1. YENİ BİBLİYOGRAFİK EVREN, RDA VE
ULUSAL GİRİŞİM
RDA TÜRKİYE ÇALIŞMA GRUBU
Prof.Dr. Doğan Atılgan, Aysel Gümüş, Emine Gür, Nevzat Özel, Tolga Çakmak
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
2. İÇERİK
Linked (Open) data
OCLC RDA politikası
BIBFRAME
Ulusal Girişim
Biz ne yapmalıyız ?
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
3. VIAF : VIRTUAL INTERNATIONAL AUTHORITY FILE
VIAF bir uluslararası otorite veritabanıdır
Proje Alman Milli kütüphanesi ve LC tarafından
başlatılmış, OCLC tarafından yürütülmektedir
Her bir VIAF kaydı standart bir ID no alır
Wikipedia biyografik yazıları da eklenmektedir
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
8. SKOS BİLEŞENLERİ
SKOS-Core; genel özelliklerin ve ilişkilerin
depolandığı alan
SKOS-Mapping, Farklı bilgi düzenleme sistemleri
arasındaki ilişkilerin belirlendiği alan
SKOS-Extension, Bazı bilgi düzenleme
sistemlerindeki spesifik ilişkileri ve özellikleri
yansıtan alan
9. SKOS ELEMANLARI
skos:concept Kavramların tanımlandığı URI
skos:conceptScheme bilgilerinin kullanıldığı alanlar. Ayrıca
skos:hasTopConcept anlaşılabilirlik için DC ile birlikte
kullanılabilir.
skos.preflabel
Kavramların farklı dillerdeki
skos.altLabel karşılıklarının, farklı hecelenişlerinin
skos.scopeNote, verildiği alanlar
skos.definition Kavramlara yönelik açıklamaların,
skos.example tanımlamaların oluşturulduğu alanlar
skos.prefSymbol Kavramlara yönelik simgesel, grafiksel
skos.altSymbol gösterimlerin tanımlandığı alanlar
skos.related
Kavramlar arasındaki anlambilimsel
skos.broader ilişkilerin sunulduğu alanlar
skos.narrower
11. OCLC & RDA
RDA uygulama politikası
Connexion Client değişiklikleri
MARC güncelleme
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
12. RDA POLİTİKA BEYANI
31 Mart 2013 tarihinden itibaren geçerli olan ;
AACR2 kataloglamaya devam edilebilir.
RDA’lı kayıtlar AACR2’ye dönüştürelemez.
RDA pratiğine göre mevcut eski kayıtlarını güncelleyecek. Fakat 31
Mart 2016’ya kadar şu anki haliyle koruyacak.
GMD (245 #h ) kaldırılacak.
336, 337, 338 alanları eklenecek .
255, 300, 500, 504 alanlarındaki kısaltmalar kaldırılacak.
245, 260 alanındaki latince kısaltmalar İngilizce karşılıklarına
dönüştürülecek .
RDA uyarınca heading değişiklikleri yapılacak. Kuran ve İncil başlıkları
değiştirilecek.
14. MARC GÜNCELLEME
Bibliyografik kayıtlar için yeni alanlar : 264, 344, 345, 346, 347, 377
260 yerine 264 alanı
Second Indicator
0 - Production
1 - Publication
2 - Distribution
3 - Manufacture
4 - Copyright notice date
Otorite kayıtları için yeni alanlar : 368, 378
18. BİBLIOGRAPHIC FRAMEWORK INITIATIVE
LC ve Zepheira (Eric Miller ve Şirketi) Ortaklığı , 22 Mayıs 2012
Zepheira, teknoloji ile bilgi yönetimi alanında etkin çözümler sunmakta olan bir
şirkettir.
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
19. BIBFRAME TASLAK MODEL
“Bibliographic Framework as a Web of Data : linked Data Model and Supporting
Services” raporu yayınlanıyor, 21 Kasım 2012
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
20. EARLY EXPERIMENTERS GROUP
•OCLC
National Library of Medicine
British Library
Deutsche Nationalbibliothek
George Washington University
Princeton University
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
21. BIBFRAME & LINKED OPEN DATA
RDF Vocabulary/Data Model
Webde sunduğumuz şeyler tanımlamak için URIs kullanın
Kaynak hakkında yararlı bilgiler sağlayın
Web’de bilgi bulmayı iyileştirmek için diğer ilgili URI’lere bağlantılar ekleyin
Esneklik
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
22. IDENTIFYING MARC RESOURCES
http://id.loc.gov/authorities/names/n92062246
http://id.loc.gov/authorities/names/n79007751
http://id.loc.gov/authorities/names/n80016154
23. BIBFRAME MODELİ TEMEL ALANLAR
4 bölümden oluşmaktadır
Creative work eser / çalışma
Instance materyal türü
Authority otorite kaynakları
Annotation notlar / ekler
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
24. Authority Authority
çalışma
Materyalize edilmiş
Authority Authority
Authority
29. TAKİP ETMEK İÇİN…
Bibliographic Framework Transition Initiative
http://www.loc.gov/marc/transition
Tartışma listesi : bibframe@listserv.loc.gov
Web sayfası : http://bibframe.org/
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
30. RDA TÜRKİYE ÇALIŞMA GRUBU / ULUSAL GİRİŞİM
2012 yılı Haziran ayında Nevşehir’de düzenlenen çalıştayda RDA Türkiye
Çalışma Grubunun kurulmasına karar verildi.
Haziran 2012 tarihinde Sonuç bildirgesi yayınlandı.
Milli Kütüphane himayesinde oluşturulmasına karar verilen bu grup ilk
toplantısını Eylül 2012 tarihinde Ankara’da yapmıştır.
İlk toplantı sonucu ;
• Dört alt grup kurulmuştur.
• RDA Türkiye web sayfası yapılandırılmıştır.
http://www.rdaturkiye.org/
• RDA Broşürü Türkçe’ye çevrilmiştir.
http://www.rda-jsc.org/docs/rdabrochure-turkish.pdf
• RDA konusunda farkındalık yaratmak için kütüphane haftasında toplantılar
düzenlenmiştir .
http://www.rdaturkiye.org/toplantilar
31. NASIL HAZIRLANABİLİRİZ ?
Tartışma listelerine , bloglara , gruplara üye olmak
RDA-L
Katalog kütüphanecileri grubu
FRBR-RDA ile ilgili yayınları takip etmek
RDA Toolkit üye olmak
JSC, LC ve OCLC web sayfalarını takip etmek
LC web sayfasındaki ve RDA toolkit içindeki örnek
kayıtları incelemek
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
32. BİZ NE YAPMALIYIZ?
Milli Kütüphane “stratejik planı” belirlenmeli
Kurumlar kendi politikalarını belirlemeli
Eğitim şart
Kurumsal-Mesleki işbirliği sağlanmalı
Toplu katalog kayıtları FRBRize edilmeli
Milli Kütüphane kayıtları FRBRize edilmeli
Yazar Otorite kayıt birliği için VIAF üye olunmalı
Mesleki dernekler?
Toplantılar
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
33. KÜTÜPHANE HAFTASI
Bilgi Hizmetleri ve Bilgi Düzenlemede Yeni Yaklaşımlar Konferansı
26 Mart 2013 Salı
10:00-12:30
Hacettepe Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi Yeşil Salon Sıhhiye, Ankara.
http://kutuphanehaftasi.rdaturkiye.org
RDA , VIAF, BibFramework: Kütüphanelerde Linked Data’ya Geçiş
26 Mart 2013 Salı
12:30-13:30
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
Amfi 5, Laleli, İstanbul
Yeni Bibliyografik Evren, RDA ve Ulusal Girişim
27 Mart 2013 Çarşamba
14:00-15:00
Yaşar Üniversitesi Konferans Salonu
Bornova, İzmir
Amaç : Web üzerinde tek bir sanal otorite dosyası oluşturup, değişik ülkelerden gelen milli düzeydeki otorite dosyalarını, toplayıp, aynı olan, ama farklı kullanım ve karakter setleriyle yazılmış kayıtları birbirine bağlamaktır.
Master kayıtları üzerinde düzenleme yapmak mümkün. Ama master kaydın kendisine RDA kodu eklenemiyor . Varolan kayıt seçilip değiştirilebilir. Duplicate önlemek için aynı gösterim için farklı kodlarda giriş yapılamayacak. PCC Task Group on Hybrid Integrating Resource RecordsFinal raporuna göre OCLC mevcut kayıtlarını 3 yıllık süreyle koruyacak. Melez kayıt dönemi bir geçiş dönemi olarak adlandırılıyor. 2016dan sonra ne yapacak ? 336, 337, 338 alanlarını ekleyecek . GMD 245 #h alanlarını kaldıracak.
Ekim 2012 de güncelleme yapılmıştır .
Bibliographic new fields:264: Production, Publication, Distribution, Manufacture, & Copyright Notice344: Sound Characteristics345: Projection Characteristics of Moving Image346: Video Characteristics347: Digital File Characteristics377: Associated LanguageAuthority new fields:368: Other Corporate Body Attributes378: Fuller Form of Personal NameNew subfields, bib:Language codes in Bibliographic Format041 ‡k Intermediate translations041 ‡m Accompanying materials other than librettos041 ‡n Original Libretto Assigning Agency in Bibliographic Format084 ‡q Other classification number fieldField 340: Physical Medium340 ‡j Generation340 ‡k Layout340 ‡m Book Format340 ‡n Font Size340 ‡o Polarity340 ‡0 Authority Record Control Number or Standard Number340 ‡2 SourceAuthority Record Control Number/Standard Number034 ‡0 Coded Cartographic Mathematical Data Field043 ‡0 Geographic Area Code FieldField 382: Medium of Performance‡b Soloist‡d Doubling Instrument‡n Number of Performers of the Same Medium‡p Alternative Medium of Performance‡s Total Number of Performers‡v NoteField 383: Numeric Designation of Musical Work 383 ‡ d Thematic Index Code383 ‡ e Publisher Associated with Serial or Opus Number383 ‡ 2 Source CodeAuthority Record Control Number/Standard Number034 ‡0 Coded Cartographic Mathematical Data Field043 ‡0 Geographic Area Code FieldField 382: Medium of Performance‡b Soloist‡d Doubling Instrument‡n Number of Performers of the Same Medium‡p Alternative Medium of Performance‡s Total Number of Performers‡v NoteField 383: Numeric Designation of Musical Work 383 ‡ d Thematic Index Code383 ‡ e Publisher Associated with Serial or Opus Number383 ‡ 2 Source CodeNew subfield, authorities: Field 377: Associated Language‡ l Language term
040 $erda260 yerine 264 alanı 336, 337, 338 yeni eklenen alanlar
US RDA test sonuçlarında alınan geridönümlerde, kütüphane kataloglarındaki bibliyografik bilgilerin kütüphane web sayfasının dışındaki biliyografik evren içinde web ortamında görünür, taranır olabilmesine MARC formatı’nın engel olduğu, sınırladığı sonucu dile getirilmiştir. Marc’ ın yerini alabilecek yeni önerilerin geliştirilmesi tartışılmaya başlamıştır. MARC’a alternatif bir ilerleme olan yeni bir bibliyografik çerçeve üzerinde çalışmalar başlatılmıştır. Bu girişimin amacı MARC formatının sağlam ve yararlı yönlerini mümkün olduğunca koruyarak “ Bağlantılı Veri “ (Linked Data ) modeline kütüphane datalarını çevirmektir.
Mayıs 2012 – Zepheira girişimi ve veri modellemeyi incelemekle görevlendirildi . Zepheria şirketi, teknoloji ile bilgi yönetimi alanında etkin çözümler sunmaktadır. Eric Miller’in hem Semantic web ve hemde kütüphanecilik alanında zengin ve geniş deneyimleri bulunmaktadır. MARC’dan yeni bibliyografik çerçeveye geçiş için gerekli esnek bir model sunması beklenmektedir.
Kasım 2012 – LC üst düzey model (high-level model)dokümanını yayınladı. Web tabanlı bibliyografik tanımlama için hazırlanmış bir Taslak veri modelidir. ve değişmesi beklenmektedir. Yeni modelin kısaca adı : BIBFRAME
Bu modelin test edilmesi için 6 kurumla ile işbirliği konusunda anlaşılmıştır.
BIBFRAME RDF pratiğini güçlendirir. FRBR kavramsal modeline dayanmaktadır. Kütüphane verilerini webde URI ve RDF kullanarak paylaşın.
BIBFRAME Bağlantılı veri modeli grafik gösterimidir. BIBFRAME Linked Data Model, work-instance arasındaki ilişkiyi tanımlamakta ve webde adreslenebilen otorite bilgilerine bağlantıyı sağlamaktadır.
Bir çalışma ile ilgili bir eleştiri, yorum varsa, bu yorumu yapan kişi bilgileriMateryali bulunduran kütüphane bilgileri aralarında bağlantı kurulur.Works ile ilgili olarak– reviews, table of contents, abstract, excerptsInstances ile ilgili olarak – book cover images, web site opening page, holdingsOtorite ile ilgili olarak – author biographical information
Yeni bibliyoğrafik çerçeve girişimi desteklemek ve bir bakış açısı kazandırmak için web sayfası oluşturulmuştur. Bu sitede demo test kayıtlarına erişmek ve incelemek mümkündür.
BIBFRAME modelini yansıtan Linked data arayüzü . Visual cues-Görsel ipuçları (Yıldız ve onay işaretleri ) Bağlantıları yansıtıyor. Bu bağlantılar Library of Congress Linked Data Service (ID) http://id.loc.gov/ VIAF Virtual International Autority File http ://viaf.org/
Yurtdışındaki ulusal kütüphanelerin RDA uygulaması konusunda politikaları incelenmeli ve kararları takip edilmelidir. Türkiye’de Milli Kütüphanenin bir derleme kütüphanesi olduğu düşünelecek olursa bu konuda hiç geri kalmayıp kendisine bir stratejik plan hazırlamalıdır. Hatta bu plan diğer kütüphaneler içinde yol haritası niteliğini taşımalıdır. RDA Türkiye Çalışma Grubuna mesleki dernek ve kurumlardan destek artırılmalıdır. Ulusal çapta hazır olmak için paydaşlar belirlenmiştir. Paydaş kurumlardan konusunda uzmanlar ve özellikle sistem yöneticileri ekibe katılmalıdır. RDA Türkiye Çalışma grubu eğitim amaçlı toplantılarına devam edecektir. Fakat kurumlar da kendi eğitim planlarını oluşturmalıdırlar. ULAKBİM toplu katalog projesini bu gelişmeler ışığında yeniden ele almalı, Örnek projeleri inceleyip ( Örnek OCLC fiction finder ) kayıtları FRBRize etmelidir. VIAF ‘a birçok Ulusal kütüphane üye durumdadır. RDA çalışma grubunun hedefleri arasında Yazar otorite girişlerinde Türk bayrağını görmek bulunmaktadır. Türkçe konu başlıkları ve yazar otoritesi konusunda çalışmalar başlatılmıştır.