Presentatie bij een Expertsessie voor Oost NL over woningverduurzaming van eigen woningbezit o.b.v. de ESCo-constructie / Energieprestatiecontract. De presentatie is een samenvatting van een voor de gemeente Nijkerk en Provincie Gelderland uitgevoerde Haalbaarheidsstudie naar woningverduurzaming o.b.v. de ESCo-constructie en opzet van een uitgewerkte ESCo Businesscase
2. Wat zijn ESCo’s en Energieprestatiecontracten?
ESCo’s - ESCo staat in het Engels voor Energy Service Company - zijn partijen die op
basis van (langjarige) prestatieovereenkomsten voor klanten verduurzaming van hun
gebouw(en) verzorgen. Dit doen ze door aanleg, onderhoud, exploitatie en beheer
van op verduurzaming gerichte maatregelen en installaties. Binnen de
prestatieovereenkomst garandeert de ESCo over de looptijd van het contract aan de
klant een bepaalde performance van installaties en/of maatregelen, een minimale
energiebesparing of maximaal energiegebruik. Additioneel kunnen afspraken
gemaakt worden over prestaties op het gebied van comfort en/of binnenklimaat.
De ESCo garandeert bijvoorbeeld de klant o.b.v. een Energieprestatiecontract 15 jaar
lang een vermindering van het energiegebruik van 40% t.o.v. het huidige gebruik en
verbetering van de binnenluchtkwaliteit tot maximaal 1000 ppm CO2.
3. ESCo’s kunnen ook voorfinancieren
Voorfinanciering - Naast het organiseren van verduurzaming van gebouwen en
installaties kunnen ESCo’s, indien gewenst, ook de (voor)financiering van de
maatregelen verzorgen. Terugbetaling van deze voorfinanciering vindt meestal
over de gehele contractduur plaats. De klant betaalt bijvoorbeeld een vaste
maandelijkse (Energieprestatie)vergoeding (EPV) aan de ESCo. Uitgangspunt is
dat deze vergoeding niet hoger is dan de door de ESCo aan de klant
gegarandeerde kostenbesparing op energieverbruik en onderhoud.
4. Opdracht van de gemeente Nijkerk
1. Onderzoek de haalbaarheid van verregaande verduurzaming
van grondgebonden woningen in eigen bezit (particuliere
woningmarkt) in de gemeente Nijkerk op basis van een ESCo-
constructie, d.w.z. via Energieprestatiecontracten
2. Stel een uitgewerkte ESCo Businesscase op voor woning-
verduurzaming in de particuliere markt in de gemeente Nijkerk
o.b.v. de ESCo-constructie
3. Bereid opzet van een operationele ESCo voor woning-
verduurzaming van particulier eigenaren in de gemeente
Nijkerk voor
5. Elementen ESCo Haalbaarheidsonderzoek
1. Behoeftenonderzoek woningeigenaren op het gebied van woningverduurzaming en
woningverbetering.
2. Onderzoek naar effectieve marketingaanpakken en strategieën voor werving en
motivatie van particulier woningeigenaren voor woningverduurzaming.
3. Marktonderzoek naar marktpotentieel voor verduurzaming op basis van een
Energieprestatiecontract (via ESCo’s) voor de particuliere (woningeigenaren) markt.
4. Inventarisatie van kansrijke ESCo-modellen voor de particuliere markt.
5. Juridische aspecten van woningverduurzaming in de particuliere markt o.b.v. een
Energieprestatiecontract (ESCo), mèt of zònder voorfinanciering.
6. Inventarisatie van risico’s en risico-mitigerende factoren bij ESCo-
woningverduurzaming voor de particuliere markt.
7. Onderzoek naar financieringsmogelijkheden van ESCo’s voor de particuliere markt.
8. Inventarisatie belemmeringen en kostenverhogende factoren voor woning-
verduurzaming en opzet van een ESCo vanwege Wabo en Wft wetgeving.
9. Uitgangspunten ESCo aanpak
1. Integraal: Integrale woningverduurzaming aanpak met no-regret maatregelen, aandacht
voor ventilatie, comfort, woningverbetering e.d. en duurzame energieopwekking.
2. Maatwerk-advies: Alles gebeurt in nauw overleg met de huiseigenaar, o.b.v.
onafhankelijk advies en inhoudelijke deskundigheid.
3. Ontzorgen: De ESCo neemt woningeigenaar alle sores uit handen (planning, uitvoering,
keuring, onderhoud en beheer) en heeft de benodigde deskundigheid in huis.
4. Garanties: De ESCo garandeert voor lange(re) tijd de beloofde energiebesparing,
comfortverbetering, beheer en onderhoud.
5. Financiering (optioneel): De ESCo kan geheel of gedeeltelijk de benodigde investering in
verduurzaming van de woning voorfinancieren. De woningeigenaar betaalt de
investering terug uit de gegarandeerde besparing op energie- en onderhoudlasten.
6. Gedrag: Monitoring van energieverbruik en hulp bij bewustwording van eigen (goed)
gedrag helpt comfort en duurzaamheidsprestaties verder verbeteren.
10. Bewezen effectieve strategieën voor werving van
klanten / woningeigenaren
1. Maatwerk: Een persoonlijke, maatwerkgerichte aanpak.
2. Flexibiliteit: Veel ruimte voor individuele keuzes qua verduurzaming, materiaalgebruik,
uitvoerders, fasering, gekozen maatregelen, mogelijkheden voor eigen inzet, et cetera.
3. Woningverbetering: Verduurzaming van de woning combineren met zaken als
woningverbetering, levensloopbestendig maken van de woning, inlopen achterstallig
onderhoud, et cetera.
4. Bottom-up aanpak: Laagdrempelig informeren, motiveren en werven van
woningeigenaren via lokale kanalen en bottom-up netwerken van vrijwillig
energieadviseurs / ambassadeurs.
5. Social media: Gebruik van internet en social media marketing om vroegtijdig potentiële
klanten te identificeren en via slimme internetcommunicatie toe te leiden naar het
ESCo verduurzamingsaanbod.
6. Gemeente: Directe betrokkenheid (en geld) van de eigen gemeente bij promotie en
financiering van het ESCo-initiatief en voorfinanciering van bewoners.
11. Comfortverbetering Goed voor een duurzame wereld
• Geen (koude) tocht meer in de woning
• Behaaglijk warm: geen koude muren, ramen
en vloeren, waardoor geen koude voeten
• Geen last meer van vocht en schimmel
• Gezonde, frisse binnenlucht, geen hoofdpijn
• Snel warm water en een lekkere douche
• Sterk verminderde geluidsoverlast van buiten
• Vermindering van het energieverbruik
• Minder CO2-uitstoot, minder opwarming aarde
• Minder uitstoot van andere schadelijke stoffen
• Minder milieubelastende winning van olie,
kolen en gas e.d.
• Minder steun en afhankelijkheid van discuta-
bele energieleveranciers en foute regimes
• Aanzienlijk lagere energierekening
• Waardestijging van de woning
• Verduurzaming is vaak ook gelijk (groot)
onderhoud aan de woning, waardoor hier
flink veel op uitgespaard kan worden
• ‘Gratis’ verbetering en modernisering van de
woning
Goed voor de portemonnee
• Bij dakisolatie tegelijk de zolder strak trekken
en/of een (nieuwe) dakkapel plaatsen
• Bij vloerisolatie gelijk de keuken aanpakken /
vernieuwen of een uitbouw nemen
• Bij kozijnen vervangen de woning tegelijk
inbraakveilig maken
• De woning levensloopbestendig maken
Woningverbetering
ESCo proposities
13. ESCo BetalingsmodelUITGAVENAANENERGIEENONDERHOUDKLANT
TIJD
Start ESCo contract Einde ESCo contract
Huidige energie-,
beheer- en
onderhoudskosten
Resterend
klantvoordeel na
de contracttermijn
Klantvergoeding aan de ESCo
Vergoeding voor investeringen in maatregelen,
administratie, financiering-, risico- en
verzekeringskosten door de ESCo
Looptijd ESCo contract
Nieuwe energie, beheer- en
onderhoudskosten na verduurzaming
door de ESCo
14. UITGAVENAANENERGIEENONDERHOUDKLANT
TIJD
Start ESCo contract Einde ESCo contract
Huidige energie-,
beheer- en
onderhoudskosten
Resterend
klantvoordeel na
de contracttermijnKlantvergoeding aan de ESCo
Vergoeding voor investeringen in maatregelen,
administratie, financiering-, risico- en
verzekeringskosten door de ESCo
Nieuwe energie, beheer- en
onderhoudskosten na verduurzaming
door de ESCo
ESCo Betalingsmodel
Looptijd ESCo contract
15. Potentiële aanvullende financiers (fondsen en subsidiegevers):
Eigen bijdrage
woningeigenaar
aan woning-
opnameproces
Overige Eigen bij-
dragen eigenaar,
zoals een
opleververgoeding
Full-service
ontzorgingspremie
Niet aan klant
doorberekende
uitvoerderskorting
Vooruitbetaalde
onderhoudspremie
Vooruitbetaalde
overheadbijdrage
Bijdrage(n) van de
gemeente of
provincie aan de
ESCo
ESCo Verdienmodel
16. ESCo model I: De woningeigenaar betaalt de ESCo vooraf, uit eigen middelen
ESCo model III: ESCo regelt voorfinanciering via een bank of andere financier(s)
Financiering
(Bank, investor, ...) €
Klant /
gebouweigenaar
ESCo Aannemer
Installateur
Klant /
gebouweigenaar
Financiering
(Bank, eigen geld, …) €
ESCo Aannemer
Installateur
Klant /
gebouweigenaar
ESCo Aannemer
Installateur
Financiering, …. €
ESCo model II: De ESCo financiert maatregelen /dienstverlening aan klant voor
Financiering ESCo-dienstverlening
17. A: ESCo is een consortium van verduurzamingspartijen die met elkaar ESCo diensten aanbieden
B: De ESCo is een projectontwikkelaar die voor eigen risico ESCo diensten aanbiedt
ESCo Consortium
Aannemer
Klant /
woningeigenaar Installateur
Energie-
deskundige
ESCo
Projectontwikkelaar
Klant /
woningeigenaar
Aannemer
Energiedeskundige
Installateur
C: De ‘ESCo’ is geen ESCo maar een organisatie die ESCo aanbieders faciliteert en ontzorgt
Klant /
woningeigenaar
ESCo Consortium
Aannemer
Installateur
ESCo facilitator
organisatie
Energie-
deskundige
ESCo Aanbieder varianten
18. Voorfinanciering varianten
Vereisten
ESCo-partij (consortium) financiert de
maatregelen uit eigen middelen voor
 AFM-vergunning als kredietaanbieder
 kredietverstrekking en incasso organisatie
 Beschikbaarheid aanzienlijke hoeveelheid
eigen, vrij kapitaal
ESCo-partij (consortium) leent geld
voor voorfinanciering
 AFM-vergunning als kredietaanbieder
 Kredietverstrekking en incasso-organisatie
 Opzet van een SPV
 Inbreng van aandeel van minimaal 25%
risicodragend (eigen) vermogen in SPV
ESCo werkt samen met een bank of
kredietaanbieder die voorfinanciert
 Tripartiet contract tussen de klant, ESCo en
geldgever waarin de ESCo terugbetaling van
de lening aan de geldgever garandeert
 (Minimaal 25% risicodragende inbreng ESCo)
ESCo werkt met (lokale) overheid
samen die de voorfinanciering verzorgt
 Tripartiet contract tussen de klant, ESCo en
geldgever waarin de ESCo terugbetaling van
de lening aan de geldgever garandeert
 (Kredietverstrekking en incasso-organisatie)
Variant
IIA
IIB
IIIA
IIIB
19. Woninggebonden versus consumptieve,
persoonsgebonden voorfinanciering
 Kredietwaardigheidstoets o.b.v. Nibud
leennormen, (verwacht) inkomen e.d.
 Kan verstrekt worden naast een hypotheek
 Verplichte kredietwaardigheidscheck bij BKR
 Daarnaast overige kredietwaardigheidstoetsing
 Woningeigenaar is persoonlijk aansprakelijk
 Vooraf afgesproken looptijd lening
 Kan nu al bij / via een bank of kredietaanbieder
die met de ESCo aanbieder samenwerkt
 Bij verhuizing / verkoop van de woning wordt het
contract met de ESCo ontbonden en moet de
lening in zijn geheel worden afgelost
 Geldverstrekker hoeft niet de financier te zijn
 Wordt georganiseerd door de ESCo
 Kan via een gemeentelijke kredietbank lopen
 Kan tripartiet (ESCo en woningeigenaar staan
beiden garant voor de lening)
Woninggebonden financiering Persoonsgebonden (consumptief)
 Onduidelijk of en hoe op kredietwaardigheid
wordt getoetst
 Kan verstrekt worden naast een hypotheek
 BKR Kredietcheck ??
 Overige kredietwaardigheidstoetsing ??
 Lening gekoppeld aan energievoorziening /
netaansluiting woning
 Onduidelijk hoe de aansprakelijkheid
vormgegeven gaat / moet worden
 Vooraf afgesproken looptijd lening ??
 Verschillende wetswijzigingen zijn nog nodig
voordat dit kan / mag
 Bij verhuizing gaat de aflossing automatisch op
de nieuwe eigenaar over
 Geldverstrekker is ??
 Wordt uitgevoerd door de Netbeheerder (maar
wil die wel?)
21. Onzekerheden waar de ESCo aan bloot staat
vanuit de (semi) overheid
Vergunningseisen en kosten Wabo en nieuwe
Omgevingswet verduurzaming (eigen) woningen
Netbeheerkosten stijgen
in 2018 weer fors
Komt er verandering in de strenge Wft
regelgeving t.a.v. opzet van ESCo’s?
23. Maatregelen worden
onvoldoende
onderhouden en
gefinetuned
Besparingsafspraken
worden niet
waargemaakt
De woning is niet goed
(genoeg) in kaart
gebracht
Het rekenprogramma om
maatregelen door te
rekenen is onjuist of (te)
onnauwkeurig
Het energiegedrag van
bewoners is niet goed
(genoeg) in kaart
gebracht
De bewoners veranderen
hun gedrag en gaan meer
energie gebruiken
Aangebrachte
maatregelen zijn kwali-
tatief onvoldoende of
niet goed uitgevoerd
Er treedt snellere
veroudering van
maatregelen op dan
verwacht
Door
weersomstandigheden is
het energiegebruik hoger
dan verwacht
Mogelijke oorzaken dat besparings-afspraken
niet worden waargemaakt
24. 1. Woning en gebruikte installaties en apparatuur, alsmede bewonersgedrag worden van
tevoren (energetisch) nauwkeurig in beeld gebracht.
2. Doorrekening van de woning en het energieverbruik van het huishouden, alsmede het
effect van mogelijke verduurzamingsmaatregelen wordt met het meest nauwkeurig
beschikbare en betaalbare softwarepakket doorgerekend en gesimuleerd.
3. Er zijn duidelijke en simpel te handhaven (contractuele) afspraken over monitoring van
het energiegebruik van het huishouden en wat te doen bij afwijkend bewonersgedrag
en/of verandering van de gezinssituatie / huishoudsamenstelling e.d..
4. In de prestatieafspraken, monitoring en afrekening van het daadwerkelijke
energieverbruik versus de besparingsgarantie wordt afdoende rekening gehouden met
(lokale) weersomstandigheden.
5. Kwaliteit van de uitvoering en kwaliteit van voor verduurzaming gebruikte materialen,
installatie e.d. is geborgd en voldoende hoog.
6. Maatregelen worden gedurende de contractduur voldoende onderhouden en
gefinetuned.
7. Met natuurlijke veroudering wordt in de businesscase voldoende rekening gehouden.
Risico-mitigerende maatregelen
25. Gedetailleerd woning-
kenmerken + energetisch
gebruikersgedrag dossier
Opstellen ESCo prestatie-
contract, organiseren pro-
ces van contractafsluiting
met klant (en financier)
Regelen garantieverplich-
tingen ESCo richting
woningeigenaar via het
ESCo-garantiefonds
Toezicht op uitvoering door
de aannemer door ESCo,
oplevertoetsing via Bouw-
Transparant methodiek
Feedback en gedrags-
coaching van bewoners,
houden van toezicht op
juiste uitvoering contract
Zorg voor monitoring klant
energieverbruik + toezicht
op onderhoudsafspraken +
jaarlijkse afrekening
Gedetailleerd maatregel-
pakket + doorrekening +
globale kostencalculatie
Tripartiet ESCo-contract
tussen klant, ESCo en
(optioneel) voorfinancier
Werving en selectie van
woningeigenaren
Vaststellen woonwensen +
maatregelpakket, door-
rekenen woningverduur-
zaming businesscase
Opstellen gedetailleerd
woningkenmerken en
energie-gebruikersgedrag
dossier
Goedgekeurde / opge-
leverde verduurzaamde /
verbeterde woning
Tevreden klant en woning
die conform prestatie-
afspraken presteert
Deelname voor deze
woning aan het ESCo
garantiefonds
Jaarlijkse ESCo-prestatie
afrekening tussen klant en
ESCo-consortium
Prospect lijst van
woningeigenaren
STAP 1 STAP 2 STAP 3 STAP 4
STAP 8 STAP 7 STAP 6 STAP 5
ESCo klantactiviteiten proces
27. Werving, training en
aansturing professioneel
energieadviseurs
Contractmanagement
en contractbeheer (o.a.
prestatiecontracten)
Monitoring, coaching en
operationele afhan-
deling contracten
Coördinatie klant-
contact en woning-
opnamen
Beleid en coördinatie
vrijwillig energieadviseurs,
coaches e.d.
Beheer en aansturing
ESCo-garantiefonds,
afrekening prestaties
Promotie ESCo-aanbod
en werving
woningeigenaren
Organisatie uitvoering en
toezicht op de uitvoering
van maatregelen
Selectie aannemers,
aanbesteding verduur-
zamingmaatregelen
Maatwerkadvies - offer-
teproces, incl. doorre-
kening businesscases
Administratie, finance
en risicobeheer (compli-
ance), juridische zaken
Onderhoud van
maatregelen, finetuning
en serviceverlening
ESCo
(directievoering, governance en
juridische structuur)
ESCo bedrijfsmodel
28. ESCo Model doorrekening Businesscase
ESCo model I: De woningeigenaar betaalt de ESCo vooraf, uit eigen middelen
ESCo model III: ESCo regelt voorfinanciering via een bank of andere financier(s)
Financiering
(Bank, investor, ...) €
Klant /
gebouweigenaar
ESCo Aannemer
Installateur
Klant /
gebouweigenaar
Financiering
(Bank, eigen geld, …) €
ESCo Aannemer
Installateur
ESCo is een projectontwikkelaar die voor eigen risico ESCo diensten aanbiedt
ESCo
Projectontwikkelaar
Klant /
woningeigenaar
Aannemer
Energiedeskundige
Installateur
+
33. Mogelijke bronnen voor ESCo funding
 Publieke financiering vanuit gemeenten, provincies en het rijk via subsidies,
risicodragende investeringen, achtergestelde leningen, garanties, gewone leningen en
(innovatie)kredieten.
 Hybride (publiek-private) financiering vanuit provinciale en regionale overheden,
investering- en klimaatfondsen, private investors (venture capitalists) en banken.
 Financiering met durfkapitaal: venture capital en seed capital.
 Commerciële financiering door banken via kredieten, (achtergestelde) leningen e.d. of
microkredietfinanciering via Qredits.
 Financiering via de markt door uitgifte van effecten, zoals aandelen en converteerbare
of achtergestelde obligaties.
 Directe participatie van (bouw)bedrijven.
 Onderhandse of crowdfunding-achtige financiering door niet professionele partijen
zoals (lokale) bewoners en bedrijven, een breder publiek of een (energie)coöperatie.
 Financiële ondersteuning vanuit goede doelen fondsen.
34. Waarom is nauwe betrokkenheid vanuit de
overheid gewenst, ook in financiering?
 De (lokale) overheid heeft direct belang bij het succes van de ESCo om haar klimaatdoelen te realiseren.
 In de ogen van woningeigenaren is de ESCo / het ESCo aanbod veel betrouwbaarder als de lokale
overheid directe betrokken is waardoor de kans op daadwerkelijke interesse en afname van ESCo-
dienstverlening door woningeigenaren aanzienlijk toeneemt.
 Juist de (lokale) overheid kan de onafhankelijkheid van de ESCo richting aannemers en woning-
eigenaren waarborgen, waardoor de credibility van de ESCo richting woningeigenaren sterk toeneemt.
 De overheid krijgt zo een directe verantwoordelijkheid om via lokale uitvoering van de Wabo /
Omgevingswet verduurzaming van woningen het succes van de ESCo te faciliteren en te stimuleren.
 Door voorfinanciering te organiseren via de lokale of provinciale overheid (en BNG Bank) kan
voorfinanciering tegen aanzienlijk lagere tarieven worden verstrekt waardoor een veel ‘concurrerender’
ESCo-aanbod ontstaat en woningeigenaren hun woning veel verdergaand kunnen verduurzamen dan bij
hogere (rente)tarieven mogelijk zou zijn.
 Zonder ontwikkelingssubsidie vanuit de overheid is de terugverdientijd van de benodigde investering in
opzet en uitrol van de ESCo relatief lang.
 De overheid veroorzaakt immense onzekerheid op gebied van klimaat- en energiebeleid en samen-
hangende kosten, waardoor bedrijven kopschuw zijn om te investeren in een ESCo-initiatief en een
hoge risicopremie vragen. Hierdoor nemen de kosten van de ESCo sterk toe en succeskans af.
35.  Definitief vaststellen ESCo aanbod
 Organiseren financiering en samenwerking met (publieke) partners
 Vaststellen en inregelen juridische structuur ESCo, inclusief governance
 ESCo-garantiefonds opzetten, inclusief governance
Benodigde opstart acties voor opzet ESCo’s voor
de particuliere markt
Invulling strategische opzet / randvoorwaarden
 Definitieve ESCo-contracten opstellen incl. klantvriendelijke (leesbare) versies
 Verder ontwikkelen, verfijnen, testen van woningopname-protocol en benodigde tools
 Verduurzaming kostencalculatieproces inregelen, inclusief benodigde expertise en software
 Realiseren ESCo-marktcom strategie + aanpak, incl. website, informateriaal, PR e.d.
 Selecteren, werven, opleiden / trainen energieadviseurs en opzet vrijwilligersnetwerk
 Bouwbedrijven, installateurs, leveranciers e.d. selecteren die maatregelen gaan uitvoeren
 Partijen (bouwbedrijven, installateurs e.d.) selecteren die inspectie, onderhoud en
finetuning van maatregelen op zich gaan nemen in de onderhoudsfase
Invulling tactische opzet / randvoorwaarden
Invulling operationele opzet / randvoorwaarden
 Operationele opzet ESCo (huisvesting, ict, administratie, aanname bureaupersoneel e.d.)
36. Beschikbare, binnen het ESCo Nijkerk project
ontwikkelde (ESCo) tools
 Geverifieerde aanpak voor opzet van een vrijwilligersnetwerk
 Concept ESCo Prestatiecontracten
 Concept Woningopname-protocol
 Rekentools + aanvullende tool om heel exact het warm waterverbruik
(behoefte) uit te rekenen
 Simulatietool om financieel risico van de gehele ESCo-portefeuille door te
rekenen
 Simulatietool om de complete financiële situatie (w&v, balans, kasstromen)
van de ESCo door te rekenen en te benchmarken
 Rekentool om de door de klant / woningeigenaar aan de ESCo te betalen
Energieprestatievergoeding (EPV) uit te rekenen en te simuleren
 Rekentool om klantnota’s door te rekenen en in concept op te stellen
37. Verder lezen of contact?
ESCo (Nijkerk) Haalbaarheidsstudie
Uitgewerkte ESCo (Nijkerk) Businesscase
Downloadlink: http://www.janssen-johann.eu/wp-content/uploads/2017/12/ESCo-Nijkerk-
Haalbaarheidsstudie.pdf
Artikel over verduurzaming van eigen woningbezit op basis van ESCo’s
Downloadlink: http://www.janssen-johann.eu/wp-content/uploads/2017/12/ESCo-Nijkerk-
Businesscase.pdf
Downloadlink: http://energieslag.rvo.nl/blog/view/51152419/verduurzaming-woningen-in-
eigen-bezit-op-basis-van-esco-constructie-kansrijk
Nico Janssen: nico@janssen-johann.eu | 0031 06 41508452 | www.janssen-johann.eu
Contact
Janssen &