3. H3: Trias politica
Vragen bij dit hoofdstuk:
Hoe en met welk doel is de trias politica ontstaan ?
Hoe is de trias politica in Nederland uitgewerkt ?
4. H3: Trias politica
In dit hoofdstuk:
3.1 Ontstaan en doel trias politica 38
3.2 De drie machten in Nederland 39
3.3 Samenspel van de drie machten 41
3.4 Discussie over de trias politica 43
6. H3: Trias politica
3.1 Ontstaan trias politica
Charles Montesquieu (1689 1755)
trias politica
wetgevende macht
uitvoerende macht
rechtsprekende macht
Doel: politieke vrijheid
1748
11. H3: Trias politica
Checks and balances
Drie machten weerhouden elkaar van veroveren van
teveel macht.
elkaar controleren
elkaar aanvullen
ter verantwoording roepen
corrigeren
12. H3: Trias politica
Checks and balances
wetgevend macht controleert uitvoerende macht
Tweede kamer roept minister ter verantwoording
wetgevende macht corrigeert rechtelijke macht
rechter legt wet te ruim uit
nieuwe verbeterde wet
rechtelijke macht corrigeert wetgevende macht
rechter heeft geen toetsingsrecht aan grondwet
wel toetsingsrecht aan
Internationale verdragen
andere Nederlandse wet
14. H3: Trias politica
Wetgevende macht
regering
parlement
Waaraan voldoet goede wet ?
algemeen
duidelijk
haalbaar en uitvoerbaar
Iedereen wordt geacht de wet te kennen.
15. H3: Trias politica
Uitvoerende macht
regering (verantwoordelijk)
ambtenaren
uitvoerende instanties
Taak: wetten in concrete
gevallen toepassen
16. H3: Trias politica
Uitvoerende macht
regering (verantwoordelijk)
ministeries
ambtenaren
instanties
Taken >
wetten uitvoeren in concrete gevallen
wetsontwerpen maken
Vierde macht > grote macht van ambtenaren
beleidsambtenaren
uitvoerende ambtenaren
Ministeri谷le verantwoordelijkheid
1.ook voor alle ambtenaren
2. Niet het staatshoofd is verantwoordelijkheid maar de minister
17. H3: Trias politica
Rechtelijke macht
onafhankelijke rechters
benoemd voor het leven
nauwelijks af te zetten
onpartijdig
wraking
bron 11 pagina 42
opdracht 16 pagina 33
19. H3: Trias politica
Charles Montesquieu
trias politica (scheiding der machten)
wetgevende macht
uitvoerende macht
rechtsprekende macht
Oefening 12-13-14
20. H3: Trias politica
3.3 Samenspel tussen de drie machten
Voorbeeld: Wet op de uitgebreide identificatieplicht
wet sinds 1 januari 2005 van kracht
Minister van Justitie stelt wet voor
Doel: bevorderen van veiligheid, criminaliteitscontrole en terreurbestrijding
Tweede Kamer neemt wet aan
Politie voert wet uit
boete als je geen ID kunt tonen
wel: er moet een redelijke noodzaak zijn
vraag: is kleine overtreding redelijke noodzaak ?
boetefuik ?
mogelijk: aanvechten bij rechter
trias politica in actie
21. H3: Trias politica
3.3 Samenspel tussen de drie machten
Voorbeeld: Wet op de uitgebreide identificatieplicht
wet sinds 1 januari 2005 van kracht
Gevolg
identificatieplicht was bedoeld voor 12 jaar en ouder
Na kritiek van rechters aangepast naar 14 jaar en ouder
22. H3: Trias politica
Wetten
parlement of regering stellen wetten voor
parlement keurt wetten goed
regering voert wetten uit in concrete gevallen
rechters past wetten toe bij conflicten
Rechters maken dus zelf geen wetten
- gebruiken ze alleen
- geven wel kritiek en advies
- uitspraken van rechters geven wel jurisprudentie
23. H3: Trias politica
Trias politica ter discussie (pagina 41)
Meestal de drie machten in balans, maar soms wrijving:
rechter geeft via media kritiek op wetten en/of beleid
kamerlid vraagt (indirect) om hogere straffen bij rechter
uitvoerende ambtenaren proberen via Kamerleden wetten aan te passen
rechter wil lid worden van Eerste Kamer
rechter vraagt vriendendienst aan OvJ (bron 11 pagina 42)
24. H3: Trias politica
Huiswerk
Opdrachten hoofdstuk 3 maken
1 t/m 16 (pagina 30-33)
Begrippenlijst hoofdstuk 3 invullen (staat ook in ELO)
opnemen in je snelhechter
25. H3: Trias politica
Stellingen
Veiligheid gaat voor het recht op privacy, daarom mag de politie zonder dat
jij dat weet jouw computer doorzoeken.
Als een zaak onder de rechter is, moeten Kamerleden en media zich
terughoudend opstellen.
De vrijheid van meningsuiting impliceert het recht om te beledigen.
Rechters laten zich te veel be誰nvloeden door de publieke opinie.