Publiek beleid, PP11
- 1. Publiek beleid, trasparantie en corruptie “Rouba mas faz”
- 2. Wat veroorzaakt corruptie? Corruptie heeft een economische component maar wordt ook cultureel bepaald Culturele Analyse: • Publiek tolereert corruptie (tot een bepaalde punt) als een legitieme vorm van politieke en economische relaties Economische analyse: • Robert Klitgaard: Om het niveau van corruptie te meten is het noodzakkelijk om 3 factoren in acht te nemen: hoeveelheid macht, hoeveelheid discretie en niveau van accountability dat een functionaris of een politieke functie heeft/krijgt. (Deze factoren kunnen economisch bepaald worden).
- 3. Corruptie en publiek beleid Uitroeien van corruptie als doelstelling van anticorruptie- of transparentiebeleid Corruptie als oorzaak van (geld) tekort voor beleid Corruptie als bron van wantrouwen in uitvoerders van publiek beleid: gevaar voor legitimiteit van publiek beleid
- 4. Evolutie van bezorgdheid / belangstelling voor corruptie • Vóór jaren 80: corruptie gezien als relatief onbelangrijk factor • Jaren 80: Niet alleen gezien een politieke kwestie meer, maar ook een economische kwestie door IMF en Wereldbank • Transparency International opgericht in 1993, toen corruptie al een belangrijk internationaal aandachtpunt was • Definitie van corruptie: Misbruik van toevertrouwde macht voor private winst, ofwel “the abuse of entrusted power for private gain”
- 5. Voornaamste corrupte handelingen Verduistering (malversación) van publieke gelden Nepotisme (voortrekken van familieleden; Somoza dynastie) Vriendenpolitiek (amiguismo; cronyism) Electorale fraude Kopen van stemmen Steekpenningen (smeergeld / omkoperij; soborno / cohecho) Tráfico de influencias (misbruik maken van bevoorrechte positie en voorkennis) Illegale netwerken (panhelinas; roscas) Banden met narcotraficantes (justitie, politie, duane, etc.) Cleptocratie (regering van dieven: Somoza’s in Nicaragua)
- 6. Corruptie en democratie Corruptie tast democratie aan: legitimiteit Positie democratisch gekozen functionaris (president) wordt verzwakt Parlementen voeren hun controlerende functie niet uit Vaak moeten andere instanties (NGOs, journalisten) corruptiezaken aan het licht brengen. Desencanto onder burgers: roep naar ‘mano dura’ MAAR: historisch gezien corruptie niet pre se gelinkt aan democratisering in LA
- 7. Corruptie private sector Belastingontduiking (evasión de impuestos) Witwassen van gelden (blanqueado / lavado de dinero) Steekpenningen aan bewindslieden (aanbestedingen, etc.) Ontduiking van (milieu- en arbeids)wetgeving Corrupte aanschaffing van staatsondernemingen Wegsluizen van geld naar het buitenland: The Panama Papers Illegale financiering campagnes van politieke partijen: caso Odebrecht
- 8. Corruptie volgens de Moderniseringstheorie Corruptie door gebrek aan moderniteit Traditionele versus Moderne samenlevingen: dichotomie Traditionele samenleving: geen duidelijke onderscheid tussen publiek en privé domein Patrimoniale autoriteit Roberto DeMatta: Braziliaans cultuur van “weet je wie ik ben?” Moderne samenleving: meer rationeel legale bureaucratie-type ‘Neo-patrimonialisme’ Professionalisering van publieke administratie (Max Weber)
- 9. ‘Grote staat’, Neoliberalisme en corruptie Volgens Neoliberale theorie: Grote staat genereert Corruptie; dus staatsinkrimping zal tot meer transparantie leiden Neoliberale hervormingen in de praktijk: verkoop staatsinstellingen zonder (voldoende) regulering Verrijking nationale en multinationale conglomeraten en monopolievorming door macht- en geld- concentratie Minder of geen staatssupervisie en –controle op handelen van financiële wereld en ondernemers
- 10. Presidenten en (grote) Corruptieschandalen Fernando Collor de Melo (Brazilië) 1990-1992 Carlos Andrés Pérez (Venezuela) 1989-1993 Carlos Salinas de Gortari (Mexico) 1988-1994 Abdalá Bucaram (Ecuador) 1996-1997 Carlos Menem (Argentinië) 1989-1999 Alberto Fujimori (Peru) 1990-2000 Jamil Mahuad (Ecuador) 1998-2000 Dilma Rousseff (Brazilië) 2011-2016
- 12. Uit 176 landen CPI 2016 Tussen 2013 en 2016: weinig vooruitgang
- 13. Maatregelen om corruptie tegen te gaan Systeem van opensollicitaties invoeren voor vele publieke posten (met duidelijke functie-eisen) Creëren/versterken van rekenkamers (Contralorías públicas) Ombudsman (Defensoría del Pueblo) E-government: publieke instanties via elektronische middelen laten functioneren Duidelijke wetgeving over financiering politieke partijen (en electorale campagnes) Inventarisatie eigendommen publieke actoren: Presidenten, ministers en topfunctionarissen
- 14. LEY DE TRANSPARENCIA: CHILI http://www.gobiernotransparentechile.cl/ Alle staatsinstellingen verplicht om vragen van burgers binnen 20 dagen te beantwoorden. Alle staatsinstellingen verplicht om, via hun websites, geactualiseerde informatie te verschaffen over: Organigram; Personeel; Salarissen van hun medewerkers; Contracten die getekend zijn met andere instellingen; Geldtransacties; Resultaten van accountancy-rapporten
- 15. Corruptie in Peru onder Fujimori Corruptie netwerk van Fujimori en Montesinos, (deels) gefinancieerd door geld bedoeld voor strijd tegen terrorisme in Peru, jaren 90’
- 16. Van politieke onrust naar impeachment door corruptie in Brazilie
- 17. Corruptie onder Evo Morales Felipa Huanca Fondo Indígena ‘Evonovela’
- 18. Caso CAVAL (Chili) Zoon van Michelle Bachelet (Chili): Sebastián Dávalos en zijn vrouw, Natalia Compagnon