ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Peşə xəstəlikləri və bədbəxt hadisələr barədə məlumat

•Download as PPT, PDF•
•
I
Imran Agayev

Peşə xəstəlikləri və bədbəxt hadisələr

1 of 24
Downloaded 166 times
PEŞƏ XƏSTƏLİKLƏRİ VƏ BƏDBƏXT HADİSƏLƏR BARƏDƏ MƏLUMAT
ERQONOMIKA “İnsan- maşın- istehsalat mühiti sistemi” erqonomika adlanır. Yəni, erqonomika iş haqqında qanundur. Onun başlıca vəzifəsi insan, maşın və istehsalat mühiti arasındakı qarşılıqlı əlaqəni tədqiq etməkdir.
Erqonomika müəyyənləşdirmişdir ki, əmək vasitələri və şəraiti, hər şeydən əvvəl insanın xüsusiyyətləri baxımından qiymətləndirilməlidir. İ.M.İ mühiti sistemində kompanentlər arasında zəruri uzlaşma olmadıqda, yəni texnika və şərait insanın xüsusiyyətlərinə uyğun gəlmədikdə, eləcədə insan idarəetdiyi maşının ‹‹dilini›› yaxşı bilmədikdə, şəraitə yaxşı uyğunlaşmadıqda bir sıra bədbəxt hadisələr baş verir.
Dünya miqyasında texnika ilə onu idarə edən insan arasındakı uyğunsuzluq nəticəsində təkcə 1900- 1950-ci illər arasında, yəni 50 il ərzində 250 milyon adam həlak olmuşdur, halbuki həmin dövrdə olan müharibələr 90 milyon adamın ölümünə səbəb olmuşdur. İndi maşınla əlaqədar olaraq dünya miqyasında hər gün təxminən 350 min adam həlak olur. Erqonomikanın qarşısında duran problemlərdən biri məhz bu cür bədbəxt hadisələrin qarşısını almaq üçün elmi tövsiyələr işləyib hazırlamaqdan ibarətdir.
PEŞƏ XƏSTƏLİKLƏRİNİN SƏBƏBLƏRİ Peşə xəstəlikləri insan orqanizminə istehsalat mühitinin zərəredici faktorların uzun müddətli təsiri nəticəsində əmələ gəlir.
Peşə xəstəlikləri 5 qrupa bölünür:  Kimyavi faktorların təsiri (kəskin və xroniki zəhərlənmələr, həmçinin onların nəticəsi kimi müxtəlif orqan və sistemlərin zədələnməsi)  Tozların təsiri (ağ ciyarin daxilində şüşələşmə, daşlaşma, metallaşmasının və s əmələ gəlməsi.);
Fiziki faktorların təsiri: a)Titrəmə b)Səs-küy (ultra və infra səs) c)Şüalanma (ultrbənövşəyi, infra qırmızı, radioaktiv, elektromaqnit və s. şüalanmalar) d)Digər Fiziki gərginlik faktoru: sinirlərin, əzəllərin, dayaq-hərəkət aparatın, səs aparatının və göz orqanın xəstəliyi;
Bioloji faktorların təsiri: infeksion və parazitar xəstəliklər - tuberkulyoz, bruselyoz, sibir xorası və s. Yuxarıda göstərilən qruplara daxil olmayan allergik (bronxial astma, konyuktivit, dermatit, ekzema və s.) və onkoloji (dəridə, qara ciyəridə şişlər; tənəffüs yolların xərcəngi) peşə xəstəliklər də mövcuddur.
Peşə xəstəlikləri kəsgin və xroniki xəstəliklərə bölünür:  Kəsgin peşə xəstəlikləri gəflətən, istehsalat mühitinin zərəredici faktorların insan orqanizminə bircə dəfə (müddəti bir iş növbəsindən çox olmayaraq) təsiri nəticəsində yaranır.  Xroniki peşə xəstəlikləri istehsalat mühitinin zərəredici faktorların insan orqanizminə uzunmüddətli sistematik təsiri nəticəsində yaranır.
Əməyin Mühafizəsi və peşə xəstəliklərin profilaktikası üzrə vacib profilaktik tədbirlər sırasına zərərli və ağır iş şəraitində çalışan işçilərinin ilkin (işə qəbul olduqda) və dövrü tibbi müayinədən keçirilməsi də daxildir.
BƏDBƏXT HADİSƏLƏRİN SƏBƏBLƏRİ  TEXNİKİ SƏBƏBLƏR  TƏŞKİLATİ SƏBƏBLƏR  SANİTAR-GİGİYENİK SƏBƏBLƏR  PSİXOFİZİOLOJİ SƏBƏBLƏR  YANĞIN  TƏBİİ FƏLAKƏTLƏR
İstehsalat avadanlıqlarının, qurğu və binaların konstruksiyalarında olan çatışmamazlıqlar İstehsalat obyektlərinin, binaların, qurğrların, avadanlıqların və s. tikilməsi, yeniləşdirilməsi, quraşdırılması üzrə layihə sənədlərinin olmaması və ya keyfiyyətsiz hazırlanması. TEXNİKİ SƏBƏBLƏR:
Tiikinti işlərin keyfiyyətsiz aparılması; Texnoloji prosessin mükəmməl olmaması, təhlükəsizlik tələblərinə cavab verməməsi; İstehsalat obyektlərinin, binaların, qurğrların, avadanlıqların texniki vəziyyətinin qənaətbəxş olmaması; TEXNİKİ SƏBƏBLƏR:
İstehsalat vasitələrin texniki vəziyyətinin qənaətbəxş olmaması; İstehsalat mühitin vəziyyətinin qənaətbəxş olmaması (təhlükəli və zərərli istehsalat faktorlarının göstəricilərinin yol verilən maksimal həddən çox olması); Digər. TEXNİKİ SƏBƏBLƏR:
TƏŞKİLATİ SƏBƏBLƏR: Əməyin Mühafizəsi İdarəetmə sisteminin mükəmməl olmaması, qənaətbəxş fəaliyyət göstərməməsi, idarəetmə sistemin olmaması; Təhlükəsiz iş üsulların öyrədilməsində buraxılan çatışmamazlıqlar; Təlimatların olmaması və ya onların keyfiyyətsiz keçirilməsi; Təhlükəsiz iş üsullarını öyrədilməmiş və əməyin mühafizəsi üzrə bilikləri yoxlanılmamış işə icazə verilməsi; Təlimatların keyfiyyətsiz hazırlanması və onların qənaətbəxş səviyyəsində olmaması;
TƏŞKİLATİ SƏBƏBLƏR:  Vəzifə təlimatlarında əməyin mühafizəsi üzrə cavabdehliyi göstərilməməsi  İş və istirahət rejimlərinin pozulması;  Tibbi müayinələrin olmaması və ya onun keyfiyyətsiz aparılması;  Fərdi mühafizə vasitələrindən istifadə edilməməsi, işçiləri FMV-ilə təmin edilməməsi;  Kollektif mühafizə vasitələrin, siqnalizasiya sisteminin, ventilyasiyinın, işıqlandırmanın və s. qoşulmamış və ya nasaz vəziyyətdə olduqda işlərin aparılması.
İşçiləri onların peşələrinə (ixtisaslarına) uyğun olmayan işlərə cəlb edilməsi; Texnoloji prosessin pozulması; Avadanlıqlar, qurğular, maşin və mexanimlərin istismarında təhlükəsizlik tələblərinin pozulması; Kollektiv mühafizə vasitələrindən istifadə edilməməsi; Əmək və istehsalat intizamının pozulması; Vəzifə borclarına əməl edilməməsi; Əməyin Mühafizəsi üzrə təlimatların tələblərinə əməl edilməməsi TƏŞKİLATİ SƏBƏBLƏR:
SANİTAR-GİGİYENİK SƏBƏBLƏR Ventilyasiya sisteminin olmaması və ya onun qüsurlu olması; İşıqlanma sisteminin zəifliyi; Soyutma və isitmə sistemlərində çatışmamazlıqlar; Iş yerinin azlığı (darısqanlığı); İş yerinin anti-sanitariya vəziyyətində olması
Alkoqol və narkotik sərxoşluğu, toksikioloji zəhərlənmə; Aşağı səviyyəli əsəbi-psixiki durumu; Fiziki göstəricilərin və ya səhətin qənaətbəxş olmaması; Kollektivdə psixoloji durumun qənaətbəxş olmaması; Digər şəxslərin qanunsuz hərəkətləri nəticəsində baş verən zədələnmələr; PSİXOLOJİ SƏBƏBLƏR:
YANĞIN Yanğın təhlükəsizliyi qaydalarının pozulması; Yanıcı mayelərin saxlanma qaydalarının pozlması; Texnoloji proseslərdə yanğın təhlükəsizliyi rejiminin pozulması; Digər
TƏBİİ FƏLAKƏTLƏR Buraya təbii fəlakətlərin baş verməsi (sel, zəlzələ və s.) ildırım vurması, körpünün, qayanın uçması, buzun qırılması və s. daxildir.
Bədbəxt hadisənin nəticəsi: qolun amputasiyası Hündürlükdən yıxılmanın nəticəsi: onurğa sütunun sınması Pnevmotapancandan düzgün istifadə edilməməsinin nəticəsi: kəllə naəsində mismarlar. Əldə baş vermiş partlayışın nəticəsi Yıxılma nəticəsində ayqda sınıq
ELEKTRİK ZƏDƏLƏNMƏLƏRİ
İSTİFADƏ OLUNAN ƏDƏBİYYAT  Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsi  Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 27 saylı Qərarı  Azərbaycan Neft Sənayesində Əməyin Mühafizəsinin Vahid İdarəetmə Sistemi

More Related Content

Peşə xəstəlikləri və bədbəxt hadisələr barədə məlumat

  • 1. PEŞƏ XƏSTƏLİKLƏRİ VƏ BƏDBƏXT HADİSƏLƏR BARƏDƏ MƏLUMAT
  • 2. ERQONOMIKA “İnsan- maşın- istehsalat mühiti sistemi” erqonomika adlanır. Yəni, erqonomika iş haqqında qanundur. Onun başlıca vəzifəsi insan, maşın və istehsalat mühiti arasındakı qarşılıqlı əlaqəni tədqiq etməkdir.
  • 3. Erqonomika müəyyənləşdirmişdir ki, əmək vasitələri və şəraiti, hər şeydən əvvəl insanın xüsusiyyətləri baxımından qiymətləndirilməlidir. İ.M.İ mühiti sistemində kompanentlər arasında zəruri uzlaşma olmadıqda, yəni texnika və şərait insanın xüsusiyyətlərinə uyğun gəlmədikdə, eləcədə insan idarəetdiyi maşının ‹‹dilini›› yaxşı bilmədikdə, şəraitə yaxşı uyğunlaşmadıqda bir sıra bədbəxt hadisələr baş verir.
  • 4. Dünya miqyasında texnika ilə onu idarə edən insan arasındakı uyğunsuzluq nəticəsində təkcə 1900- 1950-ci illər arasında, yəni 50 il ərzində 250 milyon adam həlak olmuşdur, halbuki həmin dövrdə olan müharibələr 90 milyon adamın ölümünə səbəb olmuşdur. İndi maşınla əlaqədar olaraq dünya miqyasında hər gün təxminən 350 min adam həlak olur. Erqonomikanın qarşısında duran problemlərdən biri məhz bu cür bədbəxt hadisələrin qarşısını almaq üçün elmi tövsiyələr işləyib hazırlamaqdan ibarətdir.
  • 5. PEŞƏ XƏSTƏLİKLƏRİNİN SƏBƏBLƏRİ Peşə xəstəlikləri insan orqanizminə istehsalat mühitinin zərəredici faktorların uzun müddətli təsiri nəticəsində əmələ gəlir.
  • 6. Peşə xəstəlikləri 5 qrupa bölünür:  Kimyavi faktorların təsiri (kəskin və xroniki zəhərlənmələr, həmçinin onların nəticəsi kimi müxtəlif orqan və sistemlərin zədələnməsi)  Tozların təsiri (ağ ciyarin daxilində şüşələşmə, daşlaşma, metallaşmasının və s əmələ gəlməsi.);
  • 7. Fiziki faktorların təsiri: a)Titrəmə b)Səs-küy (ultra və infra səs) c)Şüalanma (ultrbənövşəyi, infra qırmızı, radioaktiv, elektromaqnit və s. şüalanmalar) d)Digər Fiziki gərginlik faktoru: sinirlərin, əzəllərin, dayaq-hərəkət aparatın, səs aparatının və göz orqanın xəstəliyi;
  • 8. Bioloji faktorların təsiri: infeksion və parazitar xəstəliklər - tuberkulyoz, bruselyoz, sibir xorası və s. Yuxarıda göstərilən qruplara daxil olmayan allergik (bronxial astma, konyuktivit, dermatit, ekzema və s.) və onkoloji (dəridə, qara ciyəridə şişlər; tənəffüs yolların xərcəngi) peşə xəstəliklər də mövcuddur.
  • 9. Peşə xəstəlikləri kəsgin və xroniki xəstəliklərə bölünür:  Kəsgin peşə xəstəlikləri gəflətən, istehsalat mühitinin zərəredici faktorların insan orqanizminə bircə dəfə (müddəti bir iş növbəsindən çox olmayaraq) təsiri nəticəsində yaranır.  Xroniki peşə xəstəlikləri istehsalat mühitinin zərəredici faktorların insan orqanizminə uzunmüddətli sistematik təsiri nəticəsində yaranır.
  • 10. Əməyin Mühafizəsi və peşə xəstəliklərin profilaktikası üzrə vacib profilaktik tədbirlər sırasına zərərli və ağır iş şəraitində çalışan işçilərinin ilkin (işə qəbul olduqda) və dövrü tibbi müayinədən keçirilməsi də daxildir.
  • 11. BƏDBƏXT HADİSƏLƏRİN SƏBƏBLƏRİ  TEXNİKİ SƏBƏBLƏR  TƏŞKİLATİ SƏBƏBLƏR  SANİTAR-GİGİYENİK SƏBƏBLƏR  PSİXOFİZİOLOJİ SƏBƏBLƏR  YANĞIN  TƏBİİ FƏLAKƏTLƏR
  • 12. İstehsalat avadanlıqlarının, qurğu və binaların konstruksiyalarında olan çatışmamazlıqlar İstehsalat obyektlərinin, binaların, qurğrların, avadanlıqların və s. tikilməsi, yeniləşdirilməsi, quraşdırılması üzrə layihə sənədlərinin olmaması və ya keyfiyyətsiz hazırlanması. TEXNİKİ SƏBƏBLƏR:
  • 13. Tiikinti işlərin keyfiyyətsiz aparılması; Texnoloji prosessin mükəmməl olmaması, təhlükəsizlik tələblərinə cavab verməməsi; İstehsalat obyektlərinin, binaların, qurğrların, avadanlıqların texniki vəziyyətinin qənaətbəxş olmaması; TEXNİKİ SƏBƏBLƏR:
  • 14. İstehsalat vasitələrin texniki vəziyyətinin qənaətbəxş olmaması; İstehsalat mühitin vəziyyətinin qənaətbəxş olmaması (təhlükəli və zərərli istehsalat faktorlarının göstəricilərinin yol verilən maksimal həddən çox olması); Digər. TEXNİKİ SƏBƏBLƏR:
  • 15. TƏŞKİLATİ SƏBƏBLƏR: Əməyin Mühafizəsi İdarəetmə sisteminin mükəmməl olmaması, qənaətbəxş fəaliyyət göstərməməsi, idarəetmə sistemin olmaması; Təhlükəsiz iş üsulların öyrədilməsində buraxılan çatışmamazlıqlar; Təlimatların olmaması və ya onların keyfiyyətsiz keçirilməsi; Təhlükəsiz iş üsullarını öyrədilməmiş və əməyin mühafizəsi üzrə bilikləri yoxlanılmamış işə icazə verilməsi; Təlimatların keyfiyyətsiz hazırlanması və onların qənaətbəxş səviyyəsində olmaması;
  • 16. TƏŞKİLATİ SƏBƏBLƏR:  Vəzifə təlimatlarında əməyin mühafizəsi üzrə cavabdehliyi göstərilməməsi  İş və istirahət rejimlərinin pozulması;  Tibbi müayinələrin olmaması və ya onun keyfiyyətsiz aparılması;  Fərdi mühafizə vasitələrindən istifadə edilməməsi, işçiləri FMV-ilə təmin edilməməsi;  Kollektif mühafizə vasitələrin, siqnalizasiya sisteminin, ventilyasiyinın, işıqlandırmanın və s. qoşulmamış və ya nasaz vəziyyətdə olduqda işlərin aparılması.
  • 17. İşçiləri onların peşələrinə (ixtisaslarına) uyğun olmayan işlərə cəlb edilməsi; Texnoloji prosessin pozulması; Avadanlıqlar, qurğular, maşin və mexanimlərin istismarında təhlükəsizlik tələblərinin pozulması; Kollektiv mühafizə vasitələrindən istifadə edilməməsi; Əmək və istehsalat intizamının pozulması; Vəzifə borclarına əməl edilməməsi; Əməyin Mühafizəsi üzrə təlimatların tələblərinə əməl edilməməsi TƏŞKİLATİ SƏBƏBLƏR:
  • 18. SANİTAR-GİGİYENİK SƏBƏBLƏR Ventilyasiya sisteminin olmaması və ya onun qüsurlu olması; İşıqlanma sisteminin zəifliyi; Soyutma və isitmə sistemlərində çatışmamazlıqlar; Iş yerinin azlığı (darısqanlığı); İş yerinin anti-sanitariya vəziyyətində olması
  • 19. Alkoqol və narkotik sərxoşluğu, toksikioloji zəhərlənmə; Aşağı səviyyəli əsəbi-psixiki durumu; Fiziki göstəricilərin və ya səhətin qənaətbəxş olmaması; Kollektivdə psixoloji durumun qənaətbəxş olmaması; Digər şəxslərin qanunsuz hərəkətləri nəticəsində baş verən zədələnmələr; PSİXOLOJİ SƏBƏBLƏR:
  • 20. YANĞIN Yanğın təhlükəsizliyi qaydalarının pozulması; Yanıcı mayelərin saxlanma qaydalarının pozlması; Texnoloji proseslərdə yanğın təhlükəsizliyi rejiminin pozulması; Digər
  • 21. TƏBİİ FƏLAKƏTLƏR Buraya təbii fəlakətlərin baş verməsi (sel, zəlzələ və s.) ildırım vurması, körpünün, qayanın uçması, buzun qırılması və s. daxildir.
  • 22. Bədbəxt hadisənin nəticəsi: qolun amputasiyası Hündürlükdən yıxılmanın nəticəsi: onurğa sütunun sınması Pnevmotapancandan düzgün istifadə edilməməsinin nəticəsi: kəllə naəsində mismarlar. Əldə baş vermiş partlayışın nəticəsi Yıxılma nəticəsində ayqda sınıq
  • 24. İSTİFADƏ OLUNAN ƏDƏBİYYAT  Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsi  Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 27 saylı Qərarı  Azərbaycan Neft Sənayesində Əməyin Mühafizəsinin Vahid İdarəetmə Sistemi