�ݺ�ߣ

Democratisering en burgerparticipatie in Latijns-Amerika

12 oktober 2014: Presidentiële verkiezingen in Bolivia

Hoe lang mag een President aan de macht blijven?
December 2005: overwinning Morales (voor een periode van 5 jaar).
Nieuwe grondwet aangenomen (25 januari 2009). De Republiek Bolivia wordt omgedoopt tot de ´Plurinationale staat Bolivia´.
December 2009 (vervroegde verkiezingen): Morales begint aan zijn tweede termijn (voor een periode van 5 jaar). Volgens de grondwet een president mag maximaal twee termijnen aan de macht blijven. Maar...
Volgens de regering is de Boliviaanse staat --door de nieuwe Grondwet-- ´heropgericht´. Dus, de eerste regeringsperiode van Morales telt niet (´resetten´).
12 Oktober 2014: Morales wint een derde termijn (voor 5 jaar).

Democratie in Venezuela, Ecuador en Bolivia Trias politica? (scheiding der machten)
Wetgevende macht (Parlement) onder controle van de uitvoerende macht (regering).
Pers vrijheid en meningsuiting aan banden gelegd.
Electorale instanties gecontroleerd door de regeringen.
Rechtelijke macht (justitie) onder de facto controle van de uitvoerende macht (regering).

Thema’s
Latijns-Amerika en democratie: een moeizame historische relatie.
De ‘dubbele’ transitie vanaf de jaren 1980s.
De valkuilen van de nieuwe democratieën.
De opkomst van populisme en kritiek op de klassieke democratie.
Decentralisatie, gemeentepolitiek en participatie.

Latijns-Amerika en democratie:
een moeizame historische relatie

Beruchte dictators
Juan Manuel de Rosas
Argentinië
Porfírio Díaz
Mexico
Manuel Estrada Cabrera
Guatemala
Anastasio Somoza
Nicaragua
Alfredo Stroessner
Paraguay
Augusto Pinochet
Chili

Regeringen zonder ciudadanos
Sterk ‘staats-centrisch’ karakter besluitvormingsproces (top-down)
Elitisme en geen effectieve mechanismen voor burgerparticipatie.
‘Participatie’, uitsluitend in politiek discours en retoriek
Patronage en clientelisme in plaats van participatie.
Eerder ‘representatie van bepaalde belangen’ : corporatisme en populisme

Democratische tradities: Chili, Costa Rica en Uruguay

Dictaturen met verkiezingen en referenda
Adolfo Stroessner, 1954-1989
1988 Referendum:
ja of nee tegen Pinochet

De ‘dubbele’ transitie
vanaf de jaren 1980s

Waarom is het democratiseringsproces dat in de jaren 1980s aanving zo exceptioneel?
Nooit eerder zijn tegelijkertijd zoveel Latijns-Amerikaanse landen geregeerd door democratisch gekozen autoriteiten.
Nooit eerder had Latijns-Amerika voor zo´n lange periode (1980-2014) democratie gekend.

De ‘dubbele transitie’
 Politieke transitie
[van dictatuur naar democratie]
 Economische transitie
[van staatsgeleide economie naar
markteconomie]

Democratisering in de 1980s
Ecuador (1979); Honduras (1979); Peru (1980);
Bolivia (1982); Argentinië (1983); Brazilië (1985);
Uruguay (1985); Guatemala (1986); Nicaragua (1989); Paraguay (1989); El Salvador (1989); Chili (1990); Mexico (2000)

Latijns-Amerika: voorbeeld voor Oost- Europese democratisering in de 1990s
2002
1986

Tijdelijke of Permanente democratieën?
 De Pendulum-beweging (dictatuur-democratie- dictatuur)
 Lage Legitimiteit (democratieën met economische malaise; ‘la década perdida’ (het verloren decennium´); schulden)
 Rol leger; aanvaarding van nieuwe democratie?
 Governability (regeerbaarheid): kunnen de nieuwe democratieën regeren (en de hoge verwachtingen waarmaken?)

´Democracias Pactadas´
Strijd binnen militaire regimes tussen ‘duros’ [hardliners] en ‘blandos’ [gematigden]
Militairen gaan terug naar de kazernes:
A) verdwijnen communistisch gevaar
B) bestaan van gematigde oppositie (compromis)
Garanties:
-Geen judiciële achtervolging (wegens schending mensenrechten)
- Respect voor institutionele autonomie strijdkrachten

Argentijns geval:
Na Malvinas-Falkland-oorlog (1982) is leger machteloos.
Na herstel democratie (1983) achtervolging militairen mogelijk.

Andere landen:
Amnestie-wetten (Brazilië, Uruguay, Chili).
‘Punto final’.
Verdeeldheid bevolking rondom mogelijke berechting militairen.
 Militairen laten zware erfenis achter:
Schendingen van mensenrechten + wetgeving

De valkuilen van de
nieuwe democratieën

Democratiseringsproces: ¿Más de lo mismo?
‘Lage-intensiteit’ of ‘minimalistische’ democratie: formele mechanismen
Angst voor ‘lawine’ aan socio-economische claims vanuit de bevolking
Gobernabilidad en politieke stabiliteit
Decentralisatie (neo-liberale agenda)

Knelpunten Latijns-Amerikaanse democratieën
Corruptie politieke leiders (en inner circle)
Uiteenvallen van politieke partijen
Dramatische verzwakking van het Parlement
Zwakke rechterlijke macht
Opkomst van demagogische leiders
Constitutionele hervormingen (verlenging mandaat)
Lage graad van governability en accountability

Fragiliteit nieuwe democratieën
Ecuador: Abdalá Bucaram (februari 1997); Ajamil Mahuad (januari 2000); Lucio Gutiérrez (april 2005)
Argentinië: Fernando de la Rua (december 2001)
Venezuela: Carlos Andrés Pérez (mei 1993); Hugo Chávez (april 2002).
Bolivia: Gonzalo Sánchez de Lozada (oktober 2003); Carlos Mesa (oktober 2005)
Honduras: staatsgreep tegen Manuel Zelaya (juni 2009)

Democratie en vrijheid
Bron: Freedom House

De opkomst van populisme en
kritiek op de klassieke democratie

Van anti-neoliberalisme naar anti (klassieke) democratie
Opkomst van links populisme:
Hugo Chávez (1999-2013†)
Evo Morales (2006-2020?)
Rafael Correa (2007-2014?)

Decentralisatie, gemeentepolitiek
en participatie

Decentralisatie, Gemeentepolitiek en Participación Ciudadana

Municipalización: Politieke gevolgen
Reductie pressie georganiseerde groeperingen op het centrale staatsapparaat
‘Atomisering’, fragmentatie op gemeenteniveau
Versterking van stem/rol van de burger (Depolitisering, individualisering en verzwakking traditionele politieke organisaties)

Pressie voor Participatie: ‘De onwaarschijnlijke alliantie’
Linkse politieke organisaties en sociale bewegingen. Doel: democratie te verdiepen.
Internationale Instellingen (World Bank). Doel: meer toezicht op handelingen staat (controle corruptie/taken van de staat overhandigen aan lagere overheden en ngo’s om de staat te verkleinen)
Donorlanden. Doel: democratie bevorderen maar ook bezuiniging op ontwikkelingshulp (vooral [kleine] initiatieven van de bevolking helpen financieren.

Municipalización: Verzwakking of versterking van de staat?
Gemeenten en aanwezigheid van politieke en administratieve autoriteit
Verbeterde communicatie staat ↔ ‘binnenland’
Bereik nationaal beleid op lokaal niveau

PP11 - 13 oktober: Democratisering en burgerparticipatie

Tentamen volgende week
Maandag 20 oktober 2014, 12.00-14.00 uur, Lipsius zaal 011
Herkansing
26 januari 2015, 11.00-15.00 uur, Vrieshof 2, zaal 004.

�ݺ�ߣ

PP11 - 13 oktober: Democratisering en burgerparticipatie

More Related Content

PP11 - 13 oktober: Democratisering en burgerparticipatie