3. Ozoni mb谷shtjell atmosfer谷n e planetit ton谷 dhe parandalon rrezet
ultravjollc谷 t谷 drit谷s s谷 Diellit t谷 dep谷rtojn谷 n谷 sip谷rfaqen eTok谷s.
Jeta n谷Tok谷 do t谷 ishte pothuajse e pamundur nga efekti
shkat谷rrues i k谷tyre rrezeve. D谷mtimi i shtres谷s s谷 Ozonit ndikon n谷
jet谷n n谷Tok谷 duke krijuar efektin ser谷 dhe ngrohjen globale. Atomi i
oksigjenit n谷 natyr谷 shfaqet n谷 dy forma t谷 ndryshme ,nj谷ra 谷sht谷
oksigjeni i zakonsh谷m "O2" dhe molekula tjet谷r "O3" prej tre
atomeve t谷 oksigjenit e cila quhet Ozon. Ozoni 谷sht谷 gaz helmues
m谷 ngjyre t谷 kalt谷r t谷 巽elt谷, me er谷 karakteristik谷 e cila hetohet
edhe n谷 p谷rq谷ndrim m谷 t谷 vog谷l s谷 0,01 ppm. Ai paraqitet zakonisht
pas shirave t谷 m谷dha at谷her谷 ajri ka er谷 t谷 k谷ndshme t谷 ozonit. N谷
shtresat e ulta t谷 atmosfer谷s gjendet n谷 sasi t谷 vogla. N谷 nj谷 milion
molekula t谷 oksigjenit nj谷ra 谷sht谷 molekul谷 e ozonit. Pra, ozoni
ndodhet n谷 sasi t谷 vogla n谷 t谷 gjitha shtresat e atmosfer谷s. E
r谷nd谷sis谷 s谷 ve巽ante 谷sht谷 se shtresa m谷 e p谷rqendruar e ozonit
shtrihet 20 - 40 km mbi sip谷rfaqen eTok谷s. Kjo shtres谷 n谷n ndikimin
ozoni
5. V谷llimi i atmosfer谷s n谷 t谷 cilin 谷sht谷 zvog谷luar duksh谷m
p谷rq谷ndrimi i ozonit, quhet vrim谷 e ozonit. Formimi i vrimave t谷
ozonit shpjegohet me veprimin negativ t谷 klas谷s s谷 komponimeve
organike, q谷 jan谷 t谷 njohura si klorflourkarbone , q谷 ndryshe
quhen "freone". N谷 bot谷 b谷hen p谷rpjekje t谷 m谷dha p谷r t谷
zvog谷luar prodhimi e freon谷ve. Smogu 谷sht谷 nj谷 p谷rzierje tymi
dhe bloze me ngjyre kafe q谷 mbulon n谷 form谷 mjegulle shum谷
qytete ku qarkullojn谷 automjete N谷 vitin 2065 pothuajse dy t谷 tretat
e sasis谷 s谷 p谷rgjithshme t谷 Ozonit do t谷 zhduken, jo vet谷m n谷
pole por kudo. Rrezet ultraviolet谷 apo radioaktive do t谷 bien n谷
gjer谷si t谷 mesme gjeografike dhe do shkaktojn谷 pasoja n谷 qytete
te ndryshem. K谷to rreze do jen谷 mjaft t谷 forta p谷r t谷 shkaktuar
djegie nga Dielli p谷r vet谷m 5 minuta. Ozoni 谷sht谷 mbrojt谷si natyral
i Tok谷s nga rrezet, absorbon dhe bllokon pjes谷n m谷 t谷 madhe t谷
rrezatimeve t谷 d谷mshme q谷 vin谷 nga Dielli. Ozoni 谷sht谷 krijuar n谷
m谷nyr谷 natyrale, ku n谷 atmosfer谷 nj谷 molekul谷 e Oksigjenit O2
bashkohet me nj谷 atom t谷 tij O, duke formuar Ozonin O3.
6. VRIMAT E SHRESES SE OZONIT
Vrima m谷 e madhe e Ozonit 谷sht谷 regjistruar n谷 Antartik n谷 vitin
2006. Freonet dhe Halonet jan谷 subsancat t谷 cilat ndikojn谷 n谷
zvog谷limin e sasis谷 s谷 Oksigjenit n谷 Atmosfer谷.
Shkenc谷tar谷t kan谷 dalluar kat谷r lloje gazrash t谷 rinj, q谷 ndikojn谷
n谷 zgjerimin e vrim谷s s谷 shtres谷s s谷 Ozonit n谷 atmosfer谷n e
Tok谷s. K谷to gazra jan谷 rrjedhoj谷 e dor谷s s谷 njeriut. Si巽 thuhet,
dy prej tyre, q谷 jan谷 edhe m谷 t谷 rrezikshmit, po grumbullohen n谷
nj谷 norm谷 mjaft shqet谷suese.
Nj谷 prej gazrave 谷sht谷 pasoj谷 e p谷rdorimit t谷 insekticideve n谷
bujq谷si. Dy t谷 tjer谷 rrjedhin nga p谷rdorimi i gjer谷 i l谷nd谷ve p谷r
freskimin. Nd谷rsa i fundit, mendohet se del nga prodhimi i
tret谷sve q谷 p谷rdoren p谷r t谷 pastruar komponent谷t elektrik谷.
E shtrir谷 n谷 atmosfer谷, n谷 lart谷sin谷 15 deri 30 kilometra mbi
sip谷rfaqen e Tok谷s, shtresa e Ozonit luan nj谷 rol ky巽 n谷 bllokimin
e rrezeve t谷 d谷mshme ultra-vjollc谷. K谷to rreze shkaktojn谷 kancer
te njer谷zit dhe sjellin probleme n谷 riprodhimin e kafsh谷ve. arja
e shtres谷s s谷 Ozonit u zbulua n谷 Antarktid谷 n谷 vitin 1985.
8. RREZIQET
Me hollimin e shtreses se ozonit ne siperfaqen e Tokes
do te mberrijne me shume rreze ultravjollce. Ekspozimi i
gjate ndaj rrezeve ultravjollce eshte i lidhur ngushte me
shume problem shendetesore te njeriut, si katarakta(tek
syte), kanceri i lekures, dhe dobesimi i sistemit imunitar.
Lentja e syrit te njeriut permban protein transparente te
cilat zevendesohen me nje ritem shume te ngadalte.
Ekspozimi ndaj radiacionit ultraviollce (UV) i demton
keto protein dhe me kalimin e kohes demi zmadhohet;
formohet katarakta dhe lentja behet e mjegullt.
Katarakta mund te trajtohet ne menyre kirurgjikale, por
shume njerez ne vendet ne zhvillim nuk mund ta
perballojne operacionin, keshtu qe mbeten pjeserisht
ose teresisht pa shikim.
10. 16 shtator 1987,
谷sht谷 caktuar nga
OKB Dita
Nd谷rkomb谷tare
p谷r Mbrojtjen e
Shtres谷s s谷
Ozonit.Treguesit
e hollimit t谷
shtres谷s s谷 Ozonit
n谷 Evrop谷 kan谷
ardhur duke u
11. PASOJAT E VRIMES SE OZONIT NE ANTARKTIDE
Vrima e ozonit ka ndryshuar qarkullimin e
er谷rave dhe uj谷rave oqeanike n谷 hemisfer谷n e
jugut, duke shkaktuar pasoja t谷 m谷dha n谷
klim谷. Ky 谷sht谷 rezultati i dy studimeve t谷
publikuara n谷 revist谷n Science. Studimi i par谷
argumenton se si hollimi i shtres谷s s谷 ozonit
mbiAntarktid谷 谷sht谷 b谷r谷 shkaku kryesor p谷r
spostimin drejt jugut t谷 er谷rave per谷ndimore
q谷 jan谷 verifikuar dhjet谷vje巽ar谷t e fundit n谷
hemisfer谷n jugore. Studimi i dyt谷 thot谷 se si
ndryshimi i drejtimit t谷 er谷rave ka modifikuar
qarkullimin e uj谷rave n谷 oqeanet e hemisfer谷s
15. PJESEMARRESIT NE PROJEKT
Koralda basha
Aleksander elezi
Lavdie lici
Rifka kamberi
Demir lici
Xhuljo terbishta
Koralda basha
Aleksander elezi
Grupi : Punuan: