; o przy każdym tytule widoczne są statystyki dotyczące liczby wyświetleń i pobrań. • Główne funkcjonalności stron internetowych serii monograficznych: o każda monografia ma indywidualny adres URL, pod którym prezentowane są informacje o książce, a w przypadku publikacji autorskich – również o autorze; o czytelnik może pobrać tekst w formacie PDF, a w niektórych przypadkach także dane wynikowe.
13 stat.gov.pl Portal Naukowy (4) Promocja publikacji Informacje o nowych wydaniach czasopism i monografii, a także o zdigitalizowanych publikacjach z serii „BWS” oraz poświęconych im felietonach są publikowane na profilach GUS w mediach społecznościowych.
14 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przed 2022 r. (1) Zgodnie z ustawą o statystyce publicznej prowadzący badania statystyczne statystyki publicznej zobowiązani są ogłaszać, udostępniać i rozpowszechniać wynikowe informacje statystyczne. Wszystkie publikacje GUS ukazują się jednocześnie i w pełnej wersji w formie papierowej i internetowej. Na podstawie ustawy o otwartych danych i ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego GUS jako jednostka finansów publicznych jest zobowiązany do udostępniania lub przekazywania informacji sektora publicznego w celu ponownego wykorzystania. Dotyczy to również czasopism i monografii naukowych wydawanych lub współwydawanych przez GUS. Publikacji naukowych GUS nie dotyczą natomiast zasady wynikające z ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Według zapisów tej ustawy określających podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, GUS nie należy do tego systemu.
15 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przed 2022 r. (2) Do 2022 r. publikacje naukowe GUS były rozpowszechniane na zasadach otwartego dostępu (open access), tj. bezpłatnie i bez technicznych ograniczeń. Autorzy przenosili prawa majątkowe do utworów na wydawcę. Wyjątek stanowił „SiTns”, gdzie obowiązywały licencje CC-BY-NC-ND (Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych), czyli licencje otwarte, ale nie wolne. Autorzy artykułów i rozdziałów monografii wydawanych lub współwydawanych przez GUS nie ponoszą i nie ponosili opłat związanych z publikacją ich utworów.
16 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przejściowy od 2022 r. (1) Od 1 stycznia 2022 r. w czasopismach i monografiach naukowych wydawanych i współwydawanych przez GUS obowiązują wolne licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 (CC BY-SA 4.0). Autorzy podpisują oświadczenia zawierające zgodę na udzielenie licencji CC dostępne na stronach czasopism. Podstawę prawną stanowi ustawa o otwartych danych i ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego. Jednocześnie w 2022 r. wciąż publikowane były artykuły na zasadach obowiązujących przed wdrożeniem licencji CC – dotyczy to manuskryptów złożonych do publikacji przed 2022 r., które dopiero w bieżącym roku przeszły proces recenzji i redakcji. Informacje o stosowanych licencjach znalazły się na stronach czasopism oraz w poszczególnych numerach. Strony zostały też poszerzone o informację dotyczącą polityki otwartego dostępu.
17 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przejściowy od 2022 r. (2) Zapewnienie otwartego dostępu stanowiło jeden z wymogów programów „Wsparcie dla czasopism naukowych” MNiSW oraz „Rozwój czasopism naukowych” MEiN. Do obu programów mogły zostać zgłoszone jedynie projekty „uwzględniające upowszechnianie artykułów naukowych zamieszczanych w czasopiśmie w trybie otwartego dostępu w Internecie nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wydania numeru czasopisma, w sposób bezpłatny i bez technicznych ograniczeń”. Czasopisma GUS są beneficjentami obu tych programów. W swoich zaleceniach MEiN podkreśla, że „główne korzyści modelu otwartego dostępu dla społeczeństwa to m.in.: lepszy obieg cyfrowych treści naukowych (publikacje, dane badawcze), podnoszenie jakości badań (przeciwdziałanie plagiatom poprzez kontrolę ze strony środowiska naukowego), promocja nauki w społeczeństwie, efektywniejsze wydatkowanie środków publicznych”.
18 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przejściowy od 2022 r. (3) Wprowadzenie wolnych licencji zwiększa szanse wyboru czasopism GUS przez pracowników uczelni, instytucji badawczych i grantodawców jako miejsca publikacji wyników badań czy projektów badawczych o otwartym dostępie. Kluczowe wymaganie przyjętego przez cOAlition S Planu S zakłada, że od 2021 r. beneficjenci środków przyznanych przez sygnatariuszy koalicji na badania naukowe będą publikowali wyniki swoich badań w otwartym dostępie. Wśród zasad Planu S znalazł się m.in. zakaz stosowania rozwiązań polegających na przenoszeniu autorskich praw majątkowych przez autorów oraz nakaz korzystania z otwartych licencji (ze wskazaniem na licencję CC-BY-SA). Licencje CC są jednolite, powszechnie znane i stosowane na całym świecie, co zapewnia ich uniwersalność w przeciwieństwie do lokalnych, krajowych zapisów, które mogą nie być łatwo zrozumiałe dla autorów i instytucji zagranicznych. Licencje CC ułatwiają także korzystanie z utworów polegające na maszynowej analizie tekstów i danych.
19 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przejściowy od 2022 r. (4) Otwarty dostęp umożliwia indeksowanie czasopism w bazach i na platformach o otwartym dostępie, takich jak Directory of Open Access Journals (DOAJ). „WS” dołączyły w 2022 r. do DOAJ, trwają prace nad aplikacją „PS”.
20 stat.gov.pl Wyzwania i plany na przyszłość Zwiększenie otwartości i umiędzynarodowienia publikacji • Ujednolicenie stosowania wyłącznie licencji Creative Commons od 2023 r. w czasopismach i monografiach naukowych. • Włączenie „PS” do bazy DOAJ. • Dołączenie do repozytorium otwartych danych badawczych. • Wykorzystywanie otwartych formatów plików na zmodernizowanym Portalu Naukowym GUS.
21 stat.gov.pl Więcej informacji: nauka.stat.gov.pl

More Related Content

Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS - doświadczenia i wyzwania

  • 1. 1 Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – doświadczenia i wyzwania 15.11.2022 Warszawa
  • 2. 2 Plan prezentacji 1. Wstęp 2. Publikacje naukowe GUS 3. Portal Naukowy GUS 4. Otwarty dostęp – stan przed 2022 r. 5. Otwarty dostęp – stan przejściowy od 2022 r. 6. Wyzwania i plany na przyszłość stat.gov.pl
  • 3. 3 Wstęp Główny Urząd Statystyczny jest współwydawcą trzech czasopism naukowych: • „Wiadomości Statystycznych. The Polish Statistician” (we współpracy z PTS); • „Statistics in Transition new series” (we współpracy z PTS); • „Przeglądu Statystycznego. Statistical Review” (we współpracy z Komitetem Statystyki i Ekonometrii Polskiej Akademii Nauk); oraz wydawcą dwóch serii monografii naukowych: • „Biblioteki Wiadomości Statystycznych”; • „Statistical Research Papers”; i Portalu Naukowego. stat.gov.pl
  • 4. 4 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (1) „Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician” („WS”) Miesięcznik 70 pkt PL/EN https://ws.stat.gov.pl Rok powstania: 1956. Redaktor naczelny: dr Marek Cierpiał-Wolan (Uniwersytet Rzeszowski, Urząd Statystyczny w Rzeszowie). Misją „WS” jest tworzenie szerokiego forum wymiany myśli naukowej z zakresu statystyki w jej wymiarach metodologicznym, edukacyjnym i historycznym, a przede wszystkim w odniesieniu do praktycznego zastosowania statystyki w różnych dziedzinach wiedzy, z ukierunkowaniem na łączenie studiów i analiz naukowych z praktyką badawczą w ramach statystyki publicznej oraz na propagowanie dorobku statystyki publicznej. Czasopismo wyróżniają: • wszechstronność podejmowanych zagadnień; • możliwość publikowania artykułów w języku polskim lub angielskim; • tworzenie platformy współpracy pomiędzy światem nauki, statystyką publiczną i użytkownikami informacji statystycznej; • publikowanie wyników prac eksperymentalnych prowadzonych w ramach statystyki publicznej; • otwartość na prezentację koncepcji naukowych młodych badaczy; • wielostopniowy proces oceny artykułu.
  • 5. 5 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (2) „Statistics in Transition new series” („SiTns”) Kwartalnik 70 pkt EN https://sit.stat.gov.pl Rok powstania: 1993. Redaktor naczelny: prof. dr hab. Włodzimierz Okrasa (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego). „SiTns” jako forum wymiany myśli i doświadczeń dla członków międzynarodowej społeczności statystyków oraz twórców i użytkowników danych statystycznych uważa za swoją misję tworzenie pomostu między krajami najlepiej rozwiniętymi gospodarczo a krajami przechodzącymi fazę transformacji (in transition). Czasopismo wyróżniają: • obecność w prestiżowych bazach indeksacyjnych, w tym w Scopusie, i wysoki wskaźnik cytowań (CiteScore – 0,5; SCImago – 4); • wzrost wartości wszystkich istotnych wskaźników w systemach punktacji głównych baz, takich jak: SCImago, Scopus, RePEc, EconPapers, The Journal's CiteScore, SJR; • wysoki wskaźnik Index Copernics Value (ICV) za 2019 r. (121,45); • wysoki poziom umiędzynarodowienia – różnorodność geograficzna afiliacji autorów, recenzentów i redaktorów; • międzynarodowe grono Editorial Board i Associate Editors, składające się z najwybitniejszych ekspertów statystyki światowej; • wysoka pozycja wśród polskich czasopism o tematyce statystyczno- ekonomicznej.
  • 6. 6 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (3) „Przegląd Statystyczny. Statistical Review” („PS”) Kwartalnik 40 pkt EN https://ps.stat.gov.pl Rok powstania: 1937. Redaktor naczelny: prof. dr hab. Paweł Miłobędzki (Uniwersytet Gdański). „PS” jest ważną dla badaczy w Polsce platformą wymiany i rozwoju myśli naukowej w zakresie istotnych i aktualnych problemów ekonomii, finansów, badań operacyjnych, teorii decyzji, analizy danych, statystyki i ekonometrii. Wykorzystywany jest w działalności dydaktycznej wyższych uczelni, przede wszystkim w nauczaniu przedmiotów ilościowych, zwłaszcza na poziomie studiów II i III stopnia. Czasopismo wyróżniają: • długoletnia tradycja wydawnicza; • prestiż i rozpoznawalność w krajowym środowisku naukowym; • wsparcie wydawcy przez Komitet Statystyki i Ekonometrii PAN; • publikowanie (od 2020 r.) artykułów wyłącznie w języku angielskim, zwiększające rozpoznawalność międzynarodową.
  • 7. 7 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (4) • Monografia: recenzowane opracowanie naukowe przedstawiające w sposób oryginalny i twórczy jedno wybrane zagadnienie; często zbiór prac powstałych na podstawie referatów wygłaszanych na konferencjach. • GUS publikuje monografie naukowe w dwóch seriach: „Biblioteka Wiadomości Statystycznych” (od 1967 r.) i „Statistical Research Papers” (od 2020 r.). • Od 2019 r. GUS jest wydawcą sklasyfikowanym w wykazie wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe ogłoszonym przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
  • 8. 8 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (5) „Biblioteka Wiadomości Statystycznych” („BWS”) 80 pkt PL https://bws.stat.gov.pl • Od 1967 r. do 2013 r. w serii ukazało się 65 opracowań dotyczących m.in. metodologii badań statystycznych, zastosowań statystyki i ekonometrii, rozwoju systemu informacyjnego statystki publicznej oraz historii statystyki i instytucji statystycznych. • Po kilkuletniej przerwie w ramach wznowionej serii ukazały się: w 2018 r. drugie i uzupełnione wydanie opracowania Statystycy polscy. Biogramy, w 2020 r. tom Depopulacja. Uwarunkowania i konsekwencje pod red. naukową Józefiny Hrynkiewicz i Grzegorza Ślusarza oraz autorska monografia Dariusza Kotlewskiego Rachunek produktywności KLEMS dla polskiej gospodarki, a w 2022 r. tom Nowoczesne technologie i nowe źródła danych w pomiarze inflacji pod red. naukową Jacka Białka, Mieczysława Kłopotka i Tomasza Panka.
  • 9. 9 stat.gov.pl Publikacje naukowe GUS (6) „Statistical Research Papers” 80 pkt EN https://srp.stat.gov.pl • W serii publikowane są prace z dziedziny statystyki i nauk pokrewnych wnoszące istotny wkład w rozwój nauki na poziomie globalnym. Jako pierwszy tom w 2020 r. ukazała się praca Marka Pieniążka i Macieja Zycha Statistical maps. Data visualisation methods. • W 2021 r. w serii ukazały się monografie: publikacja pokonferencyjna Community cohesion, well-being, and local development pod redakcją naukową Włodzimierza Okrasy oraz praca Dariusza Kotlewskiego w tłumaczeniu na język angielski (KLEMS productivity accounting for the Polish economy). W 2022 r. opublikowano Polish statisticians. Biographical notes pod red. naukową Mirosława Krzyśki.
  • 10. 10 stat.gov.pl Portal Naukowy GUS (1) Informacje ogólne • Portal uruchomiony w lipcu 2019 r. jako odrębna witryna internetowa dostarczająca informacji o publikacjach naukowych GUS, a także innych informacji istotnych dla naukowców. Integruje strony internetowe czasopism i serii monograficznych, które funkcjonują również samodzielnie. • Dwie wersje językowe: o polskojęzyczna – nauka.stat.gov.pl o anglojęzyczna – research.stat.gov.pl
  • 11. 11 Portal Naukowy GUS (2) Główne elementy Portalu • podstawowe dane o witrynach czasopism i serii monograficznych z możliwością przejścia na wybraną stronę internetową; • Aktualności: zapowiedzi najważniejszych wydarzeń w światowej statystyce; • Archiwum: felietony poświęcone zdigitalizowanym tomom z serii „BWS”; • aplikacja do wykorzystania w statystycznym opracowaniu danych – pakiet R API BDL; • informacje o zasadach realizacji zamówień na dane jednostkowe nieidentyfikowalne do celów naukowych. stat.gov.pl
  • 12. 12 stat.gov.pl Portal Naukowy GUS (3) Rola w upowszechnianiu nauki • Cel Portalu: zasadniczym celem Portalu jest upowszechnianie wyników badań naukowych. Strony internetowe zintegrowane w ramach Portalu zostały zaprojektowane w taki sposób, aby spełniały wymogi baz indeksacyjnych, repozytoriów i wyszukiwarek oraz odpowiadały na potrzeby współczesnych czytelników. • Główne funkcjonalności stron internetowych czasopism: o każdy artykuł ma indywidualny adres URL, pod którym prezentowane są jego metadane (streszczenie, słowa kluczowe, kody JEL, bibliografia) w formacie HTML, co pozwala użytkownikowi w łatwy sposób zapoznać się z treścią pracy; o czytelnik może pobrać tekst w formacie PDF; o układ artykułu (najpierw tytuł, potem autor) jest dostosowany do sposobu działania wyszukiwarek takich jak Google Scholar; o przy każdym tytule widoczne są statystyki dotyczące liczby wyświetleń i pobrań. • Główne funkcjonalności stron internetowych serii monograficznych: o każda monografia ma indywidualny adres URL, pod którym prezentowane są informacje o książce, a w przypadku publikacji autorskich – również o autorze; o czytelnik może pobrać tekst w formacie PDF, a w niektórych przypadkach także dane wynikowe.
  • 13. 13 stat.gov.pl Portal Naukowy (4) Promocja publikacji Informacje o nowych wydaniach czasopism i monografii, a także o zdigitalizowanych publikacjach z serii „BWS” oraz poświęconych im felietonach są publikowane na profilach GUS w mediach społecznościowych.
  • 14. 14 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przed 2022 r. (1) Zgodnie z ustawą o statystyce publicznej prowadzący badania statystyczne statystyki publicznej zobowiązani są ogłaszać, udostępniać i rozpowszechniać wynikowe informacje statystyczne. Wszystkie publikacje GUS ukazują się jednocześnie i w pełnej wersji w formie papierowej i internetowej. Na podstawie ustawy o otwartych danych i ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego GUS jako jednostka finansów publicznych jest zobowiązany do udostępniania lub przekazywania informacji sektora publicznego w celu ponownego wykorzystania. Dotyczy to również czasopism i monografii naukowych wydawanych lub współwydawanych przez GUS. Publikacji naukowych GUS nie dotyczą natomiast zasady wynikające z ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Według zapisów tej ustawy określających podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, GUS nie należy do tego systemu.
  • 15. 15 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przed 2022 r. (2) Do 2022 r. publikacje naukowe GUS były rozpowszechniane na zasadach otwartego dostępu (open access), tj. bezpłatnie i bez technicznych ograniczeń. Autorzy przenosili prawa majątkowe do utworów na wydawcę. Wyjątek stanowił „SiTns”, gdzie obowiązywały licencje CC-BY-NC-ND (Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych), czyli licencje otwarte, ale nie wolne. Autorzy artykułów i rozdziałów monografii wydawanych lub współwydawanych przez GUS nie ponoszą i nie ponosili opłat związanych z publikacją ich utworów.
  • 16. 16 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przejściowy od 2022 r. (1) Od 1 stycznia 2022 r. w czasopismach i monografiach naukowych wydawanych i współwydawanych przez GUS obowiązują wolne licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 (CC BY-SA 4.0). Autorzy podpisują oświadczenia zawierające zgodę na udzielenie licencji CC dostępne na stronach czasopism. Podstawę prawną stanowi ustawa o otwartych danych i ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego. Jednocześnie w 2022 r. wciąż publikowane były artykuły na zasadach obowiązujących przed wdrożeniem licencji CC – dotyczy to manuskryptów złożonych do publikacji przed 2022 r., które dopiero w bieżącym roku przeszły proces recenzji i redakcji. Informacje o stosowanych licencjach znalazły się na stronach czasopism oraz w poszczególnych numerach. Strony zostały też poszerzone o informację dotyczącą polityki otwartego dostępu.
  • 17. 17 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przejściowy od 2022 r. (2) Zapewnienie otwartego dostępu stanowiło jeden z wymogów programów „Wsparcie dla czasopism naukowych” MNiSW oraz „Rozwój czasopism naukowych” MEiN. Do obu programów mogły zostać zgłoszone jedynie projekty „uwzględniające upowszechnianie artykułów naukowych zamieszczanych w czasopiśmie w trybie otwartego dostępu w Internecie nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wydania numeru czasopisma, w sposób bezpłatny i bez technicznych ograniczeń”. Czasopisma GUS są beneficjentami obu tych programów. W swoich zaleceniach MEiN podkreśla, że „główne korzyści modelu otwartego dostępu dla społeczeństwa to m.in.: lepszy obieg cyfrowych treści naukowych (publikacje, dane badawcze), podnoszenie jakości badań (przeciwdziałanie plagiatom poprzez kontrolę ze strony środowiska naukowego), promocja nauki w społeczeństwie, efektywniejsze wydatkowanie środków publicznych”.
  • 18. 18 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przejściowy od 2022 r. (3) Wprowadzenie wolnych licencji zwiększa szanse wyboru czasopism GUS przez pracowników uczelni, instytucji badawczych i grantodawców jako miejsca publikacji wyników badań czy projektów badawczych o otwartym dostępie. Kluczowe wymaganie przyjętego przez cOAlition S Planu S zakłada, że od 2021 r. beneficjenci środków przyznanych przez sygnatariuszy koalicji na badania naukowe będą publikowali wyniki swoich badań w otwartym dostępie. Wśród zasad Planu S znalazł się m.in. zakaz stosowania rozwiązań polegających na przenoszeniu autorskich praw majątkowych przez autorów oraz nakaz korzystania z otwartych licencji (ze wskazaniem na licencję CC-BY-SA). Licencje CC są jednolite, powszechnie znane i stosowane na całym świecie, co zapewnia ich uniwersalność w przeciwieństwie do lokalnych, krajowych zapisów, które mogą nie być łatwo zrozumiałe dla autorów i instytucji zagranicznych. Licencje CC ułatwiają także korzystanie z utworów polegające na maszynowej analizie tekstów i danych.
  • 19. 19 stat.gov.pl Otwarty dostęp do publikacji naukowych GUS – stan przejściowy od 2022 r. (4) Otwarty dostęp umożliwia indeksowanie czasopism w bazach i na platformach o otwartym dostępie, takich jak Directory of Open Access Journals (DOAJ). „WS” dołączyły w 2022 r. do DOAJ, trwają prace nad aplikacją „PS”.
  • 20. 20 stat.gov.pl Wyzwania i plany na przyszłość Zwiększenie otwartości i umiędzynarodowienia publikacji • Ujednolicenie stosowania wyłącznie licencji Creative Commons od 2023 r. w czasopismach i monografiach naukowych. • Włączenie „PS” do bazy DOAJ. • Dołączenie do repozytorium otwartych danych badawczych. • Wykorzystywanie otwartych formatów plików na zmodernizowanym Portalu Naukowym GUS.