ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Rritja dhe kujdesi per femijen e sapolindur

?
?
Agjencia eMagic
Agjencia eMagic
1 of 25
Downloaded 112 times
Rritja dhe kujdesi p?r f?mij?t e sapolindur. Drejtim p?r n?nat dhe baballar?t.
Ky publikim i kushtohet prind?rve t? rinj duke i ofruar informazionet e para mbi kujdesjen e f?mij?ve nga lindje deri sa mbushin nj? vjec: cfar? mund t? b?ni me s?mundjet e para, ku mund t? shkoni dhe cfar? mund t? b?ni p?r t? pasur ndihm?n e duhur t? ofruar nga sh?rbimi sanitar i krahin?s n?p?r konsultoret dhe n? hap?sirat e dedikuar t? huajve ku nuk do t? mungoj? dhe prania e nd?rmjet?sve kulturor p?r n?nat dhe p?r ciftet e huaj. Publikimi ?sht? i disponuesh?m n? italisht , anglisht, fr?ngjisht, rusisht, spanjisht, arabisht, kinezisht, rumanisht, maqedonisht, portugalisht, shqip, urdu. Me q?llim q? t? ndihmoj? q? lindja e f?mij?ve t? jet? me t? v?rtet? nj? moment i g?zuar dhe q? n? rast v?shtir?sie prind?rit mund t? ken? p?rgjigjet e para t? dyshimeve t? tyre. Broshura ?sht? vet?m nj? instrument informativ. Nd?rsa p?rball zgjedhjeve q? i p?rkasin sh?ndetit t? t? vegj?lve duhet t? konsultoheni me pediatrin dhe me personelin sanitar t? pranish?m n? konsultoren dhe n? hap?sir?n p?r grat? e huaja dhe f?mij?t e tyre. N?nat dhe ciftet mund ti drejtohen k?tyre profesionist?ve si :mamive, gjinekollog?ve, pediat?rve, ndim?sve sanitar ku do t? gjeni ndihm?, por edhe nj? vend ku mund t? flisni p?r gj?rat q? ju shqet?sojn?. Giovanni Bissoni Aksesor i politikave p?r sh?ndetin
PERMBLEDHJE ? Dh?nia e gjirit Qum?shti i n?n?s Problemet me gjirin Ushqimi, d?mtimi i duhanit, barnat Qum?shti artificial ? Kujdesja p?r f?mij?t K?rthiza Larja e f?mij?s Syt? dhe vesh?t thonjt? flok?t Nd?rrimi i panolinave( thith?se higjinike p?r f?mij?t) Veshjet Gjumi i sigurt ? Cfar? mund t? b?ni q? t? keni nj? ambient m? t? sigurt p?r f?mi j?t. R?niet Djegiet Mbytjet ( z?niet e frym?s) Mbytjet n? uj? Helmimi Aksidente nga energjia elektrike ? N? udh?tim me f?mij?n Udh?timi n? makin? Udh?timi jasht? shtetit. ? Cfar? mund t? b?ni n? rast temperature, vjellje, diarre ? Vaksinimi ? Parandalimi i karies( kalb?zimit t? dh?mb?ve) ? Vizitat mjek?sore ? Regjistrimi n? sh?rbimin sanitar, ndihm?n sanitare, sh?rbimet e dedikuara familjeve t? huaja. ? Kujt mund ti drejtoheni p?r informazione p?r t? gjitha sh?rbimet
DH?NIA E GJIRIT DH?NIA E GJIRIT Qum?shti i n?n?s ?sht? ushqimi m? i mir? p?r rritjen e f?mij?ve. Ai p?rmban gjithcka q? f?mija ka nevoj? dhe n? sasin? e duhur si : proteina, sheqerna, indyrna, vitamina, dhe kripra minerale. Qum?shti i n?n?s mbron nga shum? s?mundje ngjit?se duke qen? se trasmeton shum? mbrojtje t? n?n?s. T? sapo lindurve duhet t'ju jepet gjiri shum? shpesh, q? n? or?t e para t? lindjes. Her?t e para n?na mund t? hasi v?shtir?si: mund t? ndodh p?r shembull q? f?mija t? kapi gjirin me v?shtir?si, ose thithja t? jet? e dhimbshme ose q? qum?shti ?sht? ose duket sikur ?sht? pak . Megjithat? nuk ?sht? e nevojshme t? shqet?soheni zakonisht k?to zgjidhen brenda pak dit?sh. Por ?sht? gjithmon? e nevojshme t? k?rkoni informacione dhe k?shilla personave ekspert si pediatrit, mamive t? pranishme n? spital ose n? konsultore. Deri n? muajn? e 6, qum?shti i n?n?s ?sht? i vetmi ushqim p?r t? cilin f?mij?t kan? nevoj?.Nuk ?sht? e nevojshme ti jepni uj? ose l?ngje t? tjera. Pjesa m? e madhe e f?mij?ve ?sht? n? gjendje, duke u bazuar n? urin? e tyre q? t? thithin nga gjiri i n?n?s pak a shum? at? q? kan? nevoj?: k?shillohet ti jepet gjiri pa rregulla dhe orare t? rrepta duke k?naqur f?mij?n. Koh? zgjatja e pirjes s? gjirit ?sht? 15- 20 minuta. ?sht? e r?nd?sishme t'ju kujtojm? q? nuk ?sht? e nevojshme t? zgjasni koh?n dh?nies s? gjirit sepse pjesa m? e madhe e gjum?shtit thithet n? minutat e para.?sht? e mundur t? jepet qum?shti nga nj?ri ose nga t? dy gjinjt por duke filluar nga gjiri m? i ?njtur. 1
Duke dh?n? gjirin n?na vendos nj? raport shum? t? ngusht? me f?mij?n.Kontakti i parakohsh?m q? me lindjen p?rmir?son marr?dh?niet dhe sh?ndetin e t? dyve. Q? t? ken? nj? p?rmir?sim t? p?rshtatsh?m n? m?nyr? t? vecant? n? muajt e par? t? dh?nies s? gjirit ?sht? e nevojshme q? n?nat t? pushojn? shpesh,dhe kur pushojn? f?mij?t. K?shillohet t? jepet gjiri edhe kur f?mij?t jan? s?mur?, p?r shembull kur kan? diarre. Pas 6 muajve, p?rvec qum?shtit t? n?n?s mund ti jepen edhe ushqime t? tjera (por gjithmon? sipas k?shillave t? mjekut) : mish, supra,( si sup me perime), miell mistri, fruta dhe perime, nd?rsa qum?shtin e lop?s edhe pse t? holluar mund t'ja jepni vet?m pasi t? b?j? nj? vjec. Pesha e t? sapolindurit n? dit?t e para t? jet?s ?sht? subjekt i nj? r?nie e quajtur fiziologjike e barabart? me 10% t? pesh?n s? lindjes. Zakonisht pesha e lindjes arrihet brenda 2 jav?ve t? para . M?tej n?se pesha rritet rregullisht t? pakt?n 120gr n? jav? at?her? prind?rit duhet t? ndihen t? sigurt? q? f?mija ha mjaftuesh?m. PROBLEMET E GJIRIT Shpesh her?, gjat? muajve t? shtatz?nis? mund t? ndodh q? sisa t? b?het e ngurt ose t? skuqet. Mund t? ndodh q? mbi kok?n e gjirit t? shfaqen carje, dhe drek?za t? dhimbshme. Duke q?n? se carjet e sis?s varen nga nj? pozicion jo i rregullt i dh?nies s? gjirit k?shillohet t? mos nd?rpritet dh?nia e gjirit dhe t? konsultohet menj?her? mjeku ose mamia. P?r t? lar? gjinjt nuk ?sht? e nevojshme t? p?rdorni detergjent t? vecant? mjafton t? p?rdorni uj? dhe sapun neutro. USHQIMI, DEMTIMI NGA DUHANI, BARNAT Gjat? dh?nies s? gjirit, ushqimi duhet t? jet? i bollsh?m edhe pse jo i tepruar por i ndrysh?m dhe i pasur me l?ngje dhe fibra. Uji, pijet freskuse, l?ngjet e frutave si dhe qum?shti i lop?s japin vitamina dhe ujra minerale, substanca t? r?nd?sishme si p?r n?n?n dhe p?r 2
f?mij?n.?sht? e r?nd?sishme t? pish l?ngje p?r t? evituar kapsll?kun , nj? shqet?sim i shpesht tek n?nat. Duhet t? dini q? t? pish l?ngje m? shum? se sasia e nevojshme, p?r shembull 1 lit?r ose 1 e gjys?m n? dit? nuk ndikon n? sasin? e qumshtit t? prodhuar. N? periudh?n e dh?nies s? gjirit k?shillohet t? mos pihet kafe, ver? dhe pije alkolike. Sic e dini dhe ju duhani ?sht? i d?msh?m p?r sh?ndetin e n?n?s dhe t? f?mij?s. F?mij?t q? jetojn? bashk? me persona q? pijn? duhan kan? koll, dhe astme m? t? shpesht. Kur n? nj? vend t? mbyllur dikush pi duhan ?sht? mir? q? t? shpini f?mij?n n? nj? dhom? tjet?r, ose ti k?rkoni personit q? pi duhan t? largohet dhe t? pi duhan n? nj? vend tjet?r. ?sht? e r?nd?sishme q? gjat? dh?nies s? gjirit nuk duhet t? merrni ilace pa dijenin e mjekut. QUMESHTI ARTIFICIAL Kur n?na nuk ka qum?sht ose mendon q? qum?shti q? ka nuk ?sht? i mjaftuesh?m duhet t? konsultohet me pediatrin dhe duhet t? vendosin bashk? p?r qum?shtin artificial q? do t? p?rdorin. Ju kujtojm? se qum?shti i n?n?s ?sht? ushqimi m? i mir? p?r t? sapolindurit. N? rast se n?na nuk ka qum?sht t? mjaftuesh?m , mund t? vazhdoj ti japi gjirin f?mij?s duke i dh?n? edhe qum?sht artificial si plot?sues. Gjenden shum? tipe qum?shtesh n? shitje, si pluhur ose si l?ng, disa rekomandohen n? muajt e par? t? lindjes disa pas muajve t? 5 ose 6. Pediatri mund t'ju k?shilloj tipin m? t? p?rshtatsh?m dhe mund t'ju jap informacionet e duhura mbi sasin? e qum?shtit dhe oraret e dh?nies s? tij sipas pesh?s dhe mosh?s s? f?mij?s. T? gjith? tipet e qum?shteve n? form? l?ngu jan? gati, dhe nuk duhet t? shtohen me uj?, por duhet vet?m t? ngrohen. T? gjith? tipet e tjer? t? qum?shteve n? form? pluhuri p?rgatiten duke vendosur n? biberon nje mas? qum?sht pluhur cdo 30 cc uji, n? sasin? q? pediatri do t'ju k?shilloj p?r cdo dh?nie. Gjat? ushqimit me qum?sht artificial t? l?ngsh?m ose pluhur duhet ti jepni me orare dhe sasi t? caktuara nga pediatri q? do t? ndjek f?mij?n tuaj. Ushqimi edhe me qum?sht artificial ?sht? shum? i r?nd?sish?m : f?mija 3
merr nga n?na shikime, prekje , p?rk?dhelje, stimulim p?r sh?ndetin dhe p?r nj? rritje t? mir?. Bibironi dhe kap?zet t? p?rdorura p?r dh?nien e qum?shtit duhet t? lahen dhe t? sterilizohen pas cdo p?rdorimi gjat? muajt t? par?. N? muajt n? vazhdim mund t? lahen me kujdes me uj? dhe detergjent?t normal. P?r sterilizimin k?shillohen 2 m?nyra: 1) ti zieni duke i mbajtur n? nj? tenxhere me uj? p?r 10 minuta kap?zet dhe 20 minuta bibironin.Duhet ti lini m? pas t? kullojn? mbi nj? en? t? past?r dhe ti fshini. 2) T? vendosni p?r rreth 2 or? bibironin dhe kap?zet pasi ti keni lar? n? nj? en? me disifektues n? uj? t? ftoht?, q? mund t? blihet n? farmaci ose n? supermerkato,i lini m? pas t? kullojn? mbi nj? en? t? past?r q? t? thahen. 4
KUJDESJA P?R F?MIJ?T KORDONI KERTHIZOR KERTHIZA Kordoni k?rthizor q? q?ndron i ngjitur me barkun e f?mij?s, zakonisht shk?putet ose bie vet? pas 7 ose 10 dit?ve t? para t? jet?s: N? k?t? periudh? ?sht? e nevojshme ta mb?shtillni me nj? garz? t? past?r, t? that? dhe sterile dhe duhet mbuluar me nj? rrjet? elastike, duke e nd?rruar sa her? q? nd?roni pecet?n (panolin?n). Pas r?nies s? kordonit k?rthizor ?sht? mir? q? t? mbuloni pjes?n e k?rthiz?s me garza t? thata derisa kjo zon? t? jet? plot?sisht e that?. Zakonisht kjo ndodh mbrenda 2 3 dit?sh. N? rast se n? zon?n rreth k?rthiz?s shihni p?r shum? dit? skuqje ose plaga mbyllet me v?shtir?si duhet ti drejtoheni pediatrit ose mamis?. Kordoni k?rthizor mund t? preket dhe f?mija nuk ndien dhembje. BANJA SI DUHET TE LANI FEMIJEN P?r t? lar? f?mij?n pra p?r ti b?r? banj? f?mij?s k?shillohet q? t? b?het pas r?nies t? k?rthiz?s dhe pas mbulljes s? plot? t? plag?s. Para se t? lani f?mij?n ?sht? e r?nd?sishme t? provoni nxet?sin? e ujit me bryl. P?r t? lar? f?mij?n mund ta fusni plot?sisht n? nj? legen por duke i mbajtur kok?n lart dhe sigurisht jasht? ujit.Nuk duhet t? lini p?r asnj? minut? f?mij?n vet?m n? vask?n ose legenin me uj?. Pas larjes evitoni pudrimin e f?mij?s me pud?r sepse mund t? sjell? probleme me frym?marrjen ose iritim t? l?kur?s. Ju kujtojm? se f?mij?t e sapolindur jan? shum? t? ndjesh?m ndaj ndryshimeve t? temperatur?s.Edhe n?se nuk keni nj? ambient t? ngroht? ?sht? e r?nd?sishme 5
q? f?mija t? pastrohet dit? p?r dit?. N? k?to raste k?shillohet q? f?mij?t ti zhvishni dhe ti vishni pjes? pjes? pra jo ti b?ni lakuriq dhe m? pas ti vishni p?r t? evituar q? f?mija t? ftohet. SYTE DHE VESHET P?r t? lar? syt? jan? t? nevojshme garza dhe shami prej pambuku t? njomura me uj? t? vak?t dhe duhet t? jen? t? sterilizuara. P?r t? ulur rrezikun e infeksioneve, ?sht? e r?nd?sishme t? p?rdorni garza dhe shami t? ndryshme p?r secilin sy duke e pastruar nga brenda jasht?. P?r t? pastruar vesh?t k?shillohet t? p?rdorni nj? garz? ose nj? shami pambuku t? lagur, por vet?m p?r t? pastruar pjes?t e jashtme t? veshve. Pjesa e brend?shme e veshit nuk duhet t? preket. Mos p?rdorni shkopinjt p?r pastrimin e veshve ¡°cotton fioc¡±. THONJTE Thonjt? duhet t? priten q? f?mija mos t? g?rvishet ose posht? thonjve t? mbledhen pa past?rti.K?shillohen g?rsh?ra me maj? t? rrumbullak?t. FLOKET Shpesh her? n? kok?n e f?mij?ve t? vegj?l mund t? formohen kore ose rrebull. Koret ose rrebulla duhet t? zbuten m? p?rpara me vaj ose me vaj ulliri dhe m? pas mund t? hiqen me uj? t? vak?t dhe nj? shampo t? leht?. NDERRIMI I PECETAVE (PANOLINAVE) Zakonisht kur nd?rroni pecet?n e f?mij?s nuk ?sht? e nevojshme vendosja e kremit. ?sht? i dobish?m p?rdorimi i kremit vet?m kur organet gjenitale dhe zona p?r rreth jan? t? skuqura.N?se skuqja vazhdon p?r nj? koh? t? gjat? ose b?het m? evidente konsultohuni me pediatrin e f?mij?s. T? sapolindurit duhet t? nd?rrohen dhe t? lahen shpesh, sipas nevojshm?ris? s? tyre.Vajzat q? mos t? marrin infeksion n? kanalin urinar duhet t? lahen dhe t? thahen duke l?vizur dor?n nga para mbrapa.Te djemt? 6
jo t? b?r? synet lafsha e mbron n? m?nyr? fiziologjike kok?n e penisit n? muajt e par? dhe ju duhet t? jeni shum? t? kujdessh?m kur pastroni f?mij?n dhe duhet t? evitoni t?rheqjen e lafsh?s. VESHJET K?shillohet t? vishni f?mij?t me veshje q? i p?rshtaten temperatur?s s? ambietit si dhe t? rrehatshme p?r t? veshur dhe p?r ti hequr si p?r shembull t? hapur nga mbrapa dhe q? i lejojn? f?mij?t t? l?vizin lirisht.Nuk ?sht? e nevojshme ti vishni k?puc? f?mij?s para se t? m?soj t? eci.P?r t? mbrojtur k?mb?t nga i ftohti mund t? p?rdorni corape leshi. GJUMI I SIGURT Pozicioni m? i mir? p?r t? fjetur ?sht? mbi shpin?. ?sht? e r?nd?sishme t? vendosni f?mij?n n? gjum? pa jast?k, dhe duhet t? p?rdorni dyshek t? fort? T? sapolindurit nuk duhet t? mbulohen shum? sidomos n? rast temperature dhe nuk duhet t? mb?shtillen shum? n? mbulesa. Nuk duhet pir? duhan n? sht?pi dhe f?mij?t duhen mbajtur n? vende ku nuk pihet duhan . N? dim?r temperatura e ambienteve ku do t? rrin? f?mij?t duhet t? jet? rreth 20 dit?n dhe 18 nat?n. Dh?nia e gjirit ndihmon q? f?mija t? b?j? nj? gjum? t? qet?. 7
8
CFAR? MUND T? B?NI Q? AMBIENTI KU JETONI T? JET? M? I SIGURT P?R JET?N E F?MIJ?VE RENIET N? muajt e par? dhe n? vitet e para t? jet?s f?mij?t nuk duhet t? lihen vet?m mbi tryez?n ku e mb?shtillni dhe e nd?rroni,n? krevate pa breza ose n? divane apo karrige. N? rast se nuk keni mund?si ti shikoni drejt?p?rdrejt ose ti mbani n? krah? vendosini n? nj? vend t? sigurt? ( n? krevatin e tyre ose n? box). Ju kujtojm? q? f?mij?t jan? n? gjendje t? l?vizin vet?m q? n? gjasht? muajt e par? t? vitit. Dhe p?r k?t? duhet q? shkall?t e brend?shme t? sht?pis? t? jen? me kangj?lla, nuk duhet t? lini celsat n?p?r dyer, duhet t? vendosni parapeta n?p?r dritare, dhe mos lini karrige pran? dritareve, tarraca ose ballkone. N?se f?mija bie dhe p?rplas kok?n n? m?nyr? t? r?nd? dhe m?pas ka t? vjella ose pagjum?si duhet t? telefononi menj?her? mjekun ose urgjenc?n 118. Sh?rbimi i urgjenc?s 118 duhet t? merret menj?her? n? telefon edhe n?se pas nj? r?nie f?mija nuk p?rgjiget thirrjeve tuaja ose nuk ?sht? n? gj?ndje t? l?vizi k?mb?t ose duart. DJEGIE Gjat? p?rgatitjes s? vakteve ujrat q? zihen ushqime hedhin pika gjat? zierjes dhe mund t? shkaktojn? djegie t? r?nda te f?mij?t.Ju duhet t? merrni masat e duhura p?r ruajtjen e f?mij?ve dhe mbi t? gjitha ti mbani larg nga burimet e nxet?sis? si soba hekuri furnella etj. Ju kujtojm? se ?sht? e rrezikshme t? mbani f?mij?t n? krah? kur gatuani ose kur transportoni ushqimet ose hani apo pini pije t? nxehta. Q? t? parandoloni ndjegiet nga uji i nxeht? e rubinetit, nxehja e ujit duhet t? ket? nj? temperature nga 50 deri 55 grad. N? rast djegie duhet t? vini menj?her? pjes?n e djegur n?n rrjedhjen e ujit t? ftoht? t? cezm?s dhe duhet ti drejtoheni menj?her? pediatrit ose n? rast e djegieve t? r?nda duhet t? merrni 118 urgjenc?n. 9
MBYTJE F?mij?t nuk duhet t? lihen vet?n kur lahen as kur jeni duke mbushur legenin apo vaks?n ku e lani dhe as kur e zbrasni. Jasht? sht?pis? duhet t? jeni t? kujdessh?m ndaj kontenj?rve plastik me uj? cisternave puseve dhe pishinave etj. HELMIMI Ilacet dhe produktet p?r pastrimin e sht?pis? duhet t? mbahen larg nga fmijt . K?to produkte duhet t? blihen dhe t? ruhen n? vende t? duhura dhe t? sigurta dhe me mbylljen e siguris?. ?sht? e r?nd?shishme t? kontrolloni gjithmon? dat?n e skadimit. N? rast g?lltitje t? ndonj? nga produktet e sip?r p?rmendura duhet ti drejtoheni menj?h?r? ndihm?s s? shpejt urgjenc?s dhe duhet t? merrni me vete dhe kutin e l?ngut ose ilacit t? g?lltitur. AKSIDENTE NGA ENERGJIA ELEKTRIKE Fijet e jashtme elektrike, prizat dhe pjes?t zgjat?se n?p?r dysheme jan? shum? t? rezikshme dhe f?mij?t duke l?vizur mund t? t?rhiqen dhe ti prekin ose ti vendosin n? goj? p?r ti kafshuar, dhe mund t? vendosin gishtat n?p?r priza. ?sht? e r?nd?sishme t? p?rdorni tapa plastike p?r t? mbyllur prizat elektrike.Duhet t? evitoni p?rdorimin e pjes?ve zgjat?se dhe n?se kjo nuk ?sht? e mundur ?sht? e r?nd?sishme t? vendosni fillin lart q? t? jet? larg f?mij?ve.Duhet t? kini kujdes gjithashtu dhe me fijet e varura. 10
11
N? UDH?TIM ME F?MIJ?T UDHETIME ME MAKINE Gjat? udh?timit me makin? ?sht? e detyrueshme vendosja e mbajt?ses s? f?mij?ve p?r makinat dhe zakonisht vendoset n? sedilen e passhme. ,pozicioni i mbajt?ses s? f?mij?ve n? sedilen e passhme ?sht? e detyrueshme n? rast se makina ka lair bag q? korrespondon me sedilen p?rpara t? pasagjerit. Ndalohet rrept?sisht t? mbani f?mij?t n? dor?. UDHETIME JASHTE SHTETIT Para se t? niseni p?r udh?tim n? shtetet e tjera k?shillohet t? shkoni m? par? te pediatri p?r nj? kontroll t? p?rgjithsh?m t? f?mij?s suaj. ?sht? e nevojshme ti drejtoheni ambulanc?s Usl p?r udh?tar?t nd?rkomb?tar p?r t? njohur t? gjitha k?shillat e nevojshme q? jan? t? ndryshme nga nj? vend n? tjetrin dhe p?r moshat e ndryshme t? f?mij?ve. 12
CFAR? MUND T? B?NI N? RAST TEMPERATURE, DIARREE, VJELLJE TEMPERATURA F?mija ka temperatur? n?se temperatura e sqetullave dhe e vetjesorit ?sht? mbi 37,3 . Temperatura matet duke vendosur termometrin posht? sqetull?s dhe te vetjesori p?r tre minuta. Temperatura nuk ?sht? nj? s?mundje por sintom? e nj? s?mundje pak a shum? t? r?nd?. N?se temperatura ?sht? e lart? ose e barabart? me 38,5 ose vazhdon p?r tre dit? rresht ose n?se shoq?rohet me sintoma t? tjera duhet t? konsultoheni menj?her? me pediatrin. Cfar? duhet t? b?ni derisa t? kontatoni mjekun Mos e mbulloni r?nd? f?mij?n. Jepini t? pij? f?mij?s pije t? d?shirueshme prej tij dhe me sheqer. Vendosini n? kok? dicka t? ftoht?, p?r shembull nj? shami t? njom? ose akull, kur temperatura ?sht? e lart?. N?se temperatura ?sht? mbi 38.5 jepini nj? ilac kund?r temperatur?s p?r f?mij?. DIARREA Ose heqja e barkut ?sht? m? shum? e rezikshme sa m? t? vegj?l t? jen? f?mij?t .Duhet t? konsultoheni menjher? me pediatrin n?se f?mija ?sht? i dob?t apo i k?putur. Cfar? mund t? b?ni nd?rkoh? q? prisni udh?zimet e pediatrit. Duhet ti jepni f?mij?s l?ngje p?r t? pir? shpesh dhe n? sasi t? vogla dhe pak t? sheqerosura ose tretje rihidratuese.V?zhgojeni me kujdes jashqitjen e f?mij?s: sa her? del jasht? pra numrin, ngjyr?n si dhe n?se shoq?rohet me gjak me mukus ose jarg?.N? k?to raste nd?rrimi i panolinave duhet t? jet? e shpesht?. VJELLJA Disa f?mij? vjellin shum? shpesh kur kolliten ose pas kan? qar? shum?. N? k?to raste n?se f?mija vjell? vet?m nj? her? dhe n?se f?mija ?sht? mir? 13
dhe b?n? gj?rat q? ka b?r? gjithmon? nuk duhet t? shqet?soheni. N?se t? vjellat p?rs?riten dhe pengojn? marrjen e l?ngjeve ose vjell gjak n?se f?mija ka temperatur? ose dhimbje koke ose n?se t? vjellat p?rs?ritet pas nj? r?nie ose goditje koke duhet t? konsultoheni menj?her? me pediatrin ose n? duhet t? shkoni n? urgjenc. Cfar? mund t? b?ni nd?rkoh? q? prisni t? kontaktoni mjekun mos jepni ilace nga goja, n? rast temperature mund t? vendosni suposto ?sht? mir? q? f?mija t? mbahet n? dor? q? vjellja mos ti shkaktoj probleme me frym?marrjen 14
VAKSINIMI Vaksinat kan? ndikuar n? mundjen dhe n? pengimin s?mundjeve t? tmerrshme n? gjith? bot?n si : lija, poliomeliti, tetanozi, difteria Vaksinat veprojn? duke stimuluar prodhimin e antitrupave. Zakonisht vaksinat nuk provokojn? shqet?sime t? vecanta por ndonj?her? mund t? verifikohen reksione si skuqje ?njtje n? vendin ku ?sht? b?r? vaksina , temperatur?, pagjum?sia q? zakonisht zgjidhen brenda 48 ore. Efekte an?sore m? t? r?nda si p?r shembull reaksionet e r?nda ose d?mtimet morfologjike jan? shum? t? rralla. Pediatri mund t'ju jap prind?rve informazionet e nevojshme .N? Itali parashikohen p?r t? gjith? f?mij?t vaksinat e m?poshtme.: kund?t poliomelitit, tetanozit difteris hepatitit B, koll?s s? bardh?, fruthit, P?r f?mijet me gj?ndje t? vecant? sh?ndeti dhe q? q?ndrimi n? vende t? populluara i ndikon n? sh?ndet rekomandohen edhe vaksinat kund?r gripit , lis? s? bardh?, si dhe kund?r hepatitit A. N? Emilia Romagna t? gjitha vaksinat kryen pran? ambulanc?s s? Pediatrive t? Komunitetit Konsultoreve p?r f?mij? ose nga pediatri . Fillimi i vaksinave parashikohet q? n? muajt e par? t? jet?s 2 3 prind?rit do t? lajm?rohen me nj? let?r p?r dat?n e takimit t? par? dhe t? gjitha udh?zimet e nevojshme.Informacionet mbi vaksinat e ndryshme dhe koh?n q? parashokohen t? kryen b?hen t? ditura nga Pediatrit e komunitetti konsultoret p?r f?mij? ose nga pediatri n? momentin e vaksin?s s? par?. Para vaksinimit prind?rit informohen nga pediatri i f?mij?s mbi vaksinat q? do t? kryen dhe shqet?simet q? mund t? sjellin pas kryerjes. Prind?rve i k?rkohet leja p?r vaksinimin e f?mij?ve n? disa raste k?rkohet leja edhe me shkrim. 15
N? momentin e vaksinimit ?sht? e r?nd?sishme ti tregoni mjekut: N?sa f?mija ka s?mundje t? vecanta n?se merr ilace ose n?se n? at? moment ka temperatur? . N?se koh?t e fundit f?mij?s i ?sht? dh?n? gjak trasfuzion N?se n? vaksinat e m? parshme ka patur reaksione t? vecanta. Dokumentimi i vaksinave t? kryera duhet ruajtur dhe duhet paraqitur n? t? gjitha takimet. P?r t? pasur informazione mbi koh?n dhe m?nyr?n e vaksinave prind?rit mund ti drejtohen pediatrit t? f?mij?s s? tyre ose sh?rbimit p?r vaksinat t? ¡° Azienda Usl di residenza¡± t? komun?s ku jetoni. PARANDALIMI I KARJES (KALB?ZIMIT T? DH?MB?VE) Karia ?sht? s?mundje e dh?mb?ve por mund t? evitohet duke zbatuar disa rregulla. Duhet t? pastroni dh?mb?t pas cdo ngr?nie: nd?rsa f?mij?s s? vog?l duhet ti pastroni dh?mb?t me nj? garz?, f?mij?ve m? t? m?dhenj sa t? jet? e mundur me furc?:duhet t? paksoni sa m? shum? t? jet? e mundur ushqimet me sheqer. Duhet t? krryeni t? pakt?n nj? vizit n? vit tek dentisti ose te pediatri 16
VIZITAT MJEK?SORE Vizita e par? te pediatri k?shillohet brenda 7ose 10 dit?ve t? para nga lindja p?r t? par? sh?ndetin e f?mij?ve tuaj. N?se gjat? vitit t? par? t? jet?s f?mija nuk ka probleme t? vecanta mund t? vendosni me pediatrin kur mund ti b?ni vizitat megjithat? k?shillohet t? b?ni nj? kontroll f?mij?s cdo 2 muaj. N? rast nevoje n?se f?mija nuk ka pediatrin prind?rit mund ti drejtohen kosultoreve pediatrike. Prania e nd?rmjet?sve kulturor n? hap?sirat e grave emigrante dhe f?mij?ve t? tyre, si dhe n? konsultoret Pediatrike mund t? jet? nj? ndihm? e mir? p?r prind?rit e huaj n? raport me operator?t sanitar por edhe p?r t? pasur informacione mbi sh?rbimet. N?nave t? reja k?shillohet t? kryejn? t? pakt?n nj? vizit gjinekollogjike pas 30 40 dit? pas lindjes. N? k?to vizita k?shillimi nga nj? specialist si gjinekollogu ose mamia ?sht? i r?nd?sish?m p?r t? vler?suar sh?ndetin fizik dhe psikik t? grave dhe mund t? merren informacione mbi m?nyrat e kontracetiv?ve q? mund t? p?rdoren edhe gjat? dh?nies s? gjirit (t? p?r mos mbetur shtat?z?n?). Mamit e konsultoreve jan? n? dispozicion menj?her? pas lindjes p?r kontrollimin e n?nave n? n?nvete dhe t? qepjeve q? mund t? ken?. N? konsultore mund t'ju japin k?shilla kur keni probleme me sis?n gjat? dh?nies s? gjirit, p?r kujdesjen p?r f?mij?n si dhe p?r kujdesjen e sh?ndetit t? n?n?s i cili ?sht? i r?nd?sish?m edhe p?r sh?ndetin e f?mij?s. 17
REGJISTRIMI N? SH?RBIMET SANITARE KOMB?TARE , NDIHMA SANITARE SI DHE SH?RBIMET T? DEDIKUARA FAMILJEVE T? HUAJA. Sh?rbimi sanitar krahinor i Emilia Romanj?s garanton; ndihm? sanitare t? parashikuara nga nivelet esenciale t? ndihm?s p?r shtetasit italian dhe t? huaja t? regjistruar n? sh?rbimin sanitar komb?tar. Regjistrimi n? sh?rbimin sanitar komb?tar ?sht? falas dhe jep t? drejt?n e zgjedhjes s? mjekut t? familjes ose pediatrit t? f?mij?s p?r f?mij?t deri n? 14 vjec, t? regjistruarve i jepet tesera sanitare. Shtetasit e bashkimit Europian banues n? Itali ose me vend banim n? Itali p?r motive pune, mund t? regjistrohen pran? sh?rbimit sanitar p?r koh?n q? jan? me banim n? Itali. Shtetasit extrakomunitar me lejen e q?ndrimit ose q? kan? paraqitur k?rkesn p?r rinovim t? lejes s? q?ndrimit mund t? regjistrohen pran? sh?rbimit sanitar dhe koh?zgjatja e regjistrimit p?rkon me lejen e q?ndrimit. Nd?rsa p?r sa i p?rket pagesave p?r ticket duhet t? ndiqni t? nj?jt?n m?nyr? si shtetasit italian.T? huajve p?rkoh?sisht t? pranish?m n? Itali dhe jo n? rregulla me normat e hyrjes ose t? q?ndrimit n? Itali ju jepet tesera sanitare STP e vlefshme p?r 6 muaj q? mund t? rinovohet. Tesera STP jep t? drejt?n e ndihm?s sanitare t? lidhura me ndihm?n e shpejt q? jepet n? ambulanca dhe spitale por edhe p?r s?mundjet esenciale si : d?mtimet n? pun? nd?rhyrjet p?r kujdesjen e shtatz?nive, p?r sh?ndetin e t? vegj?lve, vaksinat e detyruara p?r parandalimin e s?mundjeve t? r?nda si dhe p?r parandalimin e s?mundjeve nd?rkomb?tare, diagnostikim dhe kurim i s?mundjeve ngjit?se ku p?rfshihet dhe SIDA, nd?rhyrje p?r parandalim kurim dhe reabilitim t? rasteve t? drogimit kronik. Nd?rsa p?rsa i p?rket pagesave t? ticket ndiqen t? nj?jtat m?nyra si shtetasit italian. Shtetasit dhe shtetaset e huaj t? pranish?m n? Emilja Romanj?n me ose pa lejen e q?ndrimit mund t? shkojn? drejtp?rdrejt d.m.th pa k?rkes?n e mjekut t? famljes pran? konsultoreve familjare, konsultoreve pediatrike si dhe pran? hap?sirave dedikuar grave emigrante dhe f?mij?ve t? tyre. Mund ti drejtohen hap?sirave dedikuar grave t? huaja sidomos grat? dhe f?mij?t e sapoardhur n? itali ose q? kan? pak koh? q? jan? t? pranish?m n? territorin italian dhe q? mbi t? gjitha kan? v?shtir?si n? hyrjen ose kontatimin e k?tyre sh?rbimeve.N? t? gjitha k?to struktura ?sht? i pranish?m figura e nd?rmjet?ses kulturor dhe personeli sanitar. Ndihma q? i jepet grave t? huaja pran? k?tyre strukturave ?sht? e lidhur me shtat?z?nin?, abortin e d?shiruar (IVG), menopauz?n, m?nyrat e mos 18
r?nies shtat?z?n?, steriliteti, vizitat e specializuara te gjinekollogu, parandalimi i tumoreve n? qaf?n e mitr?s (Paptest), ndihma psikike dhe seksuale. Nd?rsa f?mij?ve i sigurohen vizitat , vaksinat kontrolli p?r turbekulozin dhe p?r s?mundjet e tjera ngjit?se. P?rdorimi i sh?rbimeve sanitare nga ana e personave t? huaj pa lejen e q?ndrimit nuk sjell denoncimin e tyre pran? autoriteteve t? shtetit Policis?. 19
KUJT MUND TI DREJTOHENI P?R INFORMAZIONE MBI T? GJITHA SH?RBIMET P?r informazione mbi sh?rbimet telefononi numrin jeshil t? sh?rbimit sanitar krahinor t? Emilja Romanj?s: 800 033 033 cdo dit? nga ora 8.30 deri n? 17.30 dhe t? shtun?n nga ora 8.30 deri n? 13,30. P?r zon?n e Bolonj?s ?sht? aktiv edhe nj? num?r jeshil falas p?r t? huajt me nj? sh?rbim informativ shum?gjuh?she: 800 663 366 p?rgjigjen pasditen e t? h?n?s dhe t? m?rkur?s nga ora 14,30 deri n? 16,40 dhe n? m?ngjeset e t? m?rkur?s dhe t? shtun?s nga ora 9 deri n? or?n 12,30. P?r informazionet ?sht? e mundur t? konsultoni: sitin e sh?rbimit sanitar krahinor www.saluter.it sitin e politikave shoq?rore te krahin?s www.emiliaromagnasociale.it sitin e Konsulenc?s p?r emigrimin dhe e shoqatave t? emilja romanj?s n? bot? www.emilianoromagnolinelmondo.it 20
N? kujdesje t? grupit t? pun?s s? krahin?s Maria Giovanna Caccialupi, coordinatrice (Azienda USL di Bologna) Antonella Bazzocchi (Azienda USL di Cesena), Maria Rosaria Certosino (Azienda USL di Ferrara), Rossano Fornaciari (Azienda USL di Reggio Emilia), Laura Gaspari (Azienda USL di Forl¨¬), Achilla Gorni (Azienda USL di Parma), Irene Ghirardini (Azienda USL di Ravenna), Mara Manghi (Azienda USL di Reggio Emilia), Laura Menegatti (Azienda USL di Ferrara), Ines Pini (Azienda USL di Forl¨¬), Isa Ruffilli (Azienda USL di Bologna), Giulio Sighinolfi (Azienda USL di Modena), Gabriella Tritta (Azienda USL di Modena) N? redaktimin kan? ndihmuar : Silvana Borsari, Michela Bragliani, Elena Castelli, Angela Paganelli, Vittoria Pastorelli, Diana Tramonti (Direzione generale sanit¨¤ e politiche sociali, Regione Emilia-Romagna). Publikimi ?sht? realizuar nga¡± dall¡¯Azienda USL di Bologna - Comunicazione e relazioni con il cittadino (progetto grafico - Marco Neri, illustrazioni - Bruno Pegoretti) 2008
Rritja dhe kujdesi per femijen e sapolindur

More Related Content

Rritja dhe kujdesi per femijen e sapolindur

  • 1. Rritja dhe kujdesi p?r f?mij?t e sapolindur. Drejtim p?r n?nat dhe baballar?t.
  • 2. Ky publikim i kushtohet prind?rve t? rinj duke i ofruar informazionet e para mbi kujdesjen e f?mij?ve nga lindje deri sa mbushin nj? vjec: cfar? mund t? b?ni me s?mundjet e para, ku mund t? shkoni dhe cfar? mund t? b?ni p?r t? pasur ndihm?n e duhur t? ofruar nga sh?rbimi sanitar i krahin?s n?p?r konsultoret dhe n? hap?sirat e dedikuar t? huajve ku nuk do t? mungoj? dhe prania e nd?rmjet?sve kulturor p?r n?nat dhe p?r ciftet e huaj. Publikimi ?sht? i disponuesh?m n? italisht , anglisht, fr?ngjisht, rusisht, spanjisht, arabisht, kinezisht, rumanisht, maqedonisht, portugalisht, shqip, urdu. Me q?llim q? t? ndihmoj? q? lindja e f?mij?ve t? jet? me t? v?rtet? nj? moment i g?zuar dhe q? n? rast v?shtir?sie prind?rit mund t? ken? p?rgjigjet e para t? dyshimeve t? tyre. Broshura ?sht? vet?m nj? instrument informativ. Nd?rsa p?rball zgjedhjeve q? i p?rkasin sh?ndetit t? t? vegj?lve duhet t? konsultoheni me pediatrin dhe me personelin sanitar t? pranish?m n? konsultoren dhe n? hap?sir?n p?r grat? e huaja dhe f?mij?t e tyre. N?nat dhe ciftet mund ti drejtohen k?tyre profesionist?ve si :mamive, gjinekollog?ve, pediat?rve, ndim?sve sanitar ku do t? gjeni ndihm?, por edhe nj? vend ku mund t? flisni p?r gj?rat q? ju shqet?sojn?. Giovanni Bissoni Aksesor i politikave p?r sh?ndetin
  • 3. PERMBLEDHJE ? Dh?nia e gjirit Qum?shti i n?n?s Problemet me gjirin Ushqimi, d?mtimi i duhanit, barnat Qum?shti artificial ? Kujdesja p?r f?mij?t K?rthiza Larja e f?mij?s Syt? dhe vesh?t thonjt? flok?t Nd?rrimi i panolinave( thith?se higjinike p?r f?mij?t) Veshjet Gjumi i sigurt ? Cfar? mund t? b?ni q? t? keni nj? ambient m? t? sigurt p?r f?mi j?t. R?niet Djegiet Mbytjet ( z?niet e frym?s) Mbytjet n? uj? Helmimi Aksidente nga energjia elektrike ? N? udh?tim me f?mij?n Udh?timi n? makin? Udh?timi jasht? shtetit. ? Cfar? mund t? b?ni n? rast temperature, vjellje, diarre ? Vaksinimi ? Parandalimi i karies( kalb?zimit t? dh?mb?ve) ? Vizitat mjek?sore ? Regjistrimi n? sh?rbimin sanitar, ndihm?n sanitare, sh?rbimet e dedikuara familjeve t? huaja. ? Kujt mund ti drejtoheni p?r informazione p?r t? gjitha sh?rbimet
  • 4. DH?NIA E GJIRIT DH?NIA E GJIRIT Qum?shti i n?n?s ?sht? ushqimi m? i mir? p?r rritjen e f?mij?ve. Ai p?rmban gjithcka q? f?mija ka nevoj? dhe n? sasin? e duhur si : proteina, sheqerna, indyrna, vitamina, dhe kripra minerale. Qum?shti i n?n?s mbron nga shum? s?mundje ngjit?se duke qen? se trasmeton shum? mbrojtje t? n?n?s. T? sapo lindurve duhet t'ju jepet gjiri shum? shpesh, q? n? or?t e para t? lindjes. Her?t e para n?na mund t? hasi v?shtir?si: mund t? ndodh p?r shembull q? f?mija t? kapi gjirin me v?shtir?si, ose thithja t? jet? e dhimbshme ose q? qum?shti ?sht? ose duket sikur ?sht? pak . Megjithat? nuk ?sht? e nevojshme t? shqet?soheni zakonisht k?to zgjidhen brenda pak dit?sh. Por ?sht? gjithmon? e nevojshme t? k?rkoni informacione dhe k?shilla personave ekspert si pediatrit, mamive t? pranishme n? spital ose n? konsultore. Deri n? muajn? e 6, qum?shti i n?n?s ?sht? i vetmi ushqim p?r t? cilin f?mij?t kan? nevoj?.Nuk ?sht? e nevojshme ti jepni uj? ose l?ngje t? tjera. Pjesa m? e madhe e f?mij?ve ?sht? n? gjendje, duke u bazuar n? urin? e tyre q? t? thithin nga gjiri i n?n?s pak a shum? at? q? kan? nevoj?: k?shillohet ti jepet gjiri pa rregulla dhe orare t? rrepta duke k?naqur f?mij?n. Koh? zgjatja e pirjes s? gjirit ?sht? 15- 20 minuta. ?sht? e r?nd?sishme t'ju kujtojm? q? nuk ?sht? e nevojshme t? zgjasni koh?n dh?nies s? gjirit sepse pjesa m? e madhe e gjum?shtit thithet n? minutat e para.?sht? e mundur t? jepet qum?shti nga nj?ri ose nga t? dy gjinjt por duke filluar nga gjiri m? i ?njtur. 1
  • 5. Duke dh?n? gjirin n?na vendos nj? raport shum? t? ngusht? me f?mij?n.Kontakti i parakohsh?m q? me lindjen p?rmir?son marr?dh?niet dhe sh?ndetin e t? dyve. Q? t? ken? nj? p?rmir?sim t? p?rshtatsh?m n? m?nyr? t? vecant? n? muajt e par? t? dh?nies s? gjirit ?sht? e nevojshme q? n?nat t? pushojn? shpesh,dhe kur pushojn? f?mij?t. K?shillohet t? jepet gjiri edhe kur f?mij?t jan? s?mur?, p?r shembull kur kan? diarre. Pas 6 muajve, p?rvec qum?shtit t? n?n?s mund ti jepen edhe ushqime t? tjera (por gjithmon? sipas k?shillave t? mjekut) : mish, supra,( si sup me perime), miell mistri, fruta dhe perime, nd?rsa qum?shtin e lop?s edhe pse t? holluar mund t'ja jepni vet?m pasi t? b?j? nj? vjec. Pesha e t? sapolindurit n? dit?t e para t? jet?s ?sht? subjekt i nj? r?nie e quajtur fiziologjike e barabart? me 10% t? pesh?n s? lindjes. Zakonisht pesha e lindjes arrihet brenda 2 jav?ve t? para . M?tej n?se pesha rritet rregullisht t? pakt?n 120gr n? jav? at?her? prind?rit duhet t? ndihen t? sigurt? q? f?mija ha mjaftuesh?m. PROBLEMET E GJIRIT Shpesh her?, gjat? muajve t? shtatz?nis? mund t? ndodh q? sisa t? b?het e ngurt ose t? skuqet. Mund t? ndodh q? mbi kok?n e gjirit t? shfaqen carje, dhe drek?za t? dhimbshme. Duke q?n? se carjet e sis?s varen nga nj? pozicion jo i rregullt i dh?nies s? gjirit k?shillohet t? mos nd?rpritet dh?nia e gjirit dhe t? konsultohet menj?her? mjeku ose mamia. P?r t? lar? gjinjt nuk ?sht? e nevojshme t? p?rdorni detergjent t? vecant? mjafton t? p?rdorni uj? dhe sapun neutro. USHQIMI, DEMTIMI NGA DUHANI, BARNAT Gjat? dh?nies s? gjirit, ushqimi duhet t? jet? i bollsh?m edhe pse jo i tepruar por i ndrysh?m dhe i pasur me l?ngje dhe fibra. Uji, pijet freskuse, l?ngjet e frutave si dhe qum?shti i lop?s japin vitamina dhe ujra minerale, substanca t? r?nd?sishme si p?r n?n?n dhe p?r 2
  • 6. f?mij?n.?sht? e r?nd?sishme t? pish l?ngje p?r t? evituar kapsll?kun , nj? shqet?sim i shpesht tek n?nat. Duhet t? dini q? t? pish l?ngje m? shum? se sasia e nevojshme, p?r shembull 1 lit?r ose 1 e gjys?m n? dit? nuk ndikon n? sasin? e qumshtit t? prodhuar. N? periudh?n e dh?nies s? gjirit k?shillohet t? mos pihet kafe, ver? dhe pije alkolike. Sic e dini dhe ju duhani ?sht? i d?msh?m p?r sh?ndetin e n?n?s dhe t? f?mij?s. F?mij?t q? jetojn? bashk? me persona q? pijn? duhan kan? koll, dhe astme m? t? shpesht. Kur n? nj? vend t? mbyllur dikush pi duhan ?sht? mir? q? t? shpini f?mij?n n? nj? dhom? tjet?r, ose ti k?rkoni personit q? pi duhan t? largohet dhe t? pi duhan n? nj? vend tjet?r. ?sht? e r?nd?sishme q? gjat? dh?nies s? gjirit nuk duhet t? merrni ilace pa dijenin e mjekut. QUMESHTI ARTIFICIAL Kur n?na nuk ka qum?sht ose mendon q? qum?shti q? ka nuk ?sht? i mjaftuesh?m duhet t? konsultohet me pediatrin dhe duhet t? vendosin bashk? p?r qum?shtin artificial q? do t? p?rdorin. Ju kujtojm? se qum?shti i n?n?s ?sht? ushqimi m? i mir? p?r t? sapolindurit. N? rast se n?na nuk ka qum?sht t? mjaftuesh?m , mund t? vazhdoj ti japi gjirin f?mij?s duke i dh?n? edhe qum?sht artificial si plot?sues. Gjenden shum? tipe qum?shtesh n? shitje, si pluhur ose si l?ng, disa rekomandohen n? muajt e par? t? lindjes disa pas muajve t? 5 ose 6. Pediatri mund t'ju k?shilloj tipin m? t? p?rshtatsh?m dhe mund t'ju jap informacionet e duhura mbi sasin? e qum?shtit dhe oraret e dh?nies s? tij sipas pesh?s dhe mosh?s s? f?mij?s. T? gjith? tipet e qum?shteve n? form? l?ngu jan? gati, dhe nuk duhet t? shtohen me uj?, por duhet vet?m t? ngrohen. T? gjith? tipet e tjer? t? qum?shteve n? form? pluhuri p?rgatiten duke vendosur n? biberon nje mas? qum?sht pluhur cdo 30 cc uji, n? sasin? q? pediatri do t'ju k?shilloj p?r cdo dh?nie. Gjat? ushqimit me qum?sht artificial t? l?ngsh?m ose pluhur duhet ti jepni me orare dhe sasi t? caktuara nga pediatri q? do t? ndjek f?mij?n tuaj. Ushqimi edhe me qum?sht artificial ?sht? shum? i r?nd?sish?m : f?mija 3
  • 7. merr nga n?na shikime, prekje , p?rk?dhelje, stimulim p?r sh?ndetin dhe p?r nj? rritje t? mir?. Bibironi dhe kap?zet t? p?rdorura p?r dh?nien e qum?shtit duhet t? lahen dhe t? sterilizohen pas cdo p?rdorimi gjat? muajt t? par?. N? muajt n? vazhdim mund t? lahen me kujdes me uj? dhe detergjent?t normal. P?r sterilizimin k?shillohen 2 m?nyra: 1) ti zieni duke i mbajtur n? nj? tenxhere me uj? p?r 10 minuta kap?zet dhe 20 minuta bibironin.Duhet ti lini m? pas t? kullojn? mbi nj? en? t? past?r dhe ti fshini. 2) T? vendosni p?r rreth 2 or? bibironin dhe kap?zet pasi ti keni lar? n? nj? en? me disifektues n? uj? t? ftoht?, q? mund t? blihet n? farmaci ose n? supermerkato,i lini m? pas t? kullojn? mbi nj? en? t? past?r q? t? thahen. 4
  • 8. KUJDESJA P?R F?MIJ?T KORDONI KERTHIZOR KERTHIZA Kordoni k?rthizor q? q?ndron i ngjitur me barkun e f?mij?s, zakonisht shk?putet ose bie vet? pas 7 ose 10 dit?ve t? para t? jet?s: N? k?t? periudh? ?sht? e nevojshme ta mb?shtillni me nj? garz? t? past?r, t? that? dhe sterile dhe duhet mbuluar me nj? rrjet? elastike, duke e nd?rruar sa her? q? nd?roni pecet?n (panolin?n). Pas r?nies s? kordonit k?rthizor ?sht? mir? q? t? mbuloni pjes?n e k?rthiz?s me garza t? thata derisa kjo zon? t? jet? plot?sisht e that?. Zakonisht kjo ndodh mbrenda 2 3 dit?sh. N? rast se n? zon?n rreth k?rthiz?s shihni p?r shum? dit? skuqje ose plaga mbyllet me v?shtir?si duhet ti drejtoheni pediatrit ose mamis?. Kordoni k?rthizor mund t? preket dhe f?mija nuk ndien dhembje. BANJA SI DUHET TE LANI FEMIJEN P?r t? lar? f?mij?n pra p?r ti b?r? banj? f?mij?s k?shillohet q? t? b?het pas r?nies t? k?rthiz?s dhe pas mbulljes s? plot? t? plag?s. Para se t? lani f?mij?n ?sht? e r?nd?sishme t? provoni nxet?sin? e ujit me bryl. P?r t? lar? f?mij?n mund ta fusni plot?sisht n? nj? legen por duke i mbajtur kok?n lart dhe sigurisht jasht? ujit.Nuk duhet t? lini p?r asnj? minut? f?mij?n vet?m n? vask?n ose legenin me uj?. Pas larjes evitoni pudrimin e f?mij?s me pud?r sepse mund t? sjell? probleme me frym?marrjen ose iritim t? l?kur?s. Ju kujtojm? se f?mij?t e sapolindur jan? shum? t? ndjesh?m ndaj ndryshimeve t? temperatur?s.Edhe n?se nuk keni nj? ambient t? ngroht? ?sht? e r?nd?sishme 5
  • 9. q? f?mija t? pastrohet dit? p?r dit?. N? k?to raste k?shillohet q? f?mij?t ti zhvishni dhe ti vishni pjes? pjes? pra jo ti b?ni lakuriq dhe m? pas ti vishni p?r t? evituar q? f?mija t? ftohet. SYTE DHE VESHET P?r t? lar? syt? jan? t? nevojshme garza dhe shami prej pambuku t? njomura me uj? t? vak?t dhe duhet t? jen? t? sterilizuara. P?r t? ulur rrezikun e infeksioneve, ?sht? e r?nd?sishme t? p?rdorni garza dhe shami t? ndryshme p?r secilin sy duke e pastruar nga brenda jasht?. P?r t? pastruar vesh?t k?shillohet t? p?rdorni nj? garz? ose nj? shami pambuku t? lagur, por vet?m p?r t? pastruar pjes?t e jashtme t? veshve. Pjesa e brend?shme e veshit nuk duhet t? preket. Mos p?rdorni shkopinjt p?r pastrimin e veshve ¡°cotton fioc¡±. THONJTE Thonjt? duhet t? priten q? f?mija mos t? g?rvishet ose posht? thonjve t? mbledhen pa past?rti.K?shillohen g?rsh?ra me maj? t? rrumbullak?t. FLOKET Shpesh her? n? kok?n e f?mij?ve t? vegj?l mund t? formohen kore ose rrebull. Koret ose rrebulla duhet t? zbuten m? p?rpara me vaj ose me vaj ulliri dhe m? pas mund t? hiqen me uj? t? vak?t dhe nj? shampo t? leht?. NDERRIMI I PECETAVE (PANOLINAVE) Zakonisht kur nd?rroni pecet?n e f?mij?s nuk ?sht? e nevojshme vendosja e kremit. ?sht? i dobish?m p?rdorimi i kremit vet?m kur organet gjenitale dhe zona p?r rreth jan? t? skuqura.N?se skuqja vazhdon p?r nj? koh? t? gjat? ose b?het m? evidente konsultohuni me pediatrin e f?mij?s. T? sapolindurit duhet t? nd?rrohen dhe t? lahen shpesh, sipas nevojshm?ris? s? tyre.Vajzat q? mos t? marrin infeksion n? kanalin urinar duhet t? lahen dhe t? thahen duke l?vizur dor?n nga para mbrapa.Te djemt? 6
  • 10. jo t? b?r? synet lafsha e mbron n? m?nyr? fiziologjike kok?n e penisit n? muajt e par? dhe ju duhet t? jeni shum? t? kujdessh?m kur pastroni f?mij?n dhe duhet t? evitoni t?rheqjen e lafsh?s. VESHJET K?shillohet t? vishni f?mij?t me veshje q? i p?rshtaten temperatur?s s? ambietit si dhe t? rrehatshme p?r t? veshur dhe p?r ti hequr si p?r shembull t? hapur nga mbrapa dhe q? i lejojn? f?mij?t t? l?vizin lirisht.Nuk ?sht? e nevojshme ti vishni k?puc? f?mij?s para se t? m?soj t? eci.P?r t? mbrojtur k?mb?t nga i ftohti mund t? p?rdorni corape leshi. GJUMI I SIGURT Pozicioni m? i mir? p?r t? fjetur ?sht? mbi shpin?. ?sht? e r?nd?sishme t? vendosni f?mij?n n? gjum? pa jast?k, dhe duhet t? p?rdorni dyshek t? fort? T? sapolindurit nuk duhet t? mbulohen shum? sidomos n? rast temperature dhe nuk duhet t? mb?shtillen shum? n? mbulesa. Nuk duhet pir? duhan n? sht?pi dhe f?mij?t duhen mbajtur n? vende ku nuk pihet duhan . N? dim?r temperatura e ambienteve ku do t? rrin? f?mij?t duhet t? jet? rreth 20 dit?n dhe 18 nat?n. Dh?nia e gjirit ndihmon q? f?mija t? b?j? nj? gjum? t? qet?. 7
  • 11. 8
  • 12. CFAR? MUND T? B?NI Q? AMBIENTI KU JETONI T? JET? M? I SIGURT P?R JET?N E F?MIJ?VE RENIET N? muajt e par? dhe n? vitet e para t? jet?s f?mij?t nuk duhet t? lihen vet?m mbi tryez?n ku e mb?shtillni dhe e nd?rroni,n? krevate pa breza ose n? divane apo karrige. N? rast se nuk keni mund?si ti shikoni drejt?p?rdrejt ose ti mbani n? krah? vendosini n? nj? vend t? sigurt? ( n? krevatin e tyre ose n? box). Ju kujtojm? q? f?mij?t jan? n? gjendje t? l?vizin vet?m q? n? gjasht? muajt e par? t? vitit. Dhe p?r k?t? duhet q? shkall?t e brend?shme t? sht?pis? t? jen? me kangj?lla, nuk duhet t? lini celsat n?p?r dyer, duhet t? vendosni parapeta n?p?r dritare, dhe mos lini karrige pran? dritareve, tarraca ose ballkone. N?se f?mija bie dhe p?rplas kok?n n? m?nyr? t? r?nd? dhe m?pas ka t? vjella ose pagjum?si duhet t? telefononi menj?her? mjekun ose urgjenc?n 118. Sh?rbimi i urgjenc?s 118 duhet t? merret menj?her? n? telefon edhe n?se pas nj? r?nie f?mija nuk p?rgjiget thirrjeve tuaja ose nuk ?sht? n? gj?ndje t? l?vizi k?mb?t ose duart. DJEGIE Gjat? p?rgatitjes s? vakteve ujrat q? zihen ushqime hedhin pika gjat? zierjes dhe mund t? shkaktojn? djegie t? r?nda te f?mij?t.Ju duhet t? merrni masat e duhura p?r ruajtjen e f?mij?ve dhe mbi t? gjitha ti mbani larg nga burimet e nxet?sis? si soba hekuri furnella etj. Ju kujtojm? se ?sht? e rrezikshme t? mbani f?mij?t n? krah? kur gatuani ose kur transportoni ushqimet ose hani apo pini pije t? nxehta. Q? t? parandoloni ndjegiet nga uji i nxeht? e rubinetit, nxehja e ujit duhet t? ket? nj? temperature nga 50 deri 55 grad. N? rast djegie duhet t? vini menj?her? pjes?n e djegur n?n rrjedhjen e ujit t? ftoht? t? cezm?s dhe duhet ti drejtoheni menj?her? pediatrit ose n? rast e djegieve t? r?nda duhet t? merrni 118 urgjenc?n. 9
  • 13. MBYTJE F?mij?t nuk duhet t? lihen vet?n kur lahen as kur jeni duke mbushur legenin apo vaks?n ku e lani dhe as kur e zbrasni. Jasht? sht?pis? duhet t? jeni t? kujdessh?m ndaj kontenj?rve plastik me uj? cisternave puseve dhe pishinave etj. HELMIMI Ilacet dhe produktet p?r pastrimin e sht?pis? duhet t? mbahen larg nga fmijt . K?to produkte duhet t? blihen dhe t? ruhen n? vende t? duhura dhe t? sigurta dhe me mbylljen e siguris?. ?sht? e r?nd?shishme t? kontrolloni gjithmon? dat?n e skadimit. N? rast g?lltitje t? ndonj? nga produktet e sip?r p?rmendura duhet ti drejtoheni menj?h?r? ndihm?s s? shpejt urgjenc?s dhe duhet t? merrni me vete dhe kutin e l?ngut ose ilacit t? g?lltitur. AKSIDENTE NGA ENERGJIA ELEKTRIKE Fijet e jashtme elektrike, prizat dhe pjes?t zgjat?se n?p?r dysheme jan? shum? t? rezikshme dhe f?mij?t duke l?vizur mund t? t?rhiqen dhe ti prekin ose ti vendosin n? goj? p?r ti kafshuar, dhe mund t? vendosin gishtat n?p?r priza. ?sht? e r?nd?sishme t? p?rdorni tapa plastike p?r t? mbyllur prizat elektrike.Duhet t? evitoni p?rdorimin e pjes?ve zgjat?se dhe n?se kjo nuk ?sht? e mundur ?sht? e r?nd?sishme t? vendosni fillin lart q? t? jet? larg f?mij?ve.Duhet t? kini kujdes gjithashtu dhe me fijet e varura. 10
  • 14. 11
  • 15. N? UDH?TIM ME F?MIJ?T UDHETIME ME MAKINE Gjat? udh?timit me makin? ?sht? e detyrueshme vendosja e mbajt?ses s? f?mij?ve p?r makinat dhe zakonisht vendoset n? sedilen e passhme. ,pozicioni i mbajt?ses s? f?mij?ve n? sedilen e passhme ?sht? e detyrueshme n? rast se makina ka lair bag q? korrespondon me sedilen p?rpara t? pasagjerit. Ndalohet rrept?sisht t? mbani f?mij?t n? dor?. UDHETIME JASHTE SHTETIT Para se t? niseni p?r udh?tim n? shtetet e tjera k?shillohet t? shkoni m? par? te pediatri p?r nj? kontroll t? p?rgjithsh?m t? f?mij?s suaj. ?sht? e nevojshme ti drejtoheni ambulanc?s Usl p?r udh?tar?t nd?rkomb?tar p?r t? njohur t? gjitha k?shillat e nevojshme q? jan? t? ndryshme nga nj? vend n? tjetrin dhe p?r moshat e ndryshme t? f?mij?ve. 12
  • 16. CFAR? MUND T? B?NI N? RAST TEMPERATURE, DIARREE, VJELLJE TEMPERATURA F?mija ka temperatur? n?se temperatura e sqetullave dhe e vetjesorit ?sht? mbi 37,3 . Temperatura matet duke vendosur termometrin posht? sqetull?s dhe te vetjesori p?r tre minuta. Temperatura nuk ?sht? nj? s?mundje por sintom? e nj? s?mundje pak a shum? t? r?nd?. N?se temperatura ?sht? e lart? ose e barabart? me 38,5 ose vazhdon p?r tre dit? rresht ose n?se shoq?rohet me sintoma t? tjera duhet t? konsultoheni menj?her? me pediatrin. Cfar? duhet t? b?ni derisa t? kontatoni mjekun Mos e mbulloni r?nd? f?mij?n. Jepini t? pij? f?mij?s pije t? d?shirueshme prej tij dhe me sheqer. Vendosini n? kok? dicka t? ftoht?, p?r shembull nj? shami t? njom? ose akull, kur temperatura ?sht? e lart?. N?se temperatura ?sht? mbi 38.5 jepini nj? ilac kund?r temperatur?s p?r f?mij?. DIARREA Ose heqja e barkut ?sht? m? shum? e rezikshme sa m? t? vegj?l t? jen? f?mij?t .Duhet t? konsultoheni menjher? me pediatrin n?se f?mija ?sht? i dob?t apo i k?putur. Cfar? mund t? b?ni nd?rkoh? q? prisni udh?zimet e pediatrit. Duhet ti jepni f?mij?s l?ngje p?r t? pir? shpesh dhe n? sasi t? vogla dhe pak t? sheqerosura ose tretje rihidratuese.V?zhgojeni me kujdes jashqitjen e f?mij?s: sa her? del jasht? pra numrin, ngjyr?n si dhe n?se shoq?rohet me gjak me mukus ose jarg?.N? k?to raste nd?rrimi i panolinave duhet t? jet? e shpesht?. VJELLJA Disa f?mij? vjellin shum? shpesh kur kolliten ose pas kan? qar? shum?. N? k?to raste n?se f?mija vjell? vet?m nj? her? dhe n?se f?mija ?sht? mir? 13
  • 17. dhe b?n? gj?rat q? ka b?r? gjithmon? nuk duhet t? shqet?soheni. N?se t? vjellat p?rs?riten dhe pengojn? marrjen e l?ngjeve ose vjell gjak n?se f?mija ka temperatur? ose dhimbje koke ose n?se t? vjellat p?rs?ritet pas nj? r?nie ose goditje koke duhet t? konsultoheni menj?her? me pediatrin ose n? duhet t? shkoni n? urgjenc. Cfar? mund t? b?ni nd?rkoh? q? prisni t? kontaktoni mjekun mos jepni ilace nga goja, n? rast temperature mund t? vendosni suposto ?sht? mir? q? f?mija t? mbahet n? dor? q? vjellja mos ti shkaktoj probleme me frym?marrjen 14
  • 18. VAKSINIMI Vaksinat kan? ndikuar n? mundjen dhe n? pengimin s?mundjeve t? tmerrshme n? gjith? bot?n si : lija, poliomeliti, tetanozi, difteria Vaksinat veprojn? duke stimuluar prodhimin e antitrupave. Zakonisht vaksinat nuk provokojn? shqet?sime t? vecanta por ndonj?her? mund t? verifikohen reksione si skuqje ?njtje n? vendin ku ?sht? b?r? vaksina , temperatur?, pagjum?sia q? zakonisht zgjidhen brenda 48 ore. Efekte an?sore m? t? r?nda si p?r shembull reaksionet e r?nda ose d?mtimet morfologjike jan? shum? t? rralla. Pediatri mund t'ju jap prind?rve informazionet e nevojshme .N? Itali parashikohen p?r t? gjith? f?mij?t vaksinat e m?poshtme.: kund?t poliomelitit, tetanozit difteris hepatitit B, koll?s s? bardh?, fruthit, P?r f?mijet me gj?ndje t? vecant? sh?ndeti dhe q? q?ndrimi n? vende t? populluara i ndikon n? sh?ndet rekomandohen edhe vaksinat kund?r gripit , lis? s? bardh?, si dhe kund?r hepatitit A. N? Emilia Romagna t? gjitha vaksinat kryen pran? ambulanc?s s? Pediatrive t? Komunitetit Konsultoreve p?r f?mij? ose nga pediatri . Fillimi i vaksinave parashikohet q? n? muajt e par? t? jet?s 2 3 prind?rit do t? lajm?rohen me nj? let?r p?r dat?n e takimit t? par? dhe t? gjitha udh?zimet e nevojshme.Informacionet mbi vaksinat e ndryshme dhe koh?n q? parashokohen t? kryen b?hen t? ditura nga Pediatrit e komunitetti konsultoret p?r f?mij? ose nga pediatri n? momentin e vaksin?s s? par?. Para vaksinimit prind?rit informohen nga pediatri i f?mij?s mbi vaksinat q? do t? kryen dhe shqet?simet q? mund t? sjellin pas kryerjes. Prind?rve i k?rkohet leja p?r vaksinimin e f?mij?ve n? disa raste k?rkohet leja edhe me shkrim. 15
  • 19. N? momentin e vaksinimit ?sht? e r?nd?sishme ti tregoni mjekut: N?sa f?mija ka s?mundje t? vecanta n?se merr ilace ose n?se n? at? moment ka temperatur? . N?se koh?t e fundit f?mij?s i ?sht? dh?n? gjak trasfuzion N?se n? vaksinat e m? parshme ka patur reaksione t? vecanta. Dokumentimi i vaksinave t? kryera duhet ruajtur dhe duhet paraqitur n? t? gjitha takimet. P?r t? pasur informazione mbi koh?n dhe m?nyr?n e vaksinave prind?rit mund ti drejtohen pediatrit t? f?mij?s s? tyre ose sh?rbimit p?r vaksinat t? ¡° Azienda Usl di residenza¡± t? komun?s ku jetoni. PARANDALIMI I KARJES (KALB?ZIMIT T? DH?MB?VE) Karia ?sht? s?mundje e dh?mb?ve por mund t? evitohet duke zbatuar disa rregulla. Duhet t? pastroni dh?mb?t pas cdo ngr?nie: nd?rsa f?mij?s s? vog?l duhet ti pastroni dh?mb?t me nj? garz?, f?mij?ve m? t? m?dhenj sa t? jet? e mundur me furc?:duhet t? paksoni sa m? shum? t? jet? e mundur ushqimet me sheqer. Duhet t? krryeni t? pakt?n nj? vizit n? vit tek dentisti ose te pediatri 16
  • 20. VIZITAT MJEK?SORE Vizita e par? te pediatri k?shillohet brenda 7ose 10 dit?ve t? para nga lindja p?r t? par? sh?ndetin e f?mij?ve tuaj. N?se gjat? vitit t? par? t? jet?s f?mija nuk ka probleme t? vecanta mund t? vendosni me pediatrin kur mund ti b?ni vizitat megjithat? k?shillohet t? b?ni nj? kontroll f?mij?s cdo 2 muaj. N? rast nevoje n?se f?mija nuk ka pediatrin prind?rit mund ti drejtohen kosultoreve pediatrike. Prania e nd?rmjet?sve kulturor n? hap?sirat e grave emigrante dhe f?mij?ve t? tyre, si dhe n? konsultoret Pediatrike mund t? jet? nj? ndihm? e mir? p?r prind?rit e huaj n? raport me operator?t sanitar por edhe p?r t? pasur informacione mbi sh?rbimet. N?nave t? reja k?shillohet t? kryejn? t? pakt?n nj? vizit gjinekollogjike pas 30 40 dit? pas lindjes. N? k?to vizita k?shillimi nga nj? specialist si gjinekollogu ose mamia ?sht? i r?nd?sish?m p?r t? vler?suar sh?ndetin fizik dhe psikik t? grave dhe mund t? merren informacione mbi m?nyrat e kontracetiv?ve q? mund t? p?rdoren edhe gjat? dh?nies s? gjirit (t? p?r mos mbetur shtat?z?n?). Mamit e konsultoreve jan? n? dispozicion menj?her? pas lindjes p?r kontrollimin e n?nave n? n?nvete dhe t? qepjeve q? mund t? ken?. N? konsultore mund t'ju japin k?shilla kur keni probleme me sis?n gjat? dh?nies s? gjirit, p?r kujdesjen p?r f?mij?n si dhe p?r kujdesjen e sh?ndetit t? n?n?s i cili ?sht? i r?nd?sish?m edhe p?r sh?ndetin e f?mij?s. 17
  • 21. REGJISTRIMI N? SH?RBIMET SANITARE KOMB?TARE , NDIHMA SANITARE SI DHE SH?RBIMET T? DEDIKUARA FAMILJEVE T? HUAJA. Sh?rbimi sanitar krahinor i Emilia Romanj?s garanton; ndihm? sanitare t? parashikuara nga nivelet esenciale t? ndihm?s p?r shtetasit italian dhe t? huaja t? regjistruar n? sh?rbimin sanitar komb?tar. Regjistrimi n? sh?rbimin sanitar komb?tar ?sht? falas dhe jep t? drejt?n e zgjedhjes s? mjekut t? familjes ose pediatrit t? f?mij?s p?r f?mij?t deri n? 14 vjec, t? regjistruarve i jepet tesera sanitare. Shtetasit e bashkimit Europian banues n? Itali ose me vend banim n? Itali p?r motive pune, mund t? regjistrohen pran? sh?rbimit sanitar p?r koh?n q? jan? me banim n? Itali. Shtetasit extrakomunitar me lejen e q?ndrimit ose q? kan? paraqitur k?rkesn p?r rinovim t? lejes s? q?ndrimit mund t? regjistrohen pran? sh?rbimit sanitar dhe koh?zgjatja e regjistrimit p?rkon me lejen e q?ndrimit. Nd?rsa p?r sa i p?rket pagesave p?r ticket duhet t? ndiqni t? nj?jt?n m?nyr? si shtetasit italian.T? huajve p?rkoh?sisht t? pranish?m n? Itali dhe jo n? rregulla me normat e hyrjes ose t? q?ndrimit n? Itali ju jepet tesera sanitare STP e vlefshme p?r 6 muaj q? mund t? rinovohet. Tesera STP jep t? drejt?n e ndihm?s sanitare t? lidhura me ndihm?n e shpejt q? jepet n? ambulanca dhe spitale por edhe p?r s?mundjet esenciale si : d?mtimet n? pun? nd?rhyrjet p?r kujdesjen e shtatz?nive, p?r sh?ndetin e t? vegj?lve, vaksinat e detyruara p?r parandalimin e s?mundjeve t? r?nda si dhe p?r parandalimin e s?mundjeve nd?rkomb?tare, diagnostikim dhe kurim i s?mundjeve ngjit?se ku p?rfshihet dhe SIDA, nd?rhyrje p?r parandalim kurim dhe reabilitim t? rasteve t? drogimit kronik. Nd?rsa p?rsa i p?rket pagesave t? ticket ndiqen t? nj?jtat m?nyra si shtetasit italian. Shtetasit dhe shtetaset e huaj t? pranish?m n? Emilja Romanj?n me ose pa lejen e q?ndrimit mund t? shkojn? drejtp?rdrejt d.m.th pa k?rkes?n e mjekut t? famljes pran? konsultoreve familjare, konsultoreve pediatrike si dhe pran? hap?sirave dedikuar grave emigrante dhe f?mij?ve t? tyre. Mund ti drejtohen hap?sirave dedikuar grave t? huaja sidomos grat? dhe f?mij?t e sapoardhur n? itali ose q? kan? pak koh? q? jan? t? pranish?m n? territorin italian dhe q? mbi t? gjitha kan? v?shtir?si n? hyrjen ose kontatimin e k?tyre sh?rbimeve.N? t? gjitha k?to struktura ?sht? i pranish?m figura e nd?rmjet?ses kulturor dhe personeli sanitar. Ndihma q? i jepet grave t? huaja pran? k?tyre strukturave ?sht? e lidhur me shtat?z?nin?, abortin e d?shiruar (IVG), menopauz?n, m?nyrat e mos 18
  • 22. r?nies shtat?z?n?, steriliteti, vizitat e specializuara te gjinekollogu, parandalimi i tumoreve n? qaf?n e mitr?s (Paptest), ndihma psikike dhe seksuale. Nd?rsa f?mij?ve i sigurohen vizitat , vaksinat kontrolli p?r turbekulozin dhe p?r s?mundjet e tjera ngjit?se. P?rdorimi i sh?rbimeve sanitare nga ana e personave t? huaj pa lejen e q?ndrimit nuk sjell denoncimin e tyre pran? autoriteteve t? shtetit Policis?. 19
  • 23. KUJT MUND TI DREJTOHENI P?R INFORMAZIONE MBI T? GJITHA SH?RBIMET P?r informazione mbi sh?rbimet telefononi numrin jeshil t? sh?rbimit sanitar krahinor t? Emilja Romanj?s: 800 033 033 cdo dit? nga ora 8.30 deri n? 17.30 dhe t? shtun?n nga ora 8.30 deri n? 13,30. P?r zon?n e Bolonj?s ?sht? aktiv edhe nj? num?r jeshil falas p?r t? huajt me nj? sh?rbim informativ shum?gjuh?she: 800 663 366 p?rgjigjen pasditen e t? h?n?s dhe t? m?rkur?s nga ora 14,30 deri n? 16,40 dhe n? m?ngjeset e t? m?rkur?s dhe t? shtun?s nga ora 9 deri n? or?n 12,30. P?r informazionet ?sht? e mundur t? konsultoni: sitin e sh?rbimit sanitar krahinor www.saluter.it sitin e politikave shoq?rore te krahin?s www.emiliaromagnasociale.it sitin e Konsulenc?s p?r emigrimin dhe e shoqatave t? emilja romanj?s n? bot? www.emilianoromagnolinelmondo.it 20
  • 24. N? kujdesje t? grupit t? pun?s s? krahin?s Maria Giovanna Caccialupi, coordinatrice (Azienda USL di Bologna) Antonella Bazzocchi (Azienda USL di Cesena), Maria Rosaria Certosino (Azienda USL di Ferrara), Rossano Fornaciari (Azienda USL di Reggio Emilia), Laura Gaspari (Azienda USL di Forl¨¬), Achilla Gorni (Azienda USL di Parma), Irene Ghirardini (Azienda USL di Ravenna), Mara Manghi (Azienda USL di Reggio Emilia), Laura Menegatti (Azienda USL di Ferrara), Ines Pini (Azienda USL di Forl¨¬), Isa Ruffilli (Azienda USL di Bologna), Giulio Sighinolfi (Azienda USL di Modena), Gabriella Tritta (Azienda USL di Modena) N? redaktimin kan? ndihmuar : Silvana Borsari, Michela Bragliani, Elena Castelli, Angela Paganelli, Vittoria Pastorelli, Diana Tramonti (Direzione generale sanit¨¤ e politiche sociali, Regione Emilia-Romagna). Publikimi ?sht? realizuar nga¡± dall¡¯Azienda USL di Bologna - Comunicazione e relazioni con il cittadino (progetto grafico - Marco Neri, illustrazioni - Bruno Pegoretti) 2008