ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
Зээлийн шинжилгээ power point-6
Зээлийн шинжилгээ
БАТЖАРГАЛ Б.,
Лекц № 6
Зээлийн эрсдэл, түүний удирдлага
3
Зорилго:
Банкны үйл ажиллагаан дотор голлох үйлчилгээний
нэг бол зээл, зээлийн үйл ажиллагаа байдаг юм. Иймээс
санхүү банкны чиглэлээр сурч буй оюутнуудын хувь
зээлийн шинжилгээ хичээл зайлшгүй судлхж ёстой
бөгөөд онолын зохих түвшний мэдлэг олж авах хэрэгтэй
байна.
Энэхүү лекцийн хүрээнд зээлийн эрсдэл тогтоож,
зээлийн үйл ажиллагааны явцад үүсэх эрсдэлийг судалж
үзэх болно.
4
Лекцийн хичээлийн агуулга
1. Зээлийн эрсдэл
2. Зээлийн эрсдэлд нөлөөлдөг хүчин зүйлс
3. Зээлийн эрсдлийн удирдлага
5
Зээлийн эрсдэл гэдэг нь зээлийн харилцаанд оролцогч
талууд зээлийн гэрээг тодорхой хэсэг, заалт, үүрэг буюу
зээлийн гэрээг бүхэлд нь биелүүлэхгүй байх, мөн
харилцагч зээлийн үндсэн төлбөр болон зээлийн хүүний
төлбөрөөс санаатай буюу санамсаргүйгээр зайлс хийхийг
хэлнэ.
Зээлийн эрсдэл нь банкны ашгийн хэмжээг бууруулах,
банкны төлбөрийн чадварыг илэрхийлэгч гол үзүүлэлт
болсон хөрвөх чадварыг алдагдуулах үндсэн нөхцөл
болдог.
Зээлийн эрсдэл
6
Арилжааны банкны зээлийн эрсдэлийн үйл
ажиллагааг дараах байдлаар ангилна.
1. Xүүгийн эрсдэл:
2. Зах зээлийн эрсдэл:
3. Гэмт үйлдлийн эрсдэл:
4. Зээлийн эрсдэл:
5. Ашгаа олж чадахгүй байх эрсдэл:
6. Төлбөрийн чадварын эрсдэл:
7
Зээлийн эрсдэлийг:
1. Банкны дотоод эрсдэл
2. Зээлдэгчээс хамаарах эрсдэл
Банкны дотоод эрсдэлийг дотор нь:
a) Зээлийн үндсэн төлбөрийн эрсдэл
b) Зээлийн хүүгийн эрсдэл
c) Зээлийн алдагдлын хөрвөх эрсдэл
d) Зээлийн үйл явцын зохион байгуулалтын эрсдэл
e) Зээлийн хамгаалалтын эрсдэл
8
Зээлдэгчээс хамаарах эрсдэлийг дотор нь:
a) Харилцагч зээлийн төлбөрөөс санаатайгаар
зайлсхийх
b) Эдийн засгийн нөхцөл байдлаас үүсэх эрсдэл
c) Ханшийн эрсдэл
d) Төлбөрийн эрсдэл
9
Зээлийн эрсдэл бий болох үндэс нь гадаад дотоод
хүчин зүйлээс шалтгаалдаг.
Гадаад хүчин зүйлсэд:
• Харилцагчийн үйл ажиллагаа
• Гадны хүчин зүйлс /Улс төр, хууль тогтоомж, нийгэм
соёл, эдийн засаг, технологи/
• Урьдчилан тооцоолох боломжгүй хүчин зүйлсээс
хамааран гардаг алдагдал /зээл авсан харилцагч нас
барах, сураггүй алга болох/
10
Дотоод хүчин зүйлсэд:
Зээлийн ажилтны
• Тооцоогүй хандлага
• Зээлийн шинжилгээ дутуу хийсэн,
• Буруу дүгнэлт гаргасан,
• Олгох ёсгүй зээл олгосон,
• Зээлийн ажилтны мэдлэг чадвар муу гэх мэт
Банкны зүгээс хамаарах зохион байгуулалтын
болон бодлогын асуудлуудын алдаа хамаарагдана.
11
Зээлийн эрсдэлд нөлөөлөх нөлөөллийг мөн:
• Объектив
• Субъектив хүчин зүйлс гэж ангилна.
Субъектив хүчин зүйлсэд:
Зээлдэгч, зээлдүүлэгчийн үйл ажиллагаанаас
хамаарч зээлийг эрсдэлтэй болоход нөлөөлдөг хүчин
зүйлс хамаарагдана.
12
• Байгалийн гэнэтийн гамшиг:
• Улс орны эдийн засгийн хямрал.
• Хууль эрх зүйн орчин
• Улс төрийн тогтвортой байдал.
Объектив хүчин зүйлс:
Байгалийн гамшиг, эдийн засгийн хямрал, хууль
эрхийн болон улс төрийн орчин гэх мэт хүчин зүйлс
хамаарагдана
13
Зээлийн эрсдэлийн сан
Энэ нь зээлийн эрсдэлээс банкийг хамгаалж, түүний
тогтвортой байдал, ашигт ажиллагааны түвшинг
хангахад зээлийн эрсдэлийн сан нь чухал үүрэгтэй
14
Банкны зээлийн оновчтой багцыг бий болгох
замаар зээлийн эрсдэлийг удирдах
Банк зээлдэгчтэй хамтран ажиллаж, хамтын
удирдлагын зарчмаар зээлийн эрсдэлийг удирдах
Засаг захиргааны зүгээс эрсдэлд хяналт тавих
замаар хэрэгжүүлнэ.
Зээлийн эрсдэлийн удирдлагын үйл ажиллагааг
Эрсдэлийн удирдлага гэдэг нь эрсдэлээс урьдчилан
сэргийлэх, эрсдэлийг бууруулах арга хэрэгслүүдийн
цогц юм.
15
Зээлийн эрсдэлийг бууруулах аргууд
Зээлийн эрсдэлийг бууруулах олон арга байдаг.
Тэдгээрээс банк өөрийн банкны онцлогтоо
тохируулан хэрэглэдэг.
Өндөр хөгжилтэй орны банкны туршлагаас
харахад зээлийн эрсдэлийг бууруулахад дараах
аргуудыг хамгийн өргөн хэрэглэдэг байна.
16
Үүнд:
• Зээлийн шинжилгээ хийх
• Зээлийн барьцаа, батлан даалтыг сайн гаргуулах
• Зээлийн гэрээг зөв байгуулах
• Зээлийн хяналт ба зээлдэгчдэд үзүүлэх зөвлөгөө,
тусламж, шалгуур үзүүлэлтийг маш сайн мөрдүүлэх
гэх мэт.
17
Гэрийн даалгавар:
1. Зээлийн ангилалын талаар товчлол хийх
Эх үүсвэр:
Оюун Л., “Арилжааны банкны зээл, зээлийн
шинжилгээ” УБ 2011 он Бүлэг IV (хуудас 68 - 71)
2. Лекцийн хүрээнд 5 асуулт гаргаж, товч хариулт
өгөх (хариулт 30-40 үг)
3. Үзсэн материалын хүрээнд 10 тест зохиох
18
Үндсэн сурах бичиг:
1.Оюун Л., "Арилжаны банкны зээлийн шинжилгээ"., УБ 2013
он
2.Баярбаатаар Э, Зээлийн шинжээчдэд зориулсан гарын авлага
УБ 2014он
3.Оюунцацрал З., "Зээлийн шинжилгээ"., УБ 2000
4.Мөнхдулам Д., Балж Г., “Банк санхүүгийн үндэс” УБ 2009 он
5.Моломжамц Д., “Санхүү мөнгө зээлийн харилцаа” УБ 2008 он

More Related Content

Зээлийн шинжилгээ power point-6

  • 2. Зээлийн шинжилгээ БАТЖАРГАЛ Б., Лекц № 6 Зээлийн эрсдэл, түүний удирдлага
  • 3. 3 Зорилго: Банкны үйл ажиллагаан дотор голлох үйлчилгээний нэг бол зээл, зээлийн үйл ажиллагаа байдаг юм. Иймээс санхүү банкны чиглэлээр сурч буй оюутнуудын хувь зээлийн шинжилгээ хичээл зайлшгүй судлхж ёстой бөгөөд онолын зохих түвшний мэдлэг олж авах хэрэгтэй байна. Энэхүү лекцийн хүрээнд зээлийн эрсдэл тогтоож, зээлийн үйл ажиллагааны явцад үүсэх эрсдэлийг судалж үзэх болно.
  • 4. 4 Лекцийн хичээлийн агуулга 1. Зээлийн эрсдэл 2. Зээлийн эрсдэлд нөлөөлдөг хүчин зүйлс 3. Зээлийн эрсдлийн удирдлага
  • 5. 5 Зээлийн эрсдэл гэдэг нь зээлийн харилцаанд оролцогч талууд зээлийн гэрээг тодорхой хэсэг, заалт, үүрэг буюу зээлийн гэрээг бүхэлд нь биелүүлэхгүй байх, мөн харилцагч зээлийн үндсэн төлбөр болон зээлийн хүүний төлбөрөөс санаатай буюу санамсаргүйгээр зайлс хийхийг хэлнэ. Зээлийн эрсдэл нь банкны ашгийн хэмжээг бууруулах, банкны төлбөрийн чадварыг илэрхийлэгч гол үзүүлэлт болсон хөрвөх чадварыг алдагдуулах үндсэн нөхцөл болдог. Зээлийн эрсдэл
  • 6. 6 Арилжааны банкны зээлийн эрсдэлийн үйл ажиллагааг дараах байдлаар ангилна. 1. Xүүгийн эрсдэл: 2. Зах зээлийн эрсдэл: 3. Гэмт үйлдлийн эрсдэл: 4. Зээлийн эрсдэл: 5. Ашгаа олж чадахгүй байх эрсдэл: 6. Төлбөрийн чадварын эрсдэл:
  • 7. 7 Зээлийн эрсдэлийг: 1. Банкны дотоод эрсдэл 2. Зээлдэгчээс хамаарах эрсдэл Банкны дотоод эрсдэлийг дотор нь: a) Зээлийн үндсэн төлбөрийн эрсдэл b) Зээлийн хүүгийн эрсдэл c) Зээлийн алдагдлын хөрвөх эрсдэл d) Зээлийн үйл явцын зохион байгуулалтын эрсдэл e) Зээлийн хамгаалалтын эрсдэл
  • 8. 8 Зээлдэгчээс хамаарах эрсдэлийг дотор нь: a) Харилцагч зээлийн төлбөрөөс санаатайгаар зайлсхийх b) Эдийн засгийн нөхцөл байдлаас үүсэх эрсдэл c) Ханшийн эрсдэл d) Төлбөрийн эрсдэл
  • 9. 9 Зээлийн эрсдэл бий болох үндэс нь гадаад дотоод хүчин зүйлээс шалтгаалдаг. Гадаад хүчин зүйлсэд: • Харилцагчийн үйл ажиллагаа • Гадны хүчин зүйлс /Улс төр, хууль тогтоомж, нийгэм соёл, эдийн засаг, технологи/ • Урьдчилан тооцоолох боломжгүй хүчин зүйлсээс хамааран гардаг алдагдал /зээл авсан харилцагч нас барах, сураггүй алга болох/
  • 10. 10 Дотоод хүчин зүйлсэд: Зээлийн ажилтны • Тооцоогүй хандлага • Зээлийн шинжилгээ дутуу хийсэн, • Буруу дүгнэлт гаргасан, • Олгох ёсгүй зээл олгосон, • Зээлийн ажилтны мэдлэг чадвар муу гэх мэт Банкны зүгээс хамаарах зохион байгуулалтын болон бодлогын асуудлуудын алдаа хамаарагдана.
  • 11. 11 Зээлийн эрсдэлд нөлөөлөх нөлөөллийг мөн: • Объектив • Субъектив хүчин зүйлс гэж ангилна. Субъектив хүчин зүйлсэд: Зээлдэгч, зээлдүүлэгчийн үйл ажиллагаанаас хамаарч зээлийг эрсдэлтэй болоход нөлөөлдөг хүчин зүйлс хамаарагдана.
  • 12. 12 • Байгалийн гэнэтийн гамшиг: • Улс орны эдийн засгийн хямрал. • Хууль эрх зүйн орчин • Улс төрийн тогтвортой байдал. Объектив хүчин зүйлс: Байгалийн гамшиг, эдийн засгийн хямрал, хууль эрхийн болон улс төрийн орчин гэх мэт хүчин зүйлс хамаарагдана
  • 13. 13 Зээлийн эрсдэлийн сан Энэ нь зээлийн эрсдэлээс банкийг хамгаалж, түүний тогтвортой байдал, ашигт ажиллагааны түвшинг хангахад зээлийн эрсдэлийн сан нь чухал үүрэгтэй
  • 14. 14 Банкны зээлийн оновчтой багцыг бий болгох замаар зээлийн эрсдэлийг удирдах Банк зээлдэгчтэй хамтран ажиллаж, хамтын удирдлагын зарчмаар зээлийн эрсдэлийг удирдах Засаг захиргааны зүгээс эрсдэлд хяналт тавих замаар хэрэгжүүлнэ. Зээлийн эрсдэлийн удирдлагын үйл ажиллагааг Эрсдэлийн удирдлага гэдэг нь эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, эрсдэлийг бууруулах арга хэрэгслүүдийн цогц юм.
  • 15. 15 Зээлийн эрсдэлийг бууруулах аргууд Зээлийн эрсдэлийг бууруулах олон арга байдаг. Тэдгээрээс банк өөрийн банкны онцлогтоо тохируулан хэрэглэдэг. Өндөр хөгжилтэй орны банкны туршлагаас харахад зээлийн эрсдэлийг бууруулахад дараах аргуудыг хамгийн өргөн хэрэглэдэг байна.
  • 16. 16 Үүнд: • Зээлийн шинжилгээ хийх • Зээлийн барьцаа, батлан даалтыг сайн гаргуулах • Зээлийн гэрээг зөв байгуулах • Зээлийн хяналт ба зээлдэгчдэд үзүүлэх зөвлөгөө, тусламж, шалгуур үзүүлэлтийг маш сайн мөрдүүлэх гэх мэт.
  • 17. 17 Гэрийн даалгавар: 1. Зээлийн ангилалын талаар товчлол хийх Эх үүсвэр: Оюун Л., “Арилжааны банкны зээл, зээлийн шинжилгээ” УБ 2011 он Бүлэг IV (хуудас 68 - 71) 2. Лекцийн хүрээнд 5 асуулт гаргаж, товч хариулт өгөх (хариулт 30-40 үг) 3. Үзсэн материалын хүрээнд 10 тест зохиох
  • 18. 18 Үндсэн сурах бичиг: 1.Оюун Л., "Арилжаны банкны зээлийн шинжилгээ"., УБ 2013 он 2.Баярбаатаар Э, Зээлийн шинжээчдэд зориулсан гарын авлага УБ 2014он 3.Оюунцацрал З., "Зээлийн шинжилгээ"., УБ 2000 4.Мөнхдулам Д., Балж Г., “Банк санхүүгийн үндэс” УБ 2009 он 5.Моломжамц Д., “Санхүү мөнгө зээлийн харилцаа” УБ 2008 он