2. ***Historia
Fjala robot谷sht谷 futur p谷r her谷 t谷 par谷 nga shkrimtari 巽ek: KAREL CAPEK
N谷 vepr谷n e tij :RUR (Rossum's Universal Robots) t谷 cilin e shkruajti n谷 1920, dhe 谷sht谷 huazuar
nga fjalaRobotovat e cila do t谷 thot谷 skllav .
Dizajnimi i par谷 i robotit me pamje njeriu 谷sht谷 krijuar nga Leonardo da Vinci rreth viteve 1495 .
Rreth viteve 1738 u krijua automati i par谷,i cili ishte zog mekanik q谷 mund t谷 hante kokrriza dhe
t谷 rrihte flatrat.
Ne vitin 1930, Westinghouse krijoi njeriun robot t谷 njohur si Elektro
Dr ISAAC ASIMOV p谷rshkruan tre ligjet e robotik谷s.
Ligji i par谷: Nj谷 robot nuk mund t谷 d谷mtoj谷
nj谷 qenie njer谷zore, ose, n谷p谷rmjet mosveprimit,
t谷 lejoj谷 nj谷 qenie njer谷zore t谷 d谷mtohet.
Ligji i dyt谷: Nj谷 robot duhet ti bindet urdhrave
t谷 dh谷n谷 nga qeniet njer谷zore, p谷rve巽 kur urdhrat
e till谷 bien ndesh me ligjin par谷.
Ligji i tret谷: Nj谷 robot duhet t谷 mbroj谷
ekzistenc谷n e vet p谷r aq koh谷 sa nj谷 mbrojtje t谷
till谷 nuk bie ndesh me ligjin par谷 apo t谷 dyt谷.
3. ***far谷 谷sht谷 roboti & robotika?
Sipas Institutit Amerikan t谷 robot谷ve (1979) :
Roboti 谷sht谷:Nj谷 manipulator i riprogramuesh谷m i dizajnuar p谷r t谷 l谷vizur materiale ose paisje
t谷 specializuara n谷p谷rmjet l谷vizjeve t谷 programuara.
Robotik谷 谷sht谷 nj谷 disiplin谷 shkencore q谷 ne thelb imiton karakteristikat e njeriut dhe natyr谷s n谷
industri, ne duam qe t谷 arrim qe pun谷n e njeriut te zevendesohet n谷 m谷nyr谷n m谷 ekonomike nga
nj谷 robot. Sigurisht, njer谷zit nuk mund t谷 eliminohen plot谷sisht.Robot谷t gjithashtu p谷rdoren n谷
zonat jo-industriale si sh谷ndetin, hulumtim, teknologji ushtarake, n谷 bot谷n e teknologjis谷 dhe
arg谷tim n谷 sht谷pi, n谷 familje. Robotika do t谷 vazhdoj谷 t谷 zhvillohet, ka ende shum谷 p谷r tu
p谷rmisuar, p谷r shembull: n谷 kontrollin e robot谷ve, vizionit dhe inteligjenc谷s artificiale, dinamik谷n
ne robot dhe kinematik谷, dhe shum谷 m谷 tep谷r.
4. ***Llojet e robot谷ve
Sot n谷 dhom谷n ton谷 gjejm谷 shum谷 robot谷. P谷rve巽 k谷saj robot谷t i gjejm谷 edhe n谷 industri t谷 tjera t谷
tilla si mjek谷si,ushtri,teknologji,familje dhe sidomos ku ka nevoj谷 p谷r t谷 leht谷suar pun谷n e njeriut.
Llojet me te njohura jan谷:
**ROBOT T INDUSTRIAL
Robot谷t industrial jan谷 p谷rdorur
kryesisht n谷 linjat industriale ku
kushtet jan谷 shum谷 t谷 rrezikshme p谷r
njer谷zit qe t谷 punojn谷, kjo do t谷 thot谷
se ku ka gaze,nxeht谷si n谷 mas谷 t谷 lart谷
dhe puna e lodhshme monotone e cila
谷sht谷 shkaku m谷 i zakonsh谷m i
aksidenteve n谷 pun谷.
5. **ROBOTT CELULAR
Robotet celular谷 jan谷 m谷 t谷 popullarizuara n谷 mesin e student谷ve dhe nx谷n谷sve, sepse kjo
na ndihmon p谷r t谷 realizuar robotik谷 dhe m谷 e leht谷 p谷r t谷 m谷suar bazat e programimit.
Shumica i p谷rdorim p谷r t谷 ndjekur futboll,ngjarje te ndryshme dhe p谷r aktivitete t谷 tjera t谷
ngjashme.
7. **ROBOTT PASTRUES
Roboti pastrues 谷sht谷 nj谷 robot autonom q谷 l谷viz n谷 hap谷sir谷 dhe thith pluhurin dhe
mbeturinat e vog谷l. Ajo p谷rb谷het nga nj谷 struktur谷 mekanike, kontrolluese,kontakti dhe
sensor谷 tej zanor per te zbuluar muret dhe pengesat. Ajo mund谷son l谷vizje autonome n谷
zon谷n, programimin e cikleve t谷 pun谷s.
8. **ROBOTT NJERZOR(HUMAN)
Robotet njerzor me nd谷rtimin e tij dhe kane pamje shum谷 t谷 ngjashme me njer谷zit ( jo
n谷 t谷 gjitha rastet). Ky lloj i roboteve 谷sht谷 n谷 gjendje t谷 l谷viz谷 si nj谷 njeri, p谷rve巽 k谷saj
eshte ne gjendje t谷 levize me nj谷 shpejt谷si prej 6 km / h.
9. **ROBOTI MEDICINAL I KIRURGJIS
VIDEO
Roboti medicinal i kirurgjise 谷sht谷 p谷rdorur p谷r t谷 kryer operacione.Leviz n谷p谷rmjet nj谷
nd谷rfaqe t谷 ve巽ant谷, e cila menaxhohet nga kirurgu. Avantazhi i nj谷 roboti kirurgjkale ka nj谷
sh谷rim m谷 t谷 shpejt谷 t谷 pacientit, sepse operacioni 谷sht谷 kryer me an谷 t谷 tubave t谷 ve巽anta n谷 t谷
cilat ata jan谷 futur mjete robotik. Kjo e b谷n qe te kete m谷 pak shkurtime dhe plag谷, dhe p谷r
pasoj谷 pacienti rim谷k谷mbet shpejt.
10. **ROBOT USHTRIE
Si ju t谷 gjith谷 e dim谷 se k谷shilli ushtarak vjen nga teknologjin谷 m谷 moderne. Nd谷r t谷 tjera,
industria ushtarake e kan谷 zhvilluar edhe nj谷 robot te ve巽ant ushtarake q谷 mund t谷 p谷rdoren
p谷r t谷 巽aktivizuar bomba dhe mina t谷 shp谷timit ose thjesht z谷vend谷suar nj谷 ushtar n谷 luftime.
Jan谷 t谷 udh谷zuar p谷rmes nj谷 sistemi t谷 ve巽ant谷 pa tel dhe kamera p谷rmes t谷 cilit monitorojn谷
zhvillimet.
11. ***DIZAJNIMI I ROBOTIT INDUSTRIAL
Roboti industrial 谷sht谷 i p谷rb谷r谷 nga gjasht谷 elemente themelore, ato jan谷: sistemi
dinamik,mekanizmi n谷 fund t谷 krahut, kontrolluesi i kompjuterizuar dixhital, veglat e
aktivizimit, pajisjet q谷 reagojn谷 dhe senzor谷t.
12. **SISTEMI DINAMIK
Sistemi dinamik 谷sht谷 i nevojsh谷m p谷r l谷vizjen e robotit n谷 zon谷n e pun谷s.M谷 e r谷nd谷sishme n谷
k谷t谷 sistem 谷sht谷 krahu robotik. Sipas dizajnit t谷 robot谷ve, boshti kryesor duhet t谷 l谷viz谷 n谷
m谷nyr谷 lineare ose rrethore. Numri i akseve paraqet numrin e drejtimeve q谷 nj谷 robot mund
t谷 l谷viz individualisht. Ajo mund t谷 quhet "shkalla e liris谷". Si巽 tregohet n谷 figur谷, n谷se v谷llimet
e robot谷ve jan谷 t谷 nj谷jta, roboti me 3 akse rrotulluese ose shkalla m谷 e lart谷 e liris谷 ka zon谷 m谷
t谷 madhe t谷 pun谷s. Nj谷 robot zakonisht ka 2 deri 10 akseve, shumica e robots kan谷 5 deri n谷 6
grad谷 t谷 liris谷.
13. **MEKANIZMI N FUND T KRAHUT
Krah谷t e robotit mund t谷 p谷rdoret p谷r t谷 instaluar mjete si pirgje, arm谷 saldim, vegla elektromagnetike etj, n谷
m谷nyr谷 q谷 roboti t谷 veproj谷 n谷 ndonj谷 procedur谷 t谷 ve巽ant谷. Nj谷 pirg 谷sht谷 nj谷 mjet multifunksionale robotik.
Ka dizajne t谷 ndryshme.Pirg mund t谷 p谷rdoret p谷r t谷 mbajtur t谷 shtr谷nguar, t谷 mbaj谷 dhe t谷 transmetoj谷
komponente ose mjete, dhe t'i b谷j谷 ata t谷 drejtuar n谷 nj谷 pozicion t谷 p谷rshtatsh谷m. P谷r shembull, nj谷 pirg me
3 akse mund t谷 kryejn谷 veprime komplekse si l谷vizje p谷rpara dhe prapa si dhe l谷kundje nga e majta n谷 t谷
djatht谷.
14. **KONTROLLUESI I KOMPJUTERIZUAR DIXHITAL
Sistemi kontrollues i kompjuterizuar n谷 robot kontrollon 巽do pjes谷 p谷r t谷 vepruar si duhet. N谷 nj谷 sistem t谷
procesit, kompjuter mund t谷 ket谷 nevoj谷 p谷r t谷 kontrolluar robotin ose t谷 lidh at谷 me makina t谷 tjera,si
makinat e procesit. Shum谷 robot gjithashtu p谷rdorin nj谷 aparat t谷 quajtur TRAINER e cila 谷sht谷 e lidhur
me kontrolluesin. TRAINER mund t谷 kontrolloj谷 disa nga mekanizmat e nj谷 roboti, p谷r shembull, p谷r t谷
drejtuar arm谷 saldim n谷 krahun robotik p谷r 巽do tip saldim. Robot谷t regjistrojn谷 informatat dhe i ruajn谷 ato
n谷 kompjuter, n谷 m谷nyr谷 q谷 informacioni t谷 mund t谷 p谷rdoret n谷 m谷nyr谷 t谷 p谷rs谷ritur kur robotit i 谷sht谷 i
nevojsh谷m. Kjo mund t谷 ju kursej koh谷 n谷 programimin e tij.
**SENZORT
Robot谷t p谷rdorin senzor谷t p谷r t谷 identifikuar dhe vler谷suar ndryshimet n谷p谷r pozicionet,
ndryshime n谷 modelet si dhe p谷r penges谷n ose d谷shtimin e sistemeve t谷 jashtme. Tabela m谷
posht谷 paraqet disa senzor谷 t谷 p谷rdorura zakonisht
15. **PROGRAMIMI I ROBOTIT
P谷r programimin e robot谷ve, ka dy m谷nyra:ON-line dhe off-line programimit.
P谷r on-line programimin 谷sht谷 p谷rdorur e ashtuquajtura teachboxe me t谷 cil谷n programohen
robot谷t. Nj谷 programues duhet t谷 jet谷 fizikisht i pranish谷m.Programi shkruhet n谷 m谷nyr谷 q谷
roboti ekzekuton instruksionet sipas urdhrave tona, duke e l谷vizur n谷 hap谷sira e pun谷s.
Disavantazhet e programeve t谷 tilla 谷sht谷 shpejt谷sia, sepse l谷vizjet jan谷 t谷 ngadalta dhe 巽do
l谷vizje duhet t谷 kontrollohet n谷 m谷nyr谷 t谷 p谷rs谷ritur, n谷 t谷 nj谷jt谷n koh谷, ka edhe shum谷 llogaritje.
16. Fotografia p谷r programimin off-line 谷sht谷 e programimit duke p谷rdorur nj谷
kompjuter dhe software t谷 nevojshme, e cila varet nga prodhuesi. Programet e tilla
谷sht谷 pak m谷 e leht谷, p谷r shkak se shumica prej operacioneve b谷n vet谷 kompjuteri
(pa ndonj谷 llogaritje shtes谷).E gjith谷 kjo b谷het n谷p谷rmjet aplikacionit MotoSim EG.
17. ***ROBOTI VIZUEL N TEKNOLOGJIN E USHQIMIT
P谷r prodhuesit e ushqimit, t谷 cil谷t kan谷 tendenc谷 p谷r t谷 punuar me nj谷 fitim t谷 vog谷l, ajo
shpesh 谷sht谷 nj谷 detyr谷 delikate e balancimit dy faktor谷. M谷nyra m谷 efikase p谷r t谷 zgjidhur
k谷t谷 dilem谷 谷sht谷 p谷r t谷 kontrolluar procesin e prodhimit t谷 ushqimit, duke p谷rdorur sistemin e
kompakt te vizualizimit (robot谷t vizuel), t谷 cilat n谷 m谷nyr谷 t谷 konsiderueshme mund t谷
reduktojn谷 kostot e prodhimit. Monitorimi i automatizuar i cil谷sis谷 vizuele 谷sht谷 vendosur n谷
aplikim n谷 t谷 gjitha llojet e proceseve prodhuese. Kur b谷het fjal谷 p谷r nj谷 sistem t谷 till谷,
zakonisht 谷sht谷 fjala per procese te nd谷rlikuara dhe t谷 shtrenjta. Nga ana tjet谷r, FESTO eshte
roboti vizuel kompakt i cili kontrollon madh谷sin谷 e hamburgerit (madh谷sia dhe dimensionet e
mishit q谷 hyn n谷 p谷rb谷rjen e hamburgerit). K谷ta shembuj t谷 popullarizuara t谷 produkteve t谷
ushqimit t谷 shpejt谷 nuk duhet t谷 tejkalojn madhesin e diamet谷rit m谷 shum谷 se 10mm n谷 巽do
drejtim. Kushdo q谷 del nga kjo tolerance, kur ajo ballafaqohet me nj谷 zon谷 t谷 kontrollit vizual
t谷 sistemit kompakt, ajo 谷sht谷 zbuluar shpejt dhe largohet nga rruga per tek konsumatori.
19. Biskota, kur 巽do gj谷 shkon sipas planit, biskota n谷 fund t谷 procesit t谷 prodhimit t谷 mere shtres谷
te p谷rsosur 巽okollate. N谷 巽do rast tjet谷r, p谷r shembull.biskote e thyer,sasi e pamjaftueshme e
cokollates,etj ateher biskuiti automatikisht largohet nga lenta per paketim.Roboti vizuel
kompakt FESTO SBOI-Q me sensor Optoelectronic SOEG-RTD ofron monitorim t谷
vazhduesh谷m t谷 t谷 gjith谷 procesit t谷 prodhimit. Ky sistem mund t谷 zbuloj谷 cdo biskote te
pap谷rsosur dhe ka nj谷 kapacitet prej 200 cop谷 p谷r minut谷 .