際際滷

際際滷Share a Scribd company logo
Uitwerking onderwijsvisie en
conceptontwikkeling
Sectie economie (2013-2014)
Inhoud
-Gastlessen (h/v 3)
-Activerende werkvormen (h/v 3)
-Klaslokaalexperimenten (h/v 4)
-Flipping the classroom (h4)
-Referaat (v5)
Gastlessen (h/v 3)
Gastlessen
-

School verbinden met de wereld van buiten

-

Meer betrokkenheid van leerlingen

-

Lesinhoud relevant maken

-

Lesinhoud actueel maken

-

Maatschappelijke bewustwording

Meer motivatie van leerlingen
Uitgevoerd:
Rabobank/Jongerenwerk
- Gastlessen aan H3 en V3 in Didam en
Zevenaar
- Financi谷le bewustwording
- Opdracht met prijzen
Ervaringen
 Lln luisterden erg aandachtig
 Lln deden goed mee tijdens de interactieve onderdelen
 Lln waren ge誰nteresseerd, het was merkbaar dat ze aan veel zaken nog
niet gedacht hadden, ze vulden elkaar hierin goed aan.
 Niet alle jongerenwerkers hadden evenveel gevoel bij de doelgroep
 Leerlingen gingen enthousiast aan de slag met de opdracht, maar velen
hebben de opdracht niet afgemaakt door tijdgebrek.
Verbeterpunt -> meer tijd, werken in duos.
 Inhoudelijk niet altijd even sterk
 Over het algemeen enthousiast: Geeft meer financieel bewustzijn bij lln,
afwisseling, inkijk in het bedrijfsleven.
Wat betekent het uitvoeren van gastlessen voor de leerlingen?
- Kennismaken met praktijk
- Maatschappelijke bewustwording
- Lesstof relevant maken
- Leuke afwisseling
-> motivatie
Wat betekent het uitvoeren van gastlessen voor de sectie en docent?
- Organiseren vereist voorbereiding: wie, wat, wanneer, waarom, kosten, etc.
- Netwerk van gastsprekers, voorbereiding vergt dan minder tijd

Wat betekent het uitvoeren van gastlessen voor de school?
-Kan voor alle vakken.
Bv. bij de talen: tolken/vertalers, belang beheersen vreemde taal bij
internationaal opererende bedrijven.
-Vraagt beleid: Vrijheid sectie. Onkostenvergoedingen, attentie etc.
Activerende werkvormen (h/v 3)
Constatering:
Leerlingen doen wel kennis op, maar leren onvoldoende om
economisch te denken
Zelfstandig l辿ren, lijkt in de praktijk op individueel w竪rken
Daarom, op zoek naar:
een manier om denkvaardigheden en argumentatieprocessen bij
leerlingen te ontwikkelen en zichtbaar te maken
en om leerlingen aan te sporen om actief na te denken.
Leren denken met (bedrijfs-)economie:
- Boeken met concrete, direct toepasbare activerende werkvormen
- Te gebruiken naast de huidige methode
 Wat betekent het voor de leerlingen?
- Het opdoen van basisvaardigheden op het terrein van
communicatie, samenwerking, het eigen leerproces en
oplossingsstrategie谷n
- Afwisseling in de lessen
 Wat betekent het voor de sectie /docent?
- Inspireert tot nieuwe idee谷n/werkvormen
- rol verandert -> meer begeleiden/coachen van leerproces
- vergt wel voorbereiding
 Wat betekent het voor de school?
- Je kan opdrachten makkelijk aanpassen, ook voor een ander vak
- Bevat ook vakoverstijgende opdrachten
Komt tegemoet aan de speerpunten: Activeren en Reflecteren
Uitgevoerde werkvorm:
Memory - spel
Een combinatie vinden van een financieel feit met de uitwerking van dat feit
in de boekhouding.
Dit spel combineert het aanleren van vakinhoudelijke kennis (boekhouden)
met de vaardigheden
*classificeren
*analyseren
*vergelijken en
*argumenteren.
3 moeilijkheidsniveaus ingebouwd t.b.v.
differentiatie
Rekening gehouden met eisen t.a.v.
samenwerkend leren:
Samenwerkend leren
 Positieve wederzijdse afhankelijkheid
 Individuele aanspreekbaarheid
 Directe interactie
 Sociale vaardigheden
 Aandacht voor het groepsproces
Heterogene groepen o.b.v. niveau
Taakverdeling (rollen) toegepast
Ervaringen
 Lln waren enthousiast (weer eens wat anders)
 Misconcepten kwamen snel boven water
 Lln vulden elkaar aan en corrigeerden elkaar
 Vergt wel nodige voorbereiding:
- zelf goed doorlezen
- welke opdrachten, wanneer
- voldoende materialen
- duidelijke instructie
 Je moet wel tijd/ruimte hebben in de lesplanning
 Grote klassen, dus veel groepen, lastig begeleiden
 Leerlingen moeten wennen, bv aan eisen t.a.v. samenwerken
Presentatie IiP | sectie economie
Presentatie IiP | sectie economie
MEMORY - Spelregels
 Je speelt in duos
 Zorg ervoor dat alle 24 kaartjes met de tekst naar onderen gekeerd op tafel komen te liggen
 Het eerste duo pakt een kaartje en leest de tekst die erop staat voor
 Daarna pakt hij/zij een tweede kaartje en leest wederom de tekst erop hardop voor
 Vervolgens motiveert het duo waarom deze kaartjes wel/geen combinatie vormen.
Let op: elke combinatie bestaat uit 辿辿n wit en 辿辿n gekleurd kaartje
 - Indien de kaartjes een combinatie vormen, mag het duo de kaartjes houden en mogen zij
nog een keer
- Indien de kaartjes geen combinatie vormen, worden de kaartjes teruggelegd en is het andere
duo aan de beurt
 Na 10 minuten: sorteer de overgebleven kaartjes: de witte bij elkaar en de gekleurde bij
elkaar. De tekst blijft naar onderen gekeerd. Ga verder met het spel
 Na 10 minuten: Het duo met de meeste combinaties wint het spel.
 Draai de overgebleven kaartjes om en probeer met zijn vieren de juiste combinaties te leggen.
Als je hiermee klaar bent, laat je de docent de combinaties controleren
Afspraken samenwerkend leren
Rollen:
Organisator:

verdeelt de taken over de groepsleden en controleert of
ze goed worden uitgevoerd, zorgt dat er afspraken
worden gemaakt en dat ze worden nagekomen.

Vrager:

stelt namens de groep vragen aan de docent

Materiaalbeheerder:
Spelbewaker:

haalt en brengt de benodigde spullen

zorgt dat het spel volgens de regels wordt gespeeld

Afspraken tijdens het samenwerken:
- Heb respect voor elkaar, luister naar elkaar.
- Houd het geluidsniveau laag.
- Blijf bij je groep.
- De vrager stelt alleen vragen aan de docent als niemand in de groep het
antwoord weet.
Klaslokaalexperimenten
(activerende didactiek) h/v 4
Klaslokaalexperimenten
Experimenten waarmee de economische praktijk kan worden nagebootst
in een regulier leslokaal.
Voorbeeld uit lespraktijk:
Een experiment met als context aardbeienmarkt.
Verloop experiment (1)
Klas wordt opgedeeld in twee groepen: kopers en verkopers.
 Kopers krijgen rode spelkaart, verkopers zwarte spelkaart.
 Rode kaart: wat wil een koper maximaal betalen?
 Zwarte kaart: wat wil een verkoper minimaal ontvangen?

Na een grondige instructie lopen leerlingen door het lokaal: kopers en
verkopers proberen een deal met elkaar te sluiten (meerdere rondes).
Zodra ze een deal hebben, komen ze naar de marktmeester (docent) en deze
noteert de prijs op het bord.
Verloop experiment (2)
Scorebord

EVENWICHTSPRIJS
+
EVENWICHTSHOEVEELHEID

Gedurende
EXPERIMENT
Verloop experiment (3)
Leerlingen houden hun winst bij op een opbrengstenformulier.
Aan het eind van de les wordt de winnaar bepaald: de leerling met de grootste
winst.
A.h.v. kaarten in spel opstellen tabel met collectieve vraag en
collectieve aanbod
 Opstellen collectieve vraag- en aanbodlijn
 Bepalen evenwichtsprijs en evenwichtshoeveelheid
(puur op basis van ECONOMISCHE THEORIE!)
EVENWICHTSPRIJS

LEERERVARING:
EVENWICHTSHOEVEELHEID

Voorspelling economische
theorie klopt met de praktijk!
Wat betekent het concept voor de
leerlingen (1)?
1) Starten vanuit een context (bijv. aardbeienmarkt) is goed mogelijk
Kneppers, 2009): niet noodzakelijk eerst concepten uitgebreid te
behandelen voordat leerlingen met een contextprobleem geconfronteerd
worden. Buitenwereld wordt in school gehaald.
 Gevolg: verhoogde motivatie, actieve leerlingen
Leerlingen reageren erg positief en doen enthousiast mee!

To engage students in active learning, to exploit their natural curiosity about
economic affairs, and to get them to ponder the questions before we try to give
them answers. We found that conducting experiments in class, with
discussions before, during, and after the experiments is an effective and
enjoyable way of moving from passive learning to active
learning. (Bergstrom en Miller, 2006)
Wat betekent het concept voor
leerlingen (2)
2)

Ruime mogelijkheden tot reflectie.
 Docent kan tijdens latere lessen teruggrijpen op ervaringen van
leerlingen zelf tijdens experiment.

3)

Positief effect op leerresultaat (Kneppers, 2009)
 Leerlingen zien concepten terug in verschillende contexten.
 Leidt tot diep begrip (betekenis/inzicht).
Wat betekent het concept voor de
docent?
 Leuk om te doen, enthousiaste leerlingen!
 Zeer arbeidsintensief
 Experiment moet zeer goed worden voorbereid
 Experiment zelf moet goed ontworpen worden.
 Materiaal moet geregeld worden.
(denk aan kaarten, instructievellen e.d.)
 Ontwikkelen van verwerkingsopdrachten.
Beperking: experimenten kunnen veelal niet in grote klassen worden
Uitgevoerd  opsplitsen grote klassen.
Tussentijdse conclusie
Sectie is positief over het verder uitbreiden van het aantal experimenten
met oog op actieve leerlingen, mogelijkheden tot reflectie en verhoogd
leerresultaat.
 aantal experimenten zal worden uitgebreid; voortgang echter in
ontwikkeling geremd door grote tijdsinvestering.
Flipping the classroom (h4)
Flipping the classroom
Het principe:
Klassikale instructie wordt online
aangeboden middels een lesvideo
en de leerling bekijkt dit thuis.
Het huiswerk wordt gezamenlijk
in de klas gemaakt.
Lesvideos sectie economie
Overzicht Teletop
Toepassing in lespraktijk
-Ontwerp drietal videos door sectie (links op Teletop)
-Overzicht op Teletop van geselecteerde lesvideos per hoofdstuk.
Gebruik
 Als algemene herhaling van de lesstof.
 Ter vervanging van de klassikale uitleg (het echte flippen).
 Ter voorbereiding op het eerste SE voor havo 4.
Wat betekent het concept voor de
leerlingen?
Leerlingen
 kunnen de lesstof op hun eigen plaats en eigen tijd kijken.
 kunnen de lesstof op een later moment nog eens bekijken.
 krijgen meer individuele begeleiding door de vrijgekomen tijd in de les.
(..)
Wat betekent het concept voor de
docent?
 Maken van lesvideos kan grote tijdsinvestering vergen.
Echter: veel materiaal is al beschikbaar.
Controleren op bruikbaarheid.
 Meer ruimte tijdens de les voor het inzetten van verdiepende
(groeps)opdrachten.
 Docent dient te waarborgen dat leerlingen lesvideos kijken.
Ondervangen: starten met quiz, aantal vragen/sotje, kijkopdracht.
Wat betekent het concept voor de
school?
Vanzelfsprekend ook toepasbaar bij andere vakken (denk aan
engelsgemist.nl)  Al veel materiaal beschikbaar.
-Youtube
-www.engelsgemist.nl
-www.huiswerk.tv
-www.khanacademy.org
()
Tussentijdse conclusie
Sectie ziet toegevoegde waarde van het principe en is volop bezig met het
in de praktijk brengen ervan.
Doorslaggevend: lln. kunnen lesstof in eigen tempo en vaker tot zich
nemen.
Nog te vroeg om te bepalen in hoeverre lln. daadwerkelijk baat hebben bij het
principe.
Referaat VWO 5
probleem
 Leerlingen hebben veel moeite met het
leggen van verbanden ( tranfer) tussen
contexten en concepten.
Leerdoelen


De leerlingen bestuderen en presenteren in drietallen een actueel
economisch probleem.



De leerlingen volgen de economische actualiteit een aantal maanden
volgen.



De leerlingen leiden een discussie op basis van stellingen die alle
deelnemers van tevoren krijgen.



Ons doel is bereikt wanneer de leerlingen beter het verband gaan zien
tussen de theorie ( concepten) en de economische praktijk (contexten)



De leerlingen krijgen meer zicht op de noodzaak tot kiezen, beleid maken.

More Related Content

Presentatie IiP | sectie economie

  • 2. Inhoud -Gastlessen (h/v 3) -Activerende werkvormen (h/v 3) -Klaslokaalexperimenten (h/v 4) -Flipping the classroom (h4) -Referaat (v5)
  • 4. Gastlessen - School verbinden met de wereld van buiten - Meer betrokkenheid van leerlingen - Lesinhoud relevant maken - Lesinhoud actueel maken - Maatschappelijke bewustwording Meer motivatie van leerlingen
  • 5. Uitgevoerd: Rabobank/Jongerenwerk - Gastlessen aan H3 en V3 in Didam en Zevenaar - Financi谷le bewustwording - Opdracht met prijzen
  • 6. Ervaringen Lln luisterden erg aandachtig Lln deden goed mee tijdens de interactieve onderdelen Lln waren ge誰nteresseerd, het was merkbaar dat ze aan veel zaken nog niet gedacht hadden, ze vulden elkaar hierin goed aan. Niet alle jongerenwerkers hadden evenveel gevoel bij de doelgroep Leerlingen gingen enthousiast aan de slag met de opdracht, maar velen hebben de opdracht niet afgemaakt door tijdgebrek. Verbeterpunt -> meer tijd, werken in duos. Inhoudelijk niet altijd even sterk Over het algemeen enthousiast: Geeft meer financieel bewustzijn bij lln, afwisseling, inkijk in het bedrijfsleven.
  • 7. Wat betekent het uitvoeren van gastlessen voor de leerlingen? - Kennismaken met praktijk - Maatschappelijke bewustwording - Lesstof relevant maken - Leuke afwisseling -> motivatie Wat betekent het uitvoeren van gastlessen voor de sectie en docent? - Organiseren vereist voorbereiding: wie, wat, wanneer, waarom, kosten, etc. - Netwerk van gastsprekers, voorbereiding vergt dan minder tijd Wat betekent het uitvoeren van gastlessen voor de school? -Kan voor alle vakken. Bv. bij de talen: tolken/vertalers, belang beheersen vreemde taal bij internationaal opererende bedrijven. -Vraagt beleid: Vrijheid sectie. Onkostenvergoedingen, attentie etc.
  • 9. Constatering: Leerlingen doen wel kennis op, maar leren onvoldoende om economisch te denken Zelfstandig l辿ren, lijkt in de praktijk op individueel w竪rken Daarom, op zoek naar: een manier om denkvaardigheden en argumentatieprocessen bij leerlingen te ontwikkelen en zichtbaar te maken en om leerlingen aan te sporen om actief na te denken.
  • 10. Leren denken met (bedrijfs-)economie: - Boeken met concrete, direct toepasbare activerende werkvormen - Te gebruiken naast de huidige methode
  • 11. Wat betekent het voor de leerlingen? - Het opdoen van basisvaardigheden op het terrein van communicatie, samenwerking, het eigen leerproces en oplossingsstrategie谷n - Afwisseling in de lessen Wat betekent het voor de sectie /docent? - Inspireert tot nieuwe idee谷n/werkvormen - rol verandert -> meer begeleiden/coachen van leerproces - vergt wel voorbereiding Wat betekent het voor de school? - Je kan opdrachten makkelijk aanpassen, ook voor een ander vak - Bevat ook vakoverstijgende opdrachten Komt tegemoet aan de speerpunten: Activeren en Reflecteren
  • 12. Uitgevoerde werkvorm: Memory - spel Een combinatie vinden van een financieel feit met de uitwerking van dat feit in de boekhouding. Dit spel combineert het aanleren van vakinhoudelijke kennis (boekhouden) met de vaardigheden *classificeren *analyseren *vergelijken en *argumenteren. 3 moeilijkheidsniveaus ingebouwd t.b.v. differentiatie Rekening gehouden met eisen t.a.v. samenwerkend leren:
  • 13. Samenwerkend leren Positieve wederzijdse afhankelijkheid Individuele aanspreekbaarheid Directe interactie Sociale vaardigheden Aandacht voor het groepsproces Heterogene groepen o.b.v. niveau Taakverdeling (rollen) toegepast
  • 14. Ervaringen Lln waren enthousiast (weer eens wat anders) Misconcepten kwamen snel boven water Lln vulden elkaar aan en corrigeerden elkaar Vergt wel nodige voorbereiding: - zelf goed doorlezen - welke opdrachten, wanneer - voldoende materialen - duidelijke instructie Je moet wel tijd/ruimte hebben in de lesplanning Grote klassen, dus veel groepen, lastig begeleiden Leerlingen moeten wennen, bv aan eisen t.a.v. samenwerken
  • 17. MEMORY - Spelregels Je speelt in duos Zorg ervoor dat alle 24 kaartjes met de tekst naar onderen gekeerd op tafel komen te liggen Het eerste duo pakt een kaartje en leest de tekst die erop staat voor Daarna pakt hij/zij een tweede kaartje en leest wederom de tekst erop hardop voor Vervolgens motiveert het duo waarom deze kaartjes wel/geen combinatie vormen. Let op: elke combinatie bestaat uit 辿辿n wit en 辿辿n gekleurd kaartje - Indien de kaartjes een combinatie vormen, mag het duo de kaartjes houden en mogen zij nog een keer - Indien de kaartjes geen combinatie vormen, worden de kaartjes teruggelegd en is het andere duo aan de beurt Na 10 minuten: sorteer de overgebleven kaartjes: de witte bij elkaar en de gekleurde bij elkaar. De tekst blijft naar onderen gekeerd. Ga verder met het spel Na 10 minuten: Het duo met de meeste combinaties wint het spel. Draai de overgebleven kaartjes om en probeer met zijn vieren de juiste combinaties te leggen. Als je hiermee klaar bent, laat je de docent de combinaties controleren
  • 18. Afspraken samenwerkend leren Rollen: Organisator: verdeelt de taken over de groepsleden en controleert of ze goed worden uitgevoerd, zorgt dat er afspraken worden gemaakt en dat ze worden nagekomen. Vrager: stelt namens de groep vragen aan de docent Materiaalbeheerder: Spelbewaker: haalt en brengt de benodigde spullen zorgt dat het spel volgens de regels wordt gespeeld Afspraken tijdens het samenwerken: - Heb respect voor elkaar, luister naar elkaar. - Houd het geluidsniveau laag. - Blijf bij je groep. - De vrager stelt alleen vragen aan de docent als niemand in de groep het antwoord weet.
  • 20. Klaslokaalexperimenten Experimenten waarmee de economische praktijk kan worden nagebootst in een regulier leslokaal. Voorbeeld uit lespraktijk: Een experiment met als context aardbeienmarkt.
  • 21. Verloop experiment (1) Klas wordt opgedeeld in twee groepen: kopers en verkopers. Kopers krijgen rode spelkaart, verkopers zwarte spelkaart. Rode kaart: wat wil een koper maximaal betalen? Zwarte kaart: wat wil een verkoper minimaal ontvangen? Na een grondige instructie lopen leerlingen door het lokaal: kopers en verkopers proberen een deal met elkaar te sluiten (meerdere rondes). Zodra ze een deal hebben, komen ze naar de marktmeester (docent) en deze noteert de prijs op het bord.
  • 24. Verloop experiment (3) Leerlingen houden hun winst bij op een opbrengstenformulier. Aan het eind van de les wordt de winnaar bepaald: de leerling met de grootste winst. A.h.v. kaarten in spel opstellen tabel met collectieve vraag en collectieve aanbod Opstellen collectieve vraag- en aanbodlijn Bepalen evenwichtsprijs en evenwichtshoeveelheid (puur op basis van ECONOMISCHE THEORIE!)
  • 26. Wat betekent het concept voor de leerlingen (1)? 1) Starten vanuit een context (bijv. aardbeienmarkt) is goed mogelijk Kneppers, 2009): niet noodzakelijk eerst concepten uitgebreid te behandelen voordat leerlingen met een contextprobleem geconfronteerd worden. Buitenwereld wordt in school gehaald. Gevolg: verhoogde motivatie, actieve leerlingen Leerlingen reageren erg positief en doen enthousiast mee! To engage students in active learning, to exploit their natural curiosity about economic affairs, and to get them to ponder the questions before we try to give them answers. We found that conducting experiments in class, with discussions before, during, and after the experiments is an effective and enjoyable way of moving from passive learning to active learning. (Bergstrom en Miller, 2006)
  • 27. Wat betekent het concept voor leerlingen (2) 2) Ruime mogelijkheden tot reflectie. Docent kan tijdens latere lessen teruggrijpen op ervaringen van leerlingen zelf tijdens experiment. 3) Positief effect op leerresultaat (Kneppers, 2009) Leerlingen zien concepten terug in verschillende contexten. Leidt tot diep begrip (betekenis/inzicht).
  • 28. Wat betekent het concept voor de docent? Leuk om te doen, enthousiaste leerlingen! Zeer arbeidsintensief Experiment moet zeer goed worden voorbereid Experiment zelf moet goed ontworpen worden. Materiaal moet geregeld worden. (denk aan kaarten, instructievellen e.d.) Ontwikkelen van verwerkingsopdrachten. Beperking: experimenten kunnen veelal niet in grote klassen worden Uitgevoerd opsplitsen grote klassen.
  • 29. Tussentijdse conclusie Sectie is positief over het verder uitbreiden van het aantal experimenten met oog op actieve leerlingen, mogelijkheden tot reflectie en verhoogd leerresultaat. aantal experimenten zal worden uitgebreid; voortgang echter in ontwikkeling geremd door grote tijdsinvestering.
  • 31. Flipping the classroom Het principe: Klassikale instructie wordt online aangeboden middels een lesvideo en de leerling bekijkt dit thuis. Het huiswerk wordt gezamenlijk in de klas gemaakt.
  • 34. Toepassing in lespraktijk -Ontwerp drietal videos door sectie (links op Teletop) -Overzicht op Teletop van geselecteerde lesvideos per hoofdstuk. Gebruik Als algemene herhaling van de lesstof. Ter vervanging van de klassikale uitleg (het echte flippen). Ter voorbereiding op het eerste SE voor havo 4.
  • 35. Wat betekent het concept voor de leerlingen? Leerlingen kunnen de lesstof op hun eigen plaats en eigen tijd kijken. kunnen de lesstof op een later moment nog eens bekijken. krijgen meer individuele begeleiding door de vrijgekomen tijd in de les. (..)
  • 36. Wat betekent het concept voor de docent? Maken van lesvideos kan grote tijdsinvestering vergen. Echter: veel materiaal is al beschikbaar. Controleren op bruikbaarheid. Meer ruimte tijdens de les voor het inzetten van verdiepende (groeps)opdrachten. Docent dient te waarborgen dat leerlingen lesvideos kijken. Ondervangen: starten met quiz, aantal vragen/sotje, kijkopdracht.
  • 37. Wat betekent het concept voor de school? Vanzelfsprekend ook toepasbaar bij andere vakken (denk aan engelsgemist.nl) Al veel materiaal beschikbaar. -Youtube -www.engelsgemist.nl -www.huiswerk.tv -www.khanacademy.org ()
  • 38. Tussentijdse conclusie Sectie ziet toegevoegde waarde van het principe en is volop bezig met het in de praktijk brengen ervan. Doorslaggevend: lln. kunnen lesstof in eigen tempo en vaker tot zich nemen. Nog te vroeg om te bepalen in hoeverre lln. daadwerkelijk baat hebben bij het principe.
  • 40. probleem Leerlingen hebben veel moeite met het leggen van verbanden ( tranfer) tussen contexten en concepten.
  • 41. Leerdoelen De leerlingen bestuderen en presenteren in drietallen een actueel economisch probleem. De leerlingen volgen de economische actualiteit een aantal maanden volgen. De leerlingen leiden een discussie op basis van stellingen die alle deelnemers van tevoren krijgen. Ons doel is bereikt wanneer de leerlingen beter het verband gaan zien tussen de theorie ( concepten) en de economische praktijk (contexten) De leerlingen krijgen meer zicht op de noodzaak tot kiezen, beleid maken.