2. 1. REINADO DE AFONSO XII E REXENCIA DE MARÍA CRISTINA (1875-1902) Afonso XII chegou a España a principios de 1875 restauración dos Borbóns grazas a Cánovas del Castillo (Manifesto de Sandhurst) co apoio dos militares (xenerais Pavía e Martínez Campos), da aristocracia e da burguesía, temerosos dos avances sociais e democráticos do Sexenio. Obxectivos da Restauración (Cánovas) = asegurar no trono aos Borbóns e eviatar inestabilidade e loita política.
3. Cuantos me han escrito muestran igual convicción de que sólo el restablecimiento de la monarquía constitucional puede poner término a la opresión, a la incertidumbre y a las crueles perturbaciones que experimenta España [...]. Por virtud de la espontánea y solemne abdicación de mi augusta madre, tan generosa como infortunada, soy único representante yo del derecho monárquico en España [...]. Huérfana la nación ahora de todo derecho público e indefinidamente privada de sus libertades, natural es que vuelva los ojos a su acostumbrado derecho constitucional y a aquellas libres instituciones que ni en 1812 le impidieron defender su independencia ni acabar en 1.840 otra empeñada guerra civil [...]. Afortunadamente la monarquía hereditaria y constitucional posee en sus principios la necesaria flexibilidad y cuantas condiciones de acierto hacen falta para que todos los problemas que traiga su restablecimiento consigo sean resueltos de conformidad con los votos y la convivencia de la nación. No hay que esperar que decida yo nada de plano y arbitrariamente; sin Cortes no resolvieron los negocios arduos los príncipes españoles allá en los antiguos tiempos de la monarquía, y estajustísima regla de conducta no he de olvidarla yo en los tiempos presentes. Suyo afectísimo, Alfonso de Borbón. Nork-Town (Sandhurst), 1 de Diciembre de 1874.
4. Para conseguir estes obxectivos Principios de Cánovas: Equilibrio Coroa e Cortes . A Coroa = peza clave do sistema e garante da orde social. Sistema político = monarquía constitucional conservadora, con grandes prerrogativas da Coroa. Alternancia pacífica entre as forzas políticas liberais (moderados e progresistas Partido Conservador e Partido Liberal). Se non se da a maioría suficiente para a alternancia nas eleccións manipulación electoral mediante fraude e actuación de caciques. Predominio dos grupos sociais acomodados . - Restauración borbónica = 2 periodos: I) Reinado Afonso XII (1875-1902): tras a súa temprana morte rexencia de Mª Cristina de Habsburgo establecemento e consolidación restauración (Constitución 1876). II) Reinado Afonso XIII (1902-1931): deterioro e crise da restauración.
5. A) CONSTITUCIÓN DE 1876. Retorno Afonso XII nomea a Cánovas presidente do goberno convocatoria de cortes constituintes por sufraxio universal masculino. Abstención da oposición a Afonso XII e fraude electoral vitoria do Partido Conservador cortes conservadoras Constitución conservadora de 1876. Constitución 1876 Soberanía Compartida: Primacía da Coroa Coroa goza de grandes poderes: nomea ao gob, elabora leis, veta leis e pode disolver as Cortes, dirixe forzas armadas e Pol exterior Cortes bicamerais: Congreso (sufraxio censatario masculino) e Senado (por sangue, cargo o designación real ou estatal) Dereitos e liberdades: aparecían recollidos pero non desenvolvidos Catolicismo do Estado : aínda que Se recoñecía a Liberdade de cultos
6. “ Don Alfonso XII, pola gracia de Deus, rei constitucional de España; a tódolos que as presentes viren e entenderen sabede: Que en unión e de acordo coas Cortes do reino, actualmente reunidas, viñemos en decretar e sancionar a seguinte Constitución da Monarquía española (...): Art. 11. A relixión Católica, Apostólica e Romana é a do Estado. A nación obrígase a manter o culto e os seus ministros (...). Art. 18. A potestade de facer as leis reside nas Cortes co Rei. Art 19. As Cortes están formadas por dous corpos colexisladores iguais en facultades: o Senado e o Congreso dos Deputados (...). Art.50. A potestade de facer executar as leis reside no Rei (...)”
7. B) PACIFICACIÓN DO REINO. Na guerra carlista triunfo das tropas gubernamentais en febreiro de 1876. - Na guerra de Cuba éxitos militares do xeneral Martínez Campos negociacións cos rebeldes Paz de Zanjón (1878) amnistía dos rebeldes, reformas políticas e administrativas e abolición progresiva da escravitude entre 1880 e 1886.
8. Ademais das campañas militares, Cánovas impuxo 1 modelo de estado centralista medidas: Abolición dos foros do Pais Vasco: derrota do carlismo en 1876 abolición definitiva dos foros das provincias vascas en 1876 sometemento ao sistema común de impostos e recrutamento militar. Sen embargo en 1878 iníciase o sistema de concertos económicos (= cuota para a recadación de impostos por parte das deputacións provinciais). Control gubernamental dos concellos: nova lei municipal supresión da elección popular dos alcaldes nomeamento polo goberno dos alcaldes das capitais de provincia e polos gobernadores provinciais do resto.
9. C) ALTERNACIA NO PODER ( TURNISMO ). - Base do sistema canovista = bipartidismo = existencia de 2 grandes partidos monárquicos e dinásticos (aceptan monarquía e Borbóns) que se alternan pacíficamente no poder: Partido Conservador : antigos moderados e unionistas. Líder: Cánovas del Castillo. Partido Liberal : antigos progresistas, demócratas e republicanos moderados. Líder: Sagasta. - 2 principios compartidos: Poder non exclusivo dun partido alternancia. Esta alternancia non depende únicamente das eleccións.
10.
11. Alternancia sistema de quenda pacífica = cando o goberno tiña dificultades para gobernar designación polo rei do xefe da oposición como presidente do goberno e disolución das Cortes novo goberno convoca eleccións que gañaba por maioría grazas á manipulación electoral. 2 periodos no reinado de Afonso XII: Gobernos iniciais de Cánovas (1875-1881) restrición de dereitos e liberdades sufraxio censatario (4,5% da poboación). Inicio da quenda (1881-1885) Sagasta = xefe do goberno apertura (liberdade de imprenta) e divisións internas no partido liberal cambio de goberno en 1884 goberno conservador (Cánovas).
12. Morte do monarca (1885) líderes políticos dinásticos acordaron a permanencia do réxime e da alternacia á espera da proclamación do herdeiro por embarazo de Mª Cristina de Habsburgo ( Pacto do Pardo ). Nacemento futuro Afonso XIII rexencia de Mª Cristina 2 periodos: Reformas de Sagasta (1885-1890) Sagasta (outra vez no goberno) introduce reformas: Lei de Asociacións = legalización asociacións obreiras. Lei de xuízos = intriduce xurado. Novo código civil. Sufraxio universal masculino para maiores de 25 anos.
13. Continuidade da quenda (turnismo) (1890-1902): Trazos: importancia movementos rexionalistas e nacionalistas (Cataluña, País Vasco, Galiza). Folgas e protestas obreiras e xornaleiros (Xerez, 1892). Inicio da celebración do 1º maio polas asociacións obreiras manifestacións e protestas. Atentados anarquistas: propaganda pola acción Martínez Campos, Liceo de Barcelona, corpus, e sobre todo asasinato de Cánovas (1897)
14. D) FRAUDE ELECTORAL E CACIQUISMO. Alternancia fraude electoral e rede de relacións e influencias de arriba a abaixo: No cumio : minoría política dirixente (goberno, senadores, depputados,…) conectados cos grupos dominantes locais (donos de negocios, fábricas e terras…). No medio : gobernador civil, mandado polo ministro de Gobernación, coa colaboración de alcaldes e garda civil, encargados do desenvolvemento do proceso electoral. Na base : o cacique local = personaxe con gran influencia nunha comarca, sobre todo rural. - A manipulación inicíabase nas circunscripcións electorais, xa que estaban repartidas de tal maneira que os votantes rurais superaban aos das cidades, fácilmente manipulables polos caciques métodos: manipulación do censo . falsificación de identidades e voto de difuntos. ameazas e compras de votos. pucheirazos = sustitución masiva de votos por cambio de urna
15.
16. En Galicia o sistema caciquil = moi arraigado, por predominio rural, atraso económico, debilidade estatal e poboación dispersa… Sistema caciquil redes clientelares (favores políticos e económicos) cun reducido nº de familias caciquís asociadas a un dos grandes partidos dinásticos (Conservador e Liberal) dominio político de determinadas zonas “vicerreinados galegos”. 4 grandes: 2 do partido conservador: Bugallal (Ourense) e González Besada (Lugo). 2 partido liberal: Montero Ríos (Pontevedra) e Gasset (Coruña).
17.
18.
19. E) O DESASTRE DE 1898. Desastre 98 (insurrección e perda de Cuba, Porto Rico e Filipinas) = Principal causa de crise da rexencia de María Cristina. En 1895-96 2 revoltas simultáneas nas colonias españolas: Cuba : Grito de Baire (1895) reinicio movemento separatista cubano contra España (dirixente: José Martí ) 2ª guerra cubana. Filipinas : inicio da insurrección filipina en Luzón (1896). - Para acabar con elas envío exército español ás colonias. Exército mal preparado e equipado, formado polas clase + pobres.
20. Apoio de EEUU aos rebeldes alongamento da guerra por interés de expansión imperialista americana no Caribe e Pacífico. Explosión do Maine (Cruceiro norteamericano) no porto da Habana ultimátum do goberno EEUU a España para retirarse de Cuba patriotismo en España (opinión pública) declaración de guerra a EEUU. Guerra rápida e desigual por superioridade manifesta norteamericana destrución da mariña española derrota española en poucos días solicitud de armisticio polo goberno español Tratado de París.
21.
22.
23. Medidas Tratado París. España cede a EEUU Cuba, Porto Rico, Filipinas e a illa de Guam (Pacífico). EEUU entregaría a España compensacións económicas. Venta do resto de posesións españolas no Pacífico a Alemaña (Illas Marianas e Carolinas…). - Polo tanto desaparición imperio colonial español Desastre de 1898 consecuencias: Crise política e económica (por perda mercado colonial). Demostración incapacidade da oligarquía dirixente para modernizar España. Frustración no exército, que responsabiliza do fracaso aos políticos. Reflexión crítica dos intelectuais pesimismo idea de decadencia de España necesiade de rexeneración do país movementos intelectuais rexeneracionismo de J. Costa e Xeración de 1898 (Azorín, V-Inclán, Unamuno, Baroja…).
24. Los doctores de la política y los facultativos de cabecera estudiarán, sin duda, el mal, discutirán sobre sus orígenes, su clasificación y sus remedios, pero el más ajeno a la ciencia que preste alguna atención a asuntos públicos observa este singular estado de España: donde quiera que se ponga el tacto, no se encuentra el pulso (...) Monárquicos, republicanos, conservadores, liberales, todos los que tengan algún interés en que este cuerpo nacional viva, es fuerza se alarmen y preocupen con tal suceso (...) La guerra con los ingratos hijos de Cuba no movió una sola fibra del sentimiento popular. Hablaban con elocuencia los oradores en las Cámaras de sacrificar la última peseta y derramar la postrer gota de sangre... de los demás; obsequiaban los ayuntamientos a los soldados, que saludaban y marchaban sumisos trayendo a la memoria el Ave Cesar de los gladiadores romanos; sonaba la marcha de Cádiz; aplaudía la prensa, y el país inerte, dejaba hacer (...) Se descubre más tarde nuestro verdadero enemigo: lanza un reto brutal; vamos a la guerra extranjera; se acumulan en pocos días, en breves horas; las excitaciones más vivas de la esperanza, de la ilusión, de la victoria, de las decepciones crueles de los desencantos más amargos (...).Se hace la paz, la razón la aconseja, los hombres de sereno juicio no la discuten; pero ella significa nuestro vencimiento, la expulsión de nuestra bandera de las tierra que descubrimos y conquistamos (...). Todos esperaban o temían un estremecimiento de la conciencia popular; sólo se advierte una nube general de silenciosa tristeza que presta como un fondo gris al cuadro, pero sin alterar vidas pero, ni costumbres, ni diversiones, ni sumisión al que, sin saber por qué ni para qué, le toque ocupar el gobierno (...) FRANCISCO SILVELA, España sin pulso, El tiempo, 16 de agosto de 1898
25. 2. REINADO DE AFONSO XIII: A crise da Restauración (1902-1923) Inicio en 1902 Afonso XIII proclamado rei con 16 anos. 3 periodos no seu reinado: I. A crise da Restauración (1902-1923) II. Ditadura de Primo de Rivera (1923-1930). III. A fin da monarquía (1930-1931).
26. Sistema canovista en crise a partir de 1902, por factores : Excesivo intervencionismo de Afonso XIII nos asuntos políticos. Descomposición dos partidos dinásticos (conservador e liberal) faltos de líderes tras asasinato de Cánovas e morte de Sagasta (1903). Papel cada vez + importante do exército na vida política. Mantemento do fraude electoral e caciquismo . Organización da oposición política republicanismo e nacionalismos periféricos (apoio de clases medias). Incremento conflitos sociais por malas condicións de vida das masas populares afiliados das organizacións obreiras socialistas (PSOE, UXT) e anarquistas (CNT) constantes folgas e atentados anarquistas. Sucesivas derrotas militares en Marrocos .
27. En Marrocos, acordos hispano-franceses reparto de Marrocos norte para España = zona montañosa (Rift) con grupos tribais berberes (Abd el-Krim) resistencia tribal (guerrillas) emprego de fortes continxentes militares desde España importantes problemas durante o reinado de Afonso XIII tensións políticas, militares e sociais. Todos estes factores salpicados de graves crises (1909 e 1917) descrédito da monarquía constitucional golpe de Estado en 1923.
28. A) LEI DE XURISDICIÓNS E INTROMISIÓN MILITARES NA VIDA POLÍTICA. Desastre de 1898 críticas ao exército, xunto co auxe do catalanismo malestar dos militares asalto en Barcelona en 1905 das sedes de publicacións catalanistas críticas co exército (“Cu-cut” e “La veu de Catalunya”). Apoio da cúpula do exército e pasividade do goberno sometemento do poder civil ao militar Lei de Xurisdiccións = delictos de opinión contra o exército e a patria serían xulgados por tribunais militares. Lei supón un cambio no exército: de apoiar a unha ou outra opción política (S.XIX) defensa dos seus propios intereses como garantes da unidade da patria (S.XX).
29. B) REFORMAS DE MAURA. Antonio Maura (político conservador) presidente do goberno (1907) = partidario cambios significativos na vida do país reformas dende arriba para evitar revolucións dende abaixo: Reforma electoral : para evitar fraude sen embargo produciu o contrario cando nunha circunscripción electoral non se presentaban máis candidatos que o nº de postos a cubrir elección automática dos candidatos coma deputados sen elección privación de dereito a voto a moitos electores. Lei de administración local incremento de competencias de concellos e posibilidade crear mancomunidades provinciais non aprobada por rechazo oligarquía local.
30. C) SEMANA TRÁXICA. En 1909 os sucesos de Marrocos = ataques e victorias rebeldes rifeñas ( Barranco do Lobo ) ameaza prestixio internacional de España movilización reservistas ante a oposición de esquerda. Embarque de tropas a Marrocos en Barcelona (xullo) folga xeral convocada por socialistas e anarquistas contra a actuación do goberno radicalización motíns e barricadas e queima de conventos e igrexas… Rebelión durou unha semana. Falta de obxectivos e envío de reforzos militares para reprimila reestablecemento da orde pública forte represión fusilamentos de Monjuic e execución do anarquista Ferrer i Guardia sen probas como cabecilla do motín. Semana Tráxica consecuencias: Unión forzas opositoras á monarquía (republicanos e socialistas). Destitución de Maura . Acceso ao poder dos liberais (Canalejas)
31.
32.
33. E) REFORMAS DE CANALEJAS. Canalejas (liberal, Presidente Goberno) ampliar a base social do réxime atraendo ás masas populares reformas: Lei de asociacións relixiosas (1912): limitaba establecemento novas ordes relixiosas en España oposición católicos e Vaticano retirada da lei. Lei de Mancomunidades Provinciais (1911): establecía formación mancomunidades de concellos certa autonomía rexional “Mancomunitat de Catalunya” (1914). Lei de recrutamento (1912): servicio militar obligatorio abolición redención (pago en metálico). Aínda que establecía “soldados de cota” (pagaban a cambio da redución do servizo). - Asasinato de Canalejas nun atentado anarquista en 1912 proceso de disgregación dos liberais.
34. E) CRISE DE 1917. Neutralidade de España na IªGuerra Mundial incremento desenvolvemento industrial suministrando produtos aos combatentes. Tamén provocou subidas de prezos (1ª necesidade), pola contra os salarios non subiron ao mesmo ritmo descenso do poder adquisitivo deterioro condicións de vida de clases medias e populares malestar social crise de 1917 = 3 crises paralelas, fracasadas polos diferentes obxectivos a conseguir: Crise militar : formación por militares de Xuntas de defensa militar = asociacións formadas por oficiais de baixa graduación pola perda de poder adquisitivo e precaria situación ec, por resentemento hacia os políticos e polas críticas antimilitaristas da sociedade. O goberno (Dato) declarounas ilegais e detivo aos dirixentes reacción de solidariedade do exército recoñecemento das xuntas de goberno sumisión do poder civil ao militar. Os problemas do exército non foron resoltos e outros colectivos (facenda, correos…) imitaron aos militares formando xuntas disolución rápida polo goberno .
35. Crise política: Debilidade do goberno fronte aos militares desprestixio do rei, decandencia partidos dinásticos e sentementos nacionalistas convocatoria asemblea de parlamentarios por Francesc Cambó (líder nacionalista catalán) para conseguir unha auténtica democracia e autonomía para Cataluña. Celebrada en xullo a Asamblea de parlamentarios (catalanistas, republicanos e socialistas) decidiu a convocatoria de cortes constituíntes. Considerada ilegal e separatista polo goberno fracaso da asemblea por divisións internas ante folga xeral de agosto abandono apoio da Liga Rexionalista (Cambó) formada por burguesía catalana por medo ás reivindicacións obreiras.
36. Crise social: Deterioro das condicións de vida das clases populares malestar social en 1916 a UXT e a CNT convocaron unha folga xeral con gran participación. En 1917 agraváronse as tensións descontento xeral do proletariado. Intransixencia do goberno UXT e PSOE convocan unha folga xeral revolucionaria en agosto para cambiar o réxime. Á folga sumáronse republicanos e CNT e tivo gran seguimento do proletariado de rexións industriais (Madrid, Barcelona, País Vasco…) represión do goberno garda civil e exército lei marcial, detencións masivas… Represión e divisións entre organizadores fracaso folga e volta ao traballo dos obreiros.
37. Aos obreiros e á opinión pública: chegou o momento de poñer en práctica, sen vacilación algunha, os propósitos anunciados polos representantes da U.G.T e da C.N.T. no manifesto subscrito por estes organismos no mes de marzo último. Pedimos a constitución dun Goberno provisional que asuma os poderes executivo e moderador, e prepare, previas as modificacións imprescindibles nunha lexislación viciada, a celebración dunhas eleccións sinceras, dunhas Cortes Constituyentes que aborden en plena liberdade os problemas fundamentais da constitución política do país. Mentres non se conseguiu ese obxectivo, a organización obreira áchase absolutamente decidida a manterse na súa actitude de folga. Cidadáns: Non somos instrumentos de desorde, como na súa impudicia chámannos con frecuencia os gobernantes que padecemos. Aceptamos unha misión de sacrificio polo ben de todos, pola salvación do pobo español, e solicitamos o voso concurso. ¡Viva España! Chamada á folga xeral. Asemblea Nacional de UXT. (13-8-1917)
38.
39. F) QUEBRA DA QUENDA E DA MONARQUÍA CONSTITUCIONAL A partir de 1917 inestabilidade política e social, debido a: Debilidade dos gobernos e desprestixio da clase política fragmentación dos partidos dinásticos gobernos de concentración (varios grupos políticos) diferencias internas gobernos débiles e de escasa duración. conflictividad social : número de afiliados e triunfo bolxevique en Rusia aumento e radicalización folgas e protestas obreiras represión. actividades republicanas : a pesar de divisións coalición cos socialistas dende 1919. movementos rexionalistas e nacionalistas : Cataluña: Lliga Rexionalista pide autonomía. País Vasco: actividade de PNV. Galiza: Irmandades da Fala defenden autonomía. - Movementos nacionalistas acusacións de separatismo dos partidarios da unidade nacional oposición ao réxime dos nacionalismos.
40.
41. G. A CUESTIÓN MARROQUÍ E O DESASTRE DE ANNUAL. En 1912 acordos franco-españoles protectorado español no norte de Marrocos dificultades de ocupación do Rift pol resistencia da poboación e terreo accidentado creación corpos específicos para Marrocos Lexión (1920) e Regulares (soldados recrutados entre marroquíes). En 1921 maniobra española arriscada de ocupación de Alhucemas ataque rifeño (Abd el-Krim) masacre da maioría de soldados en Annual. Mal adestramento e incompetencia dos oficiais retirada española a Melilla victoria rifeña proclamación de independencia da República do Rift.
42.
43. - Desastre de Annual impacto na opinión pública española. Perda de homes, territorio e prestixio esixencia de responsabilidades políticas investigación (“Expediente Picasso”) posible responsabilidade do rei no desastre oposición á monarquía. - Fracaso na guerra de Marrocos, a oposición ao rei e a inestabilidade política e social fracaso sistema da restauración golpe de estado militar en 1923 ditadura de Primo de Rivera (1923-30)
44.
45. 3. REINADO DE AFONSO XIII Ditadura de Primo de Rivera (1923-1930) Miguel Primo de Rivera (capitán xeral de Cataluña) golpe de estado en Barcelona (set de 1823), por factores: Fracaso campañas marroquíes descrédito do exército. Críticas ao rei como posible responsable do Desastre de Annual. Radicalización do nacionalismo catalán e terrorismo anarquista. Incapacidade do goberno para facer fronte a inestabilidade social e política falta de apoio do rei demisión do goberno ante o golpe.
46. Al país y al ejército. Españoles: Ha llegado para nosotros el momento más temido que esperado (porque hubiéramos querido vivir siempre en la legalidad y que ella rigiera sin interrupción la vida española) de recoger las ansias, de atender el clamoroso requerimiento de cuantos amando la Patria no ven para ella otra salvación que liberarla de los profesionales de la política, de los hombres que por una u otra razón nos ofrecen el cuadro de desdichas e inmoralidades que empezaron el año 98 y amenazan a España con un próximo fin trágico y deshonroso. La tupida red de la política de concupiscencias ha cogido en sus mallas, secuestrándola, hasta la voluntad real. Con frecuencia parecen pedir que gobiernen los que ellos dicen no dejan gobernar, aludiendo a los que han sido su único, aunque débil, freno, y llevaron a las leyes y costumbres la poca ética sana, este tenue tinte de moral y equidad que aún tienen, pero en la realidad se avienen fáciles y contentos al turno y al reparto y entre ellos mismos designan la sucesión. Pues bien, ahora vamos a recabar todas las responsabilidades y a gobernar nosotros u hombres civiles que representen nuestra moral y doctrina (...). Este movimiento es de hombres: el que no sienta la masculinidad completamente caracterizada que espere en un rincón, sin perturbar los días buenos que para la patria preparamos. Españoles: ¡Viva España y viva el Rey! Manifesto de Primo de Rivera 13 de septiembre de 1923
47. Afonso XIII aceptou o golpe encargo a Primo de Rivera de que asuma o poder vinculación Coroa-Ditadura. Ditadura non foi algo illado en España, senón xeneralizado en Europa por dificultades económicas e medo á revolución comunista ( perigo vermello ) gobernos autoritarios ou fascistas (Hungría, Italia, Portugal, Alemaña…) crise do sistema liberal. Golpe en España contou con aceptación popular polo malestar político e social apoios: Políticos conservadores. Terratenentes. Burguesía. Propietarios agrícolas. UXT E PSOE: non se opuxeron e mantiveron un achegamento ao réxime, ao contrario do Partido Comunista e a CNT (sindicato anarquista), que se opuxeron á ditadura. - Xustificacións Primo de Rivera = rexeneración vida pública española e solucionar problemas máis urxentes (caciquismo, corrupción, escaso desenvolvemento económico, guerra marroquí, separatismo dos nacionalismos…) réxime autoritario, populista e paternalista.
48.
49. A) O DIRECTORIO MILITAR (SEP. 1823- DEC 1825) - Formado exclusivamente por militares medidas: I. Rexeneración da vida política : para acabar co caciquismo actuacións: Suspensión constitución 1876. Destitución autoridades (gobernadores civís, alcaldes, concelleiros…) sustituidos por adictos ao réxime. Creación nova figura = delegado gobernativo (informaba das deficiencias de cada partido judicial). Reforma electoral : baixa idade sufraxio de 25 a 23 anos. Novos estatutos municipais e provinciais aumentar competencias e democratización. Pero non chegaron a aplicarse. Formación novo “partido” do réxime = Unión Patriótica = organización de apoio á ditadura sen ideoloxía concreta
50.
51. II. Reestablecemento da orde pública control e represión do movemento obreiro (CNT e PSOE) Estado de guerra ate 1925 restricións dereitos e liberdades Folgas e atentados. Tamén creouse unha asociación en Cataluña (Somaten) para manter a orde e a propiedade privada, formada por civís baixo a autoridade da Garda Civil. III. Defensa da unidade da “patria ” afirmación de símbolos nacionais (bandera, himno, escudo, lingua…) e represión dos nacionalismos catalán, vasco e galego prohibición linguas, símbolos, institucións, diarios persecución dirixentes nacionalistas radicalización das súas posturas.
52. IV. Fin da guerra de Marrocos: presión dos militares continuación guerra marroquí. Abd el-Krim considerando a España derrotada atacou posicións francesas en Marrocos acordo militar franco-español desembarco español de Alhucemas con apoio francés conquista do Rift e derrotas marroquíes rendición de Abd el-Krim remate da guerra en 1927 = éxito para exército e ditadura.
53. B) O DIRECTORIO CIVIL (DEC 1925- XAN 1930). - Éxito de Alhucemas e reestablecemento orde pública fin do Directorio Militar formación Directorio Civil aspectos destacados: Intento de instauración dun réxime corporativo : por rechazo sistema constitucional e influencia estado fascista italiano 2 institucións básicas: Asemblea nacional: carácter consultivo para o ditador e elabora proxectos de lei. Formada por corporacións do estado (Concellos, Deputacións,…), representates económicos e da Unión Patriótica. Asemblea proxecto de nova constitución (centralismo, asemblea única, catolicismo e consello do reino consultivo). Organización corporativa do traballo (1926) comités paritarios entre patróns e obreiros para solucionar conflitos laborais apoio sindicatos católicos e UXT. Corporativismo nova lexislación laboral e social ( Código do Traballo, 1926), distribución comida e roupa para necesitados, construción casas protexidas, axudas a familias numerosas.
54. Desenvolvemento económico = principal preocupación do Directorio control da economía e intervencionismo estatal (corporativismo autoritario) medidas: Proteccionismo aranceis. Regulamento da produción mediante a creación dun Consello de economía nacional. Control mercado interior e variacións de prezos. Fomento da produción (créditos a empresas). Formación de monopolios en sectores clave (CAMPSA). Obras públicas: modernización ferrocarrís, estradas, construción pantanos, creación confederacións hidrográficas… Intento de reforma fiscal para aumentar recursos do estado imposto da renda a toda a poboación oposición acomodados abandono da reforma.
55. Estas medidas estiveron favorecidas pola boa marcha da economía mundial e pola represión do movemento obreiro crecemento económico. Pero excesivo proteccionismo elevado gasto para o estado. Reformas centráronse na industria, non na agricultura continuación de problemas: baixa productividade, desigual reparto da propiedade, precariedade dos xornaleiros. Os beneficiados polas reformas económicas foron os de sempre : gran burguesía financeira e industrial.
56. C) O INCREMENTO DA OPOSICIÓN E A CAÍDA DE PRIMO DE RIVERA. - Dende 1926 críticas e oposición á ditadura. Varios tipos de oposición: Republicanos: creación de Alianza Republicana a nivel estatal. En Galicia creación de ORGA (Organización Republicana Galega Autónoma). Vellos políticos liberais: deseaban o retorno ao réxime constitucional acordo con algúns militares “Sanjuanada” (Conspiración contra a ditadura) fracasada. Estudantes universitarios: FUE (Federación Universitaria Escolar). Anarquistas atentados e creación de FAI (Federación Anarquista Ibérica) en 1927. Nacionalismos: radicalismo na súa oposición ao réxime.