ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Refleksja ekologiczna w nauce o informacji / Wiesław Babik

•
•
Zakład Systemów Informacyjnych, Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych (UW)
Zakład Systemów Informacyjnych, Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych (UW)

II Konferencja Naukowa : Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa, 15-16.04.2013 r. Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski The 2nd Scientific Conference : Information Science in an Age of Change, April 15-16, 2013. Institute of Information and Book Studies, University of Warsaw

1 of 50
Wiesław BABIK Uniwersytet Jagielloński w.babik@uj.edu.pl Refleksja ekologiczna w nauce o informacji II Międzynarodowa Konferencja Naukowa Zakładu Systemów Informacyjnych Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych UW „Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian”, Warszawa 15-16 kwietnia 2013 r.
Zamierzenia... Celem wystąpienia jest przedstawienie ekologii informacji jako pola badawczego nauki o informacji, związanego z rozwiązywaniem współczesnych problemów informacyjnych w społeczeństwie informacji i wiedzy.
Plan • Charakterystyka ekologii informacji jako kierunku /dziedziny/pola badawczego – podejście akademickie. • Geneza ekologii informacji (prekursorzy i ojcowie ekologii informacji). • Związki ekologii informacji z innymi dyscyplinami naukowymi. • Najważniejsze kierunki rozwoju ekologii informacji. • Próby implementacji ekologii informacji w nauce o informacji. • Wyniki badań pilotażowych nad polem badawczym ekologii informacji. • Próba zdefiniowania podejścia ekologicznego w nauce o informacji. • Ekologia informacji za granicą i w Polsce.
Od znaczenia etymologicznego do metafory - Ekologia (od gr. oikos = dom + logos = nauka) – nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody, badająca oddziaływania między organizmami, a ich środowiskiem. - Ekologia umysłu; ekologia humanistyczna; ekologia zasobów naturalnych; ekologia porównawcza; ekologia języka; ekologia człowieka; ekologia polityczna itp.; - W metaforach tkwi ogromna siła pobudzania zachowań i budowania nowych wizji, także naukowych [Czarnocka, Mazurek 2012].
Ekologia informacji to metafora Ekologia informacji to metafora traktująca przestrzeń informacyjną jako ekosystem/infosystem [np. Nardi, Bonie 1999]. W kontekście rozwoju społeczeństwa informacji i wiedzy termin ten wyraża związek między ideami ekologii (środowiska przyrodniczego) a dynamiką rozwoju i cechami cyfrowej przestrzeni informacji. W opisie i analizie systemów informacyjnych ekologia informacji posługuje się m.in. językiem ekologii środowiska przyrodniczego (przyrody).
• Genezy ekologii informacji można doszukiwać się już w starożytnym bibliotekarstwie, które ze swej istoty pomagało i pomaga w opanowaniu informacji przez człowieka. • Ekologia informacji jako taka jest kojarzona z ideami i pracami Eryomina, Davenporta i Prusaka, którzy o ekologii informacji pisali od lat 70. XX wieku w USA i ówczesnym ZSSR. Ekologia informacji dopatruje się (umieszcza) przyczyny kryzysu ekologicznego w środowisku informacyjnym, w niezrównoważonym rozwoju tego środowiska, polegającym na zachwianiu właściwych proporcji (równowagi) pomiędzy czynnikami wywołującymi i sterującymi ten rozwój. • Ekologia informacji, to koncepcja badawcza, zaproponowana przez w/w twórców ekologii informacji, postulująca badanie procesów informacyjnych (gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie informacji) w sposób analogiczny do badań procesów ekologicznych prowadzonych przez biologów. W tej koncepcji są istotne także badania czynników wpływających na stan środowiska informacyjnego człowieka (antropoinfosferę). Geneza ekologii informacji
• Nadmiar informacji, przejawiający się m.in. w przeciążeniu informacyjnym, jest jedną z przyczyn tzw. ekologicznego kryzysu informacyjnego (tzw. kryzysu ekologicznego środowiska informacyjnego), polegającego na niezrównoważonym rozwoju różnych sfer człowieka: intelektualnej, wolitywnej, afektywnej i in. • Panowanie nad informacją i środowiskiem informacyjnym (jego stanem) jest postrzegane jako zjawisko naturalne, w przeciwieństwie do dominacji informacji nad człowiekiem, co następuje w okresie kryzysu ekologicznego. Ekologia informacji proponuje wizję funkcjonowania człowieka i społeczeństwa w harmonii z jego/ich naturalnym środowiskiem informacyjnym, to jest takim, które jest dostosowane (dostrojone) do ich naturalnych (zrównoważonych) ekosystemów.
• Taka eko-społeczność informacyjna zagoiłaby rozdarcie między sztuczną i nienaturalną produkcją/wytwarzaniem w środowisku człowieka informacji, w tym szaleńczym wytwarzaniem jak największych ilości śmieci informacyjnych, powodujących zanieczyszczenie tego środowiska i choroby informacyjne a naturalnym stanem antropoinfosfery. • Ekologia informacji powinna konstruować modele wyjaśniające „naturalny przekaz informacji”.
Pojęcie ekologii informacji Na pojęcie ekologii informacji składa się wiele oddziałujących na siebie i wzajemnie zależnych podsystemów społecznych, kulturowych i politycznych oraz technologicznych, które wpływają na procesy tworzenia, przepływ i wykorzystywanie informacji.
Ekologia informacji jest – obok architektury informacji – jedną z najnowszych specjalności nauk informacyjnych (nauki o informacji). To nowe pole badawcze nauki o informacji. „Zaczęła się rozwijać pod naporem i przeciw dominacji technologicznych aspektów projektowania i eksploatacji systemów informacyjnych w rozległych sieciach komputerowych na przełomie XX i XXI wieku” (A. Sitarska).
Ekologia informacji: co to jest? Ekologia informacji to dyscyplina wiedzy (specjalność nauk o informacji), której zadaniem jest odkrywanie praw rządzących przepływem informacji w biosystemach, włącznie z człowiekiem, społeczeństwem, ich wpływem na zdrowie psychiczne, fizyczne i społeczne ludzi oraz rozwijanie odpowiednich metodologii mających na celu kształtowanie środowiska informacyjnego” [Eryomin, 1998]
Konteksty ekologii informacji  psychologiczny;  społeczny;  prawny;  techniczny;  medyczny;  informatologiczny;  biznesowy;  interdyscyplinarny;  ...
Prekursorzy ekologii informacji? • Badania z tego zakresu są prowadzone od początku lat 50. XX wieku w USA, Europie Zachodniej, Polsce. • Za prekursorów ekologii informacji można uznać: – Alvin Toffler „Szok przyszłości” (wyd. ang. 1970); – Juliusz Lech Kulikowski „Informacja i świat, w którym żyjemy” (Warszawa: Wiedza Powszechna 1978) – Neil Postman „Technopol. Tryumf techniki nad kulturą” (wyd. ang. w roku 1992)
Twórcy/pionierzy ekologii informacji – T. Davenport & L. Prusak (USA) Koncepcja ta akcentuje związek między ekologią informacji i zarządzaniem informacją. Thomas H. Davenport i Laurence Prusak (1997) odnoszą pojęcie ekologii informacji do specyficznego zarządzania informacją, które określają jako holistyczne zarządzanie informacją lub skoncentrowane na człowieku zarządzanie informacją. Akcentują, że informacja i wiedza są wytworami typowo ludzkimi i nigdy nie będą dobrze zarządzane, jeśli priorytetu w tych działaniach nie przyzna się człowiekowi. Esencję tego podejścia stanowi przywrócenie człowiekowi należnego mu miejsca w centrum świata informacji, kierując technologię na peryferia (na swego rodzaju banicję). Thomas H. Davenport i Laurence Prusak, Information ecology: Mastering the information and knowledge environment (1997)
Twórcy ekologii informacji - Aleksiej Eryomin (Rosja) • W 1981 r. ukończył Akademię Medyczną w Saint-Petersburgu • Obecnie członek British Ecological Society • Autor ponad 50 publikacji. Najważniejsza z zakresu ekologii informacji to: Information ecology - a viewpoint. „The International Journal of Environmental Studies” (1998)
Najważniejsze koncepcje ekologii informacji • Organizacyjna koncepcja ekologii informacji T. Davenporta i L. Prusaka (1997). • Koncepcja ekologii informacji A. Eryomina (1998). • Pragmatyczna koncepcja ekologii informacji R. Capurro (1989). • Aksjologiczna koncepcja ekologii informacji B.A. Nardi i V.L. O’Day (1999). • Etyczna koncepcja ekologii informacji L. Floridi (2002) • ...
Definicja „ekologii informacji” Ekologia informacji oznacza „Sumę ocen jakości, zarządzania, produktów i wartości informacji, jak również ocenę usług i potrzeb informacyjnych. (...) to dyscyplina wiedzy, której zadaniem jest odkrywanie praw rządzących przepływem informacji w biosystemach, włącznie z człowiekiem, społeczeństwem, ich wpływem na zdrowie psychiczne, fizyczne i społeczne ludzi oraz rozwijanie odpowiednich metodologii mających na celu kształtowanie środowiska informacyjnego. (A.L. Eryomin: Information ecology - a viewpoint. „International Journal of Environmental Studies”. Secions A&B 1998 No3/4).
Elementy ekologii informacji • Strategia informacyjna - odpowiada na pytania: Co chcemy zrobić z informacją?, Do czego jest ona nam potrzebna?; • Polityka informacyjna - dotyczy odpowiedzialności rządu za zarządzanie i wykorzystanie informacji; • Kultura informacyjna - dotyczy sposobów określania zewnętrznej i wewnętrznej wartości informacji; • Pracownicy informacji - profesjonaliści, selekcjonujący, interpretujący, kategoryzujący i integrujący informacje; • Proces informacyjny - opisuje poszczególne, kolejne etapy zarządzania informacją; • Architektura informacji - dotyczy struktury i lokalizacji informacji; jest mapą aktualnego otoczenia informacji, oferuje model otoczenia informacyjnego. • Źródło: Opracowano na podstawie: Oleński, Józef (2002). Elementy ekonomiki informacji. Podstawy ekonomiczne informatyki gospodarczej.
Zadania ekologii informacji Ochrona środowiska informacyjnego człowieka, zagrożonego przede wszystkim przez nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne. Środkami realizacji tego zadania są: • Stałe i ciągłe dbanie o jakość informacji (ze względu na człowieka, gdyż zła jakość informacji negatywnie wpływa na człowieka). Ekologia informacji ma charakter antropocentryczny; • Niedopuszczanie do generowania informacji, które nie spełniają norm jakościowych, stanowią swoista ‘truciznę’ zanieczyszczająca środowisko informacyjne społeczeństwa i gospodarki; • Usuwanie informacji, które trwale i całkowicie utraciły swoja użyteczność a także utylizację informacji, czyli przywracanie użyteczności informacjom, które się do tego nadają; • Zapewnienie wartościowego, bezpiecznego i dobrze zorganizowanego dostępu do wiedzy i informacji (w tym usuwanie barier informacyjnych); • Kształtowanie środowiska informacyjnego człowieka; • Rozwijanie odpowiednich metodologii mających na celu poprawę i usprawnienie funkcjonowania człowieka w tym środowisku, w tym badanie procesów percepcji i recepcji informacji; • Wprowadzanie stanu równowagi i harmonii w antropoinfosferze.
Badania w zakresie ekologii informacji • Badania z tego zakresu są prowadzone od początku lat 70. XX wieku w Europie Zachodniej, USA i Rosji. • Ekologią informacji zajmują się m.in.: a/ klasycy: – Aleksiej L. Eryomin (Rosja) – Rafael Capurro (Niemcy) – Thomas H. Davenport (USA) – Laurence Prusak (USA) – Bonnie Nardi (USA) – Vicki O’Day (USA) – Luciano Floridi (Włochy) b/ inni: – Abddus Sattar Chaudhry – Susan E. Higgins – …
Przedmiot badań ekologii informacji • Identyfikowanie kryteriów jakościowych i ilościowych informacji; • Badanie relacji pomiędzy informacją a zdrowiem człowieka; • Badanie wartości informacji; • Badanie procesów przekazywania i recepcji informacji; • Badanie jakości usług informacyjnych; • Określanie odpowiedzialności za informacje i jej skutki społeczne; • Badanie rozwoju/ewolucji środowiska informacyjnego; • Zarządzanie informacją w pracy, domu, społeczeństwie.
Kierunki badań ekologii informacji (wg A.L. Eryomina (1998) – (1/2) • badanie relacji pomiędzy informacją a zdrowiem człowieka; • badanie potrzeb informacyjnych; • identyfikowanie kryteriów ilościowych i jakościowych informacji; • badanie wartości informacji; • badanie metod przechowywania i dostępu do informacji;
Kierunki badań ekologii informacji (wg A.L. Eryomina (1998) – (2/2) • badanie procesów przekazywania i recepcji informacji; • badanie relewancji; • ocena jakości usług informacyjnych; • określanie odpowiedzialności za informację i jej skutki społeczne; • zarządzanie informacją w miejscu pracy, organizacjach, społeczeństwie.
Holistyczność ekologii informacji Charakterystyczne cechy ekologii informacji: 1. Integruje różne rodzaje informacji: elektroniczną, nieelektroniczną, ustrukturyzowaną i nieustrukturyzowaną, tekst, audio, video… Stąd ekologia: mediów, języka, polityki, Internetu … 2. Umożliwia śledzenie ewolucji środowiska informacyjnego; 3. Posługuje się przede wszystkim obserwacją i opisem; 4. Zawsze w centrum stawia człowieka i jego zachowania spowodowane wpływem nań informacji. Wymienione aspekty są analogiczne do aspektów ekologii środowiska przyrodniczego.
Informacja ekologiczna, to znaczy jaka? - Przyjazna dla człowieka; - Nie szkodząca środowisku informacyjnemu człowieka; - …
Ekologia informacji wyzwaniem dla człowieka XXI wieku Ekologia informacji usilnie dąży do zapewnienia zrównoważonego rozwoju człowieka w społeczeństwie informacji i wiedzy. Idea zrównoważonego rozwoju społeczeństwa informacji i wiedzy to próba udzielenia odpowiedzi na zespół zagrożeń wynikających z niekontrolowanego generowania informacji i wiedzy i ich negatywnego wpływu na człowieka. Zrównoważony rozwój to taki rozwój, który nie zakłóca naturalnych eko(info)systemów tworzących antropoinfosferę, w której funkcjonuje człowiek.
Działania na rzecz ekologii informacji powinny polegać na: - Zwiększaniu świadomości informacyjnej człowieka jako podmiotu w procesach informacyjnych; - Rozwijaniu kompetencji informacyjnych umożliwiających racjonalne zarządzanie informacją, panowanie nad nadmiarowością informacji, uniezależnianie się od niepożądanych wpływów informacji, zwłaszcza od manipulacji ludzkimi postawami i zachowaniami; - Wychowaniu/edukacji do odpowiedzialności za tworzenie/generowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie i wykorzystywanie informacji; - Równoważeniu rozwoju człowieka w świecie techniki, technologii i informacji; - Umiejętnym wykorzystywaniu informacji do budowania indywidualnej i zbiorowej wiedzy dla indywidualnego i wspólnego dobra ludzkości.
Perspektywy dalszych prac badawczych To m.in.: - Badania naukoznawcze. - Badania bibliometryczne rozwoju tej dyscypliny. - Integracja informacji i wiedzy (podejście holistyczne). - Synteza (opracowanie kompleksowe po serii analiz szczegółowych przypadków). - Potrzeba opracowania monograficznego. - Od ekologii informacji, poprzez ekologie informacji do ekologii wiedzy? Kierunek ekologia wiedzy? [por. George Pór 2000]. - W dalszych badaniach może być kluczowe poznanie mechanizmów działania ludzkiego mózgu (wyniki badań neuronauk).
Badania pilotażowe ekologii informacji • Metodyka badań. • Przedmiot badań. • Przebieg badań. • Wyniki badań • Wnioski z badań.
Wyniki badań Czasopisma, w których znaleziono przynajmniej dwa artykuły na temat ekologii informacji [Tymoszuk 2012]
Wyniki badań Przyrost piśmiennictwa dotyczącego ekologii informacji [Tymoszuk 2012]
Wyniki badań • Wśród autorów piszących więcej na temat ekologii informacji znaleźli się: • Guallar, Javier (2 artykuły), • Nardi, Bonnie A (2 artykuły), • O'Day, Vicky (2 artykuły), • Solés, Daniel Gil (2 artykuły), • Williamson, Kirsty (2 artykuły). W Journal o f Documentation oraz Journal of the American Society for Information Science and Technology (JASIST) o ekologii informacji pisano częściej niż w innych czasopismach.
Wyniki badań • Obecność problematyki ekologii informacji na konferencjach naukowych w Polsce i za granicą: - Bratysława (ISKO) - Zakopane - Kraków - Bydgoszcz - Słupsk 2012 - Bratysława 2012 - …
Wyniki badań • Najważniejsze opracowania klasyków ekologii informacji prezentujące myśl ekologiczną: - T.H. Davenport i L. Prusak: /-/ - A. L. Eryomin: /-/ - R. Capurro: Towards an Information Ecology (1990). - B. Nardi i V. O’Day: Information Ecologies Using Technology with Heart. The MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England 1999.
Wyniki badań • Obszar badań ekologii informacji to: - Potrzeby informacyjne użytkowników; - Zachowania informacyjne użytkowników informacji; - Bariery informacyjne w dostępie do informacji; - …. Stąd ekologie poszczególnych obszarów.
Wyniki badań • Charakterystyczne cechy badań „ekologicznych” w ramach nauki o informacji: - Brak profesjonalistów; - Działalność badawcza „przy okazji”, „ad hoc”; - Jedno z pól badawczych nauki o informacji.
Ekologia informacji w nauce o informacji Refleksja teoretyczna nad ekologią informacji pojawiła się w nauce o informacji na bazie praktycznej działalności w ramach informacji naukowej, głównie radzenia sobie z problemami nadmiaru informacji. W szczególności dotyczy ona: 1. Ochrony dziedzictwa kulturowego; 2. Identyfikacji i ochrony więzi informacyjnych w środowisku twórców i użytkowników informacji; 3. Równoważenia aspektów społecznych i technologicznych w postrzeganiu przestrzeni informacyjnej (social informatics versus social strategies to support cultural values for a digital age).
Zakres problematyki Ekologia informacji dotyczy obszaru, który stanowi przestrzeń informacyjna rzeczywista i wirtualna. Nurty: 1. Ochrona środowiskowego dziedzictwa informacyjnego i cyfrowego (czyli ochrona samej informacji); 2. Dbałość i troska o odpowiednią prezentację informacji (i instytucji związanych z informacją) w środowisku elektronicznym. 3. Ochrona człowieka przed nadmiernym i negatywnym wpływem „toksycznych” informacji. [Babik 2006, dok. elektr.].
Podejście/perspektywa ekologiczna w nauce o informacji 1. Podejście to dotyczy relacji człowieka z jego środowiskiem informacyjnym; 2. Ekologia informacji akcentuje wpływ na człowieka środowiskowych czynników informacyjnych i odwrotnie, a więc dotyczy relacji między człowiekiem a jego środowiskiem informacyjnym; 3. Ekologiczne spojrzenie w nauce o informacji oznacza poszukiwanie w środowisku informacyjnym człowieka tych elementów i związków pomiędzy nimi, które dotyczą oddziaływania informacji na człowieka oraz odwrotnie, a zwłaszcza ochrona człowieka przez niekorzystnym oddziaływaniem informacji oraz ochrona samej informacji przed niszczycielskim działaniem człowieka [Babik 2012b].
Początki ekologii informacji w Polsce • Ekologia informacji • TELEINFO 07/97 - Wolna Trybuna • Możliwość ogarnięcia wielokrotnie większej ilości informacji spowodowała, że ludzie przestają ją szanować. Ponieważ jest tania, więc mamy skłonność do rozrzutności. Tymczasem informacja jest bezlitosna. Zapełnia każdą lukę, w którą się może wcisnąć, wykorzystuje każdy moment nieuwagi, żeby wtargnąć i zająć miejsce tam, gdzie tylko zdoła znaleźć choć trochę wolnej przestrzeni. [...] • (Dr Piotr Chrząstowski)
W Polsce na temat ekologii informacji pisali m. in.: Badacze, którzy nie używają terminu „ekologia informacji”: •Juliusz Lech Kulikowski •Ryszard Tadeusiewicz •Stanisław Juszczyk •Maria Ledzińska •… Badacze, którzy posługują się terminem „ekologia informacji”: •Piotr Chrząstowski •Wiesław Babik •Daniel Kotyras •Anna Sitarska •Józef Oleński •Ewa Głowacka •Katarzyna Materska •Beata Taraszkiewicz
Refleksja ekologiczna w nauce o informacji / Wiesław Babik
Podsumowanie • Ekologia informacji to teoria nadbudowana nad działalnością praktyczną w dziedzinie informacji. Działalność, o której tu mowa, to w interesie człowieka szeroko rozumiana ochrona informacji, m.in. przed różnego rodzaju zanieczyszczeniami, a więc dbałość o czystość informacji. • Ekologia informacji dostarcza nowej perspektywy badania problemów związanych z informacją. • Aby tak się stało niezbędna jest wiedza o cechach i rodzajach informacji, o procesie informacyjnym a także o potencjalnych zagrożeniach właściwego odbioru informacji a więc odpowiednia edukacja informacyjna zmierzająca do uświadomienia konieczności selekcji informacji na każdym z etapów jej obiegu. • Ekologia informacji ma charakter interdyscyplinarny, a więc wymaga interdyscyplinarnych badań naukowych oraz wieloaspektowego podejścia. • Nie ma jednej ekologii informacji. Są ekologie informacji, oparte na różnych koncepcjach i dotyczące różnych przedmiotów/instytucji/rzeczywistości/środowisk. • Niezbędne jest zintegrowane podejście do tej problematyki. • Jej zadaniem jest zrównoważony rozwój środowiska informacyjnego człowieka (antropoinfosfery), to jest to próba wprowadzenia naturalnej równowagi pomiędzy nadmiarem a deficytem (brakiem) informacji. • Działania ekologiczne mają na celu zapobieganie anomaliom informacyjnym dzięki czemu stają się katalizatorem rozwoju człowieka. • Ekologia informacji to cywilizacyjne wyzwanie dla społeczeństwa informacji i wiedzy XXI wieku.
Wybrana literatura przedmiotu (1) • Babik W. (2006): O niektórych chorobach powodowanych przez informacje. [W:] Komputer w edukacji. 16. Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe. Kraków 29-30 września 2006. Red. Nauk. J. Morbitzer. Kraków: Pracownia Technologii Nauczania AP 2006, s. 15-20. • Babik W. (2001): Ekologia informacji. „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2001 Nr 2(78) s. 64-70. • Babik W. (2012a): Ekologia informacji katalizatorem równoważenia rozwoju społeczeństwa informacji i wiedzy. „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2012 nr 2 s. 48-65. • Babik W. (2012b): Kultura informacyjna – spojrzenie z punktu widzenia ekologii informacji. „Bibliotheca Nostra” 2012 Nr 2(28), s. 31-40. • Babik W. (2002): Ekologia informacji – wyzwanie XXI wieku. „Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej” 2002 Nr 1(37) s. 20-25. • Chrząstowski P. (1997): Ekologia informacji. „Teleinfo On-Line. Przegląd Rynku Informatyki i Telekomunikacji” [dok. Elektr.] http://www.teleinfo.com.pl/ti/1997/07/f05.html [Odczyt: 22.09.2008]. • Czarnocka M., Mazurek M. (2012): Metafory w nauce. „Zagadnienia Naukoznawstwa” 2012 Z. 1(191), s. 5-26.
Wybrana literatura przedmiotu (2) • Davenport T., Prusak L. (1997): Information ecology. Mastering Informational Knowledge Environment. New York, Oxford: Oxford University Press US, 272 s. • Eryomin A.L. (1998): Information ecology – a viewpoint. “International Journal of Environmental Studies”: Sections A&B No ¾ p. 241-253. • Kotyras D. (2003): Ekologia informacji. Magazyn Internet nr 9 s. 41-43. • Kulikowski J.L. (1978): Człowiek i infosfera. „Problemy” nr 3 (384) s. 2-6. • Ledzińska M. (2001): Człowiek współczesny wobec nadprodukcji informacji, czyli o informacyjnym stresie. [W:] Różnice indywidualne: wybrane badania inspirowane Regulacyjną Teorią Temperamentu Profesora Jana Strelau, Red. W. Ciarkowska, A. Matczak. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Interdyscyplinarne Centrum Genetyki Zachowania, s. 135-154. • Ledzińska M. (2002): Stres informacyjny – sposoby radzenia sobie i przeciwdziałania. [W:] Konteksty stresu psychologicznego. Red. I. Heszen-Niejodek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 27-40. • Tadeusiewicz R.: W dymie i we mgle. http://www.solidarnosc.org.pl/~ksn/Docs/rystad.pdf
... Bardzo dziękuję za uwagę! Kontakt: w.babik@uj.edu.pl http://adamtomaszkiewicz.pl/ekologia/index.php?id=o_ekologii http://bibliopedia.umcs.lublin.pl/index.php/Ekologia_informacji
• The Polish Society for Information Science, together with the Polish Chapter of the ISKO invites to Zakopane, Poland (24-27 September 2013) for the International Conference – XII Forum on Scientific and Technical Information. • This year the conference will focus on „Society – Information – Innovation. Challenges of the Digital Age” • At the forum will be organized Polish-German ISKO session dedicated knowledge organization.
Knowledge Organization in the 21st Century: History, Present, Future •The facets for paper presentations include (but are not limited to): •Epistemology of Knowledge Organization. •Categories and Conceptual Structures for the Digital Environment. •Information and Knowledge in the Modern Society. •Classification Schemes, Taxonomies, and Categorization Schemes. •Facet Analysis as Theoretical Basis of Knowledge Representation, Organization and Management. •Thesauri, Semantic Networks and Ontologies. •Data Modeling for Semantic Web. •Indexing and Searching in Multilingual Environments. •Organization of Unstructured Information. •Challenge of Multimedia for Knowledge Organization. •Web Indexing, Social Tagging. •User Needs in a Changing World (Antropoinfosphere). •Linguistic Aspects and Other Issues in Automatic Categorization and Indexing. •Information and Knowledge Ecologies. •History of Knowledge Organization and ISKO. •Knowledge Organization in the Future. 13th International ISKO Conference will be held in Cracow (Poland), 19-22 May 2014.
Contact: National Coordinator ISKO Chapter in Poland Prof. dr hab. Wiesław Babik E-mail: w.babik@uj.edu.pl Http://skryba.inib.uj.edu.pl/isko/
Refleksja ekologiczna w nauce o informacji / Wiesław Babik

More Related Content

Refleksja ekologiczna w nauce o informacji / Wiesław Babik

  • 1. Wiesław BABIK Uniwersytet Jagielloński w.babik@uj.edu.pl Refleksja ekologiczna w nauce o informacji II Międzynarodowa Konferencja Naukowa Zakładu Systemów Informacyjnych Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych UW „Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian”, Warszawa 15-16 kwietnia 2013 r.
  • 2. Zamierzenia... Celem wystąpienia jest przedstawienie ekologii informacji jako pola badawczego nauki o informacji, związanego z rozwiązywaniem współczesnych problemów informacyjnych w społeczeństwie informacji i wiedzy.
  • 3. Plan • Charakterystyka ekologii informacji jako kierunku /dziedziny/pola badawczego – podejście akademickie. • Geneza ekologii informacji (prekursorzy i ojcowie ekologii informacji). • Związki ekologii informacji z innymi dyscyplinami naukowymi. • Najważniejsze kierunki rozwoju ekologii informacji. • Próby implementacji ekologii informacji w nauce o informacji. • Wyniki badań pilotażowych nad polem badawczym ekologii informacji. • Próba zdefiniowania podejścia ekologicznego w nauce o informacji. • Ekologia informacji za granicą i w Polsce.
  • 4. Od znaczenia etymologicznego do metafory - Ekologia (od gr. oikos = dom + logos = nauka) – nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody, badająca oddziaływania między organizmami, a ich środowiskiem. - Ekologia umysłu; ekologia humanistyczna; ekologia zasobów naturalnych; ekologia porównawcza; ekologia języka; ekologia człowieka; ekologia polityczna itp.; - W metaforach tkwi ogromna siła pobudzania zachowań i budowania nowych wizji, także naukowych [Czarnocka, Mazurek 2012].
  • 5. Ekologia informacji to metafora Ekologia informacji to metafora traktująca przestrzeń informacyjną jako ekosystem/infosystem [np. Nardi, Bonie 1999]. W kontekście rozwoju społeczeństwa informacji i wiedzy termin ten wyraża związek między ideami ekologii (środowiska przyrodniczego) a dynamiką rozwoju i cechami cyfrowej przestrzeni informacji. W opisie i analizie systemów informacyjnych ekologia informacji posługuje się m.in. językiem ekologii środowiska przyrodniczego (przyrody).
  • 6. • Genezy ekologii informacji można doszukiwać się już w starożytnym bibliotekarstwie, które ze swej istoty pomagało i pomaga w opanowaniu informacji przez człowieka. • Ekologia informacji jako taka jest kojarzona z ideami i pracami Eryomina, Davenporta i Prusaka, którzy o ekologii informacji pisali od lat 70. XX wieku w USA i ówczesnym ZSSR. Ekologia informacji dopatruje się (umieszcza) przyczyny kryzysu ekologicznego w środowisku informacyjnym, w niezrównoważonym rozwoju tego środowiska, polegającym na zachwianiu właściwych proporcji (równowagi) pomiędzy czynnikami wywołującymi i sterującymi ten rozwój. • Ekologia informacji, to koncepcja badawcza, zaproponowana przez w/w twórców ekologii informacji, postulująca badanie procesów informacyjnych (gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie informacji) w sposób analogiczny do badań procesów ekologicznych prowadzonych przez biologów. W tej koncepcji są istotne także badania czynników wpływających na stan środowiska informacyjnego człowieka (antropoinfosferę). Geneza ekologii informacji
  • 7. • Nadmiar informacji, przejawiający się m.in. w przeciążeniu informacyjnym, jest jedną z przyczyn tzw. ekologicznego kryzysu informacyjnego (tzw. kryzysu ekologicznego środowiska informacyjnego), polegającego na niezrównoważonym rozwoju różnych sfer człowieka: intelektualnej, wolitywnej, afektywnej i in. • Panowanie nad informacją i środowiskiem informacyjnym (jego stanem) jest postrzegane jako zjawisko naturalne, w przeciwieństwie do dominacji informacji nad człowiekiem, co następuje w okresie kryzysu ekologicznego. Ekologia informacji proponuje wizję funkcjonowania człowieka i społeczeństwa w harmonii z jego/ich naturalnym środowiskiem informacyjnym, to jest takim, które jest dostosowane (dostrojone) do ich naturalnych (zrównoważonych) ekosystemów.
  • 8. • Taka eko-społeczność informacyjna zagoiłaby rozdarcie między sztuczną i nienaturalną produkcją/wytwarzaniem w środowisku człowieka informacji, w tym szaleńczym wytwarzaniem jak największych ilości śmieci informacyjnych, powodujących zanieczyszczenie tego środowiska i choroby informacyjne a naturalnym stanem antropoinfosfery. • Ekologia informacji powinna konstruować modele wyjaśniające „naturalny przekaz informacji”.
  • 9. Pojęcie ekologii informacji Na pojęcie ekologii informacji składa się wiele oddziałujących na siebie i wzajemnie zależnych podsystemów społecznych, kulturowych i politycznych oraz technologicznych, które wpływają na procesy tworzenia, przepływ i wykorzystywanie informacji.
  • 10. Ekologia informacji jest – obok architektury informacji – jedną z najnowszych specjalności nauk informacyjnych (nauki o informacji). To nowe pole badawcze nauki o informacji. „Zaczęła się rozwijać pod naporem i przeciw dominacji technologicznych aspektów projektowania i eksploatacji systemów informacyjnych w rozległych sieciach komputerowych na przełomie XX i XXI wieku” (A. Sitarska).
  • 11. Ekologia informacji: co to jest? Ekologia informacji to dyscyplina wiedzy (specjalność nauk o informacji), której zadaniem jest odkrywanie praw rządzących przepływem informacji w biosystemach, włącznie z człowiekiem, społeczeństwem, ich wpływem na zdrowie psychiczne, fizyczne i społeczne ludzi oraz rozwijanie odpowiednich metodologii mających na celu kształtowanie środowiska informacyjnego” [Eryomin, 1998]
  • 12. Konteksty ekologii informacji  psychologiczny;  społeczny;  prawny;  techniczny;  medyczny;  informatologiczny;  biznesowy;  interdyscyplinarny;  ...
  • 13. Prekursorzy ekologii informacji? • Badania z tego zakresu są prowadzone od początku lat 50. XX wieku w USA, Europie Zachodniej, Polsce. • Za prekursorów ekologii informacji można uznać: – Alvin Toffler „Szok przyszłości” (wyd. ang. 1970); – Juliusz Lech Kulikowski „Informacja i świat, w którym żyjemy” (Warszawa: Wiedza Powszechna 1978) – Neil Postman „Technopol. Tryumf techniki nad kulturą” (wyd. ang. w roku 1992)
  • 14. Twórcy/pionierzy ekologii informacji – T. Davenport & L. Prusak (USA) Koncepcja ta akcentuje związek między ekologią informacji i zarządzaniem informacją. Thomas H. Davenport i Laurence Prusak (1997) odnoszą pojęcie ekologii informacji do specyficznego zarządzania informacją, które określają jako holistyczne zarządzanie informacją lub skoncentrowane na człowieku zarządzanie informacją. Akcentują, że informacja i wiedza są wytworami typowo ludzkimi i nigdy nie będą dobrze zarządzane, jeśli priorytetu w tych działaniach nie przyzna się człowiekowi. Esencję tego podejścia stanowi przywrócenie człowiekowi należnego mu miejsca w centrum świata informacji, kierując technologię na peryferia (na swego rodzaju banicję). Thomas H. Davenport i Laurence Prusak, Information ecology: Mastering the information and knowledge environment (1997)
  • 15. Twórcy ekologii informacji - Aleksiej Eryomin (Rosja) • W 1981 r. ukończył Akademię Medyczną w Saint-Petersburgu • Obecnie członek British Ecological Society • Autor ponad 50 publikacji. Najważniejsza z zakresu ekologii informacji to: Information ecology - a viewpoint. „The International Journal of Environmental Studies” (1998)
  • 16. Najważniejsze koncepcje ekologii informacji • Organizacyjna koncepcja ekologii informacji T. Davenporta i L. Prusaka (1997). • Koncepcja ekologii informacji A. Eryomina (1998). • Pragmatyczna koncepcja ekologii informacji R. Capurro (1989). • Aksjologiczna koncepcja ekologii informacji B.A. Nardi i V.L. O’Day (1999). • Etyczna koncepcja ekologii informacji L. Floridi (2002) • ...
  • 17. Definicja „ekologii informacji” Ekologia informacji oznacza „Sumę ocen jakości, zarządzania, produktów i wartości informacji, jak również ocenę usług i potrzeb informacyjnych. (...) to dyscyplina wiedzy, której zadaniem jest odkrywanie praw rządzących przepływem informacji w biosystemach, włącznie z człowiekiem, społeczeństwem, ich wpływem na zdrowie psychiczne, fizyczne i społeczne ludzi oraz rozwijanie odpowiednich metodologii mających na celu kształtowanie środowiska informacyjnego. (A.L. Eryomin: Information ecology - a viewpoint. „International Journal of Environmental Studies”. Secions A&B 1998 No3/4).
  • 18. Elementy ekologii informacji • Strategia informacyjna - odpowiada na pytania: Co chcemy zrobić z informacją?, Do czego jest ona nam potrzebna?; • Polityka informacyjna - dotyczy odpowiedzialności rządu za zarządzanie i wykorzystanie informacji; • Kultura informacyjna - dotyczy sposobów określania zewnętrznej i wewnętrznej wartości informacji; • Pracownicy informacji - profesjonaliści, selekcjonujący, interpretujący, kategoryzujący i integrujący informacje; • Proces informacyjny - opisuje poszczególne, kolejne etapy zarządzania informacją; • Architektura informacji - dotyczy struktury i lokalizacji informacji; jest mapą aktualnego otoczenia informacji, oferuje model otoczenia informacyjnego. • Źródło: Opracowano na podstawie: Oleński, Józef (2002). Elementy ekonomiki informacji. Podstawy ekonomiczne informatyki gospodarczej.
  • 19. Zadania ekologii informacji Ochrona środowiska informacyjnego człowieka, zagrożonego przede wszystkim przez nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne. Środkami realizacji tego zadania są: • Stałe i ciągłe dbanie o jakość informacji (ze względu na człowieka, gdyż zła jakość informacji negatywnie wpływa na człowieka). Ekologia informacji ma charakter antropocentryczny; • Niedopuszczanie do generowania informacji, które nie spełniają norm jakościowych, stanowią swoista ‘truciznę’ zanieczyszczająca środowisko informacyjne społeczeństwa i gospodarki; • Usuwanie informacji, które trwale i całkowicie utraciły swoja użyteczność a także utylizację informacji, czyli przywracanie użyteczności informacjom, które się do tego nadają; • Zapewnienie wartościowego, bezpiecznego i dobrze zorganizowanego dostępu do wiedzy i informacji (w tym usuwanie barier informacyjnych); • Kształtowanie środowiska informacyjnego człowieka; • Rozwijanie odpowiednich metodologii mających na celu poprawę i usprawnienie funkcjonowania człowieka w tym środowisku, w tym badanie procesów percepcji i recepcji informacji; • Wprowadzanie stanu równowagi i harmonii w antropoinfosferze.
  • 20. Badania w zakresie ekologii informacji • Badania z tego zakresu są prowadzone od początku lat 70. XX wieku w Europie Zachodniej, USA i Rosji. • Ekologią informacji zajmują się m.in.: a/ klasycy: – Aleksiej L. Eryomin (Rosja) – Rafael Capurro (Niemcy) – Thomas H. Davenport (USA) – Laurence Prusak (USA) – Bonnie Nardi (USA) – Vicki O’Day (USA) – Luciano Floridi (Włochy) b/ inni: – Abddus Sattar Chaudhry – Susan E. Higgins – …
  • 21. Przedmiot badań ekologii informacji • Identyfikowanie kryteriów jakościowych i ilościowych informacji; • Badanie relacji pomiędzy informacją a zdrowiem człowieka; • Badanie wartości informacji; • Badanie procesów przekazywania i recepcji informacji; • Badanie jakości usług informacyjnych; • Określanie odpowiedzialności za informacje i jej skutki społeczne; • Badanie rozwoju/ewolucji środowiska informacyjnego; • Zarządzanie informacją w pracy, domu, społeczeństwie.
  • 22. Kierunki badań ekologii informacji (wg A.L. Eryomina (1998) – (1/2) • badanie relacji pomiędzy informacją a zdrowiem człowieka; • badanie potrzeb informacyjnych; • identyfikowanie kryteriów ilościowych i jakościowych informacji; • badanie wartości informacji; • badanie metod przechowywania i dostępu do informacji;
  • 23. Kierunki badań ekologii informacji (wg A.L. Eryomina (1998) – (2/2) • badanie procesów przekazywania i recepcji informacji; • badanie relewancji; • ocena jakości usług informacyjnych; • określanie odpowiedzialności za informację i jej skutki społeczne; • zarządzanie informacją w miejscu pracy, organizacjach, społeczeństwie.
  • 24. Holistyczność ekologii informacji Charakterystyczne cechy ekologii informacji: 1. Integruje różne rodzaje informacji: elektroniczną, nieelektroniczną, ustrukturyzowaną i nieustrukturyzowaną, tekst, audio, video… Stąd ekologia: mediów, języka, polityki, Internetu … 2. Umożliwia śledzenie ewolucji środowiska informacyjnego; 3. Posługuje się przede wszystkim obserwacją i opisem; 4. Zawsze w centrum stawia człowieka i jego zachowania spowodowane wpływem nań informacji. Wymienione aspekty są analogiczne do aspektów ekologii środowiska przyrodniczego.
  • 25. Informacja ekologiczna, to znaczy jaka? - Przyjazna dla człowieka; - Nie szkodząca środowisku informacyjnemu człowieka; - …
  • 26. Ekologia informacji wyzwaniem dla człowieka XXI wieku Ekologia informacji usilnie dąży do zapewnienia zrównoważonego rozwoju człowieka w społeczeństwie informacji i wiedzy. Idea zrównoważonego rozwoju społeczeństwa informacji i wiedzy to próba udzielenia odpowiedzi na zespół zagrożeń wynikających z niekontrolowanego generowania informacji i wiedzy i ich negatywnego wpływu na człowieka. Zrównoważony rozwój to taki rozwój, który nie zakłóca naturalnych eko(info)systemów tworzących antropoinfosferę, w której funkcjonuje człowiek.
  • 27. Działania na rzecz ekologii informacji powinny polegać na: - Zwiększaniu świadomości informacyjnej człowieka jako podmiotu w procesach informacyjnych; - Rozwijaniu kompetencji informacyjnych umożliwiających racjonalne zarządzanie informacją, panowanie nad nadmiarowością informacji, uniezależnianie się od niepożądanych wpływów informacji, zwłaszcza od manipulacji ludzkimi postawami i zachowaniami; - Wychowaniu/edukacji do odpowiedzialności za tworzenie/generowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie i wykorzystywanie informacji; - Równoważeniu rozwoju człowieka w świecie techniki, technologii i informacji; - Umiejętnym wykorzystywaniu informacji do budowania indywidualnej i zbiorowej wiedzy dla indywidualnego i wspólnego dobra ludzkości.
  • 28. Perspektywy dalszych prac badawczych To m.in.: - Badania naukoznawcze. - Badania bibliometryczne rozwoju tej dyscypliny. - Integracja informacji i wiedzy (podejście holistyczne). - Synteza (opracowanie kompleksowe po serii analiz szczegółowych przypadków). - Potrzeba opracowania monograficznego. - Od ekologii informacji, poprzez ekologie informacji do ekologii wiedzy? Kierunek ekologia wiedzy? [por. George Pór 2000]. - W dalszych badaniach może być kluczowe poznanie mechanizmów działania ludzkiego mózgu (wyniki badań neuronauk).
  • 29. Badania pilotażowe ekologii informacji • Metodyka badań. • Przedmiot badań. • Przebieg badań. • Wyniki badań • Wnioski z badań.
  • 30. Wyniki badań Czasopisma, w których znaleziono przynajmniej dwa artykuły na temat ekologii informacji [Tymoszuk 2012]
  • 31. Wyniki badań Przyrost piśmiennictwa dotyczącego ekologii informacji [Tymoszuk 2012]
  • 32. Wyniki badań • Wśród autorów piszących więcej na temat ekologii informacji znaleźli się: • Guallar, Javier (2 artykuły), • Nardi, Bonnie A (2 artykuły), • O'Day, Vicky (2 artykuły), • Solés, Daniel Gil (2 artykuły), • Williamson, Kirsty (2 artykuły). W Journal o f Documentation oraz Journal of the American Society for Information Science and Technology (JASIST) o ekologii informacji pisano częściej niż w innych czasopismach.
  • 33. Wyniki badań • Obecność problematyki ekologii informacji na konferencjach naukowych w Polsce i za granicą: - Bratysława (ISKO) - Zakopane - Kraków - Bydgoszcz - Słupsk 2012 - Bratysława 2012 - …
  • 34. Wyniki badań • Najważniejsze opracowania klasyków ekologii informacji prezentujące myśl ekologiczną: - T.H. Davenport i L. Prusak: /-/ - A. L. Eryomin: /-/ - R. Capurro: Towards an Information Ecology (1990). - B. Nardi i V. O’Day: Information Ecologies Using Technology with Heart. The MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England 1999.
  • 35. Wyniki badań • Obszar badań ekologii informacji to: - Potrzeby informacyjne użytkowników; - Zachowania informacyjne użytkowników informacji; - Bariery informacyjne w dostępie do informacji; - …. Stąd ekologie poszczególnych obszarów.
  • 36. Wyniki badań • Charakterystyczne cechy badań „ekologicznych” w ramach nauki o informacji: - Brak profesjonalistów; - Działalność badawcza „przy okazji”, „ad hoc”; - Jedno z pól badawczych nauki o informacji.
  • 37. Ekologia informacji w nauce o informacji Refleksja teoretyczna nad ekologią informacji pojawiła się w nauce o informacji na bazie praktycznej działalności w ramach informacji naukowej, głównie radzenia sobie z problemami nadmiaru informacji. W szczególności dotyczy ona: 1. Ochrony dziedzictwa kulturowego; 2. Identyfikacji i ochrony więzi informacyjnych w środowisku twórców i użytkowników informacji; 3. Równoważenia aspektów społecznych i technologicznych w postrzeganiu przestrzeni informacyjnej (social informatics versus social strategies to support cultural values for a digital age).
  • 38. Zakres problematyki Ekologia informacji dotyczy obszaru, który stanowi przestrzeń informacyjna rzeczywista i wirtualna. Nurty: 1. Ochrona środowiskowego dziedzictwa informacyjnego i cyfrowego (czyli ochrona samej informacji); 2. Dbałość i troska o odpowiednią prezentację informacji (i instytucji związanych z informacją) w środowisku elektronicznym. 3. Ochrona człowieka przed nadmiernym i negatywnym wpływem „toksycznych” informacji. [Babik 2006, dok. elektr.].
  • 39. Podejście/perspektywa ekologiczna w nauce o informacji 1. Podejście to dotyczy relacji człowieka z jego środowiskiem informacyjnym; 2. Ekologia informacji akcentuje wpływ na człowieka środowiskowych czynników informacyjnych i odwrotnie, a więc dotyczy relacji między człowiekiem a jego środowiskiem informacyjnym; 3. Ekologiczne spojrzenie w nauce o informacji oznacza poszukiwanie w środowisku informacyjnym człowieka tych elementów i związków pomiędzy nimi, które dotyczą oddziaływania informacji na człowieka oraz odwrotnie, a zwłaszcza ochrona człowieka przez niekorzystnym oddziaływaniem informacji oraz ochrona samej informacji przed niszczycielskim działaniem człowieka [Babik 2012b].
  • 40. Początki ekologii informacji w Polsce • Ekologia informacji • TELEINFO 07/97 - Wolna Trybuna • Możliwość ogarnięcia wielokrotnie większej ilości informacji spowodowała, że ludzie przestają ją szanować. Ponieważ jest tania, więc mamy skłonność do rozrzutności. Tymczasem informacja jest bezlitosna. Zapełnia każdą lukę, w którą się może wcisnąć, wykorzystuje każdy moment nieuwagi, żeby wtargnąć i zająć miejsce tam, gdzie tylko zdoła znaleźć choć trochę wolnej przestrzeni. [...] • (Dr Piotr Chrząstowski)
  • 41. W Polsce na temat ekologii informacji pisali m. in.: Badacze, którzy nie używają terminu „ekologia informacji”: •Juliusz Lech Kulikowski •Ryszard Tadeusiewicz •Stanisław Juszczyk •Maria Ledzińska •… Badacze, którzy posługują się terminem „ekologia informacji”: •Piotr Chrząstowski •Wiesław Babik •Daniel Kotyras •Anna Sitarska •Józef Oleński •Ewa Głowacka •Katarzyna Materska •Beata Taraszkiewicz
  • 43. Podsumowanie • Ekologia informacji to teoria nadbudowana nad działalnością praktyczną w dziedzinie informacji. Działalność, o której tu mowa, to w interesie człowieka szeroko rozumiana ochrona informacji, m.in. przed różnego rodzaju zanieczyszczeniami, a więc dbałość o czystość informacji. • Ekologia informacji dostarcza nowej perspektywy badania problemów związanych z informacją. • Aby tak się stało niezbędna jest wiedza o cechach i rodzajach informacji, o procesie informacyjnym a także o potencjalnych zagrożeniach właściwego odbioru informacji a więc odpowiednia edukacja informacyjna zmierzająca do uświadomienia konieczności selekcji informacji na każdym z etapów jej obiegu. • Ekologia informacji ma charakter interdyscyplinarny, a więc wymaga interdyscyplinarnych badań naukowych oraz wieloaspektowego podejścia. • Nie ma jednej ekologii informacji. Są ekologie informacji, oparte na różnych koncepcjach i dotyczące różnych przedmiotów/instytucji/rzeczywistości/środowisk. • Niezbędne jest zintegrowane podejście do tej problematyki. • Jej zadaniem jest zrównoważony rozwój środowiska informacyjnego człowieka (antropoinfosfery), to jest to próba wprowadzenia naturalnej równowagi pomiędzy nadmiarem a deficytem (brakiem) informacji. • Działania ekologiczne mają na celu zapobieganie anomaliom informacyjnym dzięki czemu stają się katalizatorem rozwoju człowieka. • Ekologia informacji to cywilizacyjne wyzwanie dla społeczeństwa informacji i wiedzy XXI wieku.
  • 44. Wybrana literatura przedmiotu (1) • Babik W. (2006): O niektórych chorobach powodowanych przez informacje. [W:] Komputer w edukacji. 16. Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe. Kraków 29-30 września 2006. Red. Nauk. J. Morbitzer. Kraków: Pracownia Technologii Nauczania AP 2006, s. 15-20. • Babik W. (2001): Ekologia informacji. „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2001 Nr 2(78) s. 64-70. • Babik W. (2012a): Ekologia informacji katalizatorem równoważenia rozwoju społeczeństwa informacji i wiedzy. „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2012 nr 2 s. 48-65. • Babik W. (2012b): Kultura informacyjna – spojrzenie z punktu widzenia ekologii informacji. „Bibliotheca Nostra” 2012 Nr 2(28), s. 31-40. • Babik W. (2002): Ekologia informacji – wyzwanie XXI wieku. „Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej” 2002 Nr 1(37) s. 20-25. • Chrząstowski P. (1997): Ekologia informacji. „Teleinfo On-Line. Przegląd Rynku Informatyki i Telekomunikacji” [dok. Elektr.] http://www.teleinfo.com.pl/ti/1997/07/f05.html [Odczyt: 22.09.2008]. • Czarnocka M., Mazurek M. (2012): Metafory w nauce. „Zagadnienia Naukoznawstwa” 2012 Z. 1(191), s. 5-26.
  • 45. Wybrana literatura przedmiotu (2) • Davenport T., Prusak L. (1997): Information ecology. Mastering Informational Knowledge Environment. New York, Oxford: Oxford University Press US, 272 s. • Eryomin A.L. (1998): Information ecology – a viewpoint. “International Journal of Environmental Studies”: Sections A&B No ¾ p. 241-253. • Kotyras D. (2003): Ekologia informacji. Magazyn Internet nr 9 s. 41-43. • Kulikowski J.L. (1978): Człowiek i infosfera. „Problemy” nr 3 (384) s. 2-6. • Ledzińska M. (2001): Człowiek współczesny wobec nadprodukcji informacji, czyli o informacyjnym stresie. [W:] Różnice indywidualne: wybrane badania inspirowane Regulacyjną Teorią Temperamentu Profesora Jana Strelau, Red. W. Ciarkowska, A. Matczak. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Interdyscyplinarne Centrum Genetyki Zachowania, s. 135-154. • Ledzińska M. (2002): Stres informacyjny – sposoby radzenia sobie i przeciwdziałania. [W:] Konteksty stresu psychologicznego. Red. I. Heszen-Niejodek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 27-40. • Tadeusiewicz R.: W dymie i we mgle. http://www.solidarnosc.org.pl/~ksn/Docs/rystad.pdf
  • 46. ... Bardzo dziękuję za uwagę! Kontakt: w.babik@uj.edu.pl http://adamtomaszkiewicz.pl/ekologia/index.php?id=o_ekologii http://bibliopedia.umcs.lublin.pl/index.php/Ekologia_informacji
  • 47. • The Polish Society for Information Science, together with the Polish Chapter of the ISKO invites to Zakopane, Poland (24-27 September 2013) for the International Conference – XII Forum on Scientific and Technical Information. • This year the conference will focus on „Society – Information – Innovation. Challenges of the Digital Age” • At the forum will be organized Polish-German ISKO session dedicated knowledge organization.
  • 48. Knowledge Organization in the 21st Century: History, Present, Future •The facets for paper presentations include (but are not limited to): •Epistemology of Knowledge Organization. •Categories and Conceptual Structures for the Digital Environment. •Information and Knowledge in the Modern Society. •Classification Schemes, Taxonomies, and Categorization Schemes. •Facet Analysis as Theoretical Basis of Knowledge Representation, Organization and Management. •Thesauri, Semantic Networks and Ontologies. •Data Modeling for Semantic Web. •Indexing and Searching in Multilingual Environments. •Organization of Unstructured Information. •Challenge of Multimedia for Knowledge Organization. •Web Indexing, Social Tagging. •User Needs in a Changing World (Antropoinfosphere). •Linguistic Aspects and Other Issues in Automatic Categorization and Indexing. •Information and Knowledge Ecologies. •History of Knowledge Organization and ISKO. •Knowledge Organization in the Future. 13th International ISKO Conference will be held in Cracow (Poland), 19-22 May 2014.
  • 49. Contact: National Coordinator ISKO Chapter in Poland Prof. dr hab. Wiesław Babik E-mail: w.babik@uj.edu.pl Http://skryba.inib.uj.edu.pl/isko/