2. अमेरिकी सिकािको ननकाय नमलेननयम च्यालेज
कपोिेशन ि नेपाल सिकाि अर्थ मन्त्रालय बीच
२०७४ भाद्र २९ मा नमलेननयम च्यालेज कम्प्याक्ट
(सम्प्झौता) सम्पन्न भएको नर्यो।
एमनसनसको बिेमा समाजमा निनभन्न
िाजनननतक व्यक्तिहरूले भ्रम ि यर्ार्थ भन्दै
अनाधाकरिक रूपमा जनमानसमा जाने
क्रममा यो निषय धेिै नै नगजोनलएको
क्तथर्तीमा पुगेको नर्यो।
3. अध्ययन निनध
• यस अध्ययनमा बहुनिनध प्रणानल प्रयोग गरिए को हो।
• यस निनधअन्तगथत पनहलो खण्डमा १) एमनससी अनुदान
सहायता क
े हो २) एमसीसीबािेका क
े नह प्रमुख भ्रमहरू ि
यर्ार्थहरू
• ३) एमनसनस परियोजना सम्प्झौता ि िाज्य, िाजनीनतक दल ि
नेताको संल्ग्नता को समय िेखा अध्ययन ि सो को डाटा बेस तयाि
गरिएको छ भने
• दोस चिण मा
• एमनसनस परियोजनासँग सम्बक्तित कानुन, अन्तिाथनरि य सम्बि,
जलनिद् युत तर्ा व्यिथर्ापन क्षेत्रका निज्ञहरुसँग संिाद कायथक्रम
सञ्चालन गरिएको हो।
5. एमनससी अनुदान
सहायता क
े हो
• अमेरिकी सिकािको ननकाय नमलेननयम च्यालेज कपोिेशन ि नेपाल सिकाि अर्थ
मन्त्रालय बीच २०७४ भाद्र २९ मा नमलेननयम च्यालेज कम्प्याक्ट (सम्प्झौता) सम्पन्न
भएको नर्यो।
• अमेरिकी सिकािले ५०० नमलेननयन अमेरिकी डलि अनुदान स्वरुप उपलब्ध
गिाउँछ ।
• यो सम्प्झौता लागु भएको नमनतबाट ५ िषथमा परिचालन गरिसक्नुपने प्रािधान छ
• यो सहयोग ननिःशुल्क रुपमा नेपालको आनर्थक निकासमा क
े क्तित सहयोग हो ।
• यो क
ु नै सैन्य प्रयोजनका लानग प्रयोग हुन सक्दैन भन्ने सुस्पट व्यिथर्ा छ ।
• यो परियोजना नेपालको संनिधान ि कानून अनुरुप छ ।
• परियोजनाको सम्पुणथ व्यिथर्ापन नेपालको निकास सनमनत ऐन अन्तगथन थर्ानपत
एमसीए नेपालको नजम्मेिािी नभत्रै िहने छ ।
• एमनससी बाट प्राप्त अनुदान सहयोगबाट निकास गरिने पूिाथधािले नदगो आनर्थक
निकासका लक्ष्यहरु पूिा गनथ नेपाललाई सहयोग पु¥याउने छ।
6. एमसीसीबािेका
क
े नह प्रमुख
भ्रमहरू ि
यर्ार्थहरू
• भ्रमिः एमनससी अनुदान सहायता माफ
थ त अमेरिकाले
नेपालमा सैन्य गनतनिनध संचालन गछथ ? यो सम्प्झौता पारित
हुने निनत्तक
ै नेपालमा अमेरिकी सेना आउँछन ?
यर्ार्थिः यो पूणथत गलत छ ।
अमेरिकाको एमनससी सम्बिी कानून ’नमलेननयम च्यालेन्ज
ऐन–२००३’ ि नेपालसंगको सम्प्झौतामा (सम्प्झौताको दफा
२.७ ) ले स्पर रुपमा क
ु नै पनन सैन्य प्रयोजनका ननक्ति
एमनससी अनुदान कोषको प्रयोग गनथ ननषेध गिेको छ ।
7. • भ्रम: एमनससी अनुदान सहायताबाट बन्ने प्रसािण लाइनको नेपालका लानग क
ु नै महत्व ि आिश्यता छै न ।
अमेरिकाले नेपालको िन-जंगल मास्न ि खानी खननज कब्जा गनथ आएको हो?
यर्ार्थिः
• एमनससी अनुदान सहायता नेपालको आिश्यकता अनुसाि निद् युत प्रसािण लाइन ननमाथण ि सडक ननमाथण तर्ा
ममथत कायथका लानग हो।
• नेपालको पूिाथधाि निकासका लानग महत्वपूणथ आयोजना हो।
• यी आयोजना नेपालले छनोट गिेको हो।
• नेपालमा जुन ढङ्गले उजाथ उत्पादनका लानग आयोजनाहरू बननिहेका छन् भनेको उजाथ व्यापािको हो
• त्यसबाट उत्पानदत निद् युत व्यापािका लानग हामीलाई गुणस्तिीय प्रसािण लाइनको आिश्यकता छ ।
• यस अनुदान माफ
थ त बन्ने िातामाटे सब–स्टेसन नेपाल–चीन–भाितबीच ऊजाथ व्यापािमा नत्रदेशीय निन्दु पनन
• हुनेछ।
8. भ्रम: नमलेननयम च्यालेज निकास सनमनत (एमनसए) नेपाल अमेरिकी सिकाि अन्तगथतको ननकाय हो । अमेरिकाले नेपालमा
समानान्ति सिकाि चलाउन खोज्यो । एमनसए नेपाल अमेरिकाको ननदेशनमा चल्ग्छ ? नेपाल सिकािले ननदेशन नदन सक्दैन ?
यर्ार्थिः एमसीए नेपाल (नमलेननयम च्यालेन्ज एकाउन्ट– नेपाल) निकास सनमनत ऐन, २०१३ अन्तगथत गनठत एक निकास सनमनत
हो ।
यो नेपाल सिकाि अर्थ मन्त्रालय अन्तगथतको एक कायाथलय हो जसले एमसीसी परियोजना ननमाथणका लानग काम गछथ ।
नेपाल सिकािले एमसीए नेपाललाई एमनससीबाट प्राप्त िकम सम्प्झौताका सतथनभत्र िहेि सडक सजाल ि प्रसािण लाइन ननमाथण
कायथको सम्पूणथ नजम्मेिािी प्रदान गिेको छ ।
क
ु नै क
ु नै निकास ननमाथण परियोजना अन्तगथत छु ट्टै ननकाय खोली परियोजनाको काम अगानड बढाउने गरिन्छ । एमनसए नेपाल
नेपाल मेलम्प्ची खानेपानी आयोजना निकास सनमनत जस्तै नेपाल सिकाि अन्तगथतको ननकाय हो, अमेरिकी सिकाि अन्तगथतको
ननकाय होइन ।
9. भ्रम: अमेरिकाले आफ्नो चहाना अनुरुप यो प्रसािण लाईनको छनोट गिेको हो, नेपालले होइन । यसले सडक ि निद् युत सम्बिी
ननयम एमनससीले गिाउँछ नेपालका ननयमले काम गदैन। नेपालमा क
ु न आयोजना बनाउने भन्ने ननणथय अमेरिकाले गनुथ नेपालको
सािथभौनमकतामानर् निदेशी हस्तक्षेप हो ?
यर्ार्थिः निद् युत प्रसािण लाइन ि सडक ममथतका लानग एमनससी अनुदान सहायता नलने ननणथय अमेरिकाले होइन नेपालले गिेको
हो।
छनोट हुनुपूिथ, सन् २०१२ मा अर्थ मन्त्रालय ि एमसीसी नमलेि नेपालको आनर्थक बृक्तिको प्रनक्रयामा क
े क
े बाधकहरू छन् भनेि
‘ग्रोर् डाइगोनेक्तस्टक स्टडी’ ग¥यो ि निद् युत अभाि, सडक यातायात, नीनतगत ननिन्तिताको अभाि ि श्रम समस्या गिी चाििटा क
ु िा
पनहचान गि्यो ।
हाम्रो नीक्ति प्रसािणलाईन अनत आिश्यक नर्यो भने सडक ननमाथण पनन नयाँ प्रनिनध बाट हुने भएकाले नेपालले ि निद् युत प्रसािण
लाइन ि सडकको आयोजना छनौट गि्यौं ।
एमनससी सहयोगबाट बनेका आयोजनाको पूणथ स्वानमत्व नेपालको िहन्छ। आयोजनाको संचालन कायथनिनध पनन नेपालले बनाउँछ।
एमनससी अनुदान सहायता क
े हो
10. भ्रम: एमनससी ि एमनसए नेपाल अमेरिका क
ै ननकाय हुन । एमनसए नेपाल एमनससीको नेपालमा िहने कायाथलय हो जसले
नेपालमा नेपालको नहतको लानग होइन एमनससीको स्वार्थ अनुसाि काम गछथ । एमनससीको नाममा नेपालको कानूनले
नसमात्ने गिी छु ट्टै खाता हुन्छ ि व्याज समेत अमेरिकामा जान्छ ?
यर्ार्थिः कनतपयले एमनससी ि एमनसए नेपाललाई एउटै रुपमा व्याख्या गने गिेको पाइन्छ। यर्ार्थता त्यस्तो होइन ।
अमेरिकी संसदबाट पारित ’नमलेननयम च्यालेज कपोिेशन एक्ट’ द्वािा थर्ानपत भएको एमनससी अमेरिकी सिकाि
अन्तगथतको निशेष संिचना हो। उि ऐन अनुसाि एमनससीको अध्यक्षमा अमेरिकी निदेशमन्त्री िहने, यसको सञ्चालक
सनमनतमा अमेरिकी संसदका दुिै सदनका सत्ता ि प्रनतपक्ष (बहुमत ि अल्पमत) का प्रनतनननध िहने व्यिथर्ा छ।
एमनसए (नमलेननयम च्यालेन्ज एकाउन्ट) नेपाल निकास सनमनत नेपाल सिकािको निकास सनमनत (गठन आदेश) बाट गनठत
ननकाय हो, जसमा अर्थसनचि सञ्चालक सनमनतको अध्यक्ष िहने व्यिथर्ा छ।
भ्रमिः एमनसए–नेपालको बोडथमा अमेरिकाले ननयुि गिेका व्यक्ति िहन्छन । नेपालले अमेरिकालाई सोधेि मात्र ननयुक्ति गनथ
पाउँछ । यो अमेरिकी सिकािको ननयन्त्रणमा िहन्छ । नेपाल सिकािको ननदेशन ि नेपालको कानून एमनसएले मान्दैन ?
यर्ार्थिः एमनसए–नेपाल नामक निकास सनमनतको बोडथमा नेपाल सिकािले ननयुक्ति गिेका देहाय बमोनजमका सदस्यहरु
हुन्छन् ।
11. एमनससी अनुदान सहायता
क
े हो ?
निज्ञहरुसँग संिाद कायथक्रम
एमनसनस परियोजनासँग सम्बक्तित कानुन, अन्तिाथनरि य सम्बि,
जलनिद् युत तर्ा व्यिथर्ापन क्षेत्रका निज्ञहरुसँग संिाद कायथक्रम
सञ्चालन गरिएको छ।
उि कायथक्रममा एमसीसी बािे छरिएका भ्रमहरू बािेमा छलफल
हुनुका सार्ै निनभन्न निषयका निज्ञहरूले भ्रमहरूका यर्ार्थ स्पर
पािेका नर्ए।
13. • अमेरिकी सहयोग नमलेननयम च्यालेज कपोिेशन (एमसीसी) लाई ६० अबथ रुपैयाँसँग मात्र जोनडन्छ । यो ६० अबथ
रुपैयाँमात्र होइन ।
• अनहले ३५ सय मेगािाटका जलनिद् युत आयोजना ननमाथणको क्रममा छन् । पौने तीन सय अबथ रुपैयाँ बैंकको लगानी
भएको छ ।
• यहाँ उत्पादन भएको नबजुली बेच्न नपाउने हो भने बैंनकङ क्षेत्र कोल्याप्स हुन्छ ।
14. उर्ाथ उद्यमी
३५ सय मेगािाटका योजना ननमाथणका क्रममा छन् । बजािको कनेक्तक्टनभटी यही टिान्सनमसन लाइनले गछथ ।
टिान्सनमसन लाइन भएन भने उत्पादन भएको नबजुली बेच्ने ठाउँ हुँदैन ।
गएको िषथ तामाकोशीको नबजुली खेि फाल्यौं ।
उत्पादन गििेि बजािमा पुयाथउन सक्नु भएन भने ि बढी भएको निजुली बंगलादेशको बजािसँग नलंक गनथ सक्नु
भएन भने नेपाललाई ठ
ू लो क्षनत हुन्छ ।
सात खबथ रुपैयाँको लगानी जोक्तखममा छ ।
जलनिद् युत क्षेत्रमा लगानी करिब सात सय अबथ (सात खबथ) पुग्छ ।
डेढ सय अबथ रुपैयाँ ननजी क्षेत्रको पैसा लगानी भैसक
े को छ ।
15. पििारि मानमला जानकाि
एड तीन िटा ‘डी’ नडप्लोमेसी, डेभलपमेन्ट ि नडफ
े न्स सँग जोडेि हुन्छ ।।
एमसीसीसँग जोनडएको अन्तिाथनरि य सम्बिको निषय छ ।
एमसीसी ४६ देशमा लागू गरिएको छ ।
सन् २००१ मा तत्कालीन बुस प्रशासनले आतंकिादको जड अल्पनिकास हो भनेि माननसलाई आनर्थक निकाससँग
जोडेि निषयान्ति गनथ सनकन्छ भनेि शुरु गरिएको हो ।
यो नहन्द प्रशान्त िणनीनतको अंग होईन । एमनससी अनुदान सहायता सम्प्झौतामा क
ु नै पनन दफामा नहन्द–प्रशान्त
िणनीनतका बािेमा लेक्तखएको छै न ।
अमेरिकाको नडफ
े न्सले रिपोटथ सािथजननक गिेको छ । त्यहाँ नेपाल भन्ने देश लेक्तखएको छै न ।
यो परियोजना अन्तगथत अमेरिकाका कामदािहरु नेपाल आउने भनेको नडप्लोमेटको स्टाटसमा आउने भननएको छ
।
अमेरिकनले नेपालमा अपिाध ग¥यो भने नडपोटथ गिेि अमेरिका पठाउने हो । उसलाई अमेरिकाको कानून अनुसाि
कािबाही हुन्छ । अमेरिका निश्वको कानूनी िाज्यलाई मान्ने देश हो ।
16. पििारि मानमला जानकाि
भाितसँग जोड्नुपछथ भनेि भाितले बनाउन मानेको नर्एन । सीमाबाट भाितीय टिान्सनमसन लाइन भएि गोिखपुि जाँदा उसको
स्वीक
ृ नत त नलनुपयो ।
भाितले हुँदैन भनेको टि ान्सनमसन लाइनको स्वीक
ृ नत दुई मनहनामा आयो । भाितले ८० प्रनतशत ‘सफ्ट लोन’ नदन्छु भनेको छ ।
भाितले ६० निगाहा जमीन अनहले छु ट्याएि िाखेको छ । िाज्यले सम्प्झौता गिेको नचज हो ।
यसमा ६ िटा सिकािको सहभानगता भएको छ ।
17. असियन्ता
अनहले अमेरिकाले नदने अनुदानको निषयमा नििाद देक्तखन्छ ।अमेरिकाबाट चाि नबनलयन डलि नलइसक
े का छौं ।
मलेरिया उन्मूलनदेक्तख खानी निभागसम्म सबै अमेरिकाले सहयोग गिेको अिथर्ा छ ।
जापानले बनाएको सुरुङ २२ अबथमा बनाइदै गिेको उि परियोजना जापानको ऋण सहयोगमा बननिहेको छ ।
जापानले ल्याएको पैसामा जापानले ठे क्का नलन्छ
चीनको पैसामा नचननयाँले ठे क
े दािले नलँदै आएको छ । पोखिा निमानथर्ल करिब पौने तीन प्रनतशत नचननयाँ ऋणमा
बनेको छ । रिङिोडमा सात अबथ रुपैयाँ भननएको नर्यो । तीन फ
े जमा २० अबथ पुनेिाला छ ।
त्यहाँ क
ु नै पािदनशथता छै न। ननयम ि सतथहरू कसैलाई र्ाहा छै न ।
एमसीसी सम्प्झौताका भ्रमहरू छनथका लनग दलका कायथकताथहरू देक्तख अनभयन्ताहरू समेत लामो समयसम्म
लानगिहे।
उनीहरू आफ
ै भ्रममा नर्ए िा भ्रम छनथका लनग परिचानलत नर्ए
अनहले एमसीसी पािदशी िहेको छ । निगतमा पािदशी नहुँदा पनन क
े ही समस्या भएन
