1. Pogradeci ndodhet n谷 juglindje t谷 Republik谷s
shqiptare, 谷sht谷 kryeqendra e rrethit t谷 Pogradecit
dhe b谷n谷 pjes谷 t谷 qarkut t谷 Kor巽谷s. Qyteti ka nj谷
sip谷rfaqe prej 13 km族 dhe ndodhet n谷 bregun t谷
liqenit t谷 Ohrit. Pogradeci shtrihet 700 metra mbi
nivelin e detit n谷 nj谷 lugin谷, e cila rrethohet nga
malet n谷 per谷ndim dhe nga kodra t谷 ulta n谷 jug dhe
n谷 lindje. Pogradeci 谷sht谷 qytet n谷 Shqip谷rin谷
juglindore n谷 bregun jugper谷ndimor t谷 liqenit t谷
Ohrit. Qyteti num谷ronte rreth 38,000 banor谷 n谷 vitin
2009.
2. Enkelejt谷 kan谷 qen谷 fis q谷 kan谷 jetuar brenda mureve t谷 kalas谷 s谷 nd谷rtuar n谷 maj谷 t谷 kodr谷s pran谷 qytetit, n谷 pjes谷n veri-per谷ndimore
t谷 qytetit. Dikur qyteti kishte dimensionet e kalas谷, ku momentalisht gjenden vet谷m rr谷nojat. Me rritjen e popullsis谷 dhe mbarimit t谷
luft谷rave lindi nevoja e zgjerimit. Fillimisht rr谷z谷 kodr谷s e m谷 von谷 deri n谷 at谷 skaj saq谷 kalaja e vjet谷r nuk p谷rb谷nte m谷 qendr谷n e
qytetit.
Pogradeci ka nj谷 histori t谷 lasht谷 dhe dokumenta t谷 shumta kulturore, gjeologjike dhe natyrore. G谷rmimet arkeologjike n谷 kodr谷n mbi
qytet kan谷 zbuluar nj谷 vendbanim ilir t谷 shekullit V para Krishtit, q谷 i p谷rket fiseve t谷 lashta Desaret dhe mbase Enkelejve. Gjat谷
shekujve n谷 vazhdim njer谷zit e fshatit zbrit谷n posht谷 n谷 rr谷z谷 t谷 kodr谷s dhe krijuan qytetin e Pogradecit, p谷rgjat谷 bregut t谷 Liqenit t谷
Ohrit.
Zbulimet arkeologjike, q谷 konfirmojn谷 popullimin n谷 k谷t谷 rajon, datojn谷 nga Periudha Neolitike (6000 vjet para Krishtit), me popullsi
dhe nd谷rtime n谷 rritje gjat谷 periudhave t谷 Bakrit, Broncit dhe Hekurit. 24 monumente natyre dhe 36 monumente t谷 kultur谷s jan谷
zyrtarisht t谷 dokumentuara. Disa nga monumentet m谷 interesante jan谷:
Rr谷nojat e nj谷 vendbanimi ilir dhe nj谷 kish谷 Kristiane me mozaik谷 shum谷ngjyr谷sh jan谷 gjetur n谷 fshatin piktoresk t谷 Linit i cili
ndodhet n谷 brigjet e Liqenit t谷 Ohrit.
Fshati i Selc谷s s谷 sip谷rme i populluar q谷 nga shekulli VI para Krishtit, k谷rkonte t谷 bashkohej n谷 betejat e Alexandrit t谷 Madh. Pes谷
varre t谷 lasht谷 monumental谷 me hyrje t谷 gdhendura tregojn谷 fam谷n e qytetit t谷 fuqish谷m antik t谷 Pelionit, ku ka jetuar mbreti ilir, Klit.
Rruga Romake Via Egnatia kalon p谷rmes rajonit, nga Ohri, p谷rgjat谷 fshatrave t谷 Mokr谷s dhe mbaron n谷 detin Adriatik n谷 Durr谷s. Ura
e Golikut (shek. XVII) nd谷rtuar mbi Lumin Shkumbin 谷sht谷 gjurm谷 e k谷saj rruge t谷 vjet谷r romake.
Burime t谷 shumta ujore p谷rfshi Burimet e Drilonit ku uji i past谷r dhe i kristalt谷 rrjedh n谷 Lumin Drilon dhe m谷 pas n谷 liqen.
Shpella t谷 shenjta dhe nj谷 kish谷 ndodhen pran谷 Qaf谷-Than谷s dhe kufirit me Maqedonin谷. Pikturat e b谷ra nga heremit谷t n谷 mesjet谷
mund t谷 shihen n谷 kish谷 dhe n谷 muret e shpell谷s.
N谷 gadishullin e Linit mozaik谷t q谷 datojn谷 shekullin e VI VII t谷 magjepsin me bukurin谷 e tyre, por goj谷dh谷na p谷r perandorin
Justinian t谷 bizantit t谷 shekullit t谷 VI 谷sht谷 shum谷 josh谷se. Goj谷dh谷na thot谷: Justiniani, perandori me origjin谷 ilire, n谷 nj谷 moment
kritik ka fshehur n谷 brigjet e liqenit t谷 Ohrit n谷 af谷rsi me gadishullin e Linit nj谷 pjes谷 t谷 r谷nd谷sishme t谷 thesarit t谷 perandoris谷
bizantine. Kjo goj谷dh谷n谷 ka kat谷rmb谷dhjet谷 shekuj q谷 vjen deri n谷 dit谷t e sotme.
Rr谷nojat e kalas谷 t谷 shekullit IV n谷 kodr谷n mbi Pogradecit kan谷 disa formacione interesante me mure t谷 parregullt gur谷sh. Q谷 nga
kalaja e vjet谷r, liqeni dhe pamjet e maleve jan谷 t谷 mrekullueshme, si 谷sht谷 dhe pamja e formacionit shk谷mbor Guri i Kamjes.
3. Kalaja e Pogradecit 谷sht谷 e vendosur n谷 maj谷n e kodr谷s, n谷 pjes谷n
per谷ndimore t谷 qytetit t谷 Pogradecit, me lart谷si 205 m mbi nivelin e liqenit t谷
Ohrit. Ka filluar t谷 banohej q谷 n谷 shekullin V para Krishtit, nd谷rsa n谷
shekullin IV para Krishtit u pajis me mure mbrojt谷se. Ka pasur nj谷 vjet谷rsi
banimi prej 1400 vjet谷sh, duke qen谷 nj谷 kala iliro-shqiptare e hershme.
Prejardhja e emrit
Invadimi avaro-sllav n谷 shekullin e VII-VIII dhe sidomos perandoria
bullgare n谷 shekujt XI-XII ndryshoi m谷nyr谷n e jet谷s n谷 k谷t谷 zona nga ajo
"polis" (jetohej brenda mureve t谷 kalave) n谷 at谷 sedentare fushore duke
formuar vendbanime me toponimi sllave. Pogradeci do t谷 shkruhej "Pogda
grada", q谷 do t谷 thot谷 "n谷n qytet". Tashm谷 qyteti i ri shtrihej n谷n kalan谷 e
vjet谷r ilire q谷 谷sht谷 kalaja e Pogradecit
Ekonomia
Pogradeci n谷 t谷 kaluar谷n ka qen谷 nj谷 qend谷r e r谷nd谷sishme industriale n谷
Shqip谷ri. P谷r tu p谷rmendur n谷 at谷 koh谷 jan谷 industria e kromit, e hekurit, e
nikelit, e qymyrit, e peshkimit, e p谷rpunim drurit dhe t谷 pijeve.
4. Plazhi e Pogradecit ndodhet brenda n谷 qytet p谷rgjat谷 shetitores
"1 Maji". sht谷 nj谷 plazh m谷 r谷r谷, uj谷 t谷 past谷r dhe mund谷si
p谷r argetim. N谷 Pogradec ka edhe disa plazhe t谷 tjer谷 private e
publike, me r谷r谷 e guralece t谷 vegj谷l. Jasht谷 qytetit jan谷 plazhet
me uj谷 t谷 kristalt谷 t谷 Linit dhe Tush谷mishtit.
Pogradeci ka nj谷 muze t谷 pasur me deshmi antikiteti dhe t谷
koh谷s s谷 luft谷s, ka kish谷n e vjet谷r ortodokse, q谷 quhet kisha e
Sh谷n M谷ris谷 dhe ndodhet n谷 lagjen e vjet谷r t谷 Pogradecit, si
dhe nj谷 kish谷 t谷 re, m谷 arkitektur谷 shum谷 t谷 vecante t谷 quajtur
Ringjallja. Qyteti gjithashtu ka dy xhami. Njera ndodhet n谷
qend谷r t谷 qytetit dhe tjetra n谷 lagjen e quajtur Goric谷.
Kat谷r kilomet谷r n谷 lindje t谷 Pogradecit ndodhet pika turistike t谷
Drilonit
5. Blaca
Afer Malit te Thate, ne te majte te rruges nacionale Pogradec - Korce, 2-3 km nga
Lapidari i Grabovices, ndodhet fshati i Blaces. Dy kodra te quajtura "Kulla" dhe
"Shpati", ndodhen ne veri te fshatit. Ne maje te te dy kodrave ndodhen gjurme
vendbanimesh te lashta. Nje mur 1.5 km i gjate rrethonte keshtjellen. Ketu jane
gjetur ene gatimi, gure mulliri, dhe vegla pune qe i perkasin shekullit te VII-VIII
para Krishtit (BC)
Lini
Lini eshte nje gadishull i vogel por shume piktoresk me nje fshat me te njejtin
emer, ne pjesen perendimore te Liqenit te Ohrit. Jeta ne gadishullin e Linit daton
ne fillimet e peridhes se Hekurit, dhe atehere mendohet qe Lini ka qene nje ishull i
lulezuar. Ne pjesen e siperme te gadishullit, zbulimet arkeologjike nxorren ne drite
nje mozaik shume te vecante qe i perket shekullit te IV-V, kohes se sundimit te
Perandorit Romak me origjine ilire Justinianit. Mozaiku i Linit ndodhet ne toke
dhe ka disa figura si zogj, peshq e zbukurime te tjera te punuara me shume finese.
6. Selca e Poshtme
Ne fund te Qafes se Thanes, duke shkuar nga Pogradeci per ne Tirane, nese
merrni rrugen ne te majte mund te vizitoni Selcen e Poshtme dhe pese varret
monumentale te antikitetit. Keshtjella duke qene ne nje vend dominues per
Luginen e Shkumbinit ka luajtur nje rol paresor gjate luftes Iliro - Romake dhe
Iliro - Maqedonase. Zbulimet arkeologjike nxorren ne drite 5 varre monumentale
te germuara ne shkemb, qe flasin per nje shoqeri me nivel te larte ekonomiko -
kulturor te shekullit IV-III para Krishtit (BC) . Ketu mendohet te jete varrosur
edhe mbreti ilir Klit, sunduesi i Pelionit te lashte.
__________________________________________________
Ura e Golikut
Kur kthehesh ne te majte te rruges Qafa e Thanes-Tirane dhe ndjek rrugen e
fshatit ju mund te shijoni luginen piktoreske te lumit Shkumbin. Ne afersi te
fshatit Golik do te gjeni nje ure te lashte qe daton shekullin XVII e njohur si Ura
e Golikut.
Kjo ure elegante me tre harqe eshte ndertuar me nje arkitekture te ve巽ante. Prane
saj kalon Rruga Egnatia.
7. Potkozhani
Potkozhani eshte nje fshat shume interesant ne rajonin e Pogradeci t.
Shtepite jane shume te bukura, te bera prej guri dhe te mbuluara
me pllo巽a. Rruget midis tyre jane te ngushta dhe te shtruara me
kalldrem, nderkohe qe pjergullat dhe pemet e manit mbulojne
muret dhe varen mbi rrugicat. Banoret mikprites te fshatit ofrojne
akomodim per turistet ne shtepite e tyre dhe ushqim tradicional
me specialitete te ndryshme vendase. Ne mes te fshatit eshte
Kisha e Shen e Premtes me varrezat e vjetra qe kane kryqe guri te
gdhendura me mjaft mjeshteri.
__________________________________________________ Lart
Kisha e Shen Bitrit
Kisha mesjetare e Shen Dhimitrit, qe vendasit jane mesuar ta therrasin
kisha e Shen Bitrit, ndodhet disa qindra metra larg fshatit
Potkozhan. Kjo ndertese e vogel prej guri, mbuluar me pllo巽a
eshte me vlera unikale persa i perket dy kupolave te vogla ne anen
lindore dhe murit shume te ve巽ante pikturuar me afreske ne
pjesen e brendshme te tij. Edhe pse afresket jane demtuar,
vizitoret perseri mund te admirojne misterin dhe bukurine e
shenjtoreve pikturuar ne muret e tij.
8. Liqeni i Ohrit 谷sht谷 nj谷 nga liqenet m谷 t谷
m谷dha n谷 Gadishullin Ballkanik dhe llogaritet
si nj谷 nga liqenet m谷 t谷 vjetra n谷 bot谷. Ai
gjendet n谷 nj谷 lart谷si mbidetare prej 695
metrash dhe ka nj谷 sip谷rfaqe prej 349 km族. Pika
m谷 e thell谷 e liqenit 谷sht谷 289 metra. Pjesa m谷 e
madhe e liqenit i p谷rket Maqedonis谷, kurse
pjesa tjet谷r i p谷rket Shqip谷ris谷. N谷 bregun e
liqenit shtrihen tre qytete t谷 m谷dha: Ohri dhe
Struga n谷 Maqedoni dhe Pogradeci n谷
Shqip谷ri.
9. POGRADECI eshte qyteti i Artit, Kultures dhe
Tradites se pasur shqiptare. Eshte qyteti i
shkrimtareve te medhenj si Lasgush Poradeci
dhe Mitrush Kuteli. Pogradeci eshte qyteti i
piktoreve te mirenjohur Taso, Lako, Zeka e te
tjere. Pogradeci ka nje tradite shume te pasur
folklori, me larmi kostumesh popullore dhe
kenge e valle melodioze te frymezuara se
tepermi nga bukurite natyrore te kesaj zone.
10. Pogradeci eshte qyteti ku praktikohen shume lloje
sportesh, duke filluar nga futbolli, minifutbolli,
basketbolli, boksi, beach-volley dhe sportet e ujit.
Skuadra e futbollit vazhdon te jete ne kategorine e dyte,
por asnjehere nuk i ka munguar tifozeria e qytetareve te
Pogradecit. Skuadra e minifutbollit eshte pretendente
per fitimin e titullit ne kategorine e pare. Basketbolli e
Volejbolli jane ne krye te klasifikimit. Skuadra e boksit
"Dragoi" gjithmone ka stervitur kampione.
11. PARQET E POGRADECIT
- Pogradeci prej kohesh eshte quajtur qyteti i
luleve dhe i gjelberimit, tradite kjo e ruajtur me
fanatizem edhe ne ditet e sotme. Ju mund te
shetisni ne shetitoren "1 Maji", pergjate plazhit te
qytetit, te shijoni peisazhin e mrekullueshem te
"liqerit qe dremit" , te pini dicka nen freskine e
hijeve te pemeve dhe ne mbremje te beheni pjese e
xhiros tradicionale pogradecare. Nese deshironi ju
mund te vizitoni piken turistike te Drilonit, 4 km
nge qyteti i Pogradecit, me burimet e saj te paster
dhe peisazhin qe te mahnit.
12. Llazar Sotir Gusho i njohur n谷n pseudonimin Lasgush
Poradeci, lindi m谷 27 dhjetor t谷 vitit 1899 n谷 Pogradec,
Shqip谷ri dhe vdiq m谷 12 n谷ntor t谷 vitit 1987, poet dhe
shkrimtar shqiptar. Lasgush Poradeci l谷 pas nj谷
krijimtari t谷 bukur, e cila kishte fituar zemr谷n e lexuesit
dhe kishte t谷rhequr v谷mendjen e disa studiuesve t谷
shquar t谷 kultur谷s son谷 .Si nj谷 personalitet i shquar dhe
poet i v谷rtet谷 ai nuk ua n谷nshtroi kurr谷 artin e tij
k谷rkesave dhe synimeve t谷 diktatur谷s. P谷r k谷t谷 arsye ai
u la n谷 nj谷 gjendje ekonomike t谷 r谷nd谷 dhe pothuaj n谷
harres谷 nga shtypi zyrtar. Vet谷m n谷 vitin 1989 mundi t谷
botohet vepra e tij e plot谷.Duhet te themi me bindje
edhe me krenari se emri i Lasgush Poradecit eshte nje
nder per kombin shqipetare.
13. Poradeci
Per谷ndim i vag谷lluar mi Liqerin pa kufir
Po p谷rhapet dal-nga-dale nj谷 pluh炭r谷 si nj谷 hije.
N谷p谷r Mal e n谷r L谷ndina shkrumb' i nat谷s q谷 po bije,
Duke sbritur q谷 nga qjelli p谷rmi fshat po b谷het fir...
E kud坦 krahin' e gj谷r谷 m谷 s'po qit as pip谷lim:
N谷 katund k谷rcet nj谷 port谷...n谷 Liqer hesht谷 nj谷 lopat谷...
Nj谷 shqiponj谷-e arratisur fluturon n谷 Mal-t谷-That谷...
Futet zemra djaloshare mun n谷 fund t谷 shpirtit t'im.
T谷r谷 fisi, t谷r谷 jeta, ra... u dergj... e zuri gjumi...
Zot谷roj m谷 kat谷r an谷 err谷sira...
Po tashi:
Dyke nisur udh谷timin mes-p谷r-mes n谷r Shqip谷ri,
Drini plak e i p谷rrallsh谷m po mburon prej Sh谷ndaumi
14. Dhimit谷r Pasko i njohur me pseudonimin
Mitrush Kuteli lindi m谷 13 shtator 1907 n谷
Pogradec, nd谷rsa vdiq m谷 4 maj 1967 n谷 Tiran谷.
Ka qen谷 shkrimtar, p谷rkthyes dhe ekonomist
shqiptar nga Shqip谷ria. Mitrush Kuteli 谷sht谷
nj谷ri prej prozator谷ve m谷 t谷 shquar t谷 let谷rsis谷
son谷, ushqyer q谷 n谷 f谷mij谷ri me legjendat dhe
baladat e Jugut, sidomos me ato t谷 mal谷sis谷 s谷
Pogradecit, qytetit t谷 lindjes s谷 tij. Duke njohur
thell谷 edhe let谷rsin谷 bot谷rore, ai arriti t谷 krijoj谷
nj谷 proz谷 realiste origjinale, t谷 fuqishme, me nj谷
fantazi t谷 jasht谷zakonshme.
15. M谷 di a nuk m谷 di se qaj
m谷 di a nuk m谷 di se vuaj
n谷 or谷t e thella t谷 nat谷s,
kur ngrihem i 巽mendur t谷 shkruaj
me gjakun e zemr谷s, t谷 shkruaj.
M谷 di a nuk m谷 di se agimet
m谷 gjejn谷 pa gjum谷 n谷 shtrat,
me shpirt t谷 shkretuar nga dhembja,
e dhimbsh谷m i pres per谷ndimet,
me ankth i pres per谷ndimet.
M谷 di a nuk m谷 di se sot
u drodha kur pash谷 pranver谷n, (vjesht谷n)
q谷 zbriste me flladet e prillit (tetorit),
e 谷mb谷l si巽 ishte q谷mot,
e hidhur si巽 ishte q谷mot.
M谷 di a nuk m谷 di se vuaj
n谷 or谷t e thella t谷 nat谷s,
ku ndjehem nga jeta i huaj,
nga vendi i l谷mjes i huaj.
M谷 di a nuk m谷 di.
