2. Evropa u isekivanju novog milenijuma
Poetkom novog milenijuma dolazi do velikih promena u Evropi. Potpuna
hristanizacija, feudalni sistem vladavine, konaan raskol izmeu istone
pravoslavne i zapadne rimokatolike crkve 1054 godine. Sveta zemlja je pod
islamom, rimokatolika crkva zapoinje krsta邸ke ratove, hodoa邸e se
preme邸ta prema zapadu, crkva Santjago de Kompostela postaje centar
hodoa邸a i na tom putu se grade hodoanike crkve. U ovom duhu razvija
se romaniki stil u arhitekturi na teritoriji dana邸nje Francuske, Engleske,
Nemake Italije, Dalamacije, na Balkanu i Bliskom istoku, zahvaljujui
krsta邸kim ratovima.
3. Odlike romanikog stila u arhitekturi
Romaniki stil u arhitekturi svoj potpuni izra転aj ima u crkvenoj arhitekturi i
utvrenjima koja su imala odbrambenu funkciju. Na podruju na kojem se ovaj stil
razvijao jo邸 uvek je bila 転iva tradicija rimske arhitekture ije elemente romanika
preuzima. Sam naziv stila potie od latinske rei romanus=rimski. Osnovna odlika
stila je polukru転ni luk, horizontalni tip kompovanja i masivnost graevine koja je
trebalo da iska転e snagu pobo転nosti hri邸anske vere.
Romanike crkve graene kao trobrodne bazilike orjentisane zapad-istok koje
preseca transept, ponekad je u hodoasnikim crkvama dodat jo邸 jedan brod-
deambualatorijum koji zajedno sa apsidom i radijalnim kapelama omoguava
nesmetan prolaz hodoasnicima. Kule se obino javljaju na proelju i iznad ukrsnici.
Unutra邸njost crkve je podeljena masivnim stubovima koji nose polukru転ne lukove
iznad kojih se nalazi poluobliasti svod. U Engleskoj i Burgundiji se javlja krstasti
svod (crkva u Daramu). Spolja obrada fasade obino ukra邸ena polukru転nim
arkadama i prozorima i razvijenim portalima.
5. Romaniki stil u Italiji
Na Apeninskom poluostrvu se razvija
romanika koja je bila pod uticajem kasne
antike i sasvim je razumljivo sa su preuzeti
elementi iz ovog perioda, naroito u obradi
fasada. Upotreba raznobojnog mermera,
horizontalni red arkada i skulptoralna
dekoracija. Posebno se istie Piazza dei
Miracoli u Pizi: katedrala, krstionica, krivi
toranj-odvojeni zvonik kru転nog oblika-
campanile . Katedrala je petobrodna i ima
ravnu tavanicu, dok je spolja ukra邸ena
raznobojnim mermerom. Poseban deo
kompleksa je mesto na kojem je doneta
zemlja iz Svete zemlje-compo sancto.
6. Romanika u Dalmaciji
Romanika na ovim prostorima dolazi sa
malim zaka邸njenjem, pod uticajem
benediktanskog i cistersitskog reda.
Katedrala Svete Sto邸ije u Zadru, graena
je u XIII veku, pod uticajem katedrale u
Pizi. Katedrala je trobrodna sa ravnom
tavanicom i fasadama koje ukra邸avaju
arkade sa stubiima i rozetama. Sem ove
katedrale, u ovom periodu gradi se
katedrala u Trogiru, takoe trobrodna
crkva sa ravnom tavanicom, ali masivnih
fasada. Na ovoj katedrali istie se bogato
ukra邸en Radovanov portal na zapadnom
proelju koji je prekriven tremom
Katedrala Svete Sto邸ije u Zadru
Radovanov portal. Katedrala u Trogiru
7. Romanika skulptura
Kamena skulptura vezana je za arhitekturu.
Skulpturalna dekoracija (reljefi) pojavljuju se na
portalima, ponekad na celim fasadama,
stubovima u klaustru, ali i na prozorima.
Centralno mesto ima timpanon na kojem
dominira scena Stra邸nog suda, sa predstavom
Hrista-stra邸nog sudije u mandorli, predstavom
pravednika i gre邸nika, dok se na arhivoltama
obino nalaze scene mesenih radova i znaci
zodijaka. Teme su vezane za sliku sveta tog
doba, a preuzete su iz sholastike i Jovanovog
otkrovljenja. Ove teme dominiraju na portalima
u Otenu, Moasaku, dok se u Vezleju nalazi
scena Oda邸iljanje apostola. Na kapitelima u
manastiru Klini prikazani su glasovi iz
gregorijanskog korala i figure koje su povezane
sa sholastikim uenjem toga doba.
9. Romaniko slikarstvo
Romaniko slikarstvo je slabo
ouvano. Dominiraju religiozne
scene u zidnom slikarstvu i u
iluminiranim rukopisima. Figura
je bila stilizovana, a crna kontura
je isticala izdu転ene figure svetitelja.
Po邸to romanike crkve nisu imale
kupolu, centralna scena predstava
Hrista nalazila se u apsidi.
10. Tapiserija iz Bajea
Sauvana tapiserija ilustruje
istorijski dogaaj iz XI veka, bitku
kod Hejstingsa. Tapiserija je duga
70 metara i prikazuje u vidu stripa,
tok normanskog osvajanja i jednu
od najzanaajnijih bitaka koja se
odigrala 1066 izmeu
anglosaksonskih snaga i Normana.
Normane je predvodio Viljem
Osvaja koji je pobedio.