DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wystawa)
1 like3,938 views
Materiał przygotowany w ramach XXII Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego (2020).
![1
Publiczność na koncercie Ignacego Jana Paderewskiego w Madison Square Garden w Nowym Jorku;
8 lutego 1932 r.; zdjęcie zamieszczone w „The New York Times” z 14 lutego 1932 r. Koncert zgromadził
rekordowe szesnastotysięczne audytorium. Dochód z tego wydarzenia Paderewski przekazał na rzecz
bezrobotnych muzyków amerykańskich w dobie wielkiego kryzysu.
2
Ignacy Jan Paderewski podczas ostatniej trasy koncertowej; Stany Zjednoczone, 1939 r.
1
2
Sale koncertowe Starego iNowego Świata
czczą wnim genialnego wirtuoza – ale na
oklaskach, entuzjazmie bezimiennych mas,
na wieńcach iuniesieniach nie kończy się
stosunek wielkich centrów do Paderewskiego.
Pozostaje jeszcze mniej ujawniający się na
zewnątrz, ale głęboki szacunek, jaki do tego
wielkiego Polaka żywią wszyscy ci, którzy
się mogą zaliczać do szczytów społecznych
świata […], elita ducha iwoli społeczeństw.
Ci ludzie napotykają wmuzyku ipianiście
człowieka co najmniej równego sobie pod
względem horyzontów myślowych, niosącego
im przez swą wyjątkową indywidualność
wieść oskali duchowej narodu, zktórego
on wyszedł, aktóry nie ma sposobności
do enuncjacji historycznych, kojarzącego
wsobie przypadek geniuszu zgruntem
wysokiej kultury duchowej.
Mieczysław Pawlikowski
Zpoczątku wspierał wmilczeniu muskularne
ręce na kolanach. Skromny iskupiony
oczekiwał. Twarz, oczy wzniesione wgórę
zdawały się wyczekiwać jakiegoś rozkazu
tajemnego, jakiejś pomocy ikierownika.
Po tym wzruszającym wstępie, jak gdyby
powziął jakieś nagłe postanowienie, atakował
klawiaturę znieposkromioną siłą; wydawało
się, że uległy rozkazowi jakiegoś groźnego
anioła chce powalić izmiażdżyć Chimerę.
Poskramiając lub podcinając rącze konie,
przechodził kolejno zfurii do spokoju
ipogodnej słodyczy. Muzyka śpiewała pod
jego palcami jakiś hymn prawie że boski,
rozsiewając zzadumaną obfitością łzy Niobe
ikrew niewidomych herosów.
Anna de Noailles](https://image.slidesharecdn.com/paderewskiweb-200323154125/85/DWOR-I-J-PADEREWSKIEGO-W-KASNEJ-DOLNEJ-Paderewski-geniusz-i-charyzma-wystawa-4-320.jpg)
![1
2
3
4
5
6
1
Ilustracja do artykułu opisującego uwielbienie, jakim
Ignacy Jan Paderewski cieszył się wśród kobiet wczasie
amerykańskich koncertów; 1892 r.
2
Paderewski na koncercie wchicagowskim Auditorium;
rysunek zamieszczony w„Chicago Tribune”
z14 stycznia 1896 r.
3
Policyjna ochrona dla pianistów – Paderewski
chroniony przed nadmiernie rozentuzjazmowanymi
fanami; rysunek brytyjskiego ilustratora Edwarda
Tennysona Reeda zamieszczony wmagazynie „Punch”
pokoncercie Paderewskiego wlondyńskiej St. James’s Hall
wpaździerniku 1893 r.
4
Publiczność na jednym zkoncertów Paderewskiego wujęciu
amerykańskiego ilustratora Raya Browna; 1896 r.
5
Wizerunek Paderewskiego jako geniusza muzyki zwieńcem
laurowym, otoczonego przez wielbicielki; ilustracja
zamieszczona wjednym zdzienników wydawanych
wMemphis, styczeń 1896 r.
6
Jesteśmy dla Paderewskiego; rysunek zamieszczony
w„Boston Evening Record” z5 stycznia 1893 r.
Panie ipanny amerykańskie po prostu
wariują za nim [...]. Powodzenie kolosalne!
[…] Paderewski czasem drży jak spłoszony
kochanek, ale umie się jeżyć zgniewu jak
rozzłoszczona chryzantema.
Helena Modrzejewska](https://image.slidesharecdn.com/paderewskiweb-200323154125/85/DWOR-I-J-PADEREWSKIEGO-W-KASNEJ-DOLNEJ-Paderewski-geniusz-i-charyzma-wystawa-7-320.jpg)
![Ignacy Jan Paderewski elektryzował publiczność
nie tylko grą, wktórej ujawniała się niezwykła
osobowość artystyczna, ale także swym niesamo
witym wyglądem. „Poetyczna twarz”, „arystokra
tyczna postawa”, aprzede wszystkim burza ogni
stych włosów – to były jego cechy rozpoznawcze.
Gra tak cudownie, ztaką siłą iztakim
głębokim uczuciem. Myślę naprawdę,
że zupełnie dorównuje [Antonowi]
Rubinsteinowi. Jest młody, może mieć
28 lat, bardzo blady, agłowę jego otacza
coś wrodzaju czerwonej aureoli.
Królowa Wiktoria po recitalu
Paderewskiego na zamku wWindsorze
1
3
5 6
4
2
1
Rysunek głowy Ignacego Jana Paderewskiego wjednym
zamerykańskich pism, wzbogacony obliczeniami dotyczącymi jego
włosów: „Liczba wszystkich włosów – 200 000. Długość wszystkich
włosów – 15¾ mili. Powierzchnia głowy porośnięta włosami
– 160 cali kwadratowych. Liczba włosów na cal kwadratowy –
1250włosów. Średnia długość włosów – 5 cali”.
2
Grafika zamieszczona w„The Judge” z10 grudnia 1892 r.
zkomentarzem: „Świetny pomysł. I. Moje włosy są zbyt długie inie
widzę moich nut! II. Cóż, dobrze… Mam pomysł. To zadziała, założę
się. III. Ach, to działa wspaniale!”.
3
Rysunek Paderewscy zBostonu zamieszczony w„Boston Sunday
Post” zlistopada 1895 r.
4
Rysunek Paderewski ijego włosy zamieszczony w„The Judge”
zgrudnia 1895 r.
5
Rysunek Wszędzie muzyka zamieszczony w„Boston Sunday Globe”
z29 stycznia 1893 r.
6
Karykatura Paderewskiego zamieszczona w„NewYork Herald”
z13 kwietnia 1902 r.](https://image.slidesharecdn.com/paderewskiweb-200323154125/85/DWOR-I-J-PADEREWSKIEGO-W-KASNEJ-DOLNEJ-Paderewski-geniusz-i-charyzma-wystawa-8-320.jpg)
More Related Content
What's hot (20)
Similar to DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wystawa) (20)
More from Małopolski Instytut Kultury (20)
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wystawa)
- 1. Plansze powstały wramach XXII Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego. Brzmi Dobrze dnidziedzictwa.plOrganizator: Gospodarz: Paderewski – geniusz icharyzma Postępująca niemal od początku XIX wieku komercjalizacja działalności koncertowej sprawiła, że nawet najzdolniejsi adepci sztuki dźwięków nie mogli być pewni osiągnięcia upragnionego sukcesu. Obłaskawienie kapryśnej publiczności oraz wymagających krytyków nie było łatwe, aoudanej karierze muzycznej często decydował przypadek, łut szczę ścia. Ignacy Jan Paderewski, poza wyjątkowym talentem muzycznym, szczęśliwie obdarzony był również niezwykłą osobowością, charyzmą iintrygującą fizjonomią, które wyróżniały go spośród tłumu wirtuozów. Cechy te, wpołączeniu zogromną determinacją oraz systematyczną ciężką pracą, zapewniły mu status twórcy genialnego. Fotografie ze zbiorów: Archiwum Akt Nowych wWarszawie, Muzeum Narodowego wWarszawie oraz Ośrodka Dokumentacji Muzyki Polskiej XIX iXX wieku im. I.J. Paderewskiego przy Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Opracowanie tekstów ikoncepcja wystawy: Michał Jaczyński, Anna Salamon, Justyna Szombara Opracowanie graficzne: Maciej Grochot | Korekta: Agnieszka Stęplewska Ignacy Jan Paderewski; pocztówka firmy A&M B wydana po 1905 r. (fotografia z ok. 1890 r.).
- 2. 1 4 5 6 2 3 Za oceanem Ignacy Jan Paderewski stał się gwiazdą kultury maso wej, ucieleśnieniem amerykańskiego snu. Pochodzący zubogiej rodziny muzyk, który zdobył fortunę isławę, ukazywany był jako wzór do naśladowania. Jego droga do sukcesu nie była jednak łatwa. Wcześnie osierocony przez matkę, pozostawał pod opie ką ojca iciotki. Wwieku 12 lat opuścił dom rodzinny, bypodjąć studia wWarszawskim Instytucie Muzycznym. Zdala od domu irodziny, cierpiąc niedostatki, musiał się zmagać nie tylko ztru dami zdobywania wiedzy, ale również zproblemami dnia co dziennego. Po latach wzlotów iupadków – dwukrotnie skreślano go zlisty uczniów Instytutu idwukrotnie wracał na łono uczelni – w1878 roku ukończył studia, otrzymał upragniony dyplom, zaproponowano mu też posadę nauczyciela wInstytucie. Wraz zsukcesami zawodowymi przyszło wielkie uczucie – wstyczniu 1880 roku ożenił się zAntoniną Korsakówną, adziewięć miesię cy później na świat przyszedł ich syn, Alfred. Szczęście młodych nie trwało jednak długo, wkrótce po narodzinach syna Antoni na zmarła. Rodzinnego ciepła Paderewski zaznał dopiero wiele lat później, uboku swojej drugiej małżonki, Heleny zRosenów (Ivoto Górskiej). 1 Ignacy Jan Paderewski zojcem Janem (zm. 1894) iciotką; ok. 1862 r. 2 Paderewski zsiostrą Antoniną (1858–1941); ok. 1864 r. 3 Antonina zKorsaków Paderewska (1856–1880), pierwsza żona artysty; ok. 1879 r. 4 Helena zRosenów Górska (1856–1934) (II voto Paderewska) zpieskiem; fot. Otto Wegener, Paryż; ok. 1890 r. 5 Helena zRosenów Górska zsynem Wacławem (1877–1936), Alfredem Paderewskim (1880–1901) ipsem; fot. Photographie Gopło, Paryż; ok. 1890 r. 6 Alfred, syn Ignacego Jana Paderewskiego iAntoniny zKorsaków; fot. Georges Thibault, Morges, ok. 1890 r. Chorował na porażenie dziecięce iaż do śmierci poruszał się na wózku inwalidzkim. Zmarł wwieku 21 lat.
- 3. 1 Koncert Ignacego Jana Paderewskiego wTown Hall wSydney; 1927 r. 2 Koncert Paderewskiego wRoyal Albert Hall wLondynie; 1933 r. 1 2 Zapewniam was, że byłem świadkiem recitali Pade- rewskiego, na których zapominałem całkiem oswoich sądach, moja indywidualność zlewała się ztłumem isiedziałem, zastanawiając się, czy rzeczywiście coś sły- szę, czy też Paderewski tylko markuje ruchy iwcale nie dotyka klawiatury. Jego sztuka jest wrównym stopniu statyczna, jak dramatyczna. Ton wydobywa się zinstru- mentu, jak gdyby nikt nie uderzał… Czy to sztuka hipno- zy? Jeśli to sztuczka magiczna, to nikt od niego nie zna się naniej lepiej. James Gibbons Huneker (amerykański krytyk, autorytet wdziedzinie muzyki fortepianowej) Jako artysta Ignacy Jan Paderewski osiągnął status najjaśniejszej gwiaz dy na firmamencie sztuki icieszył się popularnością na miarę współczes nych idoli popkultury. Występował zogromnym powodzeniem zarówno wprowincjonalnych, jak inajsłynniejszych salach koncertowych świa ta, wzbudzając powszechny zachwyt słuchaczy icenionych krytyków muzycznych.
- 4. 1 Publiczność na koncercie Ignacego Jana Paderewskiego w Madison Square Garden w Nowym Jorku; 8 lutego 1932 r.; zdjęcie zamieszczone w „The New York Times” z 14 lutego 1932 r. Koncert zgromadził rekordowe szesnastotysięczne audytorium. Dochód z tego wydarzenia Paderewski przekazał na rzecz bezrobotnych muzyków amerykańskich w dobie wielkiego kryzysu. 2 Ignacy Jan Paderewski podczas ostatniej trasy koncertowej; Stany Zjednoczone, 1939 r. 1 2 Sale koncertowe Starego iNowego Świata czczą wnim genialnego wirtuoza – ale na oklaskach, entuzjazmie bezimiennych mas, na wieńcach iuniesieniach nie kończy się stosunek wielkich centrów do Paderewskiego. Pozostaje jeszcze mniej ujawniający się na zewnątrz, ale głęboki szacunek, jaki do tego wielkiego Polaka żywią wszyscy ci, którzy się mogą zaliczać do szczytów społecznych świata […], elita ducha iwoli społeczeństw. Ci ludzie napotykają wmuzyku ipianiście człowieka co najmniej równego sobie pod względem horyzontów myślowych, niosącego im przez swą wyjątkową indywidualność wieść oskali duchowej narodu, zktórego on wyszedł, aktóry nie ma sposobności do enuncjacji historycznych, kojarzącego wsobie przypadek geniuszu zgruntem wysokiej kultury duchowej. Mieczysław Pawlikowski Zpoczątku wspierał wmilczeniu muskularne ręce na kolanach. Skromny iskupiony oczekiwał. Twarz, oczy wzniesione wgórę zdawały się wyczekiwać jakiegoś rozkazu tajemnego, jakiejś pomocy ikierownika. Po tym wzruszającym wstępie, jak gdyby powziął jakieś nagłe postanowienie, atakował klawiaturę znieposkromioną siłą; wydawało się, że uległy rozkazowi jakiegoś groźnego anioła chce powalić izmiażdżyć Chimerę. Poskramiając lub podcinając rącze konie, przechodził kolejno zfurii do spokoju ipogodnej słodyczy. Muzyka śpiewała pod jego palcami jakiś hymn prawie że boski, rozsiewając zzadumaną obfitością łzy Niobe ikrew niewidomych herosów. Anna de Noailles
- 5. 1 Ignacy Jan Paderewski żegnany przez wielbicielki wujęciu znanego nowojorskiego ilustratora Leona Barritta. 2 Uwielbienie ze strony kobiet było stałym elementem różnego rodzaju artykułów, rysunków oraz karykatur. Tu jedna znich pochodząca zprzełomu latosiemdziesiątych idziewięćdziesiątych XIX wieku. 3 Rysunek zamieszczony w„Los Angeles Examiner” z4 marca 1908 r. 1 3 2 Ignacy Jan Paderewski porywał tłumy słuchaczy, wskraj nych przypadkach doprowadzając do zbiorowej histerii. Po jednym zjego edynburskich koncertów prasa donosi ła, że „około tuzina zemdlonych dam trzeba było wynieść zsali”; po występie wSan Francisco pisano: „tak się Pade rewski podobał publiczności, że panie ipanny wzachwy cie rzuciły się na artystę, aby mu powinszować iuścisnąć rękę. Wciżbie Paderewskiemu tchu zabrakło ibył bliski zemdlenia”. Po innym koncercie grupa dziewcząt napa dła go, by odciąć pukiel jego złocistorudych włosów. Tego typu incydenty nie należały do rzadkości. Jeden zamery kańskich dziennikarzy stwierdził zprzekąsem, że „długo włosy pianista działa na kobiety nowojorskie tak samo jak słoik konfitur na sieroty zprzytułku”.
- 6. Kobiety wiwatujące na cześć Ignacego Jana Paderewskiego wnowojorskim porcie; okładka „Freund’s Weekly” z7 stycznia 1893 r. Jak donosiła nowojorska prasa 7 stycznia 1900 r.: „Wiele kobiet zemdlało wtłumie, słuchając Paderewskiego”. Rysunek wdzienniku „New York Herald” z17 listopada 1895 r. ukazujący zakończenie koncertu Ignacego Jana Paderewskiego wnowojorskiej Carnegie Hall. Kobiety na widowni podczas występu Ignacego Jana Paderewskiego wCarnegie Hall; „The Sunday World’s Special Features” z22 grudnia 1895 r. Rysunek zatytułowany The Sun do Move! (Słońce się rusza!) opublikowany w„The Bulletin” z10 lutego 1896 r.
- 7. 1 2 3 4 5 6 1 Ilustracja do artykułu opisującego uwielbienie, jakim Ignacy Jan Paderewski cieszył się wśród kobiet wczasie amerykańskich koncertów; 1892 r. 2 Paderewski na koncercie wchicagowskim Auditorium; rysunek zamieszczony w„Chicago Tribune” z14 stycznia 1896 r. 3 Policyjna ochrona dla pianistów – Paderewski chroniony przed nadmiernie rozentuzjazmowanymi fanami; rysunek brytyjskiego ilustratora Edwarda Tennysona Reeda zamieszczony wmagazynie „Punch” pokoncercie Paderewskiego wlondyńskiej St. James’s Hall wpaździerniku 1893 r. 4 Publiczność na jednym zkoncertów Paderewskiego wujęciu amerykańskiego ilustratora Raya Browna; 1896 r. 5 Wizerunek Paderewskiego jako geniusza muzyki zwieńcem laurowym, otoczonego przez wielbicielki; ilustracja zamieszczona wjednym zdzienników wydawanych wMemphis, styczeń 1896 r. 6 Jesteśmy dla Paderewskiego; rysunek zamieszczony w„Boston Evening Record” z5 stycznia 1893 r. Panie ipanny amerykańskie po prostu wariują za nim [...]. Powodzenie kolosalne! […] Paderewski czasem drży jak spłoszony kochanek, ale umie się jeżyć zgniewu jak rozzłoszczona chryzantema. Helena Modrzejewska
- 8. Ignacy Jan Paderewski elektryzował publiczność nie tylko grą, wktórej ujawniała się niezwykła osobowość artystyczna, ale także swym niesamo witym wyglądem. „Poetyczna twarz”, „arystokra tyczna postawa”, aprzede wszystkim burza ogni stych włosów – to były jego cechy rozpoznawcze. Gra tak cudownie, ztaką siłą iztakim głębokim uczuciem. Myślę naprawdę, że zupełnie dorównuje [Antonowi] Rubinsteinowi. Jest młody, może mieć 28 lat, bardzo blady, agłowę jego otacza coś wrodzaju czerwonej aureoli. Królowa Wiktoria po recitalu Paderewskiego na zamku wWindsorze 1 3 5 6 4 2 1 Rysunek głowy Ignacego Jana Paderewskiego wjednym zamerykańskich pism, wzbogacony obliczeniami dotyczącymi jego włosów: „Liczba wszystkich włosów – 200 000. Długość wszystkich włosów – 15¾ mili. Powierzchnia głowy porośnięta włosami – 160 cali kwadratowych. Liczba włosów na cal kwadratowy – 1250włosów. Średnia długość włosów – 5 cali”. 2 Grafika zamieszczona w„The Judge” z10 grudnia 1892 r. zkomentarzem: „Świetny pomysł. I. Moje włosy są zbyt długie inie widzę moich nut! II. Cóż, dobrze… Mam pomysł. To zadziała, założę się. III. Ach, to działa wspaniale!”. 3 Rysunek Paderewscy zBostonu zamieszczony w„Boston Sunday Post” zlistopada 1895 r. 4 Rysunek Paderewski ijego włosy zamieszczony w„The Judge” zgrudnia 1895 r. 5 Rysunek Wszędzie muzyka zamieszczony w„Boston Sunday Globe” z29 stycznia 1893 r. 6 Karykatura Paderewskiego zamieszczona w„NewYork Herald” z13 kwietnia 1902 r.
- 9. 1 5 6 2 4 3 Począwszy od lat dziewięćdziesiątych XIX stulecia, wStanach Zjednoczonych zapanowała swoista moda na Ignacego Jana Paderewskiego. Chorobli wy zachwyt nad artystą określano mianem „pad dymanii”. Złocistorude włosy stały się jego atrybu tem, atakże przedmiotem licznych – serdecznych, anierzadko także złośliwych – komentarzy. 1 Odkąd pojawił się Paderewski – satyryczny rysunek zamieszczony w„San Francisco Chronicle” z11 lutego 1896 r. 2 Rysunek zamieszczony w„Chicago Tribune” z13 stycznia 1896 r. 3 Kolejny przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego na jesienne koncerty do Stanów Zjednoczonych w1895 r. tamtejsze pisma promowały jego wizerunkiem zcharakterystyczną fryzurą. 4 Włosy Paderewskiego wujęciu jednego zamerykańskich ilustratorów; 1896 r. 5 Rysunek zamieszczony wjednym zamerykańskich dzienników z1891 r. 6 Humorystyczny rysunek zamieszczony wprasie nowojorskiej, opatrzony komentarzem: „Paderewski kupił kapelusz, anastępnie skrócił włosy”. Paderewski odniósł tu nadzwyczajny sukces. Kobiety za nim szaleją. Krytycy chwalą go ponad wszelką miarę. Jedyna rzecz, którą krytykują, to jego Beethoven, atakże nazbyt długie iniesforne włosy. Ktoś zmoich przyjaciół nazwał go „chryzantema” – bardzo trafnie, bo jego głowa ogromnie ten kwiat przypomina. Zlistu Heleny Modrzejewskiej do Emilii Sierzputowskiej
- 10. 1 2 3 Wyobraźnię czytelników na całym świecie poruszały liczne wzmianki na temat olbrzymich honorariów Ignacego Jana Paderewskiego. Nazwi sko pianisty trafiło nawet do Księgi Rekordów Guinnessa zpowodu naj wyższego dochodu wprzeliczeniu na jedną zagraną nutę! 1 Rysunek zkomentarzem: „Paderewski. Nowy polski święty narodowy ku uciesze swoich rodaków rozbija wszystko, co jest czarno-białe”, na okładce niemieckiego periodyku „Lustige Blätter” z1902 r. 2 Rysunek Co zrobił Paderewski ijego mały fortepian zamieszczony w„Evening Post” (Louisville) z10 stycznia 1896 r. 2 Karykatura Ignacego Jana Paderewskiego zamieszczona na łamach „American Art Journal” z6 maja 1893 r.
- 11. Karykatura Ignacego Jana Paderewskiego autorstwa znanego angielskiego ilustratora Toma Brownea zkomentarzem: „Wczasach swojej młodości”, zamieszczona wtygodniku „The Sketch” z15 stycznia 1902 r. Rysunek Edwarda Tennysona Reeda wrubryce „Mr. Punch’s Animal Land” magazynu „Punch” z21 maja 1898 r. Rysunki zamieszczone w„St. Louis Post-Dispatch” z13 kwietnia 1893 r. Satyryczny rysunek przedstawiający Paderewskiego opublikowany w„The Boston Budget” z1893 r. Karykatura Paderewskiego zamieszona wprasie amerykańskiej; 1892 r.
- 12. 1 2 3 1 Ignacy Jan Paderewski przemawiający na wiecu Polaków zebranych pod pomnikiem Tadeusza Kościuszki wChicago; 30 maja 1915 r. 2 Ulotka zfragmentem przemówienia Paderewskiego wygłoszonego wsali Auditorium Theatre przed koncertem na rzecz Polski; Chicago, 5 lutego 1916 r. 3 Autograf przemówienia Paderewskiego wygłoszonego na obradach ISejmu Wychodźstwa Polskiego; Detroit, 26 sierpnia 1918 r. Wychowany wduchu patriotyzmu iumiłowania ojczyzny Ignacy Jan Paderewski podkreślał: „myśl oPolsce wielkiej, silnej, wolnej iniepodległej była ijest treścią mego istnie nia, urzeczywistnienie jej było ijest jedynym celem mego życia” (zodezwy do Polonii amerykańskiej, 23 maja 1915 r.). Aby nieść pomoc uciemiężonej ojczyźnie, artysta przyjął rolę trybuna idał się poznać jako charyzmatyczny orator. Wczasie Iwojny światowej Paderewski przemierzał Stany Zjednoczone zkoncertami irecitalami, wtrakcie których apelował opomoc dla Polski, brał udział wwiecach polo nijnych, bankietach ispotkaniach amerykańskiego esta blishmentu. Stał się „wędrującym ambasadorem” swoje go narodu. Wprzemówieniach kierowanych do Polonii amerykańskiej nawoływał do jedności wpodejmowaniu wspólnego wysiłku dla sprawy polskiej, napominał, wska zywał drogę ipodnosił na duchu. Był głosem sumienia budzącym świadomość narodową Polaków na obczyźnie, duchowym przywódcą Polonii. Słuchacze podkreślali, że jego mowy pełne były natchnienia iprzekonującej siły. Zust jego wychodziły słowa, czasem tak ciche, tak ukajające jak śpiew skowronka nad głową polskiego rolnika pracującego na glebie, lub jak tkliwy szept rozmi- łowanej młodej matki nad kolebką swego pierworodnego niemowlę- cia – aby Polskę kochać, całą Pol- skę, zjej historią wielowiekową, zjej pięknem natury, zjej tragedią potrójnego rozbioru, zjej bohater- stwem iwiarą, inadzieją wlepszą przyszłość. Czasami zaś rzucał Pa- derewski wezwania głośne ibrze- mienne jak grzmot lub huk armat, aby bronić sławy ihonoru imienia polskiego na każdym kroku, wkaż- dej chwili, przy każdej znaczącej sposobności, zawsze iwszędzie! Franciszek E. Fronczak
- 13. Znaczną część dochodów zkoncertów irecitali Paderew ski przeznaczał na cele charytatywne, wtym na pomoc ofiarom wojny wPolsce. Światową sławę pianisty wirtu oza oraz szerokie kontakty wświecie polityki ibiznesu umiejętnie wykorzystywał wcelu pozyskiwania funduszy na działalność Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny wPolsce (Polish Victims’ Relief Fund) – założonego wraz zHenrykiem Sienkiewiczem wstyczniu 1915 roku wszwajcarskim Vevey. Głównym celem organizacji było niesienie pomocy materialnej, jednak nie mniej istotny był cel propagandowy, czyli zapewnienie Polsce rozgłosu. Członkowie Komitetu, apelując na forum międzynarodo wym do ludzkich serc isumień oraz prosząc omaterialne wsparcie dla cierpiących Polaków, rozbudzali zaintereso wanie sprawą Polski. 1 Plakat Polish Victims’ Relief Found autorstwa angielskiego artysty Émile’aAntoine’aVerpilleux; ok. 1915 r. 2 Ulotka Polish Victims’ Relief Found zdramatycznym apelem Paderewskiego: „Pomóż Polsce wimię chrześcijańskiego miłosierdzia – wimię zwykłego człowieczeństwa: chleba dla polskich kobiet idzieci”; ok. 1915 r. 3 Karta pocztowa Polish Victims’ Relief Found zmapą, na której zaznaczono obszar zniszczony przez działania wojenne (kolor jasnobrązowy); ok. 1917 r. 4 Helena Paderewska zkolekcją lalek wpolskich strojach ludowych, wykonanych wpracowni Stefanii Łazarskiej wParyżu. Dochód zich sprzedaży przekazywany był na rzecz polskich artystów oraz zasilał fundusze Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny wPolsce. 5 Rysunek autorstwa znanego karykaturzysty Gianniego Viafory opublikowany w„Musical America” z1 stycznia 1916 r. 6 Europejski chaos – alegoryczny rysunek opublikowany wamerykańskiej prasie; 1923 r. 1 2 3 5 4 6
- 14. Ignacy Jan Paderewski wróżnych okresach życia.
- 15. Paderewski zmęczony życiem wędrownego artysty zapragnął własnego skrawka ziemi. Bezpieczną przystanią iprawdziwym domem pianisty na wiele lat stała się, otoczona rozległym par kiem, willa Riond-Bosson, zktórej roztaczał się przepiękny widok na jezioro ipanoramę Alp Sabaudzkich. Tam Paderewscy rozwijali swoje pasje – założyli pierwszą winnicę ihodowlę kur rasowych. Wlatach 1914–1916 Paderewski nabył położone wokolicach ka lifornijskiego miasteczka Paso Robles dwie posiadłości, które nazwał na cześć patronów – swojego iżony (Rancho San Ignacio oraz Rancho Santa Helena). Zakupił także grunty opowierzchni niemal 3000 akrów, na których uprawiał winogrona (szczep Zin fandel), migdałowce idrzewa owocowe. Wpobliżu miasteczka Santa Maria wpołudniowo-zachodniej Kalifornii przedsiębiorczy artysta miał także ponad 2500 akrów ziemi, które nabył w1917 roku znadzieją na prowadzenie tam eksploracji wiertniczej. Osta tecznie jednak ropy nie znaleziono iw1933 roku grunty te zostały sprzedane. Jedyną zachowaną posiadłością Paderewskiego po zostaje dziś piękny dworek wKąśnej Dolnej. 1 Ignacy Jan Paderewski pod drzewkiem migdałowym wPaso Robles; ok. 1920 r. 2 Tablica upamiętniająca Paderewskiego wPaso Robles. 3 Ignacy Jan iHelena Paderewscy zkilkuletnim Jackiem Cooganem, dziecięcą gwiazdą Hollywood, iinnymi gośćmi wPaso Robles; ok. 1920 r. 4 Winnica ifarma kur rasowych wRiond-Bosson; ok. 1908 r. 5 Helena Paderewska na swojej farmie kur rasowych wRiond-Bosson; ok. 1900 r. 6 Dworek wKąśnej Dolnej. 7 Paderewski wsalonie w Riond-Bosson pośród gości, rodziny iprzyjaciół. Od lewej: Ludwik Bronarski, Lidia Opieńska, Sylwin Strakacz (stoi), Ignacy Jan Paderewski, Henryk Opieński, Jadwiga Rembielińska, Antonina Wilkońska, HelenaLübke (matka), Jan Modzelewski; ok. 1935 r. 8 Posiadłość Paderewskich Riond-Bosson niedaleko Morges, widok odstronyogrodu. 1 6 2 4 5 7 3 8