QUÁ MẪN VỚI THUỐC ĐIỀU TRỊ UNG THƯ.docx
•Download as DOCX, PDF•
0 likes•52 views
Quá mẫn với thuốc điều trị ung thư Cập nhập đến ngày 01/03/2023 Nhóm thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng (YDAACI)
QUÁ MẪN VỚI THUỐC ĐIỀU TRỊ UNG THƯ.docx
- 1. Thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng fb.com/YDAACI slideshare.net/YDAACIdiungmdls QUÁ MẪN VỚI THUỐC ĐIỀU TRỊ UNG THƯ Đại cương Thuốc hóa trị liệu đã được sử dụng trong điều trị các khối u từ những năm 1940. Nhiều loại thuốc chống ung thư đã được sử dụng trong lâm sàng và mặc dù gần đây nhiều thuốc sinh học đánh trúng đích đã được phát triển, hóa trị liệu (CHT) vẫn đại diện cho tiêu chuẩn vàng để điều trị phần lớn các bệnh ung thư, đơn độc hoặc kết hợp với liệu pháp nhắm mục tiêu chọn lọc hơn. Tuy nhiên, CHT có thể gây ra phản ứng quá mẫn (HSR) và vẫn là nguyên nhân đứng hàng thứ ba gây phản vệ dẫn đến tử vong ở Hoa Kỳ. Dịch tễ học Việc xác định và chẩn đoán chính xác HSR đối với thuốc điều trị ung thư đóng một vai trò quan trọng trong điều trị bệnh nhân bị ung thư. Bởi vì, không giống như các loại thuốc khác (ví dụ: kháng sinh) có thể dễ dàng thay thế trong trường hợp có phản ứng bất lợi, thuốc hóa trị liệu thường là duy nhất và cực kì cần thiết để điều trị bệnh. Do đó, nếu HSR xảy ra, bác sĩ sẽ phải cân bằng lợi ích của việc tiếp tục điều trị so với nguy cơ phản ứng phản vệ có thể gây tử vong trong lần hóa trị liệu tiếp theo. Chẩn đoán chính xác quá mẫn với thuốc ức chế sự nhân lên của tế bào là rất quan trọng và không thể trì hoãn. Hầu hết các loại thuốc hóa trị liệu đều có thể gây ra HSR và được báo cáo ở khoảng 5% bệnh nhân, ngay cả khi tỷ lệ này có thể bị ước đoán thấp vì các bác sĩ ung thư thường không thông báo các phản ứng nhẹ - trung bình, mà chỉ những phản ứng nghiêm trọng. Có thể phân loại ba nhóm thuốc chống ung thư dựa trên tần suất chúng gây ra phản ứng quá mẫn, tương ứng là các loại thuốc có nguy cơ cao, trung bình hoặc thấp để xác định HSRs (Bảng). Vấn đề của HSR rất có ý nghĩa đối với bệnh nhân được điều trị bằng các loại thuốc có trong nhóm nguy cơ cao, được đại diện bởi các hợp chất planium, taxanes, L- asparaginase và epipodophyllotoxin, trong khi đó với những chất khác, tỉ lệ là tương đối thấp. Về các hợp chất planium, carboplatin là nguyên nhân chính gây ra HSR, với tỷ lệ mắc mới tăng lên khi mỗi lần tiếp xúc. Tỉ lệ này là 46% bệnh nhân được điều trị trong ít nhất 7 lần truyền thuốc. Oxaliplatin có thể gây ra HSR trong khoảng 15% (khoảng 1- 25%) và trường hợp có phản ứng nghiêm trọng dưới 1%, trong khi cisplatin là thủ phạm trong khoảng 5% các trường hợp. Taxanes có thể gây HSR ở khoảng 30% bệnh nhân, nhưng tỷ lệ mắc mới giảm xuống dưới 5% khi dùng trước tiền thuốc là steroid và kháng histamine. Tỷ lệ mắc mới HSR với asparaginase dao động từ 6% đến 43% ca bệnh. Tỷ lệ phản ứng với epipodophyllotoxin dao động từ 6,5% đến 41%. Hầu hết các HSR (>90%) không nghiêm trọng. Trong nghiên cứu với các thiết kế và mục đích khác nhau, các biến số như dị ứng, HSR trước đây với các loại thuốc khác, tuổi của bệnh nhân, mastocytosis và loại ung thư là những yếu tố nguy cơ không nhất quán và vẫn cần thêm nhiều bằng chứng để có thể kết luận liệu yếu tố nào có liên quan mật thiết đến nguy cơ phản ứng quá mẫn với thuốc điều trị. TLTK: Hypersensitivity reactions to chemotherapy: an EAACI Position Paper, Allergy. 2022;77:388–403 DOI: 10.1111/all.151
- 2. Thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng fb.com/YDAACI slideshare.net/YDAACIdiungmdls Nhóm thuốc Thuồc thường dùng Chỉ định lâm sàng chính Loại phản ứng quá mẫn thường gặp Cơ chế Các chất alkyl hóa Cyclophospamide Ifosfamide Melphalan Busulfab Dacarbazine Thiotepa Carmustine Bệnh bạch cầu, u lumpho, đa u tủy xương, ung thư vú, ung thư bàng quuang Hiếm gặp, thường nhẹ Rất ít trường hợp nghiêm trọng Chưa rõ Anthracylines và các chất kháng sinh chống ung thư khác Doxorubicin Epirubicin Bleomycin Sarcoma, ung thư vú, bàng quang, phổi, tuyến giáp Hiếm, thường gặp tác dụng phụ trên da Chưa rõ Thuốc chống chuyển hóa 5-Fluorouracil Capecitabine Gemcitabine Fludarabine Methotrexate Ung thư đường tiêu hóa, tuyến tụy, ung thư phổi, đầu và cổ. U lympho, bệnh bạch cầu Hiếm, thường gặp tác dụng phụ trên da Chưa rõ Men vi sinh vi khuẩn Asparaginase Bệnh bạch cầu lympho bào cấp (acute lymphoblastic leukemia) Tỉ lệ mắc mới 6 – 40%, phản ứng nghiêm trọng gặp < 10% Các kháng thể đặc hiệu IgE và IgG Chất gây rối loạn khung xương tế bào (taxanes) Paclitaxel Docetaxel Nab-paclitaxel Cabazitaxel Ung thư vú, buồng trứng, tuyến tụy, phổi, tiền liệt, dạ dày, đầu và cổ Thường sau liều đầu tiên hoặc liều thứ hai. Thường đau lưng hoặc đau vùng xương chậu Kích hoạt trực tiếp tế bào mast hoặc bổ thể. Kháng thể IgE đặc hiệu trong một vài trường hợp. Epipodophyllotoxin Etoposide Teniposide Ung thư phổi, u lympho Lên đền 40% bệnh nhân được điều trị, thường nhẹ Kích hoạt trực tiếp tế bào mast hoặc bổ thể. Tác nhân có nguồn gốc Platinum Carboplatin Ciplatin Oxaliplatin Ung thư phổi, buồng trứng, đường tiêu hóa, ung thư sinh dục tiết niệu Lên đến 40% cho carboplatin sau ít nhất 7 liều. Tỉ lệ nặng < 2% Qua trung gian IgE, đặc biệt ở hầu hết các trường hợp nghiêm trọng. Kích hoạt trực tiếp tế bào mast trong các trường hợp còn lại Thuốc ức chế Topoisomerase Irinotecan Topotecan Ung thư phổi, buồng trứng, đại trực tràng Chỉ gặp ở u tuyến trực tràng Chưa rõ Các alcaloid Vinca Vincristine U lympho, phổi, tinh hoàn Chỉ gặp ở u tuyến trực tràng Chưa rõ