際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Presentatie lancering boek Kritsch Denken over Digitalisering

Download as PPTX, PDF
Danny Greefhorst
Danny Greefhorst

Dit is de presentatie zoals gebruikt bij de sessie over het boek "kritisch denken over digitalisering: het belang van logisch en ethisch redeneren" op 29 oktober 2024.

1 of 37
Download to read offline
Kritisch denken over digitalisering het belang van logisch en ethisch redeneren Danny Greefhorst, Theo Theunissen en Peter Beijer
Inhoud Introductie kritisch denken Digitalisering en de bijbehorende bedreigingen Communicatie en uitdagingen daarbij Ons denken en de valkuilen erin Redeneren Ethiek
Context Valkuilen Redeneren Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 6 Hoofdstuk 7 Hoofdstuk 8 Kritisch denken Logisch redeneren Kenniswerk Aspecten van kritisch denken Ethisch redeneren Vooronder- stellingen heeft Onderzoek omvat Drogredenen Digitalisering Bedreiging kent is nodig voor Onderwijs heeft Gegevens Informatie Kennis gaat over leidt tot leidt tot faalt door Digitale ethiek zijn onderwerp van Ethisch hulpmiddel Ethisch principe wordt ondersteund door Waarden hanteert zijn basis voor hanteert Hoofdstuk 9 Praktische techniek is voorbeeld van Opdracht wordt gebruikt in Deel 1: Kritisch denken Deel 2: Digitalisering Ons denken
Introductie kritisch denken
Wat is kritisch denken? purposeful, self-regulatory judgment which results in interpretation, analysis, evaluation, and inference, as well as explanation of the evidential, conceptual, methodological, criteriological, or contextual considerations upon which that judgment is based. American Philosophical Association (APA)
Fases in groepsprocessen Beeldvorming Wat weten we? Vergaren van informatie Oordeelsvorming Wat vinden we ervan? Overtuigingen en argumenten Besluitvorming Wat besluiten we? Afwegen argumentatie
Aspecten van kritisch denken Aspect Omschrijving Reflecteren Uitstijgen boven de materie, nadenken over eerdere ervaringen en handelen, aanvoelen wat aandacht vraagt, niet in geautomatiseerd gedrag vervallen. Eerst begrijpen De ander (en jezelf) eerst voldoende begrijpen, gemeenschappelijke begripsvorming, luisteren, samenvatten, doorvragen. Uitstellen van je eigen oordeel Eerst de ander aan het woord laten, wachten met oordelen en conclusies totdat je voldoende argumenten hebt. Stellen van kritische vragen Op zoek gaan naar de idee谷n, aannames, overtuigingen en argumenten van een ander. Zoeken vanuit andere perspectieven Niet alleen uitgaan van je eigen kennis, oordelen en perspectief, multidisciplinaire afstemming. Redeneren Op basis van argumenten tot conclusies komen, op basis van valide redeneringen. Baseren op feiten Argumenten baseren op zaken die zijn bewezen, verwijzen naar bronnen.
Praktische technieken Reflecteren Eerst begrijpen Stellen van kritische vragen Uitstellen van je eigen oordeel Zoeken van andere perspectieven Redeneren Baseren op feiten Praatstok Socratisch gesprek Denkhoeden van De Bono Debat Denkadviseren Delphi-studie Ladder of inference Ethiek-kompas Sandwich of Happiness SCQA-methode
Kritische vragen Wie heeft hier belang bij? heeft hier behoefte aan? wordt hiermee benadeeld? is hiervoor eindverantwoordelijk? houdt hier toezicht op ? Wanneer is dit urgent? kan het best worden gehandeld? verandert de situatie? is dit acceptabel? zorgt dit voor een probleem? Wat wordt precies bedoeld? zijn argumenten voor en tegen? is een ander perspectief? is een alternatief? genereert waarde? Waarom is dit een probleem? is dit belangrijk? is dit de beste keuze? is dit niet eerder opgelost? hebben we dit laten gebeuren? Waar is dit op gebaseerd? zijn vergelijkbare situaties? is dit eerder aangetoond? is meer informatie beschikbaar? zijn gebieden voor verbetering? Hoe is dit hier van toepassing? maakt dit meer kans dan eerder? voorkomen we eerdere fouten? kunnen we dit realiseren? maken we dit duurzaam?
Digitalisering en de bijbehorende bedreigingen
Kritisch denken over digitalisering Kritisch denken is essentieel bij digitalisering Digitalisering roept nieuwe vragen op Kritisch denken is nodig om uit de digitale versnelling te komen Digitalisering leidt tot bedreigingen Kritisch denken is in het algemeen belangrijk Digitalisering cre谷ert nieuwe mogelijkheden Digitalisering leidt tot veel meer informatie Er zijn allerlei valkuilen in ons denken Kritisch denken leidt tot betere informatie en keuzes
Gevaarlijke technologie
Gevaarlijke technologie? Oneerlijkheid Fraude, diefstal en oplichting Privacy Machtsmisbruik Alternatieve waarheid Informatiestress
Ethische vraagstukken rondom technologie Het energieverbruik van kunstmatige intelligentie Sociale onveiligheid en telefoonverslaving door sociale media Machtsmisbruik door individuen met veel invloed De afhankelijkheid van technologiereuzen Uitsluiting van groepen die onvoldoende digitaal vaardig zijn
Communicatie en uitdagingen daarbij
Kennis Informatie Gegevens Ontvanger Zender Intentie Boodschap Woorden Woorden Boodschap Handelings- perspectief Communicatiekanaal Onze communicatie Kunstwerk Kunstwerk Weaver n.a.v. Shannon (1949)
Problemen met communicatie Dat wat we zeggen is een vereenvoudiging van de werkelijkheid: We zijn geneigd te generaliseren Door dingen op te sommen lijkt het alsof we volledig zijn Getallen impliceren objectiviteit, terwijl we vooral subjectief zijn We presenteren idee谷n, aannames en interpretaties vaak als feiten De inhoud van een communicatie is slechts een deel van de betekenis Onze interpretatie is afhankelijk van: onze persoonlijke kennis / overtuigingen gemeenschappelijke overtuigingen en cultuur tijd, tijdsgeest, discours en taal onze gemoedstoestand en persoonlijkheidskenmerken
De inhoud van een communicatie is slechts een deel van de betekenis Inhoud: Wat is de feitelijke inhoud van de uitspraak? Zelfonthulling: Wat zegt de spreker over zichzelf? Relatie: Hoe staat de spreker tegenover de ontvanger? Onthulling: Wat wil de spreker bereiken van de ontvanger? Wat betekent de uitspraak het is leuk je weer te zien? Inhoud: Het is leuk je te zien Zelfonthulling: Ik ben eenzaam Relatie: Je bezoekt me niet genoeg Onthulling: Ik wil je vaker zien bron: Schultz von Thun (1981)
Ons denken en valkuilen daarin
Bewustzijn en onbewustzijn
Systeem 1 Snel Automatisch Emotioneel Onderbewust Systeem 2 Langzamer Doelbewust Overwegingen Complexe besluiten Ons denken Kahneman (2011) 95% van ons denken is gebaseerd op automatisme, impulsen, emoties, . . . !
In hoeverre hebben we een vrije wil? Als dat niet zo is dan heeft kritisch denken ook geen zin en kunnen mensen ook niet moreel verantwoordelijk worden gesteld voor hun daden Worden gebeurtenissen volledig bepaald door voorafgaande gebeurtenissen?
Denkfouten Aannames: idee谷n, denkbeelden en overtuigingen waar we impliciet vanuit gaan Drogredenen: bewuste en onbewuste fouten in de manier waarop we redeneren Vooronderstellingen: hoe onze hersenen werken en daarbij systematische fouten maken
Voorbeelden van drogredenen Argumentum ad ignorantiam (het argument van de onwetendheid): een stelling wordt voor waar aangenomen omdat er geen bewijs is dat deze niet waar is, of andersom dat een stelling niet waar is omdat het niet bewezen is dat deze waar is. Post hoc ergo propter hoc (hierna, dus hierdoor): er vanuit gegaan dat als iets gebeurt nadat iets anders is gebeurd, het ene de oorzaak is van het andere. Secundum quid (overhaaste generalisatie): te weinig voorbeelden gebruiken om een conclusie te trekken. Ad verecundiam (autoriteitsargument): onterecht uitgaan van de autoriteit van de spreker. Ad populum (beroep op het volk): een beroep doen op het feit dat er een meerderheid van mensen is die iets vindt. Ad hominem (argument op de mens): de geloofwaardigheid van de opponent ondermijnen door deze in diskrediet te brengen.
Vooronderstellingen- Dunning-Kruger effect vertrouwen in oordeel over onderwerp kennis van onderwerp mount stupid mensen met weinig kennis of vaardigheden op een bepaald gebied hebben de neiging hun eigen vermogen of kennis te overschatten
Andere voorbeelden van vooronderstellingen Confirmation bias: we hechten vooral aandacht en waarde aan informatie die onze bestaande idee谷n, overtuigingen of hypotheses bevestigt. Anchoring bias: informatie die we als eerste ontvangen heeft een sterk effect heeft op hoe we zaken beoordelen. Framing effect: we beoordelen dingen op basis van of ze met positieve of negatieve connotaties worden gepresenteerd. Availability heuristic: we laten ons vooral drijven door dingen die we ons direct kunnen herinneren. Egocentric bias: we geloven vooral in dat wat we er zelf al van vinden. Attribution bias: we zijn geneigd zelf oorzaken te bedenken voor eigen of andermans gedrag.
Redeneren
De wereld gaat er op achteruit Het afval in de wereld stapelt steeds verder op We gebruiken onze grondstoffen sneller dan dat deze worden aangevuld We leven steeds langer Er zij steeds meer microplastics EEA rapport Plastics, the circular economy and Europe s environment A priority for action OECD rapport Sustainable Development: Critical Issues Het leven in een wereld die steeds verder vervuilt raakt is geen plezier want want want maar echter Redenering
Conclusie: nieuwe specifieke bewering Deductie Inductie Abductie Conclusie: algemene bewering Conclusie: verklaring voor specifieke bewering Algemene bewering Specifieke bewering + Specifieke bewering Specifieke bewering + Algemene bewering Specifieke bewering + Vormen van redeneren Alle bonen in deze zak zijn wit. Deze bonen zijn wit. Conclusie: deze bonen komen uit deze zak. Deze bonen komen uit deze zak. Deze bonen zijn wit. Conclusie: Alle bonen uit deze zak zijn wit. Alle bonen in deze zak zijn wit. Deze bonen komen uit deze zak. Conclusie: Deze bonen zijn wit.
Ethiek
Ethiek Ethiek is de tak van de filosofie die zich bezighoudt met het bestuderen en evalueren van wat goed en kwaad is, en hoe individuen en samenlevingen zich zouden moeten gedragen. Ethiek draait niet om zwart/wit keuzes maar om het uitdiepen van een vraagstuk en daar meer nuance in aan te brengen door waarden, normen en moraliteit in samenhang te beschouwen. Wij zien ethiek als iets dat onlosmakelijk verbonden is aan kritisch denken omdat oordelen altijd waardegeladen zijn (maar niet alle redeneringen zijn ethische redeneringen)
Ethische perspectieven Individueel Collectief Teleologie Deugdethiek karakterontwikkeling door een balans te kiezen tussen uitersten Utilitarisme het meeste nut voor de meeste mensen Deontologie Plichtethiek volgen van morele regels, wetten en plichten onafhankelijk van het resultaat van een handeling Contractualisme een ander behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden
Ethische volwassenheid Niveau Stadium Omschrijving Post-conventioneel Universele ethische principes Goed of fout wordt bepaald door persoonlijke overwegingen die belangrijker zijn dan democratische overeenkomsten. Sociaal contract Goed of fout wordt bepaald door persoonlijke overwegingen en democratische overeenkomsten. Conventioneel Wet- en regelgeving Goed of fout wordt bepaald door de mate van opvolging van autoriteiten. Interpersoonlijke overeenstemming Goed of fout wordt bepaald door de mate van afstemming met anderen. Pre-conventioneel Instrumentalistisch/ relativistisch Goed of fout wordt bepaald door de mate waarin beloning verkregen kan worden. Straf en gehoorzaamheid Goed of fout wordt bepaald door de mate waarin straf vermeden kan worden.
Collingridge dilemma Controle Voorspelbaarheid
Ethische hulpmiddelen Ethiekkompas Gericht op identificeren van probleem en inventariseren van benodigde oordeelsvorming. Alle toolboxen beginnen meet identificatie, daarom is er hier geen benoemd. Gericht op verbetering van oordeelsvorming door studie, introspectie en reflectie. Een mogelijke oplossing is bijkomstig. Gericht op effectieve en effici谷nte oplossing zonder uitbreiding van oordeelsvorming. Oplossingsgericht met verbetering van oordeelsvorming, learning by doing. Begeleidingsethiek Moreel beraad DEDA TICT PIT IAMA DPIA KNMG Doel problematiseren oplossen waarden, kennis, kunde en attitude Ethische oordeelsvorming input output
Ethische principes Wees transparant Wees rechtvaardig en eerlijk Neem verantwoordelijkheid Respecteer privacy Laat mensen vrij en autonoom Doe goed Doe geen schade Borg duurzaamheid Wees betrouwbaar
Waar hebben we over gesproken? Introductie kritisch denken Digitalisering en de bijbehorende bedreigingen Communicatie en uitdagingen daarbij Ons denken en de valkuilen erin Redeneren Ethiek

More Related Content

Presentatie lancering boek Kritsch Denken over Digitalisering

  • 1. Kritisch denken over digitalisering het belang van logisch en ethisch redeneren Danny Greefhorst, Theo Theunissen en Peter Beijer
  • 2. Inhoud Introductie kritisch denken Digitalisering en de bijbehorende bedreigingen Communicatie en uitdagingen daarbij Ons denken en de valkuilen erin Redeneren Ethiek
  • 3. Context Valkuilen Redeneren Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 6 Hoofdstuk 7 Hoofdstuk 8 Kritisch denken Logisch redeneren Kenniswerk Aspecten van kritisch denken Ethisch redeneren Vooronder- stellingen heeft Onderzoek omvat Drogredenen Digitalisering Bedreiging kent is nodig voor Onderwijs heeft Gegevens Informatie Kennis gaat over leidt tot leidt tot faalt door Digitale ethiek zijn onderwerp van Ethisch hulpmiddel Ethisch principe wordt ondersteund door Waarden hanteert zijn basis voor hanteert Hoofdstuk 9 Praktische techniek is voorbeeld van Opdracht wordt gebruikt in Deel 1: Kritisch denken Deel 2: Digitalisering Ons denken
  • 5. Wat is kritisch denken? purposeful, self-regulatory judgment which results in interpretation, analysis, evaluation, and inference, as well as explanation of the evidential, conceptual, methodological, criteriological, or contextual considerations upon which that judgment is based. American Philosophical Association (APA)
  • 6. Fases in groepsprocessen Beeldvorming Wat weten we? Vergaren van informatie Oordeelsvorming Wat vinden we ervan? Overtuigingen en argumenten Besluitvorming Wat besluiten we? Afwegen argumentatie
  • 7. Aspecten van kritisch denken Aspect Omschrijving Reflecteren Uitstijgen boven de materie, nadenken over eerdere ervaringen en handelen, aanvoelen wat aandacht vraagt, niet in geautomatiseerd gedrag vervallen. Eerst begrijpen De ander (en jezelf) eerst voldoende begrijpen, gemeenschappelijke begripsvorming, luisteren, samenvatten, doorvragen. Uitstellen van je eigen oordeel Eerst de ander aan het woord laten, wachten met oordelen en conclusies totdat je voldoende argumenten hebt. Stellen van kritische vragen Op zoek gaan naar de idee谷n, aannames, overtuigingen en argumenten van een ander. Zoeken vanuit andere perspectieven Niet alleen uitgaan van je eigen kennis, oordelen en perspectief, multidisciplinaire afstemming. Redeneren Op basis van argumenten tot conclusies komen, op basis van valide redeneringen. Baseren op feiten Argumenten baseren op zaken die zijn bewezen, verwijzen naar bronnen.
  • 8. Praktische technieken Reflecteren Eerst begrijpen Stellen van kritische vragen Uitstellen van je eigen oordeel Zoeken van andere perspectieven Redeneren Baseren op feiten Praatstok Socratisch gesprek Denkhoeden van De Bono Debat Denkadviseren Delphi-studie Ladder of inference Ethiek-kompas Sandwich of Happiness SCQA-methode
  • 9. Kritische vragen Wie heeft hier belang bij? heeft hier behoefte aan? wordt hiermee benadeeld? is hiervoor eindverantwoordelijk? houdt hier toezicht op ? Wanneer is dit urgent? kan het best worden gehandeld? verandert de situatie? is dit acceptabel? zorgt dit voor een probleem? Wat wordt precies bedoeld? zijn argumenten voor en tegen? is een ander perspectief? is een alternatief? genereert waarde? Waarom is dit een probleem? is dit belangrijk? is dit de beste keuze? is dit niet eerder opgelost? hebben we dit laten gebeuren? Waar is dit op gebaseerd? zijn vergelijkbare situaties? is dit eerder aangetoond? is meer informatie beschikbaar? zijn gebieden voor verbetering? Hoe is dit hier van toepassing? maakt dit meer kans dan eerder? voorkomen we eerdere fouten? kunnen we dit realiseren? maken we dit duurzaam?
  • 11. Kritisch denken over digitalisering Kritisch denken is essentieel bij digitalisering Digitalisering roept nieuwe vragen op Kritisch denken is nodig om uit de digitale versnelling te komen Digitalisering leidt tot bedreigingen Kritisch denken is in het algemeen belangrijk Digitalisering cre谷ert nieuwe mogelijkheden Digitalisering leidt tot veel meer informatie Er zijn allerlei valkuilen in ons denken Kritisch denken leidt tot betere informatie en keuzes
  • 13. Gevaarlijke technologie? Oneerlijkheid Fraude, diefstal en oplichting Privacy Machtsmisbruik Alternatieve waarheid Informatiestress
  • 14. Ethische vraagstukken rondom technologie Het energieverbruik van kunstmatige intelligentie Sociale onveiligheid en telefoonverslaving door sociale media Machtsmisbruik door individuen met veel invloed De afhankelijkheid van technologiereuzen Uitsluiting van groepen die onvoldoende digitaal vaardig zijn
  • 17. Problemen met communicatie Dat wat we zeggen is een vereenvoudiging van de werkelijkheid: We zijn geneigd te generaliseren Door dingen op te sommen lijkt het alsof we volledig zijn Getallen impliceren objectiviteit, terwijl we vooral subjectief zijn We presenteren idee谷n, aannames en interpretaties vaak als feiten De inhoud van een communicatie is slechts een deel van de betekenis Onze interpretatie is afhankelijk van: onze persoonlijke kennis / overtuigingen gemeenschappelijke overtuigingen en cultuur tijd, tijdsgeest, discours en taal onze gemoedstoestand en persoonlijkheidskenmerken
  • 18. De inhoud van een communicatie is slechts een deel van de betekenis Inhoud: Wat is de feitelijke inhoud van de uitspraak? Zelfonthulling: Wat zegt de spreker over zichzelf? Relatie: Hoe staat de spreker tegenover de ontvanger? Onthulling: Wat wil de spreker bereiken van de ontvanger? Wat betekent de uitspraak het is leuk je weer te zien? Inhoud: Het is leuk je te zien Zelfonthulling: Ik ben eenzaam Relatie: Je bezoekt me niet genoeg Onthulling: Ik wil je vaker zien bron: Schultz von Thun (1981)
  • 19. Ons denken en valkuilen daarin
  • 21. Systeem 1 Snel Automatisch Emotioneel Onderbewust Systeem 2 Langzamer Doelbewust Overwegingen Complexe besluiten Ons denken Kahneman (2011) 95% van ons denken is gebaseerd op automatisme, impulsen, emoties, . . . !
  • 22. In hoeverre hebben we een vrije wil? Als dat niet zo is dan heeft kritisch denken ook geen zin en kunnen mensen ook niet moreel verantwoordelijk worden gesteld voor hun daden Worden gebeurtenissen volledig bepaald door voorafgaande gebeurtenissen?
  • 23. Denkfouten Aannames: idee谷n, denkbeelden en overtuigingen waar we impliciet vanuit gaan Drogredenen: bewuste en onbewuste fouten in de manier waarop we redeneren Vooronderstellingen: hoe onze hersenen werken en daarbij systematische fouten maken
  • 24. Voorbeelden van drogredenen Argumentum ad ignorantiam (het argument van de onwetendheid): een stelling wordt voor waar aangenomen omdat er geen bewijs is dat deze niet waar is, of andersom dat een stelling niet waar is omdat het niet bewezen is dat deze waar is. Post hoc ergo propter hoc (hierna, dus hierdoor): er vanuit gegaan dat als iets gebeurt nadat iets anders is gebeurd, het ene de oorzaak is van het andere. Secundum quid (overhaaste generalisatie): te weinig voorbeelden gebruiken om een conclusie te trekken. Ad verecundiam (autoriteitsargument): onterecht uitgaan van de autoriteit van de spreker. Ad populum (beroep op het volk): een beroep doen op het feit dat er een meerderheid van mensen is die iets vindt. Ad hominem (argument op de mens): de geloofwaardigheid van de opponent ondermijnen door deze in diskrediet te brengen.
  • 25. Vooronderstellingen- Dunning-Kruger effect vertrouwen in oordeel over onderwerp kennis van onderwerp mount stupid mensen met weinig kennis of vaardigheden op een bepaald gebied hebben de neiging hun eigen vermogen of kennis te overschatten
  • 26. Andere voorbeelden van vooronderstellingen Confirmation bias: we hechten vooral aandacht en waarde aan informatie die onze bestaande idee谷n, overtuigingen of hypotheses bevestigt. Anchoring bias: informatie die we als eerste ontvangen heeft een sterk effect heeft op hoe we zaken beoordelen. Framing effect: we beoordelen dingen op basis van of ze met positieve of negatieve connotaties worden gepresenteerd. Availability heuristic: we laten ons vooral drijven door dingen die we ons direct kunnen herinneren. Egocentric bias: we geloven vooral in dat wat we er zelf al van vinden. Attribution bias: we zijn geneigd zelf oorzaken te bedenken voor eigen of andermans gedrag.
  • 28. De wereld gaat er op achteruit Het afval in de wereld stapelt steeds verder op We gebruiken onze grondstoffen sneller dan dat deze worden aangevuld We leven steeds langer Er zij steeds meer microplastics EEA rapport Plastics, the circular economy and Europe s environment A priority for action OECD rapport Sustainable Development: Critical Issues Het leven in een wereld die steeds verder vervuilt raakt is geen plezier want want want maar echter Redenering
  • 29. Conclusie: nieuwe specifieke bewering Deductie Inductie Abductie Conclusie: algemene bewering Conclusie: verklaring voor specifieke bewering Algemene bewering Specifieke bewering + Specifieke bewering Specifieke bewering + Algemene bewering Specifieke bewering + Vormen van redeneren Alle bonen in deze zak zijn wit. Deze bonen zijn wit. Conclusie: deze bonen komen uit deze zak. Deze bonen komen uit deze zak. Deze bonen zijn wit. Conclusie: Alle bonen uit deze zak zijn wit. Alle bonen in deze zak zijn wit. Deze bonen komen uit deze zak. Conclusie: Deze bonen zijn wit.
  • 31. Ethiek Ethiek is de tak van de filosofie die zich bezighoudt met het bestuderen en evalueren van wat goed en kwaad is, en hoe individuen en samenlevingen zich zouden moeten gedragen. Ethiek draait niet om zwart/wit keuzes maar om het uitdiepen van een vraagstuk en daar meer nuance in aan te brengen door waarden, normen en moraliteit in samenhang te beschouwen. Wij zien ethiek als iets dat onlosmakelijk verbonden is aan kritisch denken omdat oordelen altijd waardegeladen zijn (maar niet alle redeneringen zijn ethische redeneringen)
  • 32. Ethische perspectieven Individueel Collectief Teleologie Deugdethiek karakterontwikkeling door een balans te kiezen tussen uitersten Utilitarisme het meeste nut voor de meeste mensen Deontologie Plichtethiek volgen van morele regels, wetten en plichten onafhankelijk van het resultaat van een handeling Contractualisme een ander behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden
  • 33. Ethische volwassenheid Niveau Stadium Omschrijving Post-conventioneel Universele ethische principes Goed of fout wordt bepaald door persoonlijke overwegingen die belangrijker zijn dan democratische overeenkomsten. Sociaal contract Goed of fout wordt bepaald door persoonlijke overwegingen en democratische overeenkomsten. Conventioneel Wet- en regelgeving Goed of fout wordt bepaald door de mate van opvolging van autoriteiten. Interpersoonlijke overeenstemming Goed of fout wordt bepaald door de mate van afstemming met anderen. Pre-conventioneel Instrumentalistisch/ relativistisch Goed of fout wordt bepaald door de mate waarin beloning verkregen kan worden. Straf en gehoorzaamheid Goed of fout wordt bepaald door de mate waarin straf vermeden kan worden.
  • 35. Ethische hulpmiddelen Ethiekkompas Gericht op identificeren van probleem en inventariseren van benodigde oordeelsvorming. Alle toolboxen beginnen meet identificatie, daarom is er hier geen benoemd. Gericht op verbetering van oordeelsvorming door studie, introspectie en reflectie. Een mogelijke oplossing is bijkomstig. Gericht op effectieve en effici谷nte oplossing zonder uitbreiding van oordeelsvorming. Oplossingsgericht met verbetering van oordeelsvorming, learning by doing. Begeleidingsethiek Moreel beraad DEDA TICT PIT IAMA DPIA KNMG Doel problematiseren oplossen waarden, kennis, kunde en attitude Ethische oordeelsvorming input output
  • 36. Ethische principes Wees transparant Wees rechtvaardig en eerlijk Neem verantwoordelijkheid Respecteer privacy Laat mensen vrij en autonoom Doe goed Doe geen schade Borg duurzaamheid Wees betrouwbaar
  • 37. Waar hebben we over gesproken? Introductie kritisch denken Digitalisering en de bijbehorende bedreigingen Communicatie en uitdagingen daarbij Ons denken en de valkuilen erin Redeneren Ethiek

Editor's Notes

  • #5: "Doelgerichte, zelfregulerende beoordeling die resulteert in interpretatie, analyse, evaluatie en gevolgtrekking, evenals uitleg van de bewijskrachtige, conceptuele, methodologische, criteriologische of contextuele overwegingen waarop die beoordeling is gebaseerd."
  • #10: vragen kun je gebruiken om: informatie in te winnen de waarheid te achterhalen inzichten te verwerven te toetsen of iemand iets weet een terrein te exploreren en onderzoeken mensen aan te zetten tot denken de aandacht van iemand vast te houden de keuzeruimte te vergroten onzekerheid te reduceren mensen ergens bewust van te maken iemands mening te be誰nvloeden
  • #15: oneerlijkheid: bias in algoritmen, minder digitaal vaardigen fraude, diefstal en oplichting: identiteitsdiefstal, phishing, verkopen zonder koop na te komen privacy: verwerking alleen als er een grondslag en doelbinding is machtsmisbruik: Must, Trump, Rusland en China blokkeren toegang tot bepaalde kanalen (Rusland bijv. tot Instagram, X, YouTube), internetcensuur, propaganda alternatieve waarheid: complottheorie谷n, wat is waar op Internet?
  • #36: E辿n dimensie verwijst naar de actoren die betrokken zijn bij ethische besluitvorming. Dat kunnen personen zijn (individuele morele agenten) of instituten (organisaties, instellingen of systemen). De andere dimensie onderscheidt teleologie van deontologie. Teleologische benaderingen beoordelen de moraliteit van een handeling op basis van de algehele impact, zoals het bereiken van het grootste goed of het vervullen van bepaalde doelen of waarden. Teleologische ethiek evalueert handelingen vaak op basis van hun gevolgen en in hoeverre ze positieve uitkomsten bevorderen of het welzijn van individuen bevorderen. Deontologische benaderingen richten zich op het naleven van morele plichten, principes of regels. Daarbij is de inherente juistheid of onjuistheid van een handeling belangrijk. Ze geven vaak prioriteit aan de intentie of het motief achter een handeling, ongeacht de gevolgen ervan.