ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Qaz həcmlərinin ölçülməsi

•Download as PPT, PDF•
•
I
Imran Agayev

Qaz həcmlərinin ölçülməsi

1 of 33
Downloaded 27 times
QAZ HƏCMLƏRININ ÖLÇÜLMƏSINDƏ IŞTIRAK EDƏN ƏSAS PARAMETRLƏR VƏ ONLARIN TƏYINI
• Hal parametrləri və hal tənlikləri. • İstiliyin mexaniki işə çevrilməsində köməkçi vasitə rolunu oynayan qazların, yəni işlək cismlərin halı üç əsas kəmiyyətlə: - təzyiq, temperatur və xüsusi həcmlə təyin edilir. • Həmin kəmiyyətlərin qiyməti işlək cismin istilik verməsi və ya udulması ilə əlaqədar olaraq dəyişir və o bir haldan başqa hala keçir. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
Qaz qanunları. • Müxtəlif qaz qanunlarının: Boyl-Mariot, Gey- Lussak, Dalton, Avaqadro qanunları və onların öyrənilməsi və tətbiqinə aid məsələlərin həlli xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. • İstehsalatda gedən bir çox fiziki-kimyəvi proseslərin mahiyyəti bu qanunlar vasitəsilə izah olunur. Məlumdur ki, qazın halı onun temperaturu, təzyiqi və həcmi ilə xarakterizə edilir. • Qazlar üçün 0°C, 760 mm civə sütunu normal şərait (n.ş.) hesab olunur. Bu şəraitdə qazların həcmi Vo, təzyiqi isə Po olur. Bütün qazların halı aşağıdakı qanunlarla izah edilir. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
• I. Boyl Mariot qanunu: • Sabit temperaturda qazların təzyiqi həcmi ilə tərs mütənasibdir. və ya PV=const НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#> 1 2 2 1 V V P P =
• Məsələ 1. Sabit temperaturda təzyiqi 135 at olan 4 l balonda l atmosfer təziqdə oksigenin tutduğu həcmi hesablayaq. • Həlli: Boyl- Mariot qanununa görə sabit temperaturda Pı Vı=P2V2 olduğundan НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#> l P VP V 540 1 4135 2 11 2 = ⋅ ==
• II. Gey-Lüssak qanunu: • Sabit təzyiqdə qızdırılan qazların qaz kütləsinin həcmi, qazın temperaturu hər dəfə bir dərəcə yüksəldikcə 0°-də tutduğu həcmin hissəsi qədər böyüyür. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#> ) 273 273 ( 273 0 0 0 t V tV VV + =+=
• Məsələ 2. Balonda 27°C-də 720 mm təzyiq altında 5 l qazın 39°C-də 780 mm təzyiqdə həcmi nə qədər olar. • • Həlli: Buradan V0 tapsaq НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#> 273 00 TVP PV ⋅ = l TP PV V 8,4 300780 3125720273 0 0 = ⋅ ⋅⋅ = ⋅ =
• Qabda bir neçə qaz qarışığı olarsa qabın divarlarına qazın hər birinin təzyiqi qabın bütün həcmini təklikdə tutası olsaydı onun göstərdiyi təzyiqə bərabər olardı. Qaz qarışığının ümumi təzyiqində hər qazın payına düşən təzyiqə parsial təzyiq deyirlər. Bu qanun Dalton qanunu adı ilə elmdə məlumdur. Qanunda deyilir: qaz qarışığının ümumi təzyiqi onu əmələ gətirən ayrı-ayrı qazların parsial təzyiqləri cəminə bərabərdir. • Qaz qarışığını əmələgətirən ayn-ayrı qazların parsial təzyiqi məlum olduqda qarışığın ümumi təzyiqini hesablamaq olar, və eləcədə qarışığın həcmi tərkibinə və ümumi təzyiqinə əsasən qazların parsial təzyiqlərini hesablamaq olar. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
• Məsələ 3. 720 mm.c.süt.-da götürülmüş 3 l, metan, 630 mm.c.süt.-da götürülmüş 4 l hidrogen və 816 mm.c.süt. götürülmüş l l-dəm qazından ibarət qaz qarışığı hazırlanmışdır. Qarışığın həcmi 8 l-dir. Qarışıqdakı qazların parsial təzyiqlərini və qarışığın ümumi təzyiqini hesablayın. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
• III. Avoqadro qanunu: Normal şəraitdə (n.ş.) müxtəlif qazların bərabər həcmlərində bərabər sayda molekul olur. Bu o deməkdir ki, bərabər sayda molekul varsa onda, bu qazların təzyiqləri də bərabər olmalıdır. Buradan belə aydın olur ki, eyni temperatur və həcmdə qazların təzyiqi onların təbiətindən deyil, molekulların sayından aslıdır. Gey-Lüssak qanununa görə reaksiyaya girən qazların həcm nisbətlərini bilməklə alınan maddələrin molekullarının tərkibini müəyyən etmək olar və ya əksinə reaksiyadan alman maddələrin molekul tərkibi məlum olduqda onların həcm nisbətini müəyyən etmək olar. <#>
• Texnoloji proseslərin elektron qaz sərfölcən çihazları axın prosesində qaz halının dəyişməsini xarakterizə edən kəmiyyətlərin ( təzyiq, temperatur, xüsusi çəkinin nizamlanması və hesablanmasında tətbiq olunan nəzarət ölcü cihazlarından ibarət müasir avadanlıqlqr öz-özlüyündən təsərrüfatın ən mürəkkəb və məsul hissəsidir. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
• Bu avadanlıqlar qaz alqı satqısı işinin təchizatçı –istehlakcı tərəflər arasında müəyyən olunmuş texniki normalar həddində reallaşdırılması, istehsalın iqtisadi baxımdan səmərəli və maliyyə intizamına uygun qurulması işlərinə xidmət edir. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
• Qaz sərfinin hesablanmasında ölcü vahidi kimi 760 mm civə sütunu təzyiqində 20 dərəcə selsi temperaturda sıfıra bərabər nəmlik həddində 1 metr kubu ölcülü həcmə yerləşən təbii qazın miqdarı müəyyən edilmişdir. • Bu usulla istənilən təzyiq və temperatur həddində drosel chazından axıb kecən maye,buxar,yaxud qazın miqdarını dəqiqliklə ölcmək mümkündür. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
Klapan КэО-01 Klapan КэО-02
Təzyiq tənzimləyiciləri Tənzimləyici РДС-ПС-01 Tənzimləyici РДС-ДС-02 Tənzimləyici РДС-ПС-08 Tənzimləyici РДС-ПС-09 Tənzimləyici РДС-ПС-10 Tənzimləyici РДС-ПС-05
Drossel ЗИ5.150.051 Paylayıcı ЗИ2.954.031 Drossel ЗИ5.150.050 Bucaq ЗИ8.658.178 Bucaq ЗИ8.658.179 Əlaqəndirici ЗИ8.658.171 Ara birləşdirici ЗИ8.658.172
Manometr МТИElektropnevmatikk çevrici ЭП-Ех ТУ 25-2472.0070-89
РЕГУЛЯТОР РДО-1 43 Кран 1 Кран 2 êî ðï óñ ðåø ¸ òêè Ê АВ Б Âû õ Âû õ 1 Âû õ 2 Âõ 1 Âõ 2 6 7 5 1 2 Рвх Рвых ì àí æåòà MM 13ООО Фирма «Газприборавтоматика»
РДО-1 Tənzimləyicisinin “özünə qədər” sxeminə görə birləşdirilməsi РЕГУЛЯТОР РДО-1(ПО СХЕМЕ «ДО СЕБЯ») 14ООО Фирма «Газприборавтоматика»
РЕГУЛЯТОР РДО-2 15ООО Фирма «Газприборавтоматика»
РЕГУЛЯТОР РДО-3 Рвых Рвх Г-Г+ 2 A 1 11 12 13 Вх 2 Вх 1 Вых 2 Вых Вх 1 Б БВ В А А Вых решётки манжета корпус Кран 2 Кран 1 Р = 0,02...0,1 МПаупр Р = 0,14 МПапит 4...20 mA 6 4 3 8 7 5 10 9 5 1 К Вых 1 ВХ 16ООО Фирма «Газприборавтоматика»
РЕГУЛЯТОР РДО-4 Âû õ Âõ 1 Âõ 2 Âõ 1 Âûõ -+ +- 5 6 3 4 8 7 êî ðï óñ ì àí æåòà ðåø ¸ òêè Ê Âû õ 1 Âû õ 2 10 9 7 1 2 17ООО Фирма «Газприборавтоматика»
ПРИМЕР ФУНКЦИОНАЛЬНОЙ СХЕМЫ РЕГУЛЯТОРА ДЛЯ ОГРАНИЧЕНИЯ РАСХОДА Âûõ Âõ 1 +- 4 êî ðï óñ ì àí æåòà ðåø ¸ òêè Ê Âû õ 1 Âû õ 2 10 9 1 2 (äàò÷èêà óñòðî éñòâà î ò ñóæàþ ù åãî ï åðåï àäà) 18ООО Фирма «Газприборавтоматика»
БЛОК РЕДУЦИРОВАНИЯ МОНИТОРИНГОВЫЙ БРМ 62915 8 3 11 4 7 10 20ООО Фирма «Газприборавтоматика»
БЛОК РЕДУЦИРОВАНИЯ С ЗАЩИТОЙ БРЗÐåãóëÿòî ð ÐÄÑ-Ï Ñ-01 Ðåãóëÿòî ð ÐÄÑ-Ï Ñ-01 Ðåãóëÿòî ð ÐÄÑ-ÄÑ-01 ê ï î òðåáèòåëþ Ì àí î ì åòð ðàñï ðåäåëèòåëü Êëàï àí ÊýÎ -01 Â1 ÂÕ ÂÕ ÂÕ ÂÕ ÂÕÂÛ Õ ÂÛ Õ1 ÂÛ Õ1 ÂÛ Õ2 ÂÛÕ ÂÛ Õ Â2 21
БЛОК РЕДУЦИРОВАНИЯ СТУПЕНЧАТЫЙ БРС 22ООО Фирма «Газприборавтоматика»
БЛОК РЕДУЦИРОВАНИЯ БРПГ С ДИСТАНЦИОННЫМ УПРАВЛЕНИЕМ 23ООО Фирма «Газприборавтоматика»
ОСНОВНЫЕ ПОТРЕБИТЕЛИ 25ООО Фирма «Газприборавтоматика»
ОСНОВНЫЕ ЗАКАЗЧИКИ-ПРОИЗВОДИТЕЛИ ОБОРУДОВАНИЯ 27ООО Фирма «Газприборавтоматика»
ОСНОВНЫЕ ЗАКАЗЧИКИ-ПРОИЗВОДИТЕЛИ ОБОРУДОВАНИЯ 28ООО Фирма «Газприборавтоматика»
ОСНОВНЫЕ ЗАКАЗЧИКИ-ПРОИЗВОДИТЕЛИ ОБОРУДОВАНИЯ 29ООО Фирма «Газприборавтоматика»
ОСНОВНЫЕ ЗАКАЗЧИКИ-ПРОИЗВОДИТЕЛИ ОБОРУДОВАНИЯ 30ООО Фирма «Газприборавтоматика»
D BIYYAT:Ə Ə • Ədəbiyyat • 1. İ.A.İbrahimov, «İstehsal proseslərinin avtomatlaşdırılması».B.1987. • 2. M.C.Məmmədova İstilik texnikası, Azərnəşr, Bakı, 1963, 240 s. • 3. Fərzanə E.N., Mirsalimov R.M., Salihov S.Q. “Təziqlər fərqinə görə maddə sərfinin ölçülməsi üsulu.” • 4. Azərbaycan Respublikasının Qaz təchizatı haqqında qanunu.≪ ≫

More Related Content

Qaz həcmlərinin ölçülməsi

  • 1. QAZ HƏCMLƏRININ ÖLÇÜLMƏSINDƏ IŞTIRAK EDƏN ƏSAS PARAMETRLƏR VƏ ONLARIN TƏYINI
  • 2. • Hal parametrləri və hal tənlikləri. • İstiliyin mexaniki işə çevrilməsində köməkçi vasitə rolunu oynayan qazların, yəni işlək cismlərin halı üç əsas kəmiyyətlə: - təzyiq, temperatur və xüsusi həcmlə təyin edilir. • Həmin kəmiyyətlərin qiyməti işlək cismin istilik verməsi və ya udulması ilə əlaqədar olaraq dəyişir və o bir haldan başqa hala keçir. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
  • 3. Qaz qanunları. • Müxtəlif qaz qanunlarının: Boyl-Mariot, Gey- Lussak, Dalton, Avaqadro qanunları və onların öyrənilməsi və tətbiqinə aid məsələlərin həlli xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. • İstehsalatda gedən bir çox fiziki-kimyəvi proseslərin mahiyyəti bu qanunlar vasitəsilə izah olunur. Məlumdur ki, qazın halı onun temperaturu, təzyiqi və həcmi ilə xarakterizə edilir. • Qazlar üçün 0°C, 760 mm civə sütunu normal şərait (n.ş.) hesab olunur. Bu şəraitdə qazların həcmi Vo, təzyiqi isə Po olur. Bütün qazların halı aşağıdakı qanunlarla izah edilir. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
  • 4. • I. Boyl Mariot qanunu: • Sabit temperaturda qazların təzyiqi həcmi ilə tərs mütənasibdir. və ya PV=const НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#> 1 2 2 1 V V P P =
  • 5. • Məsələ 1. Sabit temperaturda təzyiqi 135 at olan 4 l balonda l atmosfer təziqdə oksigenin tutduğu həcmi hesablayaq. • Həlli: Boyl- Mariot qanununa görə sabit temperaturda Pı Vı=P2V2 olduğundan НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#> l P VP V 540 1 4135 2 11 2 = ⋅ ==
  • 6. • II. Gey-Lüssak qanunu: • Sabit təzyiqdə qızdırılan qazların qaz kütləsinin həcmi, qazın temperaturu hər dəfə bir dərəcə yüksəldikcə 0°-də tutduğu həcmin hissəsi qədər böyüyür. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#> ) 273 273 ( 273 0 0 0 t V tV VV + =+=
  • 7. • Məsələ 2. Balonda 27°C-də 720 mm təzyiq altında 5 l qazın 39°C-də 780 mm təzyiqdə həcmi nə qədər olar. • • Həlli: Buradan V0 tapsaq НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#> 273 00 TVP PV ⋅ = l TP PV V 8,4 300780 3125720273 0 0 = ⋅ ⋅⋅ = ⋅ =
  • 8. • Qabda bir neçə qaz qarışığı olarsa qabın divarlarına qazın hər birinin təzyiqi qabın bütün həcmini təklikdə tutası olsaydı onun göstərdiyi təzyiqə bərabər olardı. Qaz qarışığının ümumi təzyiqində hər qazın payına düşən təzyiqə parsial təzyiq deyirlər. Bu qanun Dalton qanunu adı ilə elmdə məlumdur. Qanunda deyilir: qaz qarışığının ümumi təzyiqi onu əmələ gətirən ayrı-ayrı qazların parsial təzyiqləri cəminə bərabərdir. • Qaz qarışığını əmələgətirən ayn-ayrı qazların parsial təzyiqi məlum olduqda qarışığın ümumi təzyiqini hesablamaq olar, və eləcədə qarışığın həcmi tərkibinə və ümumi təzyiqinə əsasən qazların parsial təzyiqlərini hesablamaq olar. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
  • 9. • Məsələ 3. 720 mm.c.süt.-da götürülmüş 3 l, metan, 630 mm.c.süt.-da götürülmüş 4 l hidrogen və 816 mm.c.süt. götürülmüş l l-dəm qazından ibarət qaz qarışığı hazırlanmışdır. Qarışığın həcmi 8 l-dir. Qarışıqdakı qazların parsial təzyiqlərini və qarışığın ümumi təzyiqini hesablayın. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
  • 10. • III. Avoqadro qanunu: Normal şəraitdə (n.ş.) müxtəlif qazların bərabər həcmlərində bərabər sayda molekul olur. Bu o deməkdir ki, bərabər sayda molekul varsa onda, bu qazların təzyiqləri də bərabər olmalıdır. Buradan belə aydın olur ki, eyni temperatur və həcmdə qazların təzyiqi onların təbiətindən deyil, molekulların sayından aslıdır. Gey-Lüssak qanununa görə reaksiyaya girən qazların həcm nisbətlərini bilməklə alınan maddələrin molekullarının tərkibini müəyyən etmək olar və ya əksinə reaksiyadan alman maddələrin molekul tərkibi məlum olduqda onların həcm nisbətini müəyyən etmək olar. <#>
  • 11. • Texnoloji proseslərin elektron qaz sərfölcən çihazları axın prosesində qaz halının dəyişməsini xarakterizə edən kəmiyyətlərin ( təzyiq, temperatur, xüsusi çəkinin nizamlanması və hesablanmasında tətbiq olunan nəzarət ölcü cihazlarından ibarət müasir avadanlıqlqr öz-özlüyündən təsərrüfatın ən mürəkkəb və məsul hissəsidir. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
  • 12. • Bu avadanlıqlar qaz alqı satqısı işinin təchizatçı –istehlakcı tərəflər arasında müəyyən olunmuş texniki normalar həddində reallaşdırılması, istehsalın iqtisadi baxımdan səmərəli və maliyyə intizamına uygun qurulması işlərinə xidmət edir. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
  • 13. • Qaz sərfinin hesablanmasında ölcü vahidi kimi 760 mm civə sütunu təzyiqində 20 dərəcə selsi temperaturda sıfıra bərabər nəmlik həddində 1 metr kubu ölcülü həcmə yerləşən təbii qazın miqdarı müəyyən edilmişdir. • Bu usulla istənilən təzyiq və temperatur həddində drosel chazından axıb kecən maye,buxar,yaxud qazın miqdarını dəqiqliklə ölcmək mümkündür. НАЗВАНИЕ ПРЕЗЕНТАЦИИ <#>
  • 15. Təzyiq tənzimləyiciləri Tənzimləyici РДС-ПС-01 Tənzimləyici РДС-ДС-02 Tənzimləyici РДС-ПС-08 Tənzimləyici РДС-ПС-09 Tənzimləyici РДС-ПС-10 Tənzimləyici РДС-ПС-05
  • 17. Manometr МТИElektropnevmatikk çevrici ЭП-Ех ТУ 25-2472.0070-89
  • 18. РЕГУЛЯТОР РДО-1 43 Кран 1 Кран 2 êî ðï óñ ðåø ¸ òêè Ê АВ Б Âû õ Âû õ 1 Âû õ 2 Âõ 1 Âõ 2 6 7 5 1 2 Рвх Рвых ì àí æåòà MM 13ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 19. РДО-1 Tənzimləyicisinin “özünə qədər” sxeminə görə birləşdirilməsi РЕГУЛЯТОР РДО-1(ПО СХЕМЕ «ДО СЕБЯ») 14ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 20. РЕГУЛЯТОР РДО-2 15ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 21. РЕГУЛЯТОР РДО-3 Рвых Рвх Г-Г+ 2 A 1 11 12 13 Вх 2 Вх 1 Вых 2 Вых Вх 1 Б БВ В А А Вых решётки манжета корпус Кран 2 Кран 1 Р = 0,02...0,1 МПаупр Р = 0,14 МПапит 4...20 mA 6 4 3 8 7 5 10 9 5 1 К Вых 1 ВХ 16ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 22. РЕГУЛЯТОР РДО-4 Âû õ Âõ 1 Âõ 2 Âõ 1 Âûõ -+ +- 5 6 3 4 8 7 êî ðï óñ ì àí æåòà ðåø ¸ òêè Ê Âû õ 1 Âû õ 2 10 9 7 1 2 17ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 23. ПРИМЕР ФУНКЦИОНАЛЬНОЙ СХЕМЫ РЕГУЛЯТОРА ДЛЯ ОГРАНИЧЕНИЯ РАСХОДА Âûõ Âõ 1 +- 4 êî ðï óñ ì àí æåòà ðåø ¸ òêè Ê Âû õ 1 Âû õ 2 10 9 1 2 (äàò÷èêà óñòðî éñòâà î ò ñóæàþ ù åãî ï åðåï àäà) 18ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 24. БЛОК РЕДУЦИРОВАНИЯ МОНИТОРИНГОВЫЙ БРМ 62915 8 3 11 4 7 10 20ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 25. БЛОК РЕДУЦИРОВАНИЯ С ЗАЩИТОЙ БРЗÐåãóëÿòî ð ÐÄÑ-Ï Ñ-01 Ðåãóëÿòî ð ÐÄÑ-Ï Ñ-01 Ðåãóëÿòî ð ÐÄÑ-ÄÑ-01 ê ï î òðåáèòåëþ Ì àí î ì åòð ðàñï ðåäåëèòåëü Êëàï àí ÊýÎ -01 Â1 ÂÕ ÂÕ ÂÕ ÂÕ ÂÕÂÛ Õ ÂÛ Õ1 ÂÛ Õ1 ÂÛ Õ2 ÂÛÕ ÂÛ Õ Â2 21
  • 26. БЛОК РЕДУЦИРОВАНИЯ СТУПЕНЧАТЫЙ БРС 22ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 27. БЛОК РЕДУЦИРОВАНИЯ БРПГ С ДИСТАНЦИОННЫМ УПРАВЛЕНИЕМ 23ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 28. ОСНОВНЫЕ ПОТРЕБИТЕЛИ 25ООО Фирма «Газприборавтоматика»
  • 33. D BIYYAT:Ə Ə • Ədəbiyyat • 1. İ.A.İbrahimov, «İstehsal proseslərinin avtomatlaşdırılması».B.1987. • 2. M.C.Məmmədova İstilik texnikası, Azərnəşr, Bakı, 1963, 240 s. • 3. Fərzanə E.N., Mirsalimov R.M., Salihov S.Q. “Təziqlər fərqinə görə maddə sərfinin ölçülməsi üsulu.” • 4. Azərbaycan Respublikasının Qaz təchizatı haqqında qanunu.≪ ≫