8. 1. OS CONDICIONANTES XEOGRÁFICOS Xeografía interior complexa. Situación entre Europa y África Situación entre o Mediterráneo e o Atlántico Imaxes: Wikipedia y CNICE
9. 2. O PALEOLÍTICO (Recolectores e cazadores) 2.1 Paleolítico inferior Cronoloxía: 800000 B.P (aparición primeiros restos humanos na P. Ibérica) hasta 100000 B.P. Homínidos: Homo antecessor e Homo heidelbergensis (Pre-neandertal). Características: Cazadores e depredadores Nómadas, acampadas ao aire libre. Técnicas: pedra labrada (Lascas e choppers) Xacementos: Atapuerca (Burgos).
13. 2. O PALEOLÍTICO (Recolectores e cazadores) 2.2 Paleolítico medio Cronoloxía: 100000 hasta 28000 (Glaciación Würm) Homínidos: Homo neandertalensis Características: Cazadores e depredadores Nómadas, covas e abrigos (frío). Uso do lume Conciencia da morte (enterramentos) Técnicas: diversificación utensilios de pedra (lascas, puntas de frecha, coitelos, raspadores, etc.). Uso de madeira e oso. Xacementos: Gibraltar
16. 2. O PALEOLÍTICO (Recolectores e cazadores) 2.3 Paleolítico superior Cronología: 35000 hasta 10000 Homínidos: Homo sapiens (Home de Cromagnon) Características: Nómadas, covas e cabañas ao aire libre. Aumento poboación (mellora dieta) Técnicas: Industria lítica complementada con oso, corno e marfil. Refinada e decorada. Avances culturais: pinturas rupestres, obxetos artísticos, ajuares funerarios, peque- nas esculturas... Xacementos: Altamira, O Castillo (Cantabria), Tito Bustillo (Asturias)…
20. 3. O MESOLÍTICO (EPIPALEOLÍTICO) Cronoloxía: Desde a fin da última glaciación ata a aparición da agricultura (8000-5500 aprox. en Europa Occ.) Características: Clima máis suave, fin caza maior e aparición de novas especies Readaptación da economía ao novo clima Sedentarización progresiva Técnicas: Microlitos (pequenas tallas de piedra adaptadas a mangos de outros materiales) Xacementos: Zona cantábrica, levantina e atlántica portuguesa.
21.
22. 4. O NEOLÍTICO Cronoloxía: Desde a aparición da agricultura ata o inicio da metalurxia (10000-3000 a.C, na Península Ibérica entre 5000 e 3000 a.C) Características: Desenvolvemento procedente do Próximo Oriente. Sedentarización: Poboados estables. Economía productiva (agricultura e gandería) Invención de cerámica, cestería y texidos. División do traballo e diferencias sociais. Culturas: Neolítico antigo (cerámica cardial) Neolítico medio (sepulcros en fosa) Arte Rupestre Levantino. Xacementos: Monserrat (BCN),) Nerja (Málaga) e Carigüela (Granada)
23.
24.
25. 5. A IDADE DOS METAIS 5.1 O Calcolítico (Cobre) Cronoloxía: Dende a aparición da metalurxia do cobre (3000 a.C) ata o uso do bronce 1800 a.C) Características: Intensificación da agricultura (regadío). Desenvolvemento minería e industria textil (lana e lino) Megalitismo (Dolmen e tumbas de corredor) Poboados amurallados Comercio de longa distancia. Culturas: - Cultura dos Millares (2500-1800 a. C). Murcia-Almería. Cultura do vaso campaniforme (2200-1700 a. C) Toda Europa Yacimientos: Os Millares, Cova da Menga...
26. 5. A IDADE DOS METAIS 5.2 Idade de Bronce Cronoloxía: 1700-750 a.C (límites difusos e con mezcla de culturas con maior ou menor desenvolvemento) Características: Bronce = aleación cobre y estaño: máis duro e maleable= mellores armas. Desenvolvemento da orfebrería en ouro e prata (tesoros) Contacto con pobos alfabetizados ao final do periodo (fenicios, gregos,…). Culturas: - Cultura do Argar 1700-1400 a.C. (Sudeste peninsular entorno a Almería) Cultura dos campos de urnas 1100-750 a.C (Noreste peninsular, procedente de Europa)
27.
28.
29. 5. A IDADE DOS METAIS 5.3 Idade do Ferro Cronoloxía: 800-218 a.C (uso do ferro ata o comezo da colonización romana) Características: Mezcla de rasgos autóctonos con colonizadores Culturas autóctonas: Tartessos Íberos Celtíberos Culturas colonizadoras: Fenicios Griegos Cartagineses
30.
31. 6. CULTURAS DO FERRO Colonizacións: FENICIOS Localización: Costa andaluza e área de influencia interior Orixe: Pobo do mediterráneo oriental dedicado ao comercio que fundara unha serie factorías na costa levantina Economía: Comercio. Cronoloxía: s. X – VII a.C. Aportacións: Difusión do ferro, salazóns pescado, torno de alfarero, escritura alfabética. Decadencia: Tiro (capital) foi ocupada polos asirios (s. VII a.C.) e os sus enclaves peninsulares pasaron aos cartaxineses. Fundaciones: Gadir (Cádiz), Malaca (Málaga)… Isaac Buzo Sánchez
32. 6. CULTURAS DO FERRO Autóctonos: TARTESSOS Localización: Andalucía Occ. e Sur Portugal Economía: Desenvolvemento mineiro e comercio con fenicios Cronoloxía: s. IX-VII a.C. Decadencia: A partir do s. VI a.C por esgotamento das minas, fin comercio e volta a agricultura e gandería. Tesouros: Ajuares funerarios: O Carambolo (Sevilla); Aliseda (Cáceres).
33.
34. 6. CULTURAS DO FERRO Colonizacións: GREGOS Localización: Golfo de Rosas e costa levantina Orixe: Pobo do mediterráneo oriental dedicado ao comercio Economía: Comercio. Acuñación de moeda. Cronoloxía: s. VII – III a.C. Aportacións: Novos cultivos (olivo e vide), novos animais domésticos (asno e galiñas), uso do arado, avances en textil e cerámica Decadencia: agresividade cartaxinesa e romana. Fundacións: Rhode (Rosas), Emporión (Ampurias)
35. 6. CULTURAS DO FERRO 6.1 Autóctonos: ÍBEROS Localización: Levante (desde os Pirineos ata Cádiz, incluindo a franxa interior) Orixe: Evolución dos pobos autóctonos do bronce con influencias gregas e cartaxinesas Economía: Agricultura e gandería, comercio con produtos artesáns e minerais. Cronoloxía: s. VIII-III a.C. Organización social: Elite aristocrática que controla a produción e exerce o seu dominio co exército. - Decadencia: Conquista cartaxinesa e romana. Cultura: Lengua propia, ritos relixosos e funerarios, planificación urbana. Arte funerario: Damas de Elche e de Baza.
36.
37. 6. CULTURAS DO FERRO 6.1 Autóctonos: INDOEUROPEOS Localización: Centro e Norte peninsular Orixe: conxunto variado de pobos de orixe indoeuropeo con escasa influencia mediterránea. Economía: gandería ovina e bovina; agricultura cerealista na Meseta. Cronoloxía: s. VIII-III a.C. Organización social: tribus agrupadas en clans gobernadas por aristocracia guerrera elexida polas familias nunha asamblea. Decadencia: Conquista romana. Pobos: Lusitanos, vascóns, galaicos, astures, cántabros, vacceos, vetóns....
38.
39. 6. CULTURAS DO FERRO 6.2 Colonizacións: CARTAXINESES Localización: Zonas ocupadas anteriormente polos Fenicios Desde onde se estenderon hacia ao norte e as Baleares (Ebussus –Ibiza-) Orixe: Pobo asentado no norte de África (Cartago = Túnez) que sustituíu aos fenicios e competía cos gregos polo comercio e loitou cos romanos nas guerras púnicas pola hexemonía do Mediterráneo occidental Economía: Comercio, minería, salazóns de pescado, garum. Cronoloxía: s. IV - III a.C. Decadencia: Segunda guerra Púnica, os cartaxineses son expulsados da península polos romanos.
