More Related Content
What's hot (12)
Viewers also liked (12)
Similar to Psiko --öğrenme( koşullama yolu ile öğrenme) (20)
Psiko --öğrenme( koşullama yolu ile öğrenme)
- 1. 9.Sınıf Psikoloji 3.Ünite Öğrenme, Bellek, Düşünme KOŞULLAMA YOLUYLA ÖĞRENME 22.Hafta ( 24-28 / 02 / 2014 )
- 2. 2
- 3. 3
- 4. 4
- 5. 5
- 6. ‘’ İnsanlar Öğrenme Dürtüsüyle Doğarlar. Öğrenmeye Karşı Merak ve Bundan Duyulan Zevk, İnsanın Doğasında Vardır. ‘’ W. E. Deming 6
- 7. ○ Bireyin yaşam süresinin yarısına yaklaşan bölümündeki temel görev ‘’ ÖĞRENME ‘’ oluyor. ○ Ancak, iş öğrenmekle bitmiyor. ○ Öğrenebiliriz ancak aklımızda kalmayabilir, unutabiliriz. 7
- 8. ○ Bu nedenle, diğer görevimiz, öğrendiklerimizi daha sonra bunları hatırlayabilecek şekilde bellekte tutmaktır. ○ ÖĞRENME, SADECE EĞİTİM – ÖĞRETİM KURUMLARINDA MI YAPILIYOR? 8
- 9. Bebek Albert, tavşandan ve beyaz sakallı erkeklerden korkmayı, sizin derste öğrendiğiniz gibi mi öğrenmişti? Somut işlemler döneminde, çocuk miktar korunumunu, annesi anlattığı için mi öğrenmişti? 9
- 10. ○ ○ Bir idareci, elemanlarını nasıl yöneteceğini, kime nasıl davranacağını, iş yerinden en iyi verimi almak için, ne yapması gerektiğini,yalnızca kiyaplardan öğrendiklerine göre mi belirliyor? 10
- 11. ○ Bütün bilgilerimizde, fiziksel ve sosyal uyarıcıları nasıl algıladığımızda, tutumlarımızda, kişiliğimizde, yaptıklarımızda öğrenmenin büyük katkısı vardır. ○ Öğrenme, yaşam boyu devam eden ○ bir süreçtir. 11
- 12. ○ Her yerde ve her zaman öğreniyoruz. ○ Bilgi Çağında yaşıyoruz ve çağımızın sloganlarından biri ‘’ Bilgi Güçtür ‘’. 12
- 13. ○ ÖĞRENME TANIMI : ○ Öğrenme, tekrar veya yaşantı sonucu, davranışlarda gözlenen, oldukça devamlı bir değişikliktir. ○ Öğrenme tanımında geçen öğelerin tanımlarını yapalım( bilgi tekrarı ) 13
- 14. …)Öğrenme bir ara değişkendir : İnsan yaşamında çok önemli bir yeri olan öğrenme, bir ‘’ BİLİŞSEL SÜREÇ ‘’tir.Buna göre öğrenme ; …. Uyarıcı ile …. Davranış arasına giren,bir ara değişkendir. 14
- 15. ○ …) Tekrar yada yaşantı : ○ Büyüme veya olgunlaşma süreci içinde ortaya çıkan davranış değişiklikleri ÖĞRENME DEĞİLDİR.Örneğin; buluğ dönemindeki hormonal değişiklikler nedeniyle karşı cinse ilgi duymaya başlama,öğrenme değildir. 15
- 16. .. Bebekte,emme davranışı doğuştan vardır, kimsenin bunu öğretmesine gerek yoktur. .. Refleksler, otomatik olarak yaptığımız doğuştan tepkilerdir. ..DOĞUŞTAN terimi, olgunlaşma süreci içinde,sonradan ortaya çıkan davranışları da( konuşma gibi ) içerir. 16
- 17. ..) Davranış : Psikoloji davranışları inceler. Bir ara değişken olan öğrenmenin, mutlaka,psikolojideki 3 tür davranıştan birine yansıması gerekiyor. 1.) Öğrenme, dıştan gözlenen davranışa yansımaktadır. 17
- 18. 2.) Bir markete daha önce farklı yollardan gitmiştiniz. Şimdi de markete gideceksiniz ama aceleniz var.En kısa yolun hangisi olduğuna karar vermeniz gerekiyor.Zihninizdeki bilişsel haritayı görselleştiriyorsunuz. En kısa yolu buluyorsunuz. Öğrenme doğrudan gözlenmiyor, bir davranıştan dolaylı olarak anlaşılıyor. 18
- 19. ○ 3.) Yoğun dikkat gerektiren bir görevi yerine getirirken, beyninizin elektriksel cevaplarında dikkatle ilgili bir dalga ortaya çıkıyor.( psikofizyolojik tepki ) 19
- 20. … Davranışta değişiklik : Öğrenmenin ölçüsü, davranıştaki değişikliktir. Okulda daima yararlı bilgiler öğretildiği için, değişikliğin hep iyi yönde olduğu düşünülebilir. BU DOĞRU DEĞİLDİR. Ön yargıların, ayrımcılığın, madde kullanımının korku ve kaygıların öğrenilmesinde olduğu gibi, öğrenme, 20
- 21. ○ Olumsuz veya yararsız yönde de olabilir. ○ ÖZETLE ; Öğrenme, yararlı ve uyumlu olumlu davranış değişikliğini içerebileceği gibi,, yararsız ve uyumsuz, yani olumsuz değişiklikleri de içerebilir. 21
- 22. ○ … Oldukça devamlı değişiklik : Yalnızca bir kez görülüp bir daha ortaya çıkmayan davranış, öğrenme değildir. Bir davranış değişikliğine ‘’ öğrenilmiş değişiklik ‘’ diyebilmek için, onun nispeten kalıcı olması gerekir. ÖĞRENME,,,EMEK ve ÇABA İSTER !! 22
- 23. ○ ÖĞRENME TÜRLERİ ○ 1. Koşullama Yoluyla Öğrenme ○ 2. Bilişsel Öğrenme 23
- 24. 1.) Koşullama Yoluyla Öğrenme : Bilimsel Psikolojide, ilk tanımlanan öğrenme türü ‘’ Koşullama Yoluyla Öğrenme ‘’olmuştur. Bu öğrenmede uyarıcılar ve davranışlar bellidir. Koşullama yoluyla öğrenmenin türleri vardır. Bu öğrenme Klasik Davranışçı Ekol döneminde tanımlanmıştır. ○ 24
- 25. ○ A.) Klasik Koşullama ( şartlanma ) Bu koşullama türü, bir psikolog tarafından değil de, bir Rus Fizyoloğu olan İvan PAVLOV ( 18491936)tarafından yapılmıştır. ..Pavlov, 1900 lü yıllardan önce, hayvanlar üzerinde deneyler yapmaya başlamıştır. 25
- 26. …Laboratuvarda hazımsızlık çalışmaları yapan Pavlov, köpeklere et verildiği zaman, ürettikleri salya miktarını ölçmek istedi. ...Bunu yapmak için bir ameliyat tekniği ve bir aygıt geliştirdi. 26
- 27. …Ameliyat,salyanın ağızdan dışarı akmasını engelliyordu. Bu işlemden sonra, ağızdan gelen salya damlaları önce bir kapta toplanıyor, sonra da bir tüpten aşağı akmaya başlıyordu. Böylelikle salya tüpteki havayı itiyor, hava da termometreye benzer bir aracın içindeki renkli sıvıyı itiyordu. 27
- 28. 28
- 29. 29
- 30. ○ .. Bu sistem sayesinde Pavlov, her salgılamada salya miktarını dakika olarak ölçme olanağını bulmuştur. 30
- 31. ○ ??? Klasik Koşullanmanın Prensipleri ? N Nelerdir ? Pavlov’un deneyleri daha sonra yapılacak araştırmalar için standart oluşturdu. Bu deneyler klasik koşullanma yada birleşik öğrenme olarak tanımlanır. 31
- 32. …Pavlov, klasik koşullanma yoluyla öğrenmenin nasıl olduğunu bir köpeğin salya salgılamasını zil sesine koşullayarak kanıtlamıştır. … Pavlov, bir köpeğin ağzına yiyecek koymadan önce zil çalmış ve ardından köpeğin ağzına yiyecek koymuştur. 32
- 33. …Önceleri, köpek zil sesini duyunca salya salgılamamıştır. Köpeğe zil sesinden sonra yemek verme işlemi tekrarlanınca, köpek geçirdiği yaşantı sonucu , zil sesi ile yiyecek arasında bir bağlantı kurmuştur. Zil sesi bir bakıma yiyeceğin yerine geçmiş,ve yiyeceğin uyandırdığı tepkiyi uyandırmıştır. 33
- 34. ○ Klasik Koşullamada 4 öğe vardır. ○ 1.. Koşulsuz uyarıcı ( yiyecek ) ○ 2..Koşulsuz tepki ( salya salgılama ) ○ 3..Koşullu uyarıcı ( zil sesi ) ○ 4..Koşullu tepki ( zil sesini duyunca salya salgılama) 34
- 35. 35
- 36. 36
- 37. ○ Pavlov’un yaptığı bu araştırma klasik koşullanma olarak tanımlanmıştır. ..Klasik Koşullanma ; a.Koşulsuz uyarıcılar, b..Koşullu yarıcılardan oluşur. 37
- 38. ○ DİKKAT !!! Pavlov’un deneyinde, köpeğin yiyeceği alması onun yaptığı herhangi bir davranışa bağlı değil YANİ klasik koşullamada canlı edilgen ( pasif ) durumda.Öğrenilen davranış, koşullu uyarıcı tarafından UYANDIRILIYOR.(zil çalınca salya salgılanıyor ) 38
- 39. ………..Bu durum klasik koşullama ile edimsel koşullama arasındaki en önemli FARK tır. GENELLEME : Pavlov, daha sonra, yine bir işitsel uyarıcı olan çan sesinin de salya salgılamasına yol açtığını görmüştür. 39
- 40. ○ Genelleme , daha önce koşullama işlemi hiç uygulanmadığı halde( yani koşullu uyarıcıya benzeyen uyarıcı,koşulsuz uyarıcı ile hiç eşleştirilmediği halde ), bir uyarıcının koşullu tekiye yol açmasına denir. 40
- 41. ….Genellemeye yol açan uyarıcıların, benzer olması gerekir ( zil – çan gibi ). …. Uyarıcıların benzerliği azaldıkça, koşullama kuvveti de azalır. 41
- 42. ○ Söndürme İşlemleri : Koşullama gerçekleştikten sonra da köpeğe et vermeye devam edilmeli mi?? Artık öğrendiğine göre, sadece zil sesini duydukça köpeğin salyası akmaya devam etmez mi?? 42
- 43. ○ Bunun cevabı OLUMSUZ dur. …Koşullu tepkinin sürmesi için, deneycinin koşulsuz ve koşullu uyarıcıyı ara sıra birlikte vermesi gerekir. Bu yapılmazsa, davranış kuvveti giderek azalır. Bu işleme de sönme , deneycinin yaptığı işleme de söndürme denir. 43
- 44. ○ Kendiliğinden Geri Gelme : ..Söndürme işlemi, koşullu tepkinin tam olarak unutulmasını sağlıyor mu ?? …Araya bir dinlenme süresi verdikten sonra, köpeği deney düzeneğine tekrar koyup,zil çalsak ama et vermesek ne olur?? 44
- 45. ○ …Köpek tam şiddette değilse bile, son söndürme işlemindekinin çok üstünde bir koşullama kuvveti gösteriyor. ○ Demek ki , sönme ,tam bir unutma sağlamıyor, davranış kendiliğinden geri geliyor. 45
- 46. ○ Tam bir unutma sağlamak için ise; ○ ….söndürme işlemlerinin tekrarlanması gerekiyor. 46
- 47. ○ B.) Edimsel Koşullama Edimsel Koşullama,B. F. Skinner adlı psikolog tarafından keşfedilmiştir.(kuramcı ). ..koşullamada canlı ETKİN durumdadır. Bu koşullanma türü ; Skinner’ ın çalışmaları sonucunda bir davranış ilkesi ( evrensel gerçeklerin tutarlı ifadesi ) haline gelmiştir. 47
- 48. …Skinner, çalışmalarında önce güvercinleri kullanmış, daha sonra, deney hayvanı olarak beyaz ( albino ) sıçanları kullanmıştır. 48
- 49. 49
- 50. ○ Klasik Koşullamada uyarıcı davranışı tepkisel olarak ortaya çıkıyordu ( zil sesi salya salgılama tepkisini doğuruyordu ) ○ Edimsel Koşullamada canlı, bir ○ sonucu elde eden davranışı öğrenir ve bunu ortaya koyar. Yaptığı davranış ( edim ) sonucu bir amaca ulaşır. Söz konusu koşullama da ,bu nedenle edimsel olarak nitelendirilir. ○ 50
- 51. ○ Koşullama İşlemleri : ○ Edimsel koşullama kutusuna konulduğunda, şıçan çeşitli davranışlar yapar. ○ ..kutunun içinde dolaşır, ○ ..nesnelere bakar, ○ ..onları koklar, ○ ..kurcalar. ○ Bu davranışlar,rastlantısal olarak yapılır. 51
- 52. ○ Sıçanın davranışlarından biri de, yiyecek kutusunun bulunduğu yere gelmek olur. Sıçan bu alanı koklar, kurcalar. Davranışlarından biri pedalın itilmesini sağlar. Buna deneme yanılma türü öğrenme denir. Pedalı itme davranışı sonunda yiyecek parçası kutuya düşer. Yiyecek olumlu pekiştireçtir. Sıçan onu yer ve açlığı azalır. 52
- 53. ○ Daha sonra kutuya tekrar konulduğunda sıçan, yine çeşitli davranışlar yapar, yine bunlardan bir tanesi pedala basmadır. Yiyeceğini alır ve yer. Sıçan kısa sürede ,pedala bastığında yiyecek almakta olduğunu öğrenir. Rastlantısal davranışlar ortadan kalkar. Aç sıçan kutuya konulduğunda, hemen pedala basar, yiyeceğini alır. 53
- 54. ○ Yiyeceğe ulaştırmayan davranışlar sönmekte,,ulaştıran davranışın kuvveti ise azalmaktadır. 54
- 55. ○ Pekiştirme ve Türleri : ○ Edimsel koşullamada canlının yaklaşmak ve elde etmek istediği bir olumlu uyarıcı olabilir,,yiyecek gibi.Canlı bu amacuna uygun davranışlar yapar. Buna olumlu pekiştirme denir. 55
- 56. Yada ; Canlının uzaklaşmak veya ortadan kaldırmak istediği bir olumsuz uyarıcı olabilir ( acı verici uyarıcılar gibi ).Canlı bu uyarıcıları ortadan kaldıran davranışlar yapar. Bu duruma da olumsuz pekiştirme denir. 56
- 57. …Edimsel koşullama türü öğrenme, Skinner ‘ın yaptığı deneyle sınırlı değildir. …Günlük yaşamdaki davranışlarımızın büyük bir kısmı edimsel koşullama ürünüdür. ..) Hayvanlara beceriler edimsel koşullama teknikleriyle öğretilir. At terbiyecilerinin elinde şeker bulunur. İstenen davranışı yapınca, terbiyecisi ata ara ara şeker verir. 57
- 58. 58
- 59. 59
- 60. ○ ..) Bazı bebekler bir sebeb olmaksızın sürekli ağlar. Bu bebekler, ağladıkları zaman, annesinin yanına geldiğini öğrenmiştir. ○ --Edimsel davranış : Ağlama ○ --Olumlu pekiştireç : Annenin yanına gelmesi ○ ..) Trafikte kırmızı ışık bir ayırt edici uyarıdır. Bu ışıkta durarak, kazadan kaçınmış olunur. 60
- 61. 61
- 62. ○ ..) Aniden çıkan şiddetli rüzgarla gökyüzünü kara bulutların kaplaması, bir sağanak yağmurun geleceğini gösteriyor. Hemen bahçedeki oyunu bırakıp, içeri girersiniz. Böylece ıslanmamış olursunuz. 62
- 63. 63
- 64. ○ HAZIRLAYAN : ○ HARİKA ○ ATA UMARIM YARARLI OLMUŞTUR 64