ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Parkinson Hastalığında motor olmayan semptomların değerlendirilmesi

•Download as PPTX, PDF•
•
Oğuzhan Ay
Oğuzhan Ay

Parkinson hastalığı genel özellikleri,motor olmayan semtomların sıklığının araştırılması. İLVİİR YAYRYAYS

1 of 25
Downloaded 13 times
Erken Evre Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Semptomların Değerlendirilmesi Stj.Dr.Oğuzhan Fatih AY DOI:10.4274/Tnd.58672
Giriş • PH, esas olarak nigrostriyatal dopaminerjik nöronların harabiyeti sonucu gelişmektedir. Nigrostriyatal dopaminerjik nöronların tutulumu hastalığın motor belirtileri ile ilişkilidir ve bu belirtilerin en sık görülenleri istirahat tremoru, bradikinezi, rijidite ve denge bozukluğudur (postural insitabilite) .
Giriş • PH’nın motor belirtileri kliniğe hakim olsa da, çoğu Parkinson hastası motor olmayan olarak isimlendirilen şikayetlere sahiptir .Bu motor olmayan belirtiler (MOB); halsizlik, depresyon, anksiyete, kognitif kapasitede azalma, uyku bozuklukları, kabızlık, mesane disfonksiyonu, diğer otonomik bozukluklar (cinsel, gastrointestinal) ve duyusal şikayetlerdir .
Giriş • PH’nın motor olmayan semptomları sadece ileri evrede değil hastalığın erken evrelerinde de görülür ve koku alma kaybı, kabızlık, REM (rapid eye movement) uyku davranış bozukluğu ve depresyonun motor semptomların ortaya çıkmasından yıllar (on yıldan daha uzun süre) önce dahi görülebileceği bildirilmiştir
Giriş • Son dönemlerdeki çalışmalar, bu belirtilerin oldukça sık görüldüğünü ve özellikle hastalığın ileri dönemlerinde hastanın yaşam kalitesi üzerindeki ciddi etki yaptığını göstermiştir. • Bu çalışmada erken evre PH’da motor olmayan semptomların sıklığını araştırmak ve hastalığın morbiditesi üzerine etkisinin tartışılması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem • Çalışmaya Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Nöroloji polikliniğinde takip edilmekte olan; United Kingdom Beyin Bankası Parkinson Hastalığı tanı kriterlerine göre Parkinson Hastalığı tanısı almış ve Hoehn Yahr klinik evrelemesine göre Evre 1 ve 2 olan 80 hasta alındı. Klinik derecelendirmesi için ise Birleşik Parkinson Hastalığı Değerlendirme Ölçeği (BPHDÖ) kullanıldı. • Motor olmayan semtomların değerlendirilmesinde motor olmayan ölçek (non-motor scale: NMS scale) ve motor olmayan soru formu (non-motor questionnaire: NMS Quest) ölçeği kullanıldı. Depresyon tanısı için Beck depresyon ölçeği kullanıldı. Kognitif fonksiyonların değerlendirilmesi amacı ile Mini mental durum değerlendirme testi uygulandı.
Bulgular • Çalışmaya alınan olguların demografik özellikleri
Bulgular • Olguların motor olmayan semptomları;  Nöropsikiyatrik  Kognitif Disfonksiyon  Duyusal Semptomlar  Otonomik disfonksiyon  Cinsel işlev Bozukluğu  Uyku bozuklukları  Gastrointestinal bozukluklar
Tartışma • PH’nın motor olmayan semptomları ;sadece ilerlemiş evrede değil, hastalığın erken evrelerinde de görülür ve koku alamama, kabızlık, REM uyku davranış bozukluğu ve depresyon, motor semptomlar ortaya çıkmadan on yıldan fazla bir süre öncede görülebilir
Tartışma • Motor PH teşhisi konmadan önce motor olmayan semptomların görülmesinin, PH’da Lewy patolojisinin ilerlemesiyle güçlü bir bağlantısı vardır • Lewy cisimciği birikimi ve nöron disfonksiyonunun olfaktör bulbus ve medullanın alt bölümünde başladığı, ancak PH’nın motor belirtilerinin substantia nigranın pars kompaktasında dopaminerjik nöron kaybı oluşana kadar belirgin hale gelmediği bilinmektedir
Tartışma • Beyindeki temel dopaminerjik alanlar olan substantia nigra pars kompaktası, ventral tegmental alan ve hipotalamustan çıkan aksonlar, dört ana yol oluşturmak üzere projeksiyon yapmaktadır: mezokortikal, mezolimbik, nigrostriatal ve tuberoinfundibular yollar. • Bu yollar kognisyon, uyku ve ağrı gibi birkaç motor olmayan semptomun gelişmesinde rol oynamaktadır
Tartışma • Nöropsikiyatrik semptomları değerlendirmek için yapılan çalışmalarda anksiyeteden depresyona hatta demansa kadar geniş bir yelpazede motor olmayan semptomlar görülmektedir. • Depresyon, PH’da önemli bir nöropsikiyatrik bir semptomdur ve vakaların %45’e varan oranında görülebilmektedir
Tartışma • Parkinson hastalığındaki depresyon hafif şiddette olup kendini suçlama, suçluluk ve başarısızlık hissi azken kendine güven kaybı, anksiyete ve irritabilite belirgin olabilir. • Limbik sistemdeki dopaminerjik, serotoninerjik ve noradrenerjik yolların bileşkesinin disfonksiyonuna bağlı olabileceği söylenmiştir
Tartışma • Çalışmada depresyon tanılı 33 olgunun 30’u minör depresyon kriterlerine uymaktaydı. • Anksiyete bozukluğu daha çok depresif hastalarda ve motor dalgalanmalarla birlikte bulunmaktadır . • Çalışmada 26 (%32,5) hastada anksiyete bozukluğu gözlendi ve bunların 21 (%87) tanesi depresyon ile birlikte bulunmaktaydı. • Apati, depresyon veya anksiyete bozukluğu ile birlikte görülebilir ancak tek başına da bulunabilmektedir.Çalışma 3 (%3,75) hastada apati bulguları saptadı ve major depresyonu ve anksiyete bozukluğu olan hastalarımızda gözlemledik
Parkinson Hastalığında motor olmayan semptomların değerlendirilmesi
Tartışma • PH’da uyku bozuklukları sık görülen motor olmayan semptomlardandır. Uykusuzluk ;uykuya dalmada zorluk veya uyku bölünmesi şeklinde olabilir. Uykusuzluk, özellikle uyku bölünmesi hastalar arasında oldukça yaygındır (>%50) • İnsomni; uykuya başlangıç insomnisi (uykuya dalma güçlüğü) ve uykuyu sürdürme zorluğu şeklinde görülmektedir. • Uykuya başlangıç insomnisi; PH’nın kendisi ve uyku üzerindeki etkisi ile ilişkili olmasına karşın uykuyu sürdürme zorluğu insomnisi noktürnal akinezi ve off durumları ile ilişkili motor olmayan semptomlardır
Tartışma • PH’da huzursuz bacak sendromu ve periyodik ekstremite hareketleri dopaminle yakından bağlantılı semptomlardır ve uyku bozukluğunun sık görülen nedenlerindendir . • REM uyku davranış bozukluğu, canlı, olağanüstü korkutucu rüyalar ya da kabuslar ile nitelenen bir parasomniadır
Tartışma • PH’da otonom fonksiyon bozuklukları da sık görülen motor olmayan semptomlardır • Bir çalışmada hastaların %47’sinde otonom işlev bozukluğu olduğu bildirilmiştir .Bunlardan birisi mesane fonksiyon bozukluğudur. Dopaminerjik sistemin pontin miksiyon merkezi üzerinde inhibe ve aktive edici etkileri bulunmaktadır
Tatışma • PH’da aşırı detrüsör aktivitesi sık görülmekte olup yetersiz D1 aktivitesi veya artmış D2 aktivitesi ile ilişkilidir ve sıkışma tipi üriner inkontinans şeklinde kendini gösterir. • PH’da cinsel işlev bozukluğu da sık görülmekte olup erektil işlev bozukluğu, libido kaybı ya da hiperseksüalite şeklinde ortaya çıkabilmektedir • Özellikle dopaminerjik ilaçların kullanımına bağlı hiperseksüalite ya da anormal cinsel davranış (dopamin disregülasyon sendromu) vakaları bildirilmektedir
Tartışma • Ciltte yağlanma ciltteki yağ bezlerinin işlevinin artmasına bağlı olabilir ve kızarıklık, kaşıntı veya pullanmaya “seboreik dermatit” yol açabilir. • Terleme artışı, ter bezlerinin kontrolünün zayıflaması ya da Parkinson tedavisinin yetersizliği sonucu olabilir. • Kabızlık, PH’nın sık görülen non-motor fonksiyon bozukluklarından biridir ve hem merkezi hem de kolondaki dopaminerjik nöronlarda ağır kayıplara sekonder olduğu düşünülmektedir
Tartışma • PH’da duyusal semptomlar da sık izlenmektedir • Ağrı en sık görülen semptomdur. Dopamin ağrıyı, omurilik, talamus, periakuaduktal gri madde, bazal ganglionlar ve singulat korteks dahil olmak üzere sinir sisteminin birkaç düzeyinde modüle edebilmektedir
Tartışma • Parkinson Hastalığı'nda ağrının en önemli nedeni dopaminerjik tedaviye ikincil motor dalgalanmalar ve diskineziler neden olmaktadır. Ayrıca PH vakalarında ağrı merkezi ağrı, orofasial ağrı, ekstremite ağrısı ya da musküloskeletal ağrı şeklinde de görülebilmektedir. Karakter olarak kramp benzeri, nevraljik ya da yanma, acıma, üşüme, sızlama (nöropatik ağrı) şeklinde ortaya çıkabilir . • PH’da gastrointestinal sistem bozukluklarına da rastlanmaktadır. Gastroparezi ve yutma güçlüğü ileri evre olgularda izlenmektedir.
Tartışma • Evre 2 olgularda evre 1 olgulara göre depresyon, anksiyete bozukluğu daha sık görülmekteydi. Major depresyon teşhisi konulan hastaların 2’sini evre 2 olgular oluşturmaktaydı. • Evre 2 olgularda ve BPHDÖ skoru arttıkça kramp tarzı ağrılar artmaktaydı. Aynı şekilde uykuya dalma bozukluğu insomnisi de daha sık görülmekteydi. Bu da hastalığın şiddeti arttıkça hastanın muhtemel kas ağrılarının artmasına neden olduğu ve bu nedenle de uykuya dalamama şikayetine neden olduğunu düşündürtmektedir. Diğer motor olmayan semptomlar açısından değerlendirildiğinde ise gruplar arasında fark olmaması dikkat çekiciydi.
Tartışma • PH’da görülen MOB’ların tanısı esas olarak klinik özelliklere dayanır. Bunun da ilk basamağı öyküde bu belirtilerin sorgulanmasıdır. Çünkü hastalar bu belirtilerin PH ile olan ilişkisini anlamayabilir ya da bu belirtileri anlatmanın gerekliliğini kavrayamayabilirler. Bu nedenle bu belirtilerin sorgulanması hastanın kontrol başvurularında da tekrarlanmalıdır.
շÜ鳢

More Related Content

Parkinson Hastalığında motor olmayan semptomların değerlendirilmesi

  • 1. Erken Evre Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Semptomların Değerlendirilmesi Stj.Dr.Oğuzhan Fatih AY DOI:10.4274/Tnd.58672
  • 2. Giriş • PH, esas olarak nigrostriyatal dopaminerjik nöronların harabiyeti sonucu gelişmektedir. Nigrostriyatal dopaminerjik nöronların tutulumu hastalığın motor belirtileri ile ilişkilidir ve bu belirtilerin en sık görülenleri istirahat tremoru, bradikinezi, rijidite ve denge bozukluğudur (postural insitabilite) .
  • 3. Giriş • PH’nın motor belirtileri kliniğe hakim olsa da, çoğu Parkinson hastası motor olmayan olarak isimlendirilen şikayetlere sahiptir .Bu motor olmayan belirtiler (MOB); halsizlik, depresyon, anksiyete, kognitif kapasitede azalma, uyku bozuklukları, kabızlık, mesane disfonksiyonu, diğer otonomik bozukluklar (cinsel, gastrointestinal) ve duyusal şikayetlerdir .
  • 4. Giriş • PH’nın motor olmayan semptomları sadece ileri evrede değil hastalığın erken evrelerinde de görülür ve koku alma kaybı, kabızlık, REM (rapid eye movement) uyku davranış bozukluğu ve depresyonun motor semptomların ortaya çıkmasından yıllar (on yıldan daha uzun süre) önce dahi görülebileceği bildirilmiştir
  • 5. Giriş • Son dönemlerdeki çalışmalar, bu belirtilerin oldukça sık görüldüğünü ve özellikle hastalığın ileri dönemlerinde hastanın yaşam kalitesi üzerindeki ciddi etki yaptığını göstermiştir. • Bu çalışmada erken evre PH’da motor olmayan semptomların sıklığını araştırmak ve hastalığın morbiditesi üzerine etkisinin tartışılması amaçlanmıştır.
  • 6. Gereç ve Yöntem • Çalışmaya Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Nöroloji polikliniğinde takip edilmekte olan; United Kingdom Beyin Bankası Parkinson Hastalığı tanı kriterlerine göre Parkinson Hastalığı tanısı almış ve Hoehn Yahr klinik evrelemesine göre Evre 1 ve 2 olan 80 hasta alındı. Klinik derecelendirmesi için ise Birleşik Parkinson Hastalığı Değerlendirme Ölçeği (BPHDÖ) kullanıldı. • Motor olmayan semtomların değerlendirilmesinde motor olmayan ölçek (non-motor scale: NMS scale) ve motor olmayan soru formu (non-motor questionnaire: NMS Quest) ölçeği kullanıldı. Depresyon tanısı için Beck depresyon ölçeği kullanıldı. Kognitif fonksiyonların değerlendirilmesi amacı ile Mini mental durum değerlendirme testi uygulandı.
  • 7. Bulgular • Çalışmaya alınan olguların demografik özellikleri
  • 8. Bulgular • Olguların motor olmayan semptomları;  Nöropsikiyatrik  Kognitif Disfonksiyon  Duyusal Semptomlar  Otonomik disfonksiyon  Cinsel işlev Bozukluğu  Uyku bozuklukları  Gastrointestinal bozukluklar
  • 9. Tartışma • PH’nın motor olmayan semptomları ;sadece ilerlemiş evrede değil, hastalığın erken evrelerinde de görülür ve koku alamama, kabızlık, REM uyku davranış bozukluğu ve depresyon, motor semptomlar ortaya çıkmadan on yıldan fazla bir süre öncede görülebilir
  • 10. Tartışma • Motor PH teşhisi konmadan önce motor olmayan semptomların görülmesinin, PH’da Lewy patolojisinin ilerlemesiyle güçlü bir bağlantısı vardır • Lewy cisimciği birikimi ve nöron disfonksiyonunun olfaktör bulbus ve medullanın alt bölümünde başladığı, ancak PH’nın motor belirtilerinin substantia nigranın pars kompaktasında dopaminerjik nöron kaybı oluşana kadar belirgin hale gelmediği bilinmektedir
  • 11. Tartışma • Beyindeki temel dopaminerjik alanlar olan substantia nigra pars kompaktası, ventral tegmental alan ve hipotalamustan çıkan aksonlar, dört ana yol oluşturmak üzere projeksiyon yapmaktadır: mezokortikal, mezolimbik, nigrostriatal ve tuberoinfundibular yollar. • Bu yollar kognisyon, uyku ve ağrı gibi birkaç motor olmayan semptomun gelişmesinde rol oynamaktadır
  • 12. Tartışma • Nöropsikiyatrik semptomları değerlendirmek için yapılan çalışmalarda anksiyeteden depresyona hatta demansa kadar geniş bir yelpazede motor olmayan semptomlar görülmektedir. • Depresyon, PH’da önemli bir nöropsikiyatrik bir semptomdur ve vakaların %45’e varan oranında görülebilmektedir
  • 13. Tartışma • Parkinson hastalığındaki depresyon hafif şiddette olup kendini suçlama, suçluluk ve başarısızlık hissi azken kendine güven kaybı, anksiyete ve irritabilite belirgin olabilir. • Limbik sistemdeki dopaminerjik, serotoninerjik ve noradrenerjik yolların bileşkesinin disfonksiyonuna bağlı olabileceği söylenmiştir
  • 14. Tartışma • Çalışmada depresyon tanılı 33 olgunun 30’u minör depresyon kriterlerine uymaktaydı. • Anksiyete bozukluğu daha çok depresif hastalarda ve motor dalgalanmalarla birlikte bulunmaktadır . • Çalışmada 26 (%32,5) hastada anksiyete bozukluğu gözlendi ve bunların 21 (%87) tanesi depresyon ile birlikte bulunmaktaydı. • Apati, depresyon veya anksiyete bozukluğu ile birlikte görülebilir ancak tek başına da bulunabilmektedir.Çalışma 3 (%3,75) hastada apati bulguları saptadı ve major depresyonu ve anksiyete bozukluğu olan hastalarımızda gözlemledik
  • 16. Tartışma • PH’da uyku bozuklukları sık görülen motor olmayan semptomlardandır. Uykusuzluk ;uykuya dalmada zorluk veya uyku bölünmesi şeklinde olabilir. Uykusuzluk, özellikle uyku bölünmesi hastalar arasında oldukça yaygındır (>%50) • İnsomni; uykuya başlangıç insomnisi (uykuya dalma güçlüğü) ve uykuyu sürdürme zorluğu şeklinde görülmektedir. • Uykuya başlangıç insomnisi; PH’nın kendisi ve uyku üzerindeki etkisi ile ilişkili olmasına karşın uykuyu sürdürme zorluğu insomnisi noktürnal akinezi ve off durumları ile ilişkili motor olmayan semptomlardır
  • 17. Tartışma • PH’da huzursuz bacak sendromu ve periyodik ekstremite hareketleri dopaminle yakından bağlantılı semptomlardır ve uyku bozukluğunun sık görülen nedenlerindendir . • REM uyku davranış bozukluğu, canlı, olağanüstü korkutucu rüyalar ya da kabuslar ile nitelenen bir parasomniadır
  • 18. Tartışma • PH’da otonom fonksiyon bozuklukları da sık görülen motor olmayan semptomlardır • Bir çalışmada hastaların %47’sinde otonom işlev bozukluğu olduğu bildirilmiştir .Bunlardan birisi mesane fonksiyon bozukluğudur. Dopaminerjik sistemin pontin miksiyon merkezi üzerinde inhibe ve aktive edici etkileri bulunmaktadır
  • 19. Tatışma • PH’da aşırı detrüsör aktivitesi sık görülmekte olup yetersiz D1 aktivitesi veya artmış D2 aktivitesi ile ilişkilidir ve sıkışma tipi üriner inkontinans şeklinde kendini gösterir. • PH’da cinsel işlev bozukluğu da sık görülmekte olup erektil işlev bozukluğu, libido kaybı ya da hiperseksüalite şeklinde ortaya çıkabilmektedir • Özellikle dopaminerjik ilaçların kullanımına bağlı hiperseksüalite ya da anormal cinsel davranış (dopamin disregülasyon sendromu) vakaları bildirilmektedir
  • 20. Tartışma • Ciltte yağlanma ciltteki yağ bezlerinin işlevinin artmasına bağlı olabilir ve kızarıklık, kaşıntı veya pullanmaya “seboreik dermatit” yol açabilir. • Terleme artışı, ter bezlerinin kontrolünün zayıflaması ya da Parkinson tedavisinin yetersizliği sonucu olabilir. • Kabızlık, PH’nın sık görülen non-motor fonksiyon bozukluklarından biridir ve hem merkezi hem de kolondaki dopaminerjik nöronlarda ağır kayıplara sekonder olduğu düşünülmektedir
  • 21. Tartışma • PH’da duyusal semptomlar da sık izlenmektedir • Ağrı en sık görülen semptomdur. Dopamin ağrıyı, omurilik, talamus, periakuaduktal gri madde, bazal ganglionlar ve singulat korteks dahil olmak üzere sinir sisteminin birkaç düzeyinde modüle edebilmektedir
  • 22. Tartışma • Parkinson Hastalığı'nda ağrının en önemli nedeni dopaminerjik tedaviye ikincil motor dalgalanmalar ve diskineziler neden olmaktadır. Ayrıca PH vakalarında ağrı merkezi ağrı, orofasial ağrı, ekstremite ağrısı ya da musküloskeletal ağrı şeklinde de görülebilmektedir. Karakter olarak kramp benzeri, nevraljik ya da yanma, acıma, üşüme, sızlama (nöropatik ağrı) şeklinde ortaya çıkabilir . • PH’da gastrointestinal sistem bozukluklarına da rastlanmaktadır. Gastroparezi ve yutma güçlüğü ileri evre olgularda izlenmektedir.
  • 23. Tartışma • Evre 2 olgularda evre 1 olgulara göre depresyon, anksiyete bozukluğu daha sık görülmekteydi. Major depresyon teşhisi konulan hastaların 2’sini evre 2 olgular oluşturmaktaydı. • Evre 2 olgularda ve BPHDÖ skoru arttıkça kramp tarzı ağrılar artmaktaydı. Aynı şekilde uykuya dalma bozukluğu insomnisi de daha sık görülmekteydi. Bu da hastalığın şiddeti arttıkça hastanın muhtemel kas ağrılarının artmasına neden olduğu ve bu nedenle de uykuya dalamama şikayetine neden olduğunu düşündürtmektedir. Diğer motor olmayan semptomlar açısından değerlendirildiğinde ise gruplar arasında fark olmaması dikkat çekiciydi.
  • 24. Tartışma • PH’da görülen MOB’ların tanısı esas olarak klinik özelliklere dayanır. Bunun da ilk basamağı öyküde bu belirtilerin sorgulanmasıdır. Çünkü hastalar bu belirtilerin PH ile olan ilişkisini anlamayabilir ya da bu belirtileri anlatmanın gerekliliğini kavrayamayabilirler. Bu nedenle bu belirtilerin sorgulanması hastanın kontrol başvurularında da tekrarlanmalıdır.