KISWAHILI Paper 336/1 O'Level Exams.
- 1. Paper 336/1 Lugha ya Kiswahli Sarufi Mei 2015 Saa 2 na dakika 30 KISWAHILI RESOURCE EXAMINATIONS 2015 UGANDA CERTIFICATE OF EDUCATION LUGHA YA KISWAHILI MUDA: Saa 2 na 30 S.3KISWAHILI EXAMINATIONS 2015: Jina: ------------------------------------------------------------------------------------------ Darasa: ----------- Maagizo: Jibu maswali yote (Answer all questions). SEHEMU A: 1. Soma habari ifuatayo kasha ujibu maswali yatakayofuata. (Read the following passage then answer questions there after). Tuvae Mavazi ya Heshima Sisi wanadamu hatuendi uchi kama wanyama. Sisi havuaa nguo, viatu, kofia, vilemba na mapambo menginyo kama kila mmoja wetu apendavyo. Mavazi yana muhimu mkubwa katika maisha yetu, kwanza, mavazi hutusaidia kujikinga dhidi ya baridi au joto. Pili, mavazi hutufanya kuonekana maridadi na tatu, mavazi hutusaidia kuficha sehemu nyingi za siri kwenye miili yetu. Lakini na siku hizi, vijana wengi hasa wasichana huvaa mavazi ambayo si ya heshima. Wasichana wengi siku hizi utawakuta wakiva mavazi ambayo pamoja na kuwabana sana, ni mafupi sana na hata yanaweza kuonyesha sehemu zao za siri za juu ya magoti. Badhi ya wasichana huvaa nguo ambazo zinawezesha macho kupenyeza ndani yake na kuangalia mavazi ya ndani kama vile chupi au sidiria. Hata hivyo, wasichana wengine huvaa nguo ambazo zinaacha sehemu za migongo yao wazi kabisa. Mavazi kama haya ambayo yanoanyesha muambile wazi wazi pamoja na sehemu za siri si ya heshima kulingana na utamaduni wa kiafrika. Jambo la kushangazani kwamba baadhi ya wanawake nao huvaa vivyo hivyo. Unamkuta mke wa bwana Fulani amevaa rinda ambalo pamoja na kumbana ni fupi sana. Hata akiwa anatembea, mapaja yanaokana wazi wazi huku matako yaliyobanwa na rinda hilo yakibenukabenuka na kuonyesha pindo za chupi aliyovalia ndani ya riunda. 1
- 2. Kulitokea kisa kimoja kanisani cha kuaibisha sana. Msichana mmoja alikwenda kuhudhuria ibada ya Jumapili huku amevaa rinda fupi sana na lenye kumbana barabara. Mschana huyo ambaye alikuwa mwnafunzi katika shule Fulani ya upili baada ya ibada kuanza na kwa hiyo yeye akakaa kwenye viti vya nyuma. Ibada hiyo ilikuwa maalum kwa sababu waliohudhuria waliombwa kushiriki katika ile sakramenti ya kukumbuka kufa kwa Bwana Yesu Kristo. Na kwa hiyo iliwabidi waumi kwenda polepole kwenye altare na kupiga magoti mbele ya kasisi, waliokalia viti mbele ndio waliotangulia wakafuatiwa na wake wa viti vya katikati na mwishowe wale wa viti vya nyuma. Zama ya mschana huyo ilipofika, yeye bila aibu yoyote akasimama na kwenda mbele kwenye altare ili apate ile sakramenti takatifu. Mschana huyo alipokuwa akipata katikati akielekea kwenye altare, waumini wote walishangaa sana kwa vile alivyokuwa amevaa nguo ya aibu hadharani. Rinda lilikuwa fupi sana kiasi kwamba mapaja ya mschana huyo yalikuwa yanaoneka wazi kabisa. Isitoshe hiyo, rinda lake mschana huyo lilikuwa linambana sana hata alikuwa na matatizo kwa kutembea. Alikuwa akitembea mfano wa mfungwa au mwendawazimu aliyefungwa kwa pingu muguuni. Haya basi, mschana akafika kwenye altare akajaribu kupiga magoti lakini akapata taabu. Akajaribujaribu na mwishowe akafualu kupiga magoti lakini kwa shida sana. Lakini alipokuwa akingoja ili Kasisi aje ampe kipande cha mkate pamoja na Mvinyo kama ilivyo kawaida ya sakramenti hiyo, waumini nyuma yake wakaanza kupiga makelele wakinungunika. Wengine wakasema, Hapana, asipewe mkate na mvinyo! Hastahili hivyo, yeye amekosa adabu. Hata wanawake nao wakasema, Hapan! Mavazi haya ya kisasa sasa yamevuka mpaka na kugeuka kitu kingine. Mbona yeye ameaibisha jamii ya wanawake. Watoto ambao wao hawakujua ni aibu gani mschana, walikuwa wanacheka tu kwa kuwa wanachungilia chupi ya mschana huyo wakati alipokuwa akapiga magoti.je, aibu gani iliyotokea, mpaka waumini wakapata kunungunika hivyo? Ndugu yangu, maajabu kweli yalitokea Mschana Yule alipopiga magoti, rinda lake likaenda juu zaidi na kuacha matako yake wazi asipokuwa chupi aliyoivalia ndani. Ikawa aibu kubwa na mwanaume mmoja akisimama akamwendea Yule mschana akamkamata mkono akamvuta nje. Msichana alikuwa bado hajapewa mkate na mvinyo. Kisa hicho kweli kiliiharibu ibada hiyo takatifu. Maswali 1. Ni nini umuhimu wa Mvavazi? a) (alama 02) 2
- 3. b) (alama 02) c). (alama 02) 2. Je, mavazi ambayo yanachukuliwa kama si ya heshima ni mavazi ya aina yani? (alama 02) 3. Msichana anayezungumziwa katika taarifa hii alikuwa ameva vipi? (alama 02) 4. Kwanini msichana huyo alikalia kwenye viti vya nyuma alipoingia kanisani? (alama 02) 5. Kwanini watu waliokuwemo kanisani walinungunika msichana huyo alipopiga magoti kwenye altare? (alama 02) 6. Kwanini inada hiyo ilikuwa maalum? (alama 02) 7. Toa maana za maneno yafuatayo kwa Kiswahili. i). ibada (alama 01) ii). Aibu (alama 01) iii). Mvinyo (alama 01) iv). Altare (alama 01) SEHEMU B: 2. Tafsiri maneno yafuatayo kwa Kiswahili. (Translate the following words into Kiswahili). (i) East Africa ---------------------------------------------------------------------------------- (ii) South West ----------------------------------------------------------------------------------- (iii) North ------------------------------------------------------------------------------------------ (iv) Monday ---------------------------------------------------------------------------------------- (v) Tuesday ---------------------------------------------------------------------------------------- (vi) Wednesday ------------------------------------------------------------------------------------- 3
- 4. (vii) Thursday ---------------------------------------------------------------------------------------- (viii) Friday -------------------------------------------------------------------------------------------- (ix) Saturday ----------------------------------------------------------------------------------------- (x) Sunday ------------------------------------------------------------------------------------------- SEHEMU C: 3. Tumia maneno yafuatayo kujaza mapengo. (Use the following words to fill in blank spaces) Sisikii, sifahamu, hawapendi, hatufanyi, hawajui, hawali, hamwogopi, hawampendi, hanywi, sivuti, hawezi, hamfungui. (a) ------------------------------------------------------------ kazi Jumapili. (b) Sitaki kuvaa koti kwa sababu ----------------------------------------------- baridi. (c) Panya -------------------------------------------------- paka. (d) Mgeni wangu anataka chai, yeye --------------------------------------------------- bia. (e) Watu hawa ------------------------------------------------------------------ kusoma wala kuandika. (f) Wageni wangu ----------------------------------------------------------- nyama. (g) Ndovu ----------------------------------------------------------- simba. (h) Ninasikia lakini -------------------------------------------------------- Watumishi hawa ---------------------------------------------------------------- msimamizi wao SEHEMU D: 4. Tafsiri maneno yafuatayo kwa kiingreza. (Translate the following words into English language). (i) Siku kuu ya kuzaliwa --------------------------------------------------------------------------------- (ii) Siku kuu ya uhuru ------------------------------------------------------------------------------------- (iii) Mwezi ujao --------------------------------------------------------------------------------------------- (iv)Mwezi huu --------------------------------------------------------------------------------------------- (v) Mwaka uliopita ----------------------------------------------------------------------------------------- 4
- 5. (vi)Kesho kutwa -------------------------------------------------------------------------------------------- (vii) Adhuhuri ----------------------------------------------------------------------------------------------- (viii) Kamili ------------------------------------------------------------------------------------------------ (ix) Amani iwe nawe -------------------------------------------------------------------------------------- (x) Shikamuu ------------------------------------------------------------------------------------------------- SEHEMU E: 5. Jaza mwanya katika sentensi zifuatazo kwa kuchagua maneno yaliyosahili katika mabano. (Fill in the blank spaces by choosing the correct words in blackest). (i) Hapa --------------------------------------------------------- uchafu fele (kuna, mna, pana). (ii) Mwalimu wetu --------------------------------------------- hapa (yuko, yumo, yupo). (iii) Mwizi ------------------------------------------------------- huku (yumo, yuko, yupo). (iv) Kisu chako ------------------------------------------------- nyumbani (kimo, kiko, kipo). (v) Misumari --------------------------------------------------- mfukoni (iko, imo, ipo). (vi) Wasichana ----------------------------------------------- nyumbani juzi (walienda, wanarenda). (vii) Mbwa ----------------------------------------------- ni wakali sana (zangu, wangu, yangu) (viii) Marubani --------------------------------------- ni wajinga (yale, wale, haya) (ix) Mito ---------------------------------------------- si mipana (ule, hii, hizi). SEHEMU F: 7. Kamilisha sentensi zifuatazo. (Complete the following sentences). 1. Ninafanya kazi ya kupika, mimi ni ---------------------------------------------------------------------- 2. Tunafanya kazi ya kuvua samaki, sisi ni --------------------------------------------------------------- 3. Bwana Hamisi anafanya kazi ya kufundisha wanafunzi, yeye ni ------------------------------------- 4. Watoto hawa wanasoma vitabu, wanajifunza, wao ni ------------------------------------------------- 5. Msichana huyu anafanya kazi ya kutibu wagonjwa huko mulago, yeye ni ------------------------- 6. Watu hawa wanapenda sana nchi yao, wao ni ---------------------------------------------------------- 7. Wavulana hawa wanafanya kazi ya kuchunga ngombe, mbuzi, na kondoo, wao ni -------------- 8. Mzee huyu anafanya kazi ya kulinda shule yetu, yeye ni --------------------------------------------- 9. Wanaume hawa wanafanya kazi ya kulima, wao ni --------------------------------------------------- 10. Baba yangu anaendesha basi ya chuo cha Mtakatifu Maria Rushoroza, yeye ni ----------------- 11. Vijana hawa wanawinda wanyama, wao ni ------------------------------------------------------------ 12. Kaka yangu anatengeneza vitu kama meza, vitanda, viti, madirisha na milango kutokana ne mbao, yeye ni ---------------------------------------------------------------------------------------- 13. Mwanamume anayeendesha ndege ni ------------------------------------------------------------------ 5
- 6. 14. Kijana anayechukua pesa za mwingine bila ruhusa, huitwa ----------------------------------------- 15. Mwanamke anayesaidia wanawake wengine kuzaa au kijifungua, huitwa ------------------------ SEHEMU G: 8. Andika yafuatayo kwa maneno kwa Kiswahili (Write the following in words in Kiswahili). (i) 999,999 ------------------------------------------------------------------------------ (ii) 20,202 ------------------------------------------------------------------------------ (iii) 4,400,000 ------------------------------------------------------------------------------ (iv) 59% ------------------------------------------------------------------------------ (v) 88.801 ------------------------------------------------------------------------------ 9. Tumia kivumishi kinachefaa kukamilisha sentensi zifuatazo: (Use a suitable adjective to complete the following sentences) 1. Baba yangu alijenga chumba -----------------------------------------------------. 2. Peter ni mwanafunzi --------------------------------------------------------- sana. 3. Mti huu una mava -------------------------------------------------------------------. 4. bwana Hamisi ni mtu -----------------------------------------------------------------. 5. Mpenzi wake ni msichana ---------------------------------------------------- sana kama malaika. 6. Maria amenunua viatu --------------------------------------------------------------. 7. Nairobi ni mji --------------------------------------------------------------------- mno. 8. Chui ni mnyama ----------------------------------------------------------------- ajabu. 9. Michungwa --------------------------------------- imezaa machungwa ------------------------------. 10. Mto ------------------------------------------- wa Naili una maji -------------------------------------. MWISHO 6
- 7. 14. Kijana anayechukua pesa za mwingine bila ruhusa, huitwa ----------------------------------------- 15. Mwanamke anayesaidia wanawake wengine kuzaa au kijifungua, huitwa ------------------------ SEHEMU G: 8. Andika yafuatayo kwa maneno kwa Kiswahili (Write the following in words in Kiswahili). (i) 999,999 ------------------------------------------------------------------------------ (ii) 20,202 ------------------------------------------------------------------------------ (iii) 4,400,000 ------------------------------------------------------------------------------ (iv) 59% ------------------------------------------------------------------------------ (v) 88.801 ------------------------------------------------------------------------------ 9. Tumia kivumishi kinachefaa kukamilisha sentensi zifuatazo: (Use a suitable adjective to complete the following sentences) 1. Baba yangu alijenga chumba -----------------------------------------------------. 2. Peter ni mwanafunzi --------------------------------------------------------- sana. 3. Mti huu una mava -------------------------------------------------------------------. 4. bwana Hamisi ni mtu -----------------------------------------------------------------. 5. Mpenzi wake ni msichana ---------------------------------------------------- sana kama malaika. 6. Maria amenunua viatu --------------------------------------------------------------. 7. Nairobi ni mji --------------------------------------------------------------------- mno. 8. Chui ni mnyama ----------------------------------------------------------------- ajabu. 9. Michungwa --------------------------------------- imezaa machungwa ------------------------------. 10. Mto ------------------------------------------- wa Naili una maji -------------------------------------. MWISHO 6