�ݺ�ߣ

Editor's Notes

• #2: Mezelf kort voorstellen: werk bij MICT, gebruikersonderzoek rond media & ICT uitvoeren MICT is onderdeel vakgroep Communicatiewetenschappen van UGent Ook verbonden aan imec sinds samensmelting van iMinds en imec. Overkoepelende organisatie om innovatie te stimuleren (via innovatie-onderzoek en via begeleiding innovatieve start-ups) Werk voornamelijk op digimeter
• #3: Presentatie gebaseerd op twee bronnen: Apestaartjaren, tweejaarlijks onderzoek van oa Mediaraven rond mediagebruik bij jongeren. MICT is al jaren vaste partner voor inhoudelijk luik (mee opstellen vragenlijst en analyseren van resultaten). Cijfers zijn gebaseerd op laatste rapport (2016). digiMeter, jaarlijks onderzoek van iMinds (nu imec) rond gebruik media en technologie in Vlaanderen (populatie 15+).
• #4: Digimeter-rapport 2016 komt pas in januari uit (sneak preview dus van de resultaten!)
• #5: 3 generaties: Jongeren: vooral gebaseerd op Apestaartjaren-onderzoek (leeftijd 12-18 jarigen), maar ook uit digimeter (15-19 jarigen). De twee oudere profielen zijn gebaseerd op cijfers digimeter: Ouders: 30-49 jaren met kinderen Grootouders: 50+
• #6: We merken dat smartphone intussen al gemeengoed is geworden in Vlaanderen over de leeftijdsgroepen heen, maar toch zien we opvallende verschillen in het gebruik ervan.
• #7: We zien dat ruim 9 op 10 jongeren en hun ouders intussen een smartphone op zak heeft. Maar ook bij de grootouders heeft meer dan de helft intussen een smartphone. Maar wil niet zeggen dat elke generatie die even intensief en op dezelfde manier gebruikt.
• #8: Driekwart van de jongeren gebruikt smartphone meer dan 3u per dag. Bij ouders is dat 55%, en bij grootouders maar 27%. Jongeren maken dus intensiever gebruik van de smartphone dan de oudere generaties.
• #9: Voor jongeren zijn berichtendiensten erg belangrijk. Opvallend is dat de sms nog lijkt stand te houden bij jongeren, met 90% van de jongeren die wekelijks gebruik maken van sms.
• #10: Maar sms wordt door jongeren aangevuld met andere diensten zoals Facebook Messenger.
• #11: Ook ouders hebben de zogenaamde ‘Over the top’ berichtendiensten ontdekt, en kiezen vaker dan jongeren voor WhatsApp.
• #12: Snapchat daarentegen is nog vooral het speelveld van jongeren. Niet alleen als we puur kijken naar het wekelijks gebruik van de app (2 op 3 jongeren maakt wekelijks gebruik van Snapchat, tegenover slechts 9% van de ouders en 1% van de grootouders)…
• #13: … maar ook wat ze ermee doen, verschilt duidelijk tussen de generaties. 86% van de jongeren met een Snapchat-account delen wekelijks een foto via Snapchat, tegenover slechts 23% van de ouders met een Snapchat-account. Zelfde patroon voor het delen van video’s en het nemen van screenshots.
• #14: Niet alleen verschillen op vlak van smartphone-gebruik, maar ook op vlak van sociale media. Ook sociale media zijn intussen wijdverspreid over de generaties heen, maar toch nog opvallende verschillen tussen generaties.
• #15: Sociale media hebben opgang gemaakt binnen elke leeftijdssegment, al lijken sociale media vooral voor de jongere generaties onmisbaar.
• #16: Kijken we in detail naar de verschillende sociale netwerken, dan zien we dat Facebook een heel breed profiel heeft (de helft van de grootouders zegt dat ze afgelopen maand Facebook gebruikt hebben), terwijl een netwerk als Instagram vooral gebruikt wordt door jongeren.
• #17: Ook op het vlak van delen van foto’s bv zien we dat jongeren meer de omslag gemaakt hebben van Facebook naar Instagram. Aangezien Instagram een puur visueel medium is, is het logisch dat het delen van foto’s er sowieso hoger ligt dan bij een breder medium als Facebook. Maar waar het vooral nog de ouders zijn die foto’s delen op Facebook, zien we dat jongeren vaker foto’s delen op Instagram.
• #18: Dus zowel op vlak van smartphone-gebruik als op het vlak van sociale media zien we dat op globaal vlak de verschillen tussen de generaties verder uitvlakken, maar dat er toch nog opvallende verschillen zijn als we meer in detail kijken. Ook op het vlak van nieuwsconsumptie zien we een aantal tendensen en verschillen tussen de generaties. Bij deze ook bedankt aan Mediawijs.be om me attent te maken op deze quote. Komt van Brian Stelter, nu verslaggever bij CNN maar op dat moment nog student, die eigenlijk perfect aantoont hoe jongeren denken over het nieuws. Ze vertrouwen steeds meer op hun netwerk (zowel offline maar zeker ook online) om op de hoogte te blijven van wat er in de wereld gebeurd.
• #19: Zien we ook bevestigd in de reslultaten. Voor jongeren zijn sociale media intussen de belangrijkste nieuwsbron geworden, met televisie nog enigszins op gelijk niveau, maar bijvoorbeeld al een stuk belangrijker dan nieuwssites. Bij de andere generaties is dit nog niet het geval, en blijven de ‘traditionele’ nieuwskanalen nog overeind.
• #20: Tot zover enkele cijfers rond gebruik en bezit van media en technologie over de generaties heen. Hoewel we enkele opvallende verschillen zagen, blijft dit maar een deel van het verhaal. Belangrijk is ook te luisteren naar hoe men dit alles ervaart.
• #21: Zo zien we dat 1 op 3 jongeren toegeeft zich verslaafd te voelen aan de smartphone. Wat een pak hoger is dan in de andere generaties. Dit geeft ook aan dat jongeren vlot overweg kunnen met de smartphone (“knoppenkennis”), maar vaak nog vragen hebben rond hoe ze het best mee omgaan(“mediawijsheid”).
• #22: Ook sociale media kent op zich geen geheimen voor jongeren, maar bij het gebruik ervan botsen ze toch op problemen. 44% zegt teveel tijd te spenderen op sociale media, en 1 op 3 jongeren kan zich geen dag voorstellen zonder sociale media. Opmerkelijk is ook dat voor ruim 1 op 3 jongeren er geen ‘offline’ band hoeft te zijn met iemand om er een ‘online’ band mee aan te gaan. Ook dit toont aan jongeren een andere invulling geven aan sociale media (niet meer als verlengstuk van de offline wereld, maar als een wereld op zich).
• #23: Herinner u de quote van daarstraks: “Als het nieuws belangrijk is, zal het mij vinden”. Dat zien we perfect hier geïllustreerd. Waar 86% van de ouders en 90% van de grootouders het belangrijk vinden om zelf actief het nieuws te volgen, is dat nog voor slechts 65% van de jongeren het geval. Daarbij zien we ook dat de helft van de jongeren enkel het nieuws volgt van topics die hem/haar interesseert. Dit sluit aan bij wat we al eerder zagen, namelijk dat sociale media een erg belangrijke nieuwsbron geworden zijn voor jongeren. Dat verklaart waarom ze het minder belangrijk vinden om het nieuws te volgen (als het belangrijk is, dan horen ze het wel via hun netwerk, denk terug aan die quote). En legt ook de link met de zogenaamde filterbubbel van sociale media (en vooral bij Facebook), namelijk dat we in onze newsfeed enkel nog berichten krijgen die aansluiten bij onze interesses en overtuigingen (en andere meningen minder vaak de filter doorstaan, of topics die je niet meteen zelf zou kiezen).
• #24: En toont ook meteen de kwetsbaarheid van die vorm van ‘passieve nieuwsgaring’ aan. Naar aanleiding van de verkiezing van Trump als president van de VS schreef Joshua Benton, directeur van Niemanlab, een organisatie die kennis over (innovatieve) journalistiek bundelt, een stuk over de rol van Facebook bij de overwinning van Trump. Volgens hem spelen er twee zaken. De filterbubbel zorgt ervoor dat mensen met extreme overtuigingen vooral geconfronteerd worden met berichten die deze overtuiging staven. Aangezien de ideeën van Trump een pak extremer waren dan van Clinton, speelt dit effect meer bij Trump-aanhangers. Ten tweede verwijt Benton dat Facebook verzuimt verantwoordelijkheid op te nemen als belangrijkste “redactie” of verspreider van nieuws. Naar aanloop van de verkiezingen schreven aanhangers van Trump heel wat valse nieuwsberichten over Clinton (bv. dat de FBI-agent die het onderzoek over de e-mails van Clinton bekend maakte, zou zijn vermoord, of dat de Paus openlijk zijn steun voor Trump heeft bekend gemaakt). Bij ‘echte’ nieuwsredacties zouden deze valse berichten (hopelijk) er snel uitgefilterd zijn, maar bij Facebook ontbreekt een dergelijk mechanisme. Mensen die valse artikels de wereld willen insturen, kunnen dat dus probleemloos doen via Facebook. Mark Zutterberg heeft al beloofd ‘actie’ te ondernemen, al blijft hij daar heel vaag over, en doet hij er alles aan om de verantwoordelijkheid af te schuiven.
• #25: Ook Huffington Post zag veel valse berichten circuleren op sociale media, en brengt dit op een opmerkelijke manier onder de aandacht. Onder een catchy titel, waarbij er zogezegd een uitweg is om toch Bernie Sanders president te laten worden, laat de auteur weten dat de titel vals is, maar dat velen zich enkel laten leiden door die titel zonder de moeite te nemen om het artikel te lezen. Hij roept op om enkel berichten te delen die je volledig gelezen hebt, en waarvan je de bron vertrouwt.
• #26: Kortom: het is niet omdat jongeren een pak vertrouwder zijn met nieuwe media en technologie, dat ze daarom ook over voldoende ‘mediawijsheid’ beschikken. Vaak worstelen ze met vragen over de impact van hun mediagedrag, of kan het nodig blijken om jongeren te wijzen op die impact (denk aan het voorbeeld van Facebook als nieuwsbron van daarnet). Vandaar dus dat ik liever niet spreek over de gapende kloven tussen verschillende generaties, maar vooral de nood aan bruggen tussen verschillende generaties wil benadrukken.