ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo
Kabanata 2
Panahon
ng
Katutubo
6/6/2020
panahon ng katutubo
Ang panitikan sa panahong ito ay…
•Karaniwang pasalindila (oral)
•Tumatalakay sa paraan ng pamumuhay (way of life) ng
ating mga ninuno
6/6/2020
Ang panitikan sa panahong ito ay…
•Nagpapatunay na MAY SIBILISASYON/KABIHASNAN na
ang mga katutubo sa Pilipinas bago pa dumating ang
mga Kastila
•Matatagpuan din sa mga palayok, banga, kawayang
bumbong (isang species ng bamboo) atbp. kung
nakasulat
6/6/2020
Baybayin (Alibata)
6/6/2020
6/6/2020
Unang tulang Tagalog
•Awiting Bayan
•Salawikain
•Bulong
•Bugtong
•Kasabihan
•Kawikaan
6/6/2020
Awiting Bayan
tulang inaawit na nagpapahayag ng
damdamin, kaugalian, paniniwala, karanasan,
gawain o hanapbuhay ng mga taong
naninirahan sa isang pook o lugar.
6/6/2020
Awiting Bayan
• Oyayi/hele (pagpapatulog ng bata)
• Kalusan (paggawa)
• Kundiman (pag-ibig)
• Diona (kasal)
• Kumintang/tagumpay (pandigma)
• Dalit/himno (pagsamba sa anito/panrelihiyon)
• Dung-aw (pagdadalamhati/pagluluksa sa patay)
• Soliranin (pagsasagwan)
• Talindaw (pamamangka)
6/6/2020
MGA KARUNUNGANG BAYAN
6/6/2020
bugtong
tulang patugma na ang layunin ay pahulaan
ang isang bagay, tao at pook na kaikitaan ng
talinghaga.
6/6/2020
Mga Bugtong
• Gintong binalot ng pilak/pilak na
binalot ng balat.
(itlog)
• Hindi hayop, hindi tao/walang
gulong tumatakbo.
(agos ng tubig)
• Dahong pinagbungahan/bungang
pinagdahunan.
(pinya)
• Bumili ako ng alipin/mataas pa sa
akin.
(sombrero)
• Pinihit ko si kaibigan, bumukas ang
daanan.
(susi)
6/6/2020
Mga Bugtong
• Nang bata’y submarino, nang
tumanda’y eroplano.
(lamok)
• Natuwa ang nawalan, nagalit ang
nakakuha.
(utot)
• Prutas na kaysarap kainin, may itim
na perlas kung hatiin.
(papaya)
• Isang pindot ng daliri, impormasyo’y
sari-sari.
(internet)
• Tubig sa kaitaasan, ang ulo’y
bilugan.
(niyog/buko)
6/6/2020
Mga Bugtong
• Nakakahong bahaghari,
ang kulay ay sarisari.
sagot: krayola
May lungga akong nalalaman,
iisa lamang ang pintuan,
tatlo naman ang lalabasan.
sagot: damit
• Tumanda nang nuno,
takot pang maligo.
sagot: pusa
• Tubig na pumapatak sa labis na dusa.
Tubig na dumadaloy sa labis na ligaya.
sagot: luha
6/6/2020
Sa umaga ay apat ang paa.
Sa tanghali ay dalawa lang.
Sa gabi ay tatlo. Ano ako?
Sagot tao
6/6/2020
Salawikain
mga butil ng karunungang hango sa karanasan ng
matatanda, nagsisilbing batas at tuntunin ng
kagandahang asal ng ating mga ninuno.
6/6/2020
Salawikain
Ang hipong palatulog, inaanod ng agos.
Kung may isinuksok, may madudukot.
Ang magtanim ng hangin, bagyo ang aanihin.
May tainga ang lupa, may pakpak ang balita.
Umiwas sa baga, sa apoy nasugba.
Ang maniwala sa sabi-sabi, walang bait sa sarili.
6/6/2020
Sawikain
mga kasabihang walang natatagong kahulugan.
6/6/2020
Sawikain
Ang tunay na kaibigan, sa gipit nasusubukan.
Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
Daig ng maagap, ang taong masikap.
6/6/2020
Palaisipan
Isa sa mga karunungang bayan na
humahamon sa isipan ng tao upang mag-
isip ng kasagutan o solusyon sa
suliraning inilahad.
6/6/2020
Palaisipan
•May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng sombrero.
Paano mo kaya makukuha ang bola nang di man
lang magagalaw ang sombrero?
Sagot: butas ang tuktok ng sombrero.
6/6/2020
Palaisipan
•May isang prinsesang sa tore ay nakatira, balita sa
kaharian, pambihirang ganda. Bawal tumingala
upang siya’y makita. Ano ang gagawin ng binatang
sumisinta?
Sagot: Iinom ng tubig upang kanwari’y mapatingala at
makita ang prinsesa.
6/6/2020
Ako ay nasa gitna ng dagat, nasa huli ng
daigdig, at nasa unahan ng globo!
Sagot: letrang 'G'
6/6/2020
Kung ang gumagapang sa aso ay pulgas, sa damo ay
ahas, sa ulo ng tao ay kuto... ano naman ang
gumagapang sa kabayo?
Sagot: Plantsa
6/6/2020
Iba pang anyo ng unang tula
6/6/2020
1. Tugmaang Pambata
•Tugmaang karaniwang
ginagamit sa panunukso o
pagpuna sa kilos o gawi ng isang
tao
6/6/2020
2. Bulong
• ginagamit na pangkulam o pang-ingkanto.
•Huwag magagalit, kaibigan, aming pinuputol
lamang ang sa ami’y napag-utusan.
•Dagang malaki, dagang maliit Ayto ang ngipin kong
sira na’t pangit, Sana ay bigyan mo ako ng bagong
kapalit.
6/6/2020
3. Epiko
• Bidasari (Moro)
• Tatuang, Tulalang, Tuwaang
(Bagobo)
• Parang Sabir (Moro/Tausug)
• Haraya (Bisaya)
• Maragtas (Bisaya)
• Kumintang (Tagalog)
• Biag (Buhay) ni Lam-Ang (Ilokano)
• Ibalon (Bicolano)
• Bantugan (Muslim/Maranao)
• Labaw Donggon (Ilonggo)
• Handiong (Bikol)
• Hudhud (Ifugao)
• Alim (Ifugao)
• Hinilawod (Bisaya)
• Indarapatra at Sulayman
(Magindanaw)
6/6/2020

More Related Content

Panahon ng Katutubo

  • 2. panahon ng katutubo Ang panitikan sa panahong ito ay… •Karaniwang pasalindila (oral) •Tumatalakay sa paraan ng pamumuhay (way of life) ng ating mga ninuno 6/6/2020
  • 3. Ang panitikan sa panahong ito ay… •Nagpapatunay na MAY SIBILISASYON/KABIHASNAN na ang mga katutubo sa Pilipinas bago pa dumating ang mga Kastila •Matatagpuan din sa mga palayok, banga, kawayang bumbong (isang species ng bamboo) atbp. kung nakasulat 6/6/2020
  • 6. Unang tulang Tagalog •Awiting Bayan •Salawikain •Bulong •Bugtong •Kasabihan •Kawikaan 6/6/2020
  • 7. Awiting Bayan tulang inaawit na nagpapahayag ng damdamin, kaugalian, paniniwala, karanasan, gawain o hanapbuhay ng mga taong naninirahan sa isang pook o lugar. 6/6/2020
  • 8. Awiting Bayan • Oyayi/hele (pagpapatulog ng bata) • Kalusan (paggawa) • Kundiman (pag-ibig) • Diona (kasal) • Kumintang/tagumpay (pandigma) • Dalit/himno (pagsamba sa anito/panrelihiyon) • Dung-aw (pagdadalamhati/pagluluksa sa patay) • Soliranin (pagsasagwan) • Talindaw (pamamangka) 6/6/2020
  • 10. bugtong tulang patugma na ang layunin ay pahulaan ang isang bagay, tao at pook na kaikitaan ng talinghaga. 6/6/2020
  • 11. Mga Bugtong • Gintong binalot ng pilak/pilak na binalot ng balat. (itlog) • Hindi hayop, hindi tao/walang gulong tumatakbo. (agos ng tubig) • Dahong pinagbungahan/bungang pinagdahunan. (pinya) • Bumili ako ng alipin/mataas pa sa akin. (sombrero) • Pinihit ko si kaibigan, bumukas ang daanan. (susi) 6/6/2020
  • 12. Mga Bugtong • Nang bata’y submarino, nang tumanda’y eroplano. (lamok) • Natuwa ang nawalan, nagalit ang nakakuha. (utot) • Prutas na kaysarap kainin, may itim na perlas kung hatiin. (papaya) • Isang pindot ng daliri, impormasyo’y sari-sari. (internet) • Tubig sa kaitaasan, ang ulo’y bilugan. (niyog/buko) 6/6/2020
  • 13. Mga Bugtong • Nakakahong bahaghari, ang kulay ay sarisari. sagot: krayola May lungga akong nalalaman, iisa lamang ang pintuan, tatlo naman ang lalabasan. sagot: damit • Tumanda nang nuno, takot pang maligo. sagot: pusa • Tubig na pumapatak sa labis na dusa. Tubig na dumadaloy sa labis na ligaya. sagot: luha 6/6/2020
  • 14. Sa umaga ay apat ang paa. Sa tanghali ay dalawa lang. Sa gabi ay tatlo. Ano ako? Sagot tao 6/6/2020
  • 15. Salawikain mga butil ng karunungang hango sa karanasan ng matatanda, nagsisilbing batas at tuntunin ng kagandahang asal ng ating mga ninuno. 6/6/2020
  • 16. Salawikain Ang hipong palatulog, inaanod ng agos. Kung may isinuksok, may madudukot. Ang magtanim ng hangin, bagyo ang aanihin. May tainga ang lupa, may pakpak ang balita. Umiwas sa baga, sa apoy nasugba. Ang maniwala sa sabi-sabi, walang bait sa sarili. 6/6/2020
  • 17. Sawikain mga kasabihang walang natatagong kahulugan. 6/6/2020
  • 18. Sawikain Ang tunay na kaibigan, sa gipit nasusubukan. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa. Daig ng maagap, ang taong masikap. 6/6/2020
  • 19. Palaisipan Isa sa mga karunungang bayan na humahamon sa isipan ng tao upang mag- isip ng kasagutan o solusyon sa suliraning inilahad. 6/6/2020
  • 20. Palaisipan •May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng sombrero. Paano mo kaya makukuha ang bola nang di man lang magagalaw ang sombrero? Sagot: butas ang tuktok ng sombrero. 6/6/2020
  • 21. Palaisipan •May isang prinsesang sa tore ay nakatira, balita sa kaharian, pambihirang ganda. Bawal tumingala upang siya’y makita. Ano ang gagawin ng binatang sumisinta? Sagot: Iinom ng tubig upang kanwari’y mapatingala at makita ang prinsesa. 6/6/2020
  • 22. Ako ay nasa gitna ng dagat, nasa huli ng daigdig, at nasa unahan ng globo! Sagot: letrang 'G' 6/6/2020
  • 23. Kung ang gumagapang sa aso ay pulgas, sa damo ay ahas, sa ulo ng tao ay kuto... ano naman ang gumagapang sa kabayo? Sagot: Plantsa 6/6/2020
  • 24. Iba pang anyo ng unang tula 6/6/2020
  • 25. 1. Tugmaang Pambata •Tugmaang karaniwang ginagamit sa panunukso o pagpuna sa kilos o gawi ng isang tao 6/6/2020
  • 26. 2. Bulong • ginagamit na pangkulam o pang-ingkanto. •Huwag magagalit, kaibigan, aming pinuputol lamang ang sa ami’y napag-utusan. •Dagang malaki, dagang maliit Ayto ang ngipin kong sira na’t pangit, Sana ay bigyan mo ako ng bagong kapalit. 6/6/2020
  • 27. 3. Epiko • Bidasari (Moro) • Tatuang, Tulalang, Tuwaang (Bagobo) • Parang Sabir (Moro/Tausug) • Haraya (Bisaya) • Maragtas (Bisaya) • Kumintang (Tagalog) • Biag (Buhay) ni Lam-Ang (Ilokano) • Ibalon (Bicolano) • Bantugan (Muslim/Maranao) • Labaw Donggon (Ilonggo) • Handiong (Bikol) • Hudhud (Ifugao) • Alim (Ifugao) • Hinilawod (Bisaya) • Indarapatra at Sulayman (Magindanaw) 6/6/2020