2. Wat is kritisch denken?
purposeful, self-regulatory judgment which results in interpretation,
analysis, evaluation, and inference, as well as explanation of the
evidential, conceptual, methodological, criteriological, or contextual
considerations upon which that judgment is based.
American Philosophical Association (APA)
3. Vaardigheden voor kritisch denken volgens APA
Vaardigheid Omschrijving
Interpreteren Het kunnen begrijpen van de betekenis en het belang van dingen
Analyseren Het kunnen identificeren van de relaties tussen uitspraken en de redenering
die daarin aanwezig is
Evalueren Het kunnen bepalen van de geloofwaardigheid van uitspraken
Afleiden Het kunnen identificeren en benoemen van argumenten die nodig zijn om
conclusies te kunnen trekken
Uitleggen Het kunnen beschrijven van een redenering en de afwegingen die daarin zijn
gemaakt
Reflecteren Het kunnen begrijpen, beoordelen en corrigeren van de eigen cognitieve
activiteiten
4. Aspecten van kritisch denken
Aspect Omschrijving
Reflecteren Uitstijgen boven de materie, nadenken over eerdere ervaringen en handelen,
aanvoelen wat aandacht vraagt, niet in geautomatiseerd gedrag vervallen.
Eerst begrijpen De ander (en jezelf) eerst voldoende begrijpen, gemeenschappelijke
begripsvorming, luisteren, samenvatten, doorvragen.
Uitstellen van je eigen
oordeel
Eerst de ander aan het woord laten, wachten met oordelen en conclusies totdat
je voldoende argumenten hebt.
Stellen van kritische
vragen
Op zoek gaan naar de idee谷n, aannames, overtuigingen en argumenten van een
ander.
Zoeken vanuit andere
perspectieven
Niet alleen uitgaan van je eigen kennis, oordelen en perspectief,
multidisciplinaire afstemming.
Redeneren Op basis van argumenten tot conclusies komen, op basis van valide
redeneringen.
Baseren op feiten Argumenten baseren op zaken die zijn bewezen, verwijzen naar bronnen.
5. Kritisch denken over digitalisering
Kritisch denken is
essentieel bij
digitalisering
Digitalisering roept
nieuwe vragen op
Kritisch denken is nodig
om uit de digitale
versnelling te komen
Digitalisering leidt tot
bedreigingen
Kritisch denken is in het
algemeen belangrijk
Digitalisering cre谷ert
nieuwe mogelijkheden
Digitalisering leidt tot
veel meer informatie
Er zijn allerlei valkuilen
in ons denken
Kritisch denken leidt tot
betere informatie en
keuzes
6. Ethiek
Ethiek is de tak van de filosofie die zich bezighoudt met het
bestuderen en evalueren van wat goed en kwaad is, en hoe
individuen en samenlevingen zich zouden moeten gedragen.
Ethiek draait niet om zwart/wit keuzes maar om het uitdiepen van
een vraagstuk en daar meer nuance in aan te brengen door waarden,
normen en moraliteit in samenhang te beschouwen.
Wij zien ethiek als iets dat onlosmakelijk verbonden is aan kritisch
denken omdat oordelen altijd waardegeladen zijn (maar niet alle
redeneringen zijn ethische redeneringen)
7. Spanning tussen logisch en ethisch redeneren
Stel je voor dat een vriend ernstig ziek is en de waarheid over zijn
gezondheid hem enorm zou stressen, wat zijn toestand zou kunnen
verslechteren. Je hebt de keuze om eerlijk tegen hem te zijn over zijn
prognose of om te liegen en te zeggen dat hij waarschijnlijk zal
herstellen.
Logisch redeneren: Een leugen kan gerechtvaardigd zijn als het leidt
tot een betere uitkomst voor de vriend, zoals vermindering van stress
en mogelijk een betere gezondheid.
Ethisch redeneren: De waarheid vertellen wordt vaak gezien als een
morele plicht, ongeacht de consequenties, omdat eerlijkheid als
intrinsiek waardevol wordt beschouwd.
8. Aan de slag met logisch en ethisch redeneren
We presenteren zodadelijk een aantal stellingen
Bij elke stelling wordt gevraagd om:
eerste logische (objectieve) argumenten te geven
op basis hiervan aan te geven of je het eens bent met de stelling
vervolgens morele (ethische) argumenten te geven
op basis van de totale set aan argumenten of je het eens bent met de stelling
Het is interessant om te zien of het gebruik van morele argumenten
tot andere inzichten leidt en wat daarbij de overwegingen zijn
9. Stellingen
De inzet van kunstmatige intelligentie moet sterk worden beperkt
Europa moet in 2030 digitaal onafhankelijk zijn
Er moet een verbod komen voor smartphones op scholen
Anoniem gebruik van social media moeten worden verboden
Mega data centers moeten in Nederland worden verboden