�ݺ�ߣ

Διονύσιος – Ιωάννης Κυριακούλης 5η
Εκπαιδευτική Παρέμβαση «Ρεμπέτικη & λαϊκή μουσική»
1
Τοποθεσίες επαγγελματικής και ακαδημαϊκής δικτύωσης
Διονύσιος – Ιωάννης Κυριακούλης
Research Gate
Academia
Linked In
Mendeley

1
Περιεχόμενα
Εισαγωγή ......................................................................................................................................................................... 2
ΜΕΡΟΣ 1: ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ...................................................................................................................... 3
1.1 Προαπαιτούμενες γνώσεις ............................................................................................................................ 3
1.2 Συσχέτιση και συμβατότητα με το Πρόγραμμα Σπουδών και το Αναλυτικό Πρόγραμμα.................... 3
1.3 Μαθησιακοί γνωστικοί στόχοι ........................................................................................................................... 3
1.3.1 Ως προς το γνωστικό αντικείμενο............................................................................................................. 3
1.3.2 Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ ..................................................................................................................... 3
1.3.3. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία............................................................................................................ 3
1.4 Άλλοι στόχοι......................................................................................................................................................... 4
1.5 Οργάνωση διδασκαλίας, ρόλος εκπαιδευτικού, υλικοτεχνική υποδομή, διδακτικά μέσα και υλικό......... 4
1.Κοινωνικά ............................................................................................................................................................. 4
2.Ψυχολογικά .......................................................................................................................................................... 4
3.Μαθησιακά........................................................................................................................................................... 4
ΜΕΡΟΣ 2: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................................................................................................................... 5
2.1 Περιγραφή διδακτικών και μαθησιακών δραστηριοτήτων – φύλλα εργασίας ............................................. 5
2.1.1 Αφόρμηση – αφετηρία διδακτικής διαδικασίας.......................................................................................... 5
2.1.1.1. Αναζήτηση Πληροφοριών ............................................................................................................................ 5
2.2 Συνοπτικό περίγραμμα διδακτικής διαδικασίας ............................................................................................. 6
ΜΕΡΟΣ 3: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ................................................................................................................... 6
3.1 Αξιολόγηση μαθητών........................................................................................................................................... 6
3.2 Αξιολόγηση σεναρίου.......................................................................................................................................... 6
ΜΕΡΟΣ 4. ΕΠΕΚΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................................................................................................... 7
4.1. Προτεινόμενη δραστηριότητα....................................................................................................................... 7
ΜΕΡΟΣ 5. ΠΗΓΕΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ................................................................................................................................. 7
Βιβλιογραφία ................................................................................................................................................................... 7

2
Εισαγωγή
Ο ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΣΕ ΕΝΑΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΥΛΩΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ μου-
σικής στην Ελλάδα τον 20ό
αιώνα. Η ενδιαφέρουσα, ακόμα, πτυχή αυτού του είδους είναι ότι ακόμη και
στον 21ο
αιώνα, αποτελεί ερέθισμα για νέους καλλιτέχνες και συγκροτήματα, όπως θα δούμε παρακάτω.
Η παρούσα εργασία αποτελεί προϊόν πνευματικής διεργασίας και έρευνας και ο συντάκτης δηλώνει ότι επιφυ-
λάσσεται παντός δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας. Παρακαλούνται οι αξιολογητές να μην προβούν σε ο-
ποιαδήποτε άλλη αναδημοσίευση, προβολή, διαμόρφωση, επεξεργασία ή μετατροπή των δραστηριοτήτων που
περιγράφονται παρακάτω. Να χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες αξιολόγησης και μόνο, του παρόντος σεμιναρίου.
Η παρούσα εργασία έχει δημοσιευτεί στον προσωπικό ιστότοπο του επιμορφούμενου.
Διονύσιος – Ιωάννης Κυριακούλης
μουσικολόγος,
αναπληρωτής εκπαιδευτικός στην β/θμια εκπ/ση,
υποψήφιος διδάκτωρ
Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου

3
ΜΕΡΟΣ 1: ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
ε αυτό το κεφάλαιο θα δούμε αναλυτικά την πορεία υλοποίησης της εκπαιδευτικής παρέμβασης σε επί-
πεδο σχεδιασμού, συσχέτισης με το αναλυτικό πρόγραμμα του γνωστικού αντικειμένου του μαθήματος
μουσικής, τους σκοπούς του σεναρίου, τους μαθησιακούς στόχους, την οργάνωση της διδασκαλίας καθώς
και την αξιολόγηση και επεκτασιμότητα των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
Τίτλος σεναρίου: Το ρεμπέτικο
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: ιστορία, μουσική τεχνολογία
Τάξη: Γ’ Γυμνασίου
Γνωστικό αντικείμενο: Μουσική - ιστορία
Διδακτική ενότητα: Διδακτικό εγχειρίδιο Γ’ Γυμνασίου
Εκτιμώμενη χρονική διάρκεια: 2 διδακτικές ώρες
1.1 Προαπαιτούμενες γνώσεις
Δεν είναι απαραίτητες οι προαπαιτούμενες γνώσεις.
1.2 Συσχέτιση και συμβατότητα με το Πρόγραμμα Σπουδών και το Αναλυτικό
Πρόγραμμα
Ο συσχετισμός με το αναλυτικό πρόγραμμα εντάσσεται στο κεφάλαιο Το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι από
το διδακτικό εγχειρίδιο της Γ’ τάξης γυμνασίου
να εξοικειωθούν με ακούσματα τραγουδιών του συγκεκριμένου μουσικού είδους αλλά και να γνωρίσουν με
βιωματικό τρόπο τις κοινωνικές διαστάσεις, τη θεματολογία και την διαχρονικότητά του, ειδικότερα μέσα από
τα μουσικά σύνολα που «ανακυκλώνουν» (ή διασκευάζουν) ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια, μεταμορφώνοντάς
τα με νέα μουσικά μέσα∙ ενορχήστρωση, χρήση της τεχνολογίας, διασκευή στίχων.
1.3 Μαθησιακοί γνωστικοί στόχοι
Σε ένα εκπαιδευτικό σενάριο ο καθηγητής επιδιώκει και ίσως φιλοδοξεί να καλύψει όσο το δυνατόν περισ-
σότερους στόχους, προκειμένου να γίνει πιο ελκυστικό στους μαθητές αλλά και να εφοδιαστούν και εκείνοι με
όσο το δυνατόν περισσότερες γνώσεις και εμπειρίες. Ας τους δούμε ανά κατηγορία.
1.3.1 Ως προς το γνωστικό αντικείμενο
Οι μαθητές να ανακαλύψουν συνδέσεις της ρεμπέτικης μουσικής στους τομείς:
 Ιστορία
 Κοινωνιολογία
1.3.2 Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ
 Χρήση λογισμικών – διαδικτυακών εργαλείων
o Audacity
o Pinterest
o Youtube
o Sound cloud
1.3.3. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία
Οι μαθητές σε αυτό το κεφάλαιο κατά τη διάρκεια της ακρόασης θα επικεντρωθούν στην ενορχήστρωση των
τραγουδιών κάνοντας σύγκριση τις πρωτότυπες ηχογραφήσεις με αυτές των νεότερων μουσικών συνόλων.

4
1.4 Άλλοι στόχοι
Ανάμεσα στους επιπρόσθετους στόχους μπορούν να συμπεριληφθούν και τα εξής: α. Ανάλυση στίχου, β. Ανά-
λυση μουσικής δομής, γ. παραγωγή στίχου, δ. διασκευή – προσθήκη ρυθμικού ostinato με χρήσης τεχνολογίας.
1.5 Οργάνωση διδασκαλίας, ρόλος εκπαιδευτικού, υλικοτεχνική υποδομή, δι-
δακτικά μέσα και υλικό
Το σενάριο ακολουθεί την μαθητοκεντρική μέθοδο διδασκαλίας προωθώντας την εποικοδομητική προσέγγιση
της γνώσης. Βασίζεται στην ομαδοσυνεργατική μάθηση και επικεντρώνεται στη μουσική αλληλεπίδραση ανάμεσα
στους μαθητές. Ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί, ενθαρρύνοντας πρακτικές ενεργητικής ακρόασης και προσπαθεί
να καλλιεργήσει στους μαθητές την κουλτούρα ενός αισθητικά απαιτητικού κοινού, ανεξάρτητα από το αν η
συγκεκριμένη μουσική θα αποτελούσε μέρος της λίστας των αγαπημένων τους κομματιών. Διαχωρίζουμε πά-
ντοτε στην τάξη ότι η μουσική που ακούμε είναι για αισθητική εκτίμηση και όχι για πρόταση προτίμησης ποιοτι-
κής μουσικής. Με άλλα λόγια, τα μουσικά έργα που ακούγονται είναι για να κριθούν και όχι για να γίνουν επιβε-
βλημένα.
Σε συνεργασία με τον καθηγητή της πληροφορικής θα ήταν πολύ σημαντικό η χρήση του εργαστηρίου υπολο-
γιστών κατά τη διαδικασία της αναζήτησης αλλά και της παραγωγής μουσικού υλικού.
1.Κοινωνικά
 Συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας
 Η ένταξη των προσφύγων μετά την Μικρασιατική Καταστροφή
 Κατανόηση της μακράς διάρκειας του φαινομένου μετακίνησης των προσφύγων.
2.Ψυχολογικά
 Αύξηση της αυτοεκτίμησης των μαθητών
3.Μαθησιακά
 προωθεί τις δεξιότητες κριτικής σκέψης
 προωθεί την κριτική ακρόαση.
 ενσωματώνει ενεργά τους μαθητές στη διαδικασία εκμάθησης.
 Μοντελοποίηση κατάλληλων τεχνικών επίλυσης των προβλημάτων της μαθητικής κοινότητας.
Επιδιώκεται επίσης βιωματική προσέγγιση της γνώσης, όπου η θεωρία γίνεται κατανοητή μέσα από βιωματι-
κές εμπειρίες των μαθητών και κάθε νέα έννοια και δεξιότητα κατακτάται αξιοποιώντας πάντοτε κατάλληλα
μέσα, κτίζοντας πάνω στην προϋπάρχουσα γνώση και στα ενδιαφέροντα των μαθητών. Η γνώση επιδιώκεται
να αποκτιέται μέσα από την εξερεύνηση, έτσι δίνονται ευκαιρίες στους μαθητές να αναλύσουν, να πειραματι-
στούν και να αναζητήσουν λύσεις μέσα από τη χρήση δραστηριοτήτων παιγνιώδη τύπου.

5
ΜΕΡΟΣ 2: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
2.1 Περιγραφή διδακτικών και μαθησιακών δραστηριοτήτων – φύλλα εργασίας
Μέσα σε αυτό το κεφάλαιο θα αναφερθούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες σχεδιασμού υλοποίησης της πα-
ρέμβασής μας. Μέσα σε αυτές θα δούμε τη διαδικασία αφόρμησης, αναζήτησης πηγών, καθώς και τις φάσεις τις
εκπαιδευτικής διαδικασίας. Τέλος θα παραθέσουμε τις δραστηριότητες που προέκυψαν κατά την ανάθεση φύλ-
λων εργασίας.
2.1.1 Αφόρμηση – αφετηρία διδακτικής διαδικασίας
Η αφετηρία θα γίνει με τρόπο αντίστροφο. Το μάθημα θα ξεκινήσει με ακρόαση σύγχρονων συγκροτημάτων
που επεξεργάζονται – διασκευάζουν ρεμπέτικα τραγούδια. Το νεωτερικό στοιχείο της ραπ μουσικής και ο συν-
δυασμός με το ρεμπέτικο αποτελεί ιδανική σύνδεση των οικείων ακουσμάτων των μαθητών με ένα μουσικό είδος
όχι και τόσο κοντά στα καθημερινά ακούσματά τους. Μέσα από τις ακροάσεις θα δούμε πως μία μουσική ιδέα
από το παρελθόν μεταμορφώνεται σε κάτι σύγχρονο, από την οπτική των μουσικών που το επιχειρούν.
1η
διδακτική ώρα
 Ακρόαση
o Άλλα μου λεν τα μάτια σου – Imam Baildi
o Άλλα μου λεν τα μάτια σου – Πόλυ Πάνου
o Άλλα μου λεν τα μάτια σου – Gadjo Dilo
o Φραγκοσυριανή – Loco Mondo
o Φραγκοσυριανή – Μάρκος Βαμβακάρης
o Το βαφτιστήρι – Στέλιος Βαμβακάρης
2.1.1.1. Αναζήτηση Πληροφοριών
Αναζήτηση πληροφοριών για τους γνωστότερους συνθέτες ρεμπέτικης και λαϊκής μουσικής στο Sound Cloud,
Youtube και Pinterest.
Φύλλο εργασίας
 Υλικό
o Ομάδα 1
 Μυστήριο, Imam Baildi (διασκευή) – Εισβολέας (τραγούδι) - Δερβινιώτης Θεόδωρος (μουσική),
Μάνεσης Κώστας (στίχοι),
 Μυστήριο, Gadjo Dilo - Δερβινιώτης Θεόδωρος (μουσική), Μάνεσης Κώστας (στίχοι)
 Άλλα μου λεν τα μάτια σου, Πόλυ Πάνου (τραγούδι) - Δερβινιώτης Θεόδωρος (μουσική), Μά-
νεσης Κώστας (στίχοι)
o Ομάδα 2
 Φραγκοσυριανή – Loco Mondo (διασκευή) – Μάρκος Βαμβακάρης (μουσική, στίχοι)
 Φραγκοσυριανή – Μάρκος Βαμβακάρης (τραγούδι, μουσική, στίχοι)
o Ομάδα 3
 Το βαφτιστήρι – Μαρίνα Σκιαδαρέση (τραγούδι) – Στέλιος Βαμβακάρης (μουσική, στίχοι)
 Δραστηριότητα 1 (για τη φόρμα μεταβείτε εδώ)
o Ο καθηγητής δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να ακουστούν τα παραπάνω κομμάτια σε
ομάδες και οι μαθητές εφιστούν την προσοχή τους στα εξής αισθητικά τρία βασικά χαρακτηριστικά:
α) ενορχήστρωση, β) ύφος, μουσικό στυλ, γ) στίχοι

6
 Τραγούδι Μυστήριο: Τι σας θυμίζει το μουσικό στυλ του τραγουδιού όπως αποδίδεται από
τους α) Imam Baildi, β) από τους Gadjo Dilo, γ) από την Πόλυ Πάνου;
 Τραγούδι Φραγκοσυριανή:
 Τραγούδι Το βαφτιστήρι: Τι συνδέει τη μουσική αυτού του τραγουδιού σε στυλ Blues του
Στέλιου Βαμβακάρη σε σχέση με το ρεμπέτικο;
2.2 Συνοπτικό περίγραμμα διδακτικής διαδικασίας
Τίτλος δραστη-
ριότητας
Χρόνος
(λεπτά)
Διδακτική τε-
χνική
Διδακτικό – εποπτικό υλικό
Ακρόαση τραγου-
διών και κριτική
40’
Ομαδοσυνερ-
γατική μάθηση
Η/Υ, προτζέκτορας, Ηλεκτρο-
νικό βιβλίο και βίντεο από το
διαδίκτυο
Αναζήτηση στο
pinterest φωτο-
γραφίες συνθετών
ρεμπέτικου τρα-
γουδιού
20’
Η/Υ, προτζέκτορας, Ηλεκτρο-
νικό βιβλίο και βίντεο από το
διαδίκτυο
Συμπλήρωση φύλ-
λων εργασίας που
αφορούν σε στοι-
χεία μουσικής α-
νάλυσης των κομ-
ματιών που ακού-
στηκαν
20’
ΜΕΡΟΣ 3: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Στο παρόν κεφάλαιο θα δούμε πως διαμορφώνεται η αξιολόγηση των μαθητών, του ίδιου του εκπαιδευτικού
σεναρίου από τους μαθητές και τέλος σε επίπεδο αυτοαξιολόγησης από τον καθηγητή που εισηγείται την υλο-
ποίησή του.
3.1 Αξιολόγηση μαθητών
Η αξιολόγηση των μαθητών γίνεται ως εξής:
• κατά τη διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου με:
Α. Τη συμπλήρωση των φύλλων εργασίας/Αυτοαξιολόγηση των ομάδων.
Β. Παρατήρηση από τον εκπαιδευτικό.
Γ. Ετεροαξιολόγηση των ομάδων.
• κατά την ολοκλήρωσή του με την συμπλήρωση του τελικού φύλλου αξιολόγησης από τους μαθητές όπου
αποτυπώνονται τόσο οι δυσκολίες που συνάντησαν, οι γνώσεις που αποκόμισαν, αλλά και η ικανοποίηση
από τη συμμετοχή τους στις δραστηριότητες.
Αξιολόγηση της ενότητας από τους μαθητές (με χρήση ερωτηματολογίου google forms)
3.2 Αξιολόγηση σεναρίου
Το σενάριο πρόκειται να αξιολογηθεί μέσα από την υλοποίησή του, συνεκτιμώντας τα εξής:
 Τα αποτελέσματα συμπλήρωσης των φύλλων εργασίας αλλά και του τελικού φύλλου αξιολόγησης.
 Την αισθητική των τελικών προϊόντων των δραστηριοτήτων.
 Την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα.

7
 Την ικανοποίηση των μαθητών και τη διάθεση για ενεργή συμμετοχή στις δραστηριότητες.
 Την ικανοποίηση του εκπαιδευτικού.
ΜΕΡΟΣ 4. ΕΠΕΚΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
υχνά οι διδακτικές ώρες δεν επαρκούν για την υλοποίηση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Επιπρό-
σθετα, δεν είναι ποτέ σίγουρο αν ο εκπαιδευτικός που υλοποιεί αυτές τις δράσεις θα βρίσκεται την επό-
μενη σχολική χρονιά στο ίδιο σχολείο είτε με καθεστώς μόνιμης εργασίας είτε με σύμβαση. Ας δούμε
λοιπόν, τι θα μπορούσαμε να πραγματοποιήσουμε σε περίπτωση που υπήρχε επιπλέον διαθέσιμος χρόνος.
4.1. Προτεινόμενη δραστηριότητα
 Εισαγωγή στις τεχνικές ηχοληψίας με ψηφιακό μικρόφωνο και επεξεργασίας ήχου
 Βασικές αρχές λειτουργίας του λογισμικού Audacity
 Προσθήκη προκαθορισμένου beat (επεξεργασμένο από τον καθηγητή) στο πρωτότυπο τραγούδι Παραπο-
νιάρικό μου μέσω του λογισμικού Audacity
 Εργαστηριακή δημιουργία στίχων ρεμπέτικου τραγουδιού με βάση το τραγούδι Παραπονιάρικό μου του Από-
στολου Χατζηχρήστου με προσθήκη beat
o Για τη στιχουργική επεξεργασία εργαζόμαστε ως εξής:
 Αναλύουμε το τραγούδι Παραπονιάρικό μου ως προς το στιχουργικό μέτρο και την ομοιοκαταληξία
του
 Δημιουργούμε με αυτά τα χαρακτηριστικά νέο στιχουργικό υλικό ή παραλλάσουμε το ήδη υπάρχον
του τραγουδιού
ΜΕΡΟΣ 5. ΠΗΓΕΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Βιβλιογραφία
Ανδρούτσος, Πολύβιος, Μαρία Δημητρακοπούλου και Μαγδαληνή Τζένου. Μουσική Γ' Γυμνασίου. Αθήνα:
Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, χ.χ.
Βαμβακάρης, Μάρκος. «Φραγκοσυριανή.» 1932. Βαμβακάρης Μάρκος (ερμηνεία). 3 Μαΐου 2020.
<https://www.youtube.com/watch?v=EdJvHLKRgxk>.
Βαμβακάρης, Μάρκος. «Φραγκοσυριανή.» 1932 (έτος σύνθεσης πρωτοτύπου). Loco Mondo (ερμηνεία). 3
Μαΐου 2020. <https://www.youtube.com/watch?v=e1BQjxyKAf4>.
Βαμβακάρης, Στέλιος. «Το βαφτιστήρι.» χ.χ. Σκιαδαρέση Μαρίνα (ερμηνεία). 3 Μαΐου 2020.
<https://www.youtube.com/watch?v=G19ELxqdwWs>.
Δερβενιώτης, Θεόδωρος (μουσική) και Κώστας (στίχοι) Μάνεσης. «Άλλα μου λεν τα μάτια σου.» 1959. Πόλυ
Πάνου (ερμηνεία). 3 Μαΐου 2020. <https://www.youtube.com/watch?v=ADSou3bHuHY>.
Δερβενιώτης, Θεόδωρος (μουσική) και Κώστας (στίχοι) Μάνεσης. «Άλλα μου λεν τα μάτια σου.» χ.χ. Imam
Baildi (ερμηνεία). 3 Μαΐου 2020. <https://soundcloud.com/imambaildi/mistirio>.
Δερβινιώτης, Θεόδωρος (μουσική) και Κώστας (στίχοι) Μάνεσης. «Άλλα μου λεν τα μάτια σου.» 1959 (έτος
δημιουργίας πρωτοτύπου). Gadjo Dilo (ερμηνεία).
Πηγή φωτογραφίας εξώφυλλου: Γιάννης Τσαρούχης, Το γράμμα (λεπτομέρεια), 1973

�ݺ�ߣ

Rembetiko kyriakoulis

More Related Content

Rembetiko kyriakoulis