![Cumulatief projecten WKO in Nederland
Principe WKO
1200
WKO + WP
1000
Macht (WKO + WP)
800
aantal [-]
600
400
200
0
1994 1997 2000 2003 2006
TSA-
jaartal
Ondoordringbare laag
-40-150m -mv
Grondwaterpakket
Ondoordringbare laag
+12 tot +16C +6 tot +12C](https://image.slidesharecdn.com/presentatiewkoinkantorenericwillems26maart2009-090512072549-phpapp02/85/Presentatie-Wko-In-Kantoren-Eric-Willems-26-Maart-2009-4-320.jpg)
Presentatie Wko In Kantoren Eric Willems 26 Maart 2009
- 1. WKO in kantoren Strategie voor duurzame energieconcepten NVB/Neprom 26 maart 2009 ir. Eric Willems 150 haalbaarheid WKO 40 vergunning GWW www.chri.nl
- 2. Ervaring Cauberg-Huygen Bouwfysica, Advies technische energieadvies, installaties bodem en vergunningen WKO en geohydrologie 150 haalbaarheidsstudie 40 vergunningen WKO Projecten Torens waterweg Maassluis 220 woningen Cobercoterrein Arnhem woningen en appartementen Nieuw Babylon Den Haag 60.000 m2 BVO Gershwin Zuid-as 1200 woningen + comm. ruimten Verpleeghuis Heughem
- 3. Onderwerpen Hoe WKO in Nederland toepassen? Energieprestatie en installatieconcept Kansen - bedreigingen Bijzondere situaties Interferentie met omliggende WKOs Combinatie met bodemsanering Outsourcing van WKO-systemen Toolkit Duurzame kantoren
- 4. Cumulatief projecten WKO in Nederland Principe WKO 1200 WKO + WP 1000 Macht (WKO + WP) 800 aantal [-] 600 400 200 0 1994 1997 2000 2003 2006 TSA- jaartal Ondoordringbare laag -40-150m -mv Grondwaterpakket Ondoordringbare laag +12 tot +16C +6 tot +12C
- 5. Dwarsdoorsnede Nederland: WKO in de gelaagde bodem van de rivierdelta Database DinoLoket van TNO-NITG Resultaten eigen projecten Effectenstudies bij provincie Proefboring ca. 20.000 - 25.000
- 6. Onderwerpen Hoe WKO in Nederland toepassen? Energieprestatie en installatieconcept Kansen - bedreigingen Bijzondere situaties Toolkit Duurzame kantoren
- 7. Jaarlijkse warmte en koudevraag; afweging regeneratie tbv thermisch evenwicht
- 8. Energy 1,6 1,4 performance 1,2 BB 2009 1 EPC LA 2017 0,8 0,6 0,4 0,2 0 0 20 40 60 80 100 100 HP power (%) 90 80 HP energy (%) 70 60 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 HP power (%)
- 9. Principe van een WKO-installatie 75 属C 70 属C Warm tapwater In het gebouw Gasgestookte CV of elektrische boiler 10 属C Verwarmen Koelen 40 属C ca. 28-32 属C 11 属C 16 / 18 属C ca. 25 属C 6 属C Warmtepompen In het gebouw ca. 22 属C Technische ruimte Maaiveld ca. 8-12 属C ca. 12-16 属C PT PT PT PT Bron Bron
- 10. Investering WKO-doublet 10.000 9.000 Specific costs (E / m3/h) 8.000 (/100 = /m2 BVO) 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 0 50 100 150 200 250 Well capacity (m3/h)
- 11. Investeringen Meer Minder WKO-bronnen Condensors/koeltoren Warmtepompen Elektrische koelmachine Buffervaten Buffervaten Regeling Regelingen Geluid condensors Grotere leidingdiameters Netto ca. 20/m2 BVO Beheer TV T 4- Kosten gas 7 Onderhoud bronnen ja Kosten elektra koeling ar Koudemiddelen STEK (garantieregeling via controle boorder) Netto: ca. 3-5/m2 BVO Kosten elektra verwarmen
- 13. Kracht is afstemming van disciplines Locatie en bodem Optimalisatie bouwfysica installatie - WKO Bouwfysica WKO en gevel Installaties
- 14. Voorbeeld stappen in ontwerpproces Instrument VO/DO Doel Effect Maatregel > Daglicht > raampercentage Helderheidswering Daglichtberekening > Thermisch comfort (2 x gevel met raam) - TO-uren berekening > GTO-uren Zonwering - ISSO 37 < Daglichtoetreding > kunstlicht > duurzame koeling/regeneratie Optimalisatie: - Bouwkundig ori谷ntatie / gevelopeningen - ZTA zonweringsystemen -duurzame koeling, regeneratie WKO-bronnen/bodem - Daglichtsystemen - Verlichtingsplan
- 15. Onderwerpen Hoe WKO in Nederland toepassen? Energieprestatie en installatieconcept Kansen - bedreigingen Bijzondere situaties Toolkit Duurzame kantoren
- 16. Vier kansen van GWW-vergunning Vroegtijdig positie verwerven tijdens 1. ontwikkeling (vergunning moet binnen 3 jaar worden uitgeoefend) Bescherming tijdens gebruiksfase 2. Werk is toch nodig voor een goed ontwerp 3. Interferentie met andere WKOs vastleggen 4.
- 17. Bronontwerp en effectenstudie Effecten in bodem/grondwater Grenswaarde Zettingen Geen schade aan gebouwen Redox-grens Niet in nabijheid van filterstelling Zoet-brak / brak-zout grens Niet in zelfde watervoerende pakket of op grote afstand van filterstelling Bodemverontreiniging (ism wet Niet beionvloeden, of gecontroleerd bodembescherming) verbeteren Energiebalans Afwijking ca. 10% in 3-5jaar Omliggende grondwaterbelangen Andere WKO Drinkwateronttrekking Drinkwaterreservering Boringsvrije zone Natuurwaarden, drinkwatervoorziening
- 18. Boringsvrije zone en 50-jaars grens
- 19. Praktijkproblemen Calamiteit Oorzaak Oplossing Putverstopping Hoge onttrekkings / Jutteren / perslucht infiltratiesnelheid Te grof filter / te fijn Nieuwe bron zand Slecht ontwikkeld Opnieuw ontwikkelen Redoxgrens onduidelijk Nieuwe bron, nieuwe filterstelling Geen opslageffect Regeling installatie Regeling / installatie deugt niet aanpassen; ontwerpen op natuurlijke bodemtemperatuur Beide bronnen Stadsverwarming: let warmen op op!! Thermische onbalans Regeling deugt niet Regeling aanpassen, regeneratievoorziening treffen Bronnen niet meer Geen co旦rdinatie bij bereikbaar ivm ontwerp en onderhoud/storingen bouwplanning
- 20. Bodem Analyse Grondwaterkaart (TNO-NITG) 40 km
- 21. REGIS-Plot
- 22. Thermisch invloedsgebied Stijghoogte verandering
- 23. Onderwerpen Hoe WKO in Nederland toepassen? Energieprestatie en installatieconcept Kansen - bedreigingen Bijzondere situaties: Interferentie met omliggende WKOs Combinatie met bodemsanering Outsourcing van WKO-systemen Toolkit Duurzame kantoren
- 24. Omliggende WKOs: Zuid-as; Den Haag; Ypenburg.
- 25. Omliggende WKOs: Zuid-as; Den Haag; Ypenburg.
- 26. Grondwatersanering en WKO: kans of lucky-shot?? Recirculatiesysteem: geen opslageffect Tijdsduur, afstemming bodemwetgeving Kosten voor sanering gelijk; WKO met randvoorwaarden Vergelijkbaar met Strijp-S
- 27. Nadelen recirculatiesysteem Geen opslageffect mogelijk Grotere bronafstand Snellere veroudering bronnen TSA- Ondoordringbare laag Kleinere broncapaciteit Grondwaterpakket Ondoordringbare laag Duurder per kW-koude 8-16C 12C Bronlocaties sterk afhankelijk van grondwaterstroming
- 28. Warmtepomen maken gebruik van bodemenergie Bodemenergie voldoende beschikbaar voor vrije koeling let op: koudevoorraad gelimiteerd anders dan bij WKO Onder het gebouw: veld van gesloten bodemwarmtewisselaars tot een diepte van 200 m -mv
- 29. Risicos bij outsourcing Turn-key Exploitant ontwikkelt mee; Lopen bedrijf verkopen ≒Stadswarmte dictaat , na enige jaren van eigen Prefab oplossingen exploitatie projectontwikkelaar risico exploitant laat vroeg moment van outsourcen GTIs; Brabant Water Enecos
- 30. Moment van exploitatie Vroeg: Laat: Turn-key Exploitant ontwikkelt Lopen bedrijf verkopen mee; na enige jaren van Stadswarmte dictaat , eigen exploitatie Prefab oplossingen
- 31. duurzame kantoren CONCEPT Verwacht: juni 2009 CONCEPT Verwacht: juni 2009
- 32. Inhoudsopgave Toolkit Kantoren Kwaliteitsprofiel Energieconcepten Themabladen Boodschap Handvaten voor een goed proces Energieneutraal kantoor alleen in gebied Verlichting, verwarming en ventilatie: elektra EPC=1,1 nog net met gasketels EPC=0,8 laagste volgens stand van techniek (uitgezonderd: PV, klein-wind en biomassa)
- 33. Kwaliteitsprofiel Kantoorgebouw 0 + ++ A. Proces A.1. Borgen realiseren van prestaties B. Locatie B.1. Kwaliteit omgeving /economie B.2. Bereikbaarheid B.3. Energie infrastructuur / duurzame energiebronnen B.4. Externe veiligheid C. Gebouw C.1. Functionaliteit C.2. Flexibiliteit C.3. Bouwfysische kwaliteit C.4. Gezondheid en comfort Visueel comfort Thermisch comfort Akoestisch comfort Ventilatie en luchtkwaliteit Binnenmilieu en arbeidsprestatie Energetische kwaliteit C.5. Ambitieniveaus Energieconcepten Stategieen voor de toekomst Materialen C.6. Water C.7. C.8. Beheer
- 34. Primair energiegebruik voor kimatisering en verlichting 1750 E n e rg ie g e b ru ik p e r ja a r (M J/m 2 ) Component/apparaatniveau 1500 1250 Systeemniveau 1000 750 Conceptniveau 500 250 0 e p ++ 1980 2000 la 2 0 1 5 na 1980 bb 1992 ep 1995 ep+ 1998 ep 2006 ep 2009 vo o r www.chri.nl
- 35. Energieconcepten
- 36. Energiegebruik naar duurzame bronnen Primair energiegebruik Aandeel duurzaam kantoorgebouw kantoor Kantoorgebouw, EPC = 1,5 Kantoorgebouw, EPC = 0,9 warmtepomp Qpr im;ver w Qprim;verw Qpr im;vent Qprim;vent Qpr im;t ap Qprim;t ap Qpr im;pomp Qprim;pomp Qpr im;koel Qprim;koel Qpr im;bev Qprim;bev Qpr im;vl Qprim;vl Qpr im; kant oorapp. Qprim; kant oorapp. PV koelen
- 37. Energievraag maximaal gedekt door duurzame energiebronnen Aandeel duurzaam Elektriciteit als toekomstig in energievraag medium voor duurzame bronnen: Warmtepomp - Zonne-energie (PV) - Windenergie Qbeh;verw Qbeh;vent - Bio-WKK Qbeh;tap Qbeh;pomp PV - Brandstofcel-WKK Qbeh;koel Qbeh;bev Qbeh;vl - Getijdecentrale - Opslag in elektrische Koelen vervoersmiddelen en accus Windmolen
- 38. opwekkers WD WP WKK zon HR lucht wand vloer convectoren radiatoren 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Temperatuur afgiftesystemen
- 39. Voorbeeld stappen in ontwerpproces Instrument VO/DO Doel Effect Maatregel > Daglicht > raampercentage Helderheidswering Daglichtberekening > Thermisch comfort (2 x gevel met raam) - TO-uren berekening > GTO-uren Zonwering - ISSO 37 < Daglichtoetreding > kunstlicht > duurzame koeling/regeneratie Optimalisatie: - Bouwkundig ori谷ntatie / gevelopeningen - ZTA zonweringsystemen -duurzame koeling, regeneratie WKO-bronnen/bodem - Daglichtsystemen - Verlichtingsplan
- 40. Themabladen Commissioning Externe veiligheid De Gevel Outsouring Eigen opwekking Materialen Verlichting Ventilatie WKO-systemen Kantoorapparatuur
- 41. Met dank voor uw aandacht. Veel succes met uw duurzame projecten! www.chri.nl