Perancangan Bahasa
- 2. Perancangan Bahasa. Dalam perkembangan perancangan bahasa terdapat beberapa ungkapan atau istilah yang merujuk kepada usaha untuk merancang pembinaan dan pengembangan bahasa secara sedar. Language Engineering (Kejuruteraan Bahasa) B. Noss mengkategorikan language engineering sbg sebahagian drp Language Planning (Richard B. Noss, 1984). Istilah language engineering sama popularnya dgn istilah language planning dr segi penggunaannya di dunia Namun, penggunaan istilah language planning mengatasi masalah language engineering terutama di Malaysia dan Asia Tenggara.
- 3. Glottopolitics (Politik Bahasa) diperkenalkan oleh Robert A. Hall Jr. Ada juga ahli bahasa Indonesia menggunakan istilah politik bahasa. Antaranya ialah Amran Halim (Politik Bahasa Nasional, 1980) dan Lembaga Bahasa Nasional Indonesia (1974). Terdapat juga istilah glossopolitics (Asmah Hj. Omar, 1978)
- 4. Language Development (Pembinaan Bahasa) Dikemukakan oleh Richard B. Noss (Language Policy and Higher Education, 1967) utk pengertian merancang bahasa yang dilakukan di negara-negara di A.T. Sebahagian daripada ruang lingkup Language Planning (Richard B. Noss, 1984) Charles A. Ferguson juga pernah menggunakan istilah Language Development (1968).
- 5. Language Treatment (Perawatan Bahasa) Digunakan oleh Fernando Fernalosa (1981) untuk berbagai- bagai jenis perhatian yang diberikan oleh masyarakat tentang bahasa. Jenis perawatan bahasa yang terpenting mengikut Penalosa ialah perancangan bahasa. Dengan itu perancangan bahasa adalah sebahagian sahaja daripada perawatan bahasa.
- 6. Language Cultivation (Pemupukan Bahasa) Bahasa itu dibina dan dipupuk untuk membentuknya menjadi satu bahasa yang berkudrat dan mampu digunakan untuk mendukung dan mengungkapkan budaya yang tinggi dan teknologi yang maju serta moden.
- 7. Tujuh Kata Istilah untuk Perancangan Bahasa a. Language planning b. Language engineering c. Glottopolitics (glossopolitics) d. Language development e. Language treatment f. Language management g. Language cultivation
- 8. Pengertian Perancanganbahasa ialah decision-making about language atau pembuatan tentang bahasa (Rubin dan Jernudd:1970). Hal ini bermaksud segala keputusan untuk bahasa. Merangkumi keputusan penetapan taraf bahasa dan bahan bahasa. - ejaan, tatabahasa, istilah, sebutan dan kosa kata serta hal-hal lain.
- 9. Einar Haugen (1969) Ahli bahasa yang terkenal dari Norway mengatakan bahawa perancangan bahasa itu merangkumi: kerja-kerja normatif akademi atau jawatankuasa bahasa, terhadap semua bentuk usaha yang biasa dikenali sebagai pembinaan bahasa dan semua cadangan untuk perubahan atau reformasi bahasa atau pembakuan bahasa. Rubin dan Jernudd (1971) dan (1974) Merujuk kepada perancangan bahasa sebagai usaha-usaha secara tersusun yang diarahkan kepada perubahan yang difikirkan dan ditimbangkan secara teliti mengenai kod bahasa atau pertuturan atau kedua-duanya sekali.
- 10. R.A Hall Jr. (1974) Memberikan takrif glottopolitics atau politik bahasa sebagai penerapan sains atau ilmu bahasa kepada dasar kerajaan untuk menentukan sarana-sarana yang terbaik untuk mencapai kedwibahasaan (bilingualism) di tanah-tanah jajahan, dan kawasan-kawasan lain yang terdapat dua atau lebih kebudayaan yang berlainan dan yang bertembung atau bertemu. Springer (1956) dan (1974) Menggunakan istilah language engineering (penjuruteraan bahasa) telah memberi takrif istilah ini sebagai rujukan kepada usaha-usaha penulisan dan pembakuan bahasa-bahasa separa baku di Soviet Union.
- 11. Alisyahbana (1961 dan 1974) Menggunakan istilah yang sama memberikan takrifnya seperti berikut : Pedoman pembinaan bahasa secara sedar dalam konteks perubahan masyarakat, kebudayaan dan teknologi yang lebih besar. Dalam tulisan lain, beliau mentakrifkan istilah tersebut sebagai pemindahan pengalaman-pengalaman pengekodan yang lalu pada bahasa-bahasa Eropah.
- 12. Ronald Wardhaugh (1998) Terdapat 2 tumpuan perancangan bahasa : (i) Perancangan taraf atau status: Melibatkan perubahan-perubahan fungsi sesuatu bahasa atau kelainan bahasa dan hak-hak mereka yg menggunakannya. (ii)Perancangan bahan atau matan atau korpus : Melibatkan hal-hal seperti pembinaan ortografi, sumber- sumber baru kosa kata, kamus dan kesusasteraan serta pembinaan pemakaianpemakaian yg baru yg difikirkan dan dipertimbangkan dengan teliti supaya bahasa itu dapat diperluaskan pemakaiannya ke bidang-bidang kerajaan, pendidikan dan perdagangan (ibid).
- 13. Charles Ferguson (1968) Mengenal pasti tiga matra atau dimensi pembinaan bahasa iaitu: a) graphization (pengabjadan) b) standardization (pembakuan) c) intertranslatability Bahasa-bahasa masyarakat moden yang maju dari segi industri, sekular dan dibezakan secara struktur. Bahasa yang dimodenkan itu dikembangkan kosa katanya, dibina gaya-gaya baru dan bentuk-bentuk wacananya (ibid).
- 14. Heinz Kloss Terdapat dua matra dalam perancangan bahasa iaitu: a) Perancangan taraf atau status bahasa Menetapkan kedudukan sesuatu bahasa dalam sesebuah negara seperti kedudukan bahasa rasmi, bahasa pengantar dan bahasa kebangsaan. b) Perancangan korpus atau bahan bahasa. Menumpukan kepada perancangan bahan atau bahasa itu sendiri seperti penetapan jenis tulisan.
- 15. Asmah Hj Omar - Membicarakan tentang dua perancangan bahasa: a) Perancangan taraf bahasa b) Perancangan korpus bahasa Menyentuh dengan terperinci tentang perancangan sistem penulisan, sistem ejaan dan peristilahan saintifik terutama untuk bahasa Melayu
- 16. S. Takdir Alisjahbana Perancanganbahasa untuk pemodenan dalam bukunya iaitu Language Planning for Modernization (1976). Kebangkitan bahasa Indonesia dan Malaysia, masalah transformasi kedua-dua bahasa (perluasan kosa kata, penulisan tatabahasa normatif dan pembakuan bahasa). Einar Haugen (1966) 4 peringkat perkembangan perancangan bahasa 1) Pemilihan (selection) 2) Pengekodan (codification) 3) Peluasan (elaboration) 4) Pelaksanaan (implemention)
- 17. Cobarrubias (1983) - Memerikan empat jenis ideologi yang menggerakkan ketetapan dalam perancangan bahasa dalam sesuatu masyarakat, iaitu: Linguistic Assimilation (Asimilasi Linguistik) Linguistic Pluralism (Pluralisme Linguistik) Vernacularization (Pemvernakularan/Vernakularisasi) Internationalization (Penginternasionalan/Pengantarabangsaan)
- 18. a) Linguistic Assimilation (Asimilasi Linguistik) Kepercayaan bahawa setiap orang mesti mempelajari bahasa utama dalam masyarakat berkenaan. Thailand mengamalkan dasar ini sehingga menyebabkan orang yang bukan berketurunan Thai menggunakan nama Thai. b) Linguistic Pluralism (Pluralisme Linguistik) Pengiktirafan lebih daripada satu bahasa. Singapura mengiktiraf empat bahasa sebagai bahasa rasmi (Perlembagaan Negara Singapura 1965)
- 19. c)Vernacularization (Pemvernakularan/Vernakularisasi) Pembaikan dan peluasan sebuah bahasa peribumi dan menjadikannya sebagai bahasa rasmi. Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi di Malaysia selepas negara mencapai kemerdekaan, d) Internationalization (Penginternasionalan/Pengantarabangsaan Pengambilan bahasa bukan peribumi sebagai bahasa rasmi atau untuk kegunaan tertentu seperti perhubungan antarabangsa, pendidikan atau perdagangan. Bahasa Inggeris dijadikan bahasa rasmi dan bahasa utama di Filipina, Singapura atau Brunei Darussalam.
- 20. J.V. Neustupny (1974) Mengemukakan dua pendekatan untuk perancangan bahasa, iaitu: a) Pendekatan Dasar (Policy Approach) Meliputi masalah-masalah pemilihan bahasa kebangsaan, pembakuan, celik huruf, ortografi, masalah stratifikasi bahasa dan seumpamanya. Melibatkan dasar dan perancangan bahasa. b) Pendekatan Pembinaan (Cultivation Approach) Menyentuh tentang ketepatan, kecekapan, peringkat linguistik untuk memenuhi fungsi-fungsi khusus, masalah-masalah gaya, kendelaan-kendelaan pada keupayaan komunikatif dan lain- lain
- 21. Perancangan bahasa bererti pembinaan bahasa secara sedar untuk memungkinkan sesuatu bahasa itu berupaya menangani fungsi-fungsi baru yang dikenakan ke atasnya. bahasa Melayu dirancang supaya dapat menjadi bahasa pentadbiran, bahasa undang-undang dan kehakiman, bahasa ilmu, dan bahasa seluruh sistem kehidupan moden. Perancangan bahasa penting dan diberi tumpuan yang serius di negara kita misalnya sejak diadakan Kongres Bahasa & Persuratan Melayu I. Perancangan bahasa terbahagi kepada dua bahagian iaitu: -Perancangan taraf -Perancangan korpus
- 22. Perancangan yang pertama memberikan taraf tertentu kepada sesuatu bahasa, sementara perancangan jenis yang kedua membina bahan bahasa tersebut menjadi bahasa yang kemas sistemnya supaya dapat memenuhi taraf yang diberikan kepadanya. Perancangan bahasa adalah mengenai pembentukan dasar rasmi oleh pihak berkuasa yang mengawal kekuasaan Perancangan adalah yang mengenai : Pengekodan melalui kamus Tatabahasa Ejaan Tanda Bacaan Panduan sebutan
- 23. Terdapat tiga jenis dasar bahasa iaitu : Dasar bahasa rasmi Maksudnya menetapkan bahasa rasmi bagi negara yang berkenaan, dan bahasa ini digunakan untuk urusan rasmi, perjanjian dan urusan-urusan rasmi yang lain. Dasar bahasa pendidikan Penggunaan bahasa pengantar di sekolah dan di institusi- institusi pendidikan. Dasar bahasa umum Bahasa kedua, bahasa antarabangsa dan lain-lain.
- 24. Ferguson (1968) Mengatakan bahawa apabila dirancangkan untuk membentuk bahasa vernakular menjadi bahasa baku maka terdapat tiga komponen perancangan iaitu : a) Pengabjadan Pengabjadan ialah proses merancang penulisan bahasa iaitu dalam pemilihan aksara, sistem ejaan, pemantapan tatabahasa, penggubalan istilah, penambahan kosa kata dan lain-lain. b) Pemodenan Pemodenan bererti memodenkan bahasa supaya bahasa itu mampu menjadi wahana dalam menyampaikan ilmu-ilmu moden, sains & teknologi supaya dapat membentuk satu peradaban moden yang teguh, kukuh dan canggih.
- 25. c) Pembakuan Pembakuan pula bermaksud segala unsur bahasa dapat dikodifikasikan dan diselaraskan serta dimantapkan supaya tidak menimbulkan kekeliruan dalam penggunaannya. Abdullah Hassan membahagikan perancangan bahasa kepada; Perancangan taraf bahasa (bahasa rasmi dan kebangsaan) Perancangan bahan (ejaan, tatabahasa dan istilah) Agen dan mekanisme perancangan bahasa dan penilaian (DBP) Selainahli-ahli bahasa tersebut, terdapat ramai lagi ahli bahasa yang membicarakan langkah-langkah, teori, pendekatan, aspek-aspek perancangan bahasa dll.
- 26. Terdapatpelbagai kata istilah yang digunakan yang menjurus kepada perancangan bahasa, iaitu: a) Perancangan bahasa (language planning) b) Penjuruteraan bahasa (language engineering) c) Politik bahasa (glottopolitics dan glossopolitics) d) Pengurusan bahasa (language management) e) Pemupukan bahasa (language cultivation) f) Perawatan bahasa (language treatment) g) Pembinaan bahasa (language development)
- 27. Selain itu, para ahli bahasa telah membahas tentang takrif-takrif yang berkaitan dengan perancangan bahasa. Mereka mengatakan bahawa perancangan bahasa adalah pembuatan keputusan yang berkaitan dengan bahasa.
- 28. Perkara-perkara bahasa yang dirancang; - ialah status atau taraf bahasa dan korpus atau bahan bahasa. - strategi-strategi perancangan bahasa supaya perancangan bahasa itu berjalan secara teratur dan mulus. - Pengwujudan institusi-institusi dan agen-agen perancangan bahasa, tenaga pakar seperti ahli bahasa, ahli sains, teknokrat dan lain-lain yang merancang bahasa. - Mewujudkan sumber kewangan bagi membiayai projek-projek perancangan bahasa dan lain-lain.