2. BELANGRIJKE ONTWIKKELING
8 e eeuw v. Chr.: Griekse bevolking groeit;
Gebrek aan eten emigraties:
Stichten kolonies langs Middellandse Zee op kust van de
Middellandse Zee en Zwarte Zee
6. POLEIS
Grieken vestigen zich in poleis (stadstaten)
polis = een klein gebied met een stad als kern en
bestuurscentrum
bewoners beschouwen zich als autonoom
meestal bestuur van
-volksvergadering van vrije mannen
- raad van aristocraten:
kiezen magistraten
7. GEVOLGEN
Handel met koloni谷n steden rijker
Ook onrust:
aristocraten worden steeds rijker en machtiger
andere rijken willen ook meer politieke macht
Sociale onrust tussen poleis en binnen poleis onderling.
8. TIRANNEN
In 7 e -6 e eeuw v. Chr. zien we ineens in veel poleis tirannen.
Reactie op de onrust: 辿辿n iemand grijpt de macht
Belooft veranderingen, welvaart etcetera.
Uiteindelijk veel tirannen
weer verjaagd.
9. DEMOCRATIE
5 e eeuw = bloeiperiode van Griekenland
Athene is bolwerk van democratie
Voorbeeld voor latere culturen
11. DE ATHEENSE DEMOCRATIE
9 archonten 10 strategen
Areopagus, Gekozen door ekklsia, 1 per fyle,
Ex-archonten, vanaf 487 door loting aangewezen, jaarlijks gekozen
Voor het leven Ambtstermijn 1 jaar Elk jaar herkiesbaar
Niet herkiesbaar
Boul van 500
50 per fyle, probouleuma Dikastria
door loting uit groslijst, (juryrechtbanken)
Jaarlijks, 辿辿nmaal herkiesbaar,
maar niet aansluitend
ekklsia Hliaia
ingedeeld in 10 fylen, Volksrechtbank
Ekklsia heeft het laatste woord, recht van amendement en initiatief 6000 burgers
Mannelijke dmos = politai
12. ATHEENSE DEMOCRATIE
HOOGSTE AMBTEN
9 Archonten + 1 secretaris van de thesmotheten
Archn epnymos: staatshoofd
archn basileus: religieuze taken
archn polemarchos: titulair legeraanvoerder, na 487 leiding
ceremonies voor gevallenen
6 thesmotheten: organisatie juryrechtbanken
10 strategen
. legeraanvoerders
13. ATHEENSE DEMOCRATIE
RADEN EN VOLKSVERGADERING
Boul (Raad) van 500
Dagelijks bestuur
Maken van probouleumata, wetsvoorstellen.
Ekklsia (Volksvergadering)
Wetgevende macht; heeft laatste woord
Recht van amendement, ingrijpende verandering,
verwerping
Recht van Initiatief
Areopagus
Contr担le over wetgeving (tot 461 v.Chr.)
Rechtbank voor halsmisdrijven
14. BEVOLKING VAN ATHENE EN SPARTA
Athene:
politai: burgers (Athnaioi)
metoikoi: vreemdelingen, resident aliens
douloi: slaven (priv辿 eigendom)
Sparta:
Spartitai, homoioi, gelijken, burgers in vollen
rechte
perioikoi: omwonenden; vrij zonder politieke
rechten
Heiltes (Heloten): horigen (staatseigendom)
15. STAATSINSTELLINGEN VAN SPARTA
2 koningen (legerleiders; erfelijk)
5 eforen (jaarlijks gekozen, niet herkiesbaar, dagelijks
bestuur)
Gerousia (30 leden: 2 koningen + 28 gerontes; kon
uitspraken volksvergadering terugdraaien)
Apella (volksvergadering van Spartiaten)
16. 500 REPUBLIEK: KLASSIEKE TIJD (500 338) PERZISCHE RIJK
Lucius Junius 490: Marathon (Miltiades) Darius (522-486)
Brutus: 1e 480: Thermopylae (Leonidas) Xerxes (486-465)
consul (509) Salamis (Themistocles 490-470) Artaxerxes I (465-24)
479: Plataeae (Pausanias)
477-404: Delisch-Attische
Zeebond
c. 470-461: Cimon
c. 460-429: Pericles
461-446: Oorlog Athene Sparta
451: XII Tafelen 449: Vrede van Callias m Perzen
431-404: Peloponnesische Oorlog Darius II (424-404)
Pericles Cleon Alcibiades
404: Aigospotamoi (Lysander
Sparta)
400 396: Veji 386: Koningsvrede Artaxerxes II (404-358)
367: Leges 377-355: 2e Attische Zeebond Artaxerxes III (358-338)
Liciniae Sextiae 371: Leuctra (Epaminondas Thebe) Arses (338-336)
338: Latijnse 362: Mantinea (Epaminondas) Darius III (336-330)
Bond 359-336: Philippus II (Macedoni谷)
338: Chaeronea
18. KLEIN-AZI
Moest eerst al belasting betalen aan Kroisos
Vanuit het Oosten breiden daarna de Perzen
hun macht uit (Cyros)
Griekse steden vallen vanaf 546 v. Chr.
(Darios) onder Perzische heerschappij
In de Griekse steden wordt
een Perzische tiran aan-
gesteld om ze onder de
duim te houden
20. PERZISCHE RIJK
Cyrus:
uitbreiding naar het westen. Poleis in Klein -Azi谷 vallen vanaf 546 v.
Chr. onder Cyrus : de Perzen benoemen tirannen om de poleis onder
de duim te houden
Cambyses: verovert Egypte en Noord - Afrika
21. IONISCHE OPSTAND 499 V. CHR
Athene
zag de Perzische uitbreiding richting Thraci谷
wilde handel met Zwarte Zee behouden (kwam meeste graan
voor Griekenland vandaan)
zette Ionische steden aan tot
opstand
25. HET PERZISCHE ANTWOORD
Verwoesting van Milete
Strafexpeditie naar Griekenland om ook dat te onderwerpen:
= De Perzische Oorlogen
27. EERSTE PERZISCHE OORLOG (492)
Darios stuurt zijn generaal Mardonios op pad om Thraci谷 te
veroveren en daarna Griekenland.
Perzische vloot vergaat door storm bij
berg Athos (300 schepen;
20.000 man)
Expeditie afgeblazen
Conclusie:
Perzen lijden schipbreuk op
Athosgebergte
30. EERSTE PERZISCHE
OORLOG (490)
Darios stuurt 600 schepen direct over zee; zij verwoesten
het eiland Euboia en gaan door naar Marathon
Atheense hoplieten overrompelen
de Perzen daar olv Miltiades
(6400 192 doden)
Perzen vluchten met hun boten en trekken
zich terug.
Conclusie: Perzen verliezen slag bij
Marathon.
Een Atheense soldaat rende
in 辿辿n ruk van Marathon naar
Athene om de overwinning te
melden. Na zijn mededeling
stortte hij dood neer.
39. TWEEDE PERZISCHE OORLOG (481-479)
Xerxes nieuwe koning
Stuurde leger langs twee routes: leger over land; vloot volgde
over zee
Griekenland verenigt zich in Helleense Bond
Atheners bouwen vloot o.l.v. Themistocles.(483)
Zeeslag bij Thermopylae:
Landleger van de Spartanen verslagen door Perzen (481)
Slag bij Salamis
Atheners verslaan vloot van de Perzen (480 )
(Xerses terug naar Perzi谷)
Slag bij Plataiai:
Landleger van de Perzen verslagen door Spartanen (479)
57. GRIEKEN IN PANIEK
Grieken proberen tevergeefs Perzen tegen
te houden
Athene wordt ontruimd
vloot wordt naar Salamis gestuurd
wie houdt het landleger van Xerxes tegen?
58. Spartaanse
koning Leonidas + 300 hoplieten Vechten zich dood
Massagraf
300 Spartanen
Spartanen verliezen slag bij Thermopylae.
Atheners evacueerden mensen en vee naar Salamis. (o.l.v.
Themistocles)
Xerses verwoest het lege Athene.
Zijn vloot wordt echter in 480 verslagen door Atheners in de
baai van Salamis.
69. SLAG BIJ PLATAEAE
479:
Grieken verslaan Perzische landleger bij Plataeae
o.l.v. Pausanias
Perzen verdwijnen uit Griekenland
Griekse steden in Klein-Azie bevrijd door Atheense
vloot
#30: In 522 v. Chr. Werd Darius koning van Perzi谷. Onder zijn leiding bereikte Perzi谷, na 30 jaar regeren het toppunt van zijn macht. In 492 v. Chr. Waren de Perzische legers nog onverslagen en alle vijanden onderworpen. Toen nam Darius het besluit om Griekenland aan te vallen. Nu was die gedachte niet zomaar bij hem opgekomen, Al jaren lang hadden de Perzen hun handen vol aan de opstandige Griekse kolonies. Nu gingen ze Griekenland echter rechtstreeks aanvallen. Men hoefde niet te twijfelen over de afloop van de oorlog, want Perzi谷 was vele malen groter dan Griekenland, benevens het Perzische leger. Oude geschiedschrijvers melden zelfs van een leger van vijf miljoen man, maar dit is onwaarschijnlijk. Darius wilde Griekenland vanuit het noorden aanvallen, over land. Daarom zond hij een grote legermacht naar Thraci谷, en wanneer dit gebied een maal veroverd was, zou hij naar Griekenland doorstoten. Hij zond ook een vloot die voor de bevoorrading zorgde, inclusief de nodige slagschepen. Thraci谷 werd veroverd, maar een verschrikkelijke storm verwoeste de Perzische vloot bij het Athosgebergte. De Perzen zonder voorraden werden nu eenvoudig door de Thraci谷rs verslagen
#39: XerseswilvrijeGriekenookoverheersen, anders was zijnheerschappij over westen van K-A nietveiligHijgaat met vloot en leger langs de kust.MeesteGrieksestatenhaddenzichverenigd in strijdbond, o.l.v. Sparta: ookAthene had daarveelinvloed in.
#40: In 483: Ontdekkingrijkezilverader in Laureion: opbrengstbeesteedaanbouwen van oorlogsschepen van eennieuw type; Grieksetrieren.Uit slag bij Marathon bleekdathoplietenlegertegenPerzengenoeg was.
#43: Poging 3Koning Xerxes, die in 485 v. Chr. Zijn vader Darius had opgevolgd, had persoonlijk de leiding tot wat de genadeslag voor de Grieken moest worden. De twee oevers van Hellespont werden door een brug van schepen verbonden om het Perzische leger over te laten. Er werd zelfs een kanaal gegraven om de schepen de tocht langs het Athosgebergte te vermijden waar in 492 v. Chr. De vloot was vergaan. In 481 v. Chr. besloot Xerxes met 300.000 man en enkele duizenden schepen tot de aanval over te gaan, en hij was vastbesloten dat hij Griekenland in de korst mogelijke tijd veroverd had. Hoewel ze een Perzische aanval verwachten waren de Griekse steden niet voorbereid op de strijd. Sparta en Athene, de twee aartsrivalen besloten de handen in elkaar te slaan, en gezamenlijk de vijand proberen te verslaan. Bijna alle andere steden sloten zich bij dit verbond aan. Maar toen het Perzische leger Griekenland binnenviel, waren de Grieken het nog niet eens over de organisatie van de verdediging.
#50: De met bronzenbeslagenstevenwerdgebruiktalsstormram. De schepenverplaatstenzich meteensneleheid van 9 km/u, maar bijeenaanvalwerd de snelheidopgevoerd.
#63: Voorbijganger, berichtaan de Spartanendatwijhierliggen, gehoorzaamaanhun orders.Tekst van eenantiekeinscriptieter ere van de Spartanen die bj Thermopylae tot de laatste man tegen de Perzenzijngesneuveld.
#70: In het voorjaar van het daaropvolgende jaar viel Xerxes nog eenmaal Griekenland binnen. De Ateners en Spartanen twijfelden er niet aan om weer hun krachten te bundelen, en de twee vijandige legers stonde al snel tegenover elkaar in de vlakte van Plataeae. Deze langdurige veldslag, de grootste in de geschiedenis van de Perzische oorlogen, eindigde in een afschuwelijk bloedbad voor de Perzen. Deze geweldige Griekse overwinning was vooral te danken aan het strategisch inzicht van de Athener Aristides. En na nog 辿辿n poging van Xerxes zoon, was er na 43 jaar vrede gekomen aan de Perzische oorlogen.