Presentatie door Ron Warnier, Verpleegkundig Specialist Ouderengeneeskunde Maastricht UMC+, gegeven op het KNMG Limburg Symposium 'Forensische Geneeskunde' op 21 juni 2018.
6. Ouderenmishandeling ? Ja ! of nee?
Alle casussen zijn voorbeeld van ouderenmishandeling
Bij OM is het slachtoffer (of voelt het slachtoffer zich)
afhankelijk van de pleger. Daarnaast zijn er gevolgen
voor de gezondheid en welzijn van de mishandelde
(bijv. onderkomen, verwonding, materiele schade).
10. Ontspoorde mantelzorg
Gevolg van overbelasting of onmacht van de
mantelzorger
Geen sprake van opzet
Goede informele zorg slaat langzaam om in
Verwaarlozing
Verkeerde behandeling
Compassie moeheid
11. Hoe vaak komt het voor ?
Onduidelijk
Onder registratie
Schatting 200.000 per
jaar = 1/20
[Comijs et al, 1996]
2432 meldingen bij
Veilig Thuis in 2014
[SCP, 2015]
13. Ervaringen professionals
Wel eens te maken gehad met ouderenmishandeling?
Ja in mijn directe omgeving
Ja op mijn werk
Ik twijfel, wel eens vermoedens gehad
Nee nog nooit
Mogelijk in verleden signalen gemist
14. Ervaringen professionals
Wel eens te maken gehad met ouderenmishandeling?
Ja in mijn directe omgeving 2 %
Ja op mijn werk 29%
Ik twijfel, wel eens vermoedens gehad 20%
Nee nog nooit 32%
Mogelijk in verleden signalen gemist 17%
15. Typen ouderen mishandeling en aandeel in het
geheel
N % % excl onbekend
Fysiek 503 33 46
Psychisch 762 49 69
Financieel 413 27 37
Verwaarlozing 108 7 10
Seksueel 14 1 1
Onbekend 436 28 nvt
18. Ouderenmishandeling geassocieerd is met verschillende
negatieve gezondheidsuitkomsten. Dong et al (2015)
verhoogde mortaliteit en morbiditeit
groter gebruik van de gezondheidszorg en dan met name
de spoedeisende hulp
psychologische stress
19. Ouderenmishandeling naar soort
Lichamelijke mishandeling
Psychische mishandeling
Financi谷le uitbuiting*
Verwaarlozing
Seksueel misbruik
20. Risico factoren slachtoffer
1) Cognitieve beperkingen en dementie
2) Probleemgedrag bij dementie.
3) Een psychiatrische aandoening of psychologische
problemen
4) Functionele afhankelijkheid/beperkingen
5) Lage sociaal economische status
6) Doorgemaakt trauma of eerdere mishandeling
7) Etniciteit
8) Overige risicofactoren zoals: eenzaamheid, alcoholmisbruik,
bepaalde persoonlijkheidstrekken, incontinentie en de
afwezigheid van een vaste hulpverlener
24. Screening op ouderenmishandeling
Geen valide screenings instrument voorhanden
Best Practice:
Heeft u in welke vorm of mate dan ook een
vermoeden of niet-pluis-gevoel van
ouderenmishandeling?
25. Ja, want ..
Interactie met familie/mantelzorger is niet
kloppend/opvallend
Uitleg/ verklaring van probleem/klacht/letsel is niet
passend / consistent
Delay in het zoeken van medische hulp
Signalen van overbelasting
Andere signalen .
27. Doelstellingen van het overleg team risico-
ouderen:
Werken volgens de wet verplichte meldcode
Adviseren en ondersteunen van medewerkers op het
gebied van (vermoeden van) ouderenmishandeling
Toewerken naar of starten van hulpverlening
Registreren van ieder vermoeden van
ouderenmishandeling
Optimaliseren van de intra-, trans- en extramurale
samenwerking.
29. Meldcode
Stap 1: Signalen in kaart brengen
Stap 2: Overleg collega, aandachtsfunctionaris, advies
(anoniem) veilig thuis
Stap 3: gesprek met pati谷nt en mantelzorg
Stap 4: Weeg risicos af
Stap 5: Monitoring, melding veilig thuis
30. Stap 1: Signalen in kaart brengen
Heb je in welke vorm of mate dan ook een vermoeden
van ouderenmishandeling en/of niet-pluis-gevoel?
Interactie niet kloppend
Uitleg / verklaring probleem niet consistent
Delay in zoeken van medische hulp
Overbelast systeem
Andere signalen
Draag zorg voor en objectieve rapportage. Rapporteer
wat je ziet.
32. Wat bespreek je?
1) Je vermoeden op ouderenmishandeling
2) Welke acties je mogelijk zou kunnen ondernemen om
meer duidelijkheid te krijgen
3) Op welke manier het vermoeden het beste met
patient en naasten kan worden besproken
4) Welke hulpverlening kan worden ingezet om risico af
te wenden
5) Taken/ verantwoordelijkheden
6) Daadwerkelijk melden
33. Stap 3: Gesprek met patient en naasten
Doel gesprek:
je zorgen uiten
nagaan of patient veilig is
nagaan of er hulp nodig is
nagaan of patient en mantelzorg
open staan voor hulp
34. Stap 3: Gesprek met patient en naasten
Patient praat soms niet over ouderenmishandeling
Schaamte
Schuldgevoel
Loyaliteit naar pleger
Angst niet begrepen te worden
Ingeslopen rolpatroon
Angst om geen hulp meer te ontvangen van pleger
Gesprek niet mogelijk bij wils nbekwame patient, of
indien de veiligheid van de patient in gevaar komt.
35. Stap 4:
Inzet van hulp, melding Veilig Thuis
Op grond van:
Signalen en risico factoren
Uitkomsten gesprek (reactie van mantelzorg en
patient)
Advies Veilig Thuis en aaandachtsfunctionaris
Overleg met andere betrokken hulpverleners
Huisarts, POH
Ouderengeneeskunde
Thuiszorg
38. Wat kunnen wij er aan doen?
Registratie
Ondersteuning bij inzetten hulp / monitoring
Samenwerking ketenpartners
Afspraken maken inzake monitoring
39. Tips
Draag zorg voor veiligheid
Rapporteer objectieve gegevens
Draag zorg voor adequate dossiervorming
Verdenking op Ouderenmishandeling betekent niet
per definitie dat er daadwerkelijk sprake is van
mishandeling
Rapporteer dat pati谷nt is besproken binnen team
risico-ouderen (ipv team ouderen mishandeling)
Pati谷nt kan dossier meelezen via Mijn MUMC
Editor's Notes
#20: Lichamelijke mishandeling
Slaan, duwen, schoppen, gooien met voorwerpen (naar slachtoffer) of hardhandig beetpakken waardoor lichamelijk letsel wordt veroorzaakt. Ook bedreigen of letsel toebrengen met een steek- of vuurwapen of een voorwerp vallen hieronder.
Psychische mishandeling
Herhaaldelijk uitschelden, kleineren, beledigen of structureel negeren of uitsluiten van de oudere, schending van privacy en bewegingsvrijheid. Bij uitsluiting kan men denken aan discrimineren op grond van een ziekte, verstandelijke beperking of leeftijd.
Financi谷le uitbuiting*
Diefstal, veranderen van het testament, ongewenste bemoeienis met geldzaken, verduisteren van geld of goederen, vernielen van eigendommen, zonder toestemming verkopen van goederen, onbevoegd gebruik maken van iemands pinpas of creditcard.
Verwaarlozing
Zowel fysieke verwaarlozing, zoals het onthouden van voeding, lichamelijke verzorging of toegang tot medische zorg, als affectieve verwaarlozing, zoals geen aandacht geven aan de zorgafhankelijke oudere. Daarnaast kan men ook denken aan het onthouden van financi谷le middelen zoals zakgeld of geld voor niet-verzekerde zorg.
Seksueel misbruik
Verbale of fysieke grensoverschrijding, zoals ongewenste seksuele handelingen met of in het bijzijn van de oudere.