貹ܲë
- 1. Universiteti i Prishtinës Fakulteti Ekonomik Dep. Banka,financa dhe kontabilitet PUNIM SEMINARIK LËNDA:Makroekonomi TEMA: Papunsia,punsimi dhe joaktiv Mentori: Ass. Mic UKAJ Studentet: Aulona Ahmetxhekaj Rita Kuçi Arta Tërnava Prishtinë,2015
- 2. Papunësia Papunësia paraqet përqindjen e të papunësuarve nga tërë kapaciteti i fuqisë punëtore në një territor të caktuar brenda një vendi apo në tërë vendin. Pra, ky indikator ekonomik tregon nivelin e fuqisë punëtore të pashfrytëzuar në proceset ekonomike në një territor gjeografik. Shkalla e papunësisë është një tregues i mirëqenies ekonomike në përgjithësi. Një shkallë e ulët është tregues i një ekonomie të fortë ku ata që kërkojnë punë mund ta gjejnë atë shpejt, ndërsa një shkallë e lartë mund të tregojë një ekonomi më të dobët Nga ana tjetër, punëdhënësit mund të gjejnë më lehtë punonjës kur shkalla e papunësisë është e lartë.
- 3. Pra një ndër problemet shqetësuese në shoqërinë e sotme është 貹ܲë.Përcaktimi për nocionin papunësi mbështetet në përkufizimin e dhënë nga Organizata Ndërkombëtare e Punës(ONP,ang.ILO-International Labour Organization) "Të papunë konsiderohen të gjithë personat në moshë pine të bazuar në matjen e popullsisë ekonomikisht aktive,të cilët gjatë periudhës referuese plotësojnë kërkesat:- janë pa punë, të gatshëm për punë dhe kërkojnë punë."
- 4. Papunësia,matja dhe kostot e saj Kostot e papunësisë i klasifikojmë në dy grupe kryesore: • Kostot ekonomike të papunësisë Kostot sociale të papunësisë Kosotot ekonomike të papunësisë.Nga pikëpamja ekonomike një papunësi e lartë do të thotë rënie në GDP aktuale,pra treguesi i GDP aktuale është më i vogël se sa treguesi i GDP potencial.Lidhje midis papunësisë dhe GDP jepet nga ligji Okun,sipas të cilit për qçdo 2% të rënies së GDP aktual në krahasim me GDP potencial,norma e papunësisë rritet me 1%.Për shembull,në qoftë se GDP potencial është 100%,norma e papunësisë është 6% dhe GDP aktual bie në masën96% të GDP potencial,atëherë norma e papunsisë rritet nga 6% në 8%.
- 5. Kostoja ekonomike e papunësisë shprehet në diferencën midis produktit aktual dhe atij potencial dhe paraqet Hendekun e prodhimit. Në situatata papunësie kjo diferencë merr vlera negative Një aspekt tjetër ku shfaqen kostot e papunësisë është edhe fakti se Të papunët janë një barrë e rëndë financiare për qeverinë si dhe Zvogëlimi I të ardhurave personale.
- 6. Kostot sociale të papunësisë është e vështirë të shprehen në vlera por nuk janë më pak të rëndësishme se të parat.Kostot sociale të papunësisë mund të paraqiten në disa forma: Papunësia shkakton zhvlerësimin e kapitalit human Rritja e papunësisë mund të shërbejë si shtrat i ngrohtë për rritjen e kriminalitetit në shkallë vendi. Kostot sociale të papunësisë marrin edhe formën e uljes së dinjitetit personal dhe të keqësimit të shëndetit të të papunëve
- 7. Matja e papunësisë Një individ mund të jetë i punësuar, i papunë, ose jashtë forcës punëtore. Të punësuarit - popullata që kryen ndonjë punë të pagueshme. Të papunë - popullata që nuk është e punësuar, por në mënyrë aktive kërkon punë ose pret që të kthehet në punë. Jashtë forcës punëtore - janë personat që gjenden në shkollim, janë në pension etj. Duke ditur numrin e të papunëve dhe numrin e forcës punëtore,mund të llogarisim normën e papunësisë: Norma e papunësië (%) = Të papunë x 100 Forca punëtore
- 8. Masat kundër papunësisë: Politikat pasive të tregut të punës (beneficionet për të papunët) Politikat aktive të tregut të punës (trajnimet, subvencionet, etj.)
- 9. Punësimi Punësimi është një marrëveshje në pajtim me ligjin, mes: punëdhënësit dhe punëmarrësit. Shkalla e punësimit, përfaqëson të gjithë personat e punësuar gjatë kohës së matjeve statistikore. Në statistika përfshihen disa kategori të punonjësve në: sektorin bujqësor; industri jo bujqësore; punonjësit me kohë të pjesshme; punonjësit me kohë të plotë; personeli qeveritar dhe nëpunësit civil; personat e vetëpunësuar; punonjësit e papaguar në ndërmarrjet familjare; ndihmësit shtëpiakë etj. Nxitja e punësimit koordinuar me politikat e nxitjes së investimeve publike dhe private do përmirësonin gjendjen e nivelin e punësimit
- 10. Puna vullnetare Vullnetarizmi është proces shum I rëndësishëm në kërkimin e punës,shumë herë është thënë dhe duhet të përsëritet se vullnetarizmi paraqet një ngritje për vendin e arshëm të punës.Vullnetarizmi nuk është fuqi punëtore pa pagesë.Vullnetarizmi është një mundësi që të mësohen aftësi.Qdo njeri i ri duhet ta dijë këtë: “ Përderisa ngjiteni lartë me kujdes, ju do të jeni të sukseshëm në sferën e përzgjedhur por nëse nga bankat e fakultetit uleni në kolltukun e drejtorit ateherë ju do të jeni një prej drejtorëve të paaftë,firmat e të cilëve dalë ngadalë do të përmbysen”.
- 11. Shkalla e joaktivitetit Rezultatet e Anketës së Fuqisë Punëtore në Kosovë 2013 Marrë nga Agjencia e Statistikave të Kosovës Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore 40.5 % Shkalla e joaktivitetit 59.5 % Shkalla e papunësisë Total 30.0 % Shkalla e papunësisë te Meshkujt 26.9 % Shkalla e papunësisë te Femrat 38.8 % Shkalla e papunësisë te të rinjtë (mosha 15-24 vjeç) 55.9%
- 12. Varfëria e përgjithshme për vitin 2011 29.7 % Varfëria ekstreme për vitin 2011 10.2 % Shpenzimet në ushqim dhe pije jo alkoholike të buxhetit të ekonomive familjare për vitin 2013, 45 % Burimi kryesor i të ardhurave të ekonomive familjare janë rrogat dhe pagat nga sektori publik me për vitin 2013, 23 % Rritja Reale e BPV për vitin 2013 3.4 % BPV për Kokë Banori për vitin 2013 (në euro) 2,935