Ponolohiya menchie
•Download as PPTX, PDF•
4 likes•5,565 views
pag aaral ng mga ponema
Ponolohiya menchie
- 2. Ang ponolohiya o palatunugan ay pag- aaral sa mga ponema (tunog), paghinto (juncture), pagtaas-pagbaba ng mga pintig (pitch), diin (stress) at pagpapahaba ng tunog (prolonging/lengthening).
- 3. Ito ang pinakamaliit na yunit ng tunog. ang segmental ang suprasegmental.
- 4. Binubuo ng ponemang katinig at patinig. Labing-lima ang orihinal na kasama sa palabaybayan ngunit isinama ang impit na tunog o glottal stop (?) sapagkat ito ay itinuturing na isang ponemang katinig dahil napagbabago nito ang kahulugan ng isang salita. Ang dating bigkas nito ay malumi o maragsa.
- 5. /p, t, k, ?, b, d, g, m, n, ŋ, s, h , f, v, z, l, r, j, w, y/ ang bumubuo sa ponemang katinig Halimbawa: ba : tah – housedress tu : bo - pipe ba : ta? – child tu : bo? – profit Ang ponemang patinig ay lima: a, e, i, o, u.
- 6. Sa 28 na titik sa Bagong alpabetong Filipino, walong (8) titik ang naidagdag ..(c,f,j,q,v,x,z,ῆ) •Sa mga titik na (c,f,j,q,v,x,z,ῆ) ang mga tiyak na fonemik ang istatus ay (f,j,v,z) •Fonemik istatus- ito yaong may iisang kinakatawang tunog ang mga letra.
- 7. Ang mga titik (c, ῆ, q, at x) ay mga redundant dahil hindi kumakatawan sa iisa at tiyak nay unit ng tunog kundi sa nakakatunog na isa pang letra o sunuran ng mga letra. Hal: c-/s/ = cinco = singko ῆ-/ny/=ba ῆo= banyo
- 8. ï‚™Ang isa pang dagdag na tunog ay ang impit ï‚™Kung magkagayun, mayroong 25 ponema sa Wikang Filipino.
- 9. Ang bawat ponema ay may kaniya-kaniyang envayronment na kinabibilangan. Ano nga ba ang ENVAYRONMENT?
- 10. ENVAYRONMENT ang tawag sa pusisyon ng mga tunog
- 11. Walang tunog na Ponema – (p,t,k) May tunog na ponema – mga ponemang binabanggit kapag nakababa ang velum at dinadaan sa ilong ang hangin. NATURAL NA KLAS NA MGA TUNOG- kung makabuluhang mga tunog ang tinutukoy
- 12. Halimbawa: Pit (hukay) – Bit ( Kinagat) Cap ( sombrero) – Cab(taksi) Kulay – gulay May mga salitang binubuo ng mga pare- parehong tunog liban sa isang tunog.
- 13. TANDAAN: Nagkakaiba ang kahulugan nito dahil sa isang ponemang naiba sa isang salita.Kayat iwasang pagpalitin ang set ng bawat tunog upang hindi maiba ang kahulugan ng isang salita.
- 14. DESCRIPTIVE-STRUCTURALIST APPROACH Sa lapit na ito, tinutukoy ang maaring maging posisyon ng tunog sa bawat salita.
- 15. Identical Environment – nasa iisang kapaligiran at may parehong posisyon sa konteksto ng salita) Contrastive Environment – kontras ang mga tunog Pares Minimal – mga pares na salita na magkatulad ng bigkas maliban sa isang ponema na siyang pinagkaiba ng kahulugan.
- 16. Distribusyong Komplemetari May kaniya-kaniyang puwesto ang bawat ponema na hindi pwedeng panghimasukan ng bawat isa. Halimbawa: Pin at bin
- 17. Malayang Varyasyon Napapalitan ang isang tunog sa isang envayronment subalit hindi naiiba ang kahulugan. Alinman sa dalawa ay maaring gamitin. Halimbawa: babae/babai lalake/lalaki
- 19. Dalawang rasong kung bakit may varyasyon ang isang ponema o may mga alofowm ito.
- 20. 1. Dahil lagi tayong naghahanap ng mas madaling paraan para magawa, mabuo, o mangyari ang anumang bagay. Halimbawa: labingpito = labimpito labingtatlo=labintatlo
- 21. Tandaan: ginagamit ang ponemang m kung ang sinusundang ponema ay p at b. at ginagamit naman ang ponemang n kung ang sinusundang ponema ay d,l,r,s,t.
- 22. 2. Upang mas maging malinaw sa pandinig ang salitang di gaanong malinaw sa ordinaryong pagsasalita. Halimbawa: pang tali (bigyan mo ako ng isa pang tali) Humihingi ng isa pang piraso Pantali (bigyan mo ako ng isang pantali)
- 23. MGA PROSESO SA PAGBABAGO NG TUNOG
- 24. ASIMILASYON- kapagmay binabagayanna katabing tunog. Halimbawa: manglaban = manlaban
- 25. ASIMILASYONG GANAP- kapag nagiging parehong- pareho ang dating magkaibang tunog. Halimbawa: pamunas ( tama ang pagkakabuo ng salita) Pammunas ( mali ang pagkakabuo ng salita dahil labag sa sistematik fonetik na Tagalof ang magkasunod na parehong consonant .)
- 26. REGRESIV NA ASIMILASYON – kapag ang binabagay na tunog ay nauna sa binabagayan na tunog
- 27. PROGRESIV NA ASIMILASYON kapag ang binabagayang tunog ang nauuna sa bumabagay na tunog
- 28. PALATALISASYO N nagiging palatal ang dila sa ngalangala ang isang tunog sa hila ng isang palatal na tunog gaya ng (y,I, at e) Halimbawa: did you = didju
- 29. NEYSALISASYO N nagkakaroon ng katangiang neysal ang isang di neysal na tunog sa impluwensiya ng katabing neysal.
- 30. VOYSING AT DEVOYSING nawawala o humihina ang voys.
- 31. DISIMILASYO N di bumabagay ang isang tunog sa silabol o salita. Halimbawa: sixth = sikst
- 32. METATESI S nagbabago ang dating ayos ng mga tunog ng mga salita.
- 33. PAGKAKALT AS nawawala o di binibigkas ang isa o higit pang tunog. Halimbawa:papano= pano Bangkero=bangko
- 34. ADISYON O PAGDADAGDAG NG TUNOG proseso ng pagdadagdag ng tunog sa salita. Halimbawa: skul = iskul nars-narses
- 35. MGA PONEMIKON G