De recente opkomst van disruptive innovators zoals UberPOP en de opkomst van de deeleconomie plaatsen de autoriteiten voor de nodige hoofdbrekens. Er zijn kansen, maar ook bedreigingen. Is de wet- en regelgeving klaar voor de nieuwe ontwikkelingen? Hoe gaat de overheid hiermee om? Wat zegt de rechter? En hoe zou de wetgever op zijn beurt kunnen en moeten reageren?
3. Deeleconomie
Wat is deeleconomie? Definitie Meelen & Frenken (2014):
Het fenomeen dat consumenten elkaar gebruik laten maken
van hun onderbenutte consumptiegoederen, eventueel tegen
betaling.
Drie elementen:
delen tussen consumenten onderling (c2c)
tijdelijke toegang tot eigendom
onderbenutte consumptiegoederen
3
4. Kenmerken
matchmaker
digitale platforms/apps
kleine transacties op grote schaal
delen met onbekenden
klantbeoordelingen/reviews
zoekalgoritmen
4
5. Innovatie?
David Plouffe, sr. vicepresident Uber, voormalig campagnestrateeg
Obama (NRC 16 april 2015):
Onze basis is een grote groep gebruikers die erg tevreden is. Je staat
echt aan de sterke kant als je inzet op innovatie en groei, niet op
behouden. Dat eerste doen we.
Rutger Bregman (De Correspondent 4 maart 2015):
Een Marslanding? Een volledig hernieuwbare energievoorziening?
Kanker genezen? Nah. Het woord innovatie is gekaapt door mensen
die de status quo willen versterken. Vooruitgang is synoniem geworden
aan technologie en technologie is synoniem geworden aan maak
een app met een handig algoritme voor een online platform waar je
makelaartje kunt spelen en schathemeltje rijk wordt door je netwerk
uit te buiten zonder zelf iets wezenlijks toe te voegen.
5
6. Voordelen en kansen
effici谷nter gebruik van ruimte, grondstoffen,
energie, producten, diensten
verduurzaming van de economie, milieuwinst
verbindt mensen, nieuwe vriendschappen
stimuleert lokale economische bedrijvigheid
bijverdiensten en besparingen
6
7. Nadelen en bedreigingen
monopolievorming platformen
privacy schendingen
machtsconcentratie/dominante marktpositie
uitbuiting
oneerlijke concurrentie tussen deelplatformen
en reguliere bedrijven/geen gelijk speelveld
illegale praktijken, overlast, onveilige situaties,
onttrekken aan belastingplichten
7
8. Vragen bij nieuw initiatief
8
Wat is het? Voor- en nadelen?
Hoe is het gereguleerd, wet- en regelgeving?
Reactie overheid? Wat zegt de rechter?
Onduidelijk? Wetgever moet keuze maken!
Voorwaarden instappen verzekeraars
initiatief is legaal
duidelijk is welke regels van toepassing zijn
verzekerbare risicos
10. Wat is het? Voor- en nadelen?
Wat is het?
Voordelen en kansen?
Nadelen en bedreigingen?
uitbuiting?
illegale praktijken?
oneerlijke concurrentie/geen gelijk speelveld?
10
12. Standpunt Uber
We zijn slechts matchmaker/platform, niet
verantwoordelijk voor naleving regels door
chauffeurs en voor bescherming consument
Algemene voorwaarden: uitsluiting van
aansprakelijkheid voor vervoersdiensten door
vervoersaanbieder
Uber stelt eisen aan chauffeur en auto: minimaal
21 jaar, meer dan 1 jaar rijervaring, interne
training, VOG, auto niet van v坦坦r 2005, APK,
verzekering
12
13. Wat zegt de wet?
Ondernemer
Ondernemersvergunning taxivervoer (taxivergunning)
Getuigschrift, VOG
Taxichauffeur
Chauffeurskaart taxi
Diploma, VOG, Geneeskundige verklaring
Taxi
Taxameter, tariefkaart
Waarom vergunningplichten?
bescherming van passagier/consument (een minimaal noodzakelijke taxikwaliteit)
ordening van de markt
belang van de verkeersveiligheid
13
14. Hoe reageert de overheid?
Staatssecretaris/ILT: snordersdienst, harde aanpak
Bestuursrechtelijke sancties
last onder dwangsom ( 10.000 per keer)
melding bij Belastingdienst en gemeente/UWV
(uitkering)
Strafrechtelijke sancties
misdrijf (strafblad)
boete 4.300
inbeslagname auto
14
15. Wat zegt de rechter?
Vzr. CBb 8 december 2014, ECLI:NL:CBB:2014:450
UberPOP-rit is economische activiteit
Sprake is van (verrichten/aanbieden van) taxivervoer
(personenvervoer per auto tegen betaling)
UberPOP-chauffeurs hebben geen taxivergunning, zijn
dus in overtreding
Uber is medepleger en in die hoedanigheid eveneens
overtreder (bewuste en nauwe samenwerking)
Uber is niet slechts tussenpersoon
15
16. Evaluatie Taxiwet
Regelgeving blijft vooralsnog noodzakelijk met het oog
op veiligheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid
Taxibeleid laat volop ruimte voor toekomstige
ontwikkelingen en innovaties, regelgeving werkt niet
onnodig belemmerend
UberPOP blijft verboden (ondernemersvergunning,
chauffeurskaart, toelating taxi)
Een aantal regels zal worden geschrapt, ter
vermindering regeldruk en toegankelijker maken van
de markt voor nieuwe initiatieven
Experimenteerruimte en evaluaties
16
18. Conclusies UberPOP
regels met het oog op veiligheid, betrouwbaarheid en
betaalbaarheid voor de reiziger
staatssecretaris en rechter: UberPOP is economische
activiteit, aanbieden/verrichten taxivervoer
UberPOP is geen deeleconomie
UberPOP moet aan de taxiregels voldoen of de zaak
inrichten als deeleconomie
een tussenvariant wordt niet geaccepteerd
door Uber aandacht voor innovatie, kwaliteit,
verminderen regeldruk en vereenvoudigen toetreding
18
20. Wat is het? Voor- en nadelen?
Wat is het?
Voordelen en kansen?
Nadelen en bedreigingen?
onttrekking aan de woningvoorraad
stijging huren
verstoring sociale cohesie
wantoestanden? (overlast in de buurt, brandonveiligheid)
illegale praktijken? (illegale permanente, bedrijfsmatige verhuur
(hotels), betalen verhuurders IB/OB/toeristenbelasting?)
oneerlijke concurrentie/geen gelijk speelveld?
20
21. Standpunt Airbnb
We zijn slechts matchmaker/platform, niet verantwoordelijk
voor naleving regels door verhuurders en voor bescherming
consument
Algemene voorwaarden (Gebruiksvoorwaarden): uitsluiting
van alle aansprakelijkheid
Airbnb maakt geen onderscheid tussen verhuurders die eigen
woning incidenteel verhuren (wel deeleconomie) en
verhuurders die illegaal hotel runnen (geen deeleconomie)
Airbnb geeft op de website tips voor verantwoord verhuren
21
22. Wat zegt de wet?
bestemmingsplan
Huisvestingsverordening
VvE-reglement
Huurovereenkomst
Wabo/Besluit omgevingsrecht/Bouwbesluit
(omgevingsvergunning brandveilig gebruik)
APV (exploitatievergunning)
Drank- en horecawet
Activiteitenbesluit
22
23. Hoe reageert de overheid?
23
Minister EZ/staatssecretaris I&M
Gemeente Amsterdam
Notitie Toeristische verhuur van woningen
(vakantieverhuur) in Amsterdam, juni 2013
tijdelijke vakantieverhuur aanvaardbaar, tenzij
voorlichting en heldere communicatielijn
B&W zetten in op afspraken met aanbieders
(websites) over goede voorlichting
25. Afspraken met Airbnb
25
Memorandum of Understanding 2014 gemeente Amsterdam-Airbnb :
Airbnb zal Airbnb-verhuurders informeren en aanmoedigen de woningen
aan te bieden conform de in Amsterdam geldende regels
Airbnb en de gemeente Amsterdam werken verder aan een site voor
verhuurders, met daarop informatie over particuliere vakantieverhuur, en
links naar de regels die daarvoor gelden
Airbnb zet op de site een samenvatting van die regels en verhuurders
moeten actief aangeven dat ze die regels hebben gezien, begrepen en
ermee akkoord gaan, voordat ze een vermelding op Airbnb kunnen zetten
Airbnb gaat de toeristenbelasting innen en afdragen namens de
verhuurders, vanaf februari 2015
Airbnb stuurt tweemaal per jaar een bericht naar verhuurders in
Amsterdam, waarin zij aan de regels in Amsterdam worden herinnerd
Airbnb en de gemeente Amsterdam gaan samenwerken om illegale
verhuur aan te pakken
28. Conclusies Airbnb
overheid wil openstaan voor nieuwe diensten en
producten, voor innovatie
gemeente Amsterdam heeft getracht onderscheid
aan te brengen tussen bedrijfsmatige verhuur
(geen deeleconomie) en tijdelijke
(vakantie)verhuur (wel deeleconomie)
tijdelijke vakantieverhuur is toegestaan indien en
zolang aan de voorwaarden wordt voldaan
anders: bedrijfsmatige verhuur, waarvoor de
gebruikelijke regels gelden
een tussenvariant wordt niet geaccepteerd
28