şÝşÝߣ

şÝşÝߣShare a Scribd company logo
სსიპ ქ.ქუთაისის N35 საჯარო სკოლა
მე- 10 კლასი
საგანი: ბიოლოგი
სამოდელო გაკვეთილი:
პრობლემაზე ორიენტირებული გაკვეთილი
გაკვეთილის თემა:
სასუნთქი სისტემის დაავადებები და
პრევენცია
პედაგოგი: ნატო დათუსანი
თ ა მ ბ ა ქ ო
თავდაპირველად თამბაქო მაიას ტომის
ხალხმა აღმოაჩინა და სწორედ მათ
დააგემოვნეს იგი
პირველი ადამიანი, ვინც
ევროპაში მოწევა
დაიწყო, ეს გახლდათ
ესპანელი გლეხი
როდრიგო დეჯირეზი.
თამბაქო საქართველოში
პირველად XVII
საუკუნის მიწურულს
შემოიტანეს
პირველად ქრისტეფორე კოლუმბს
თამბაქო აბორიგენებმა შესთავაზეს
და თამბაქო საფრანგეთში შეიტანა.
თამბაქოს ბოლის შემადგენლობა
კადმიუმი
ბატარეა
ბუთანი
სანთებელა
მეთანი
ბუნებრივი
აირი
ძმარმჟავა
ძმარი
სტეარინის მჟავა
სანთლის ცვილი
ტოლუენი
გამხსნელი
ნიკოტინი
ინსექტიციდი
ამონიუმი
ტუალეტის საწმენდი
დარიშხანი
შხამი
კარბონ
მონოქსიდი
ბოლი
მეთანოლი
რაკეტის საწვავი
ნაფტალინი
ინსექტიციდი
საღებავი
თამბაქოს მოხმარების შედეგები
ნაოჭები სახეზე ინსულტი უსიამოვნო სუნი
ნაადრევი გამელოტება
ყელის/ხორხის
კიბო
წნევის მომატება,
სისხლძარღვების
დაზიანება
სისხლის
კიბო
ფილტვების ანთება, კიბო
პანკრეასის კიბო
თირკმლის კიბო
შარდის ბუშტის კიბო
დიაბეტის განვითარების
რისკი
განგრენის განვითარების
რისკი
მხედველობის
გაუარესება
კბილებისა და
ღრძილების
დაზიანება
თითებზე კანის
გაყვითლება
გულის დაზიანება
(იშემია, ინფარქტი)
კუჭის, ღვიძლის,
ნაწლავების
სიმსივნე
გამონაყარი
კანზე
გამოჯანმრთელება
ნელა ხდება
“მწეველთა” ხველა
ყოველწლიურად, დაახლოებით 440,000 ადამიანი
იღუპება თამბაქოს მოხმარების შედეგად
შემთხვევათარაოდენობა
ფილტვის
კიბო
გულის
დაავა-
დება
ფილტვების
ქრონი-
კული
ანთება
სხვა
დიაგნოზი
ინსულტი სხვა
ორგანოს
კიბო
თავის ტვინის
სხვა
დაზიანება
თამბაქოს მოწევა იწვევს ფილტვის კიბოს!
ნიკოტინი
შედის ძაღლყურძნისებრთა ოჯახის მცნარეებში, განსაკუთრებით
თამბაქოში. ის მცირე რაოდენობითაა ტომატში, კარტოფილში,
ბადრიჯანში, ბულგარულ წიწაკაში...
კურდღლები იღუპებიან ნიკოტინის ¼, ძაღლები კი – ½წვეთისაგან.
ადამიანისათვის სუფთა ნიკოტინის სასიკვდილო დოზაა 50-დან 100
მგ-მდე, ანუ 2-3 წვეთი. მიუხედავად ამისა, მწეველ ადამიანები,
რომლებიც ყოველდღიურად იღებენ ნიკოტინის დიდ რაოდენობას, არ
იღუპებიან იმიტომ, რომ დოზა შედის თანდათანობით
მოწევასორსულქალებში
გაცილებითმძიმეშედეგებიმოყვება
ე მ ფ ი ზ ე მ ა
მწეველის დაავადებაა და არ
იკურნება. ემფიზემის დროს
ზიანდება ალვეოლების
კედელი. ალვეოლების
კედლის დაშლის გამო,
ალვეოლები ერთიანდება და
ერთ დიდ ბუშტუკად
გარდაიქმნება, ეს ამცირებს
გაზთა ცვლას ზედაპირსა და
ორგანიზმის ჟანგბადით
მომარაგებას.
ემფიზემით დაავადებულს უჭირს სუნთქვა,
დამახასიათებელია ქოშინი, სუნთქავს
ზედაპირულად, გულმკერდის მოძრაობა
შეზღუდულია, მკერდის ძვალი ამობურცულია, მის
კანს, ტუჩებს და ფრჩხილებს სილურჯე დაკრავს, აქვს
ხველა, სწრაფად იღლება, დარღვეული აქვს ძილი.
ტუბერკულოზი
ინფექციური ანუ, გადამდები დაავადებაა, რომელიც
კაცობრიობისათვის უძველესი დროიდან არის
ცნობილი. ამის მიუხედავად, ის რჩება თანამედროვე
მსოფლიოში ჯანდაცვის ერთ-ერთ აქტუალურ
პრობლემად.
2012 წლის მონაცემებით მსოფლიოში ტუბერკულოზის 9 მლნ-მდე
შემთხევა რეგისტრირდება. ყოველწლიურად ავადდება 500 000-მდე
ბავშვი. ყოველი მე-10 15 წლამდე ასაკისაა. 74000 ზე მეტი კი იღუპება.
ამიტომ, ბოლო წლებში განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა
ტუბერკულოზის აცილების (პრევენციას) და ეფექტურ მკურნალობას
ბავშვებში.
ტუბერკულოზის გამომწვევია მიკრობაქტერია და ვრცელდება
ფილტვის ტუბერკულოზით დაავადებული ბაქტერიაგამომყოფი პირის
მიერ ჰაერის გზით.
როგორც მოზარდებში, ასევე ბავშვებშიც ტუბერკულოზი შეიძლება
იყოს მგრძნობიარე ან გამძლე. მგრძნობიარე ტუბერკულოზის დროს
ბაქტერია მგრძობიარეა ტუბერკულოზის საწინააღმდეგო მედიკამენტის
მიმართ და ზემოქმედებით კვდება. რეზისტენტულ ტუბერკულოზის
დროს კი ბაქტერია გამძლეა ძირითადი მედიკამენტების მიმართ და
საჭირო ხდება დამატებითის დანიშვნა.
ბავშვებსა და მოზარდებში უფრო ხშირია ფილტვგარეშე ფორმები,
ანუ: ლიმფური კვანძების, ძვალ-სახსრის, შარდ-სასქესო გზების, კანის,
ნერვული სისტემის ტუბერკულოზი, რომელიც კარგად ემორჩილება
სწორ მკურნალობას. მოზარდებში გვხვდება ფილტვის ფორმებიც.
ძირითადი ინფორმაცია ტუბერკულოზის
შესახებ
 ტუბერკულოზი გადამდები დაავადებაა. ფილტვის ტუბერკულოზით დაავადებული
ადამიანი გამოყოფს დაავადების გამომწვევ მიკრობებს ჰაერში მაშინ, როცა საუბრობს,
ახველებს ან აცემინებს. ამ მიკრობების ნაწილი გარკვეული ხნით რჩება ჰაერში.
 თუ ოთახს კარგად და ხშირად გავანიავებთ, ეს მიკრობები ჰაერთან ერთად გარეთ გავა.
ასევე, თუ დაავადებული იხმარს ნიღაბს ხველებისას და ცემინებისას, ან აიფარებს
მკლავს ან ერთჯერად ცხვირსახოცს, გამოყოფილი მიკრობების რაოდენობა მკვეთრათ
შემცირდება.
 იატაკზე, ხელზე, საგნებზე დალექილი მიკრობები ეპიდემიოლოგიურად საშიში არ
არის, თუ მათი ისევ ჰაერში აქროლება არ ხდება. მიკრობი არ არის ნერწყვშიც. ამიტომ
ყოფითი საგნებით და კონტაქტით - ხელის ჩამორთმევით, კოცნით, ჭურჭლით,
თეთრეულით, წიგნებით - ტუბერკულოზი არ ვრცელდება.
 მიკრობების შემცველი ჰაერიც შესუნთქვისას ტუბერკულოზის გამომწვევი შეიძლება
მოხვდეს ბრონქებში. თუ ბრონქები ჯანსაღია, იგი უკან გამოდევნის მიკრობების დიდ
ნაწილს. თუ ზოგი მიკრობი მაინც ჩააღწევს ფილტვებში, იქ დამცავი ძალები ბოჭავს
ინფექციას და არ აძლევს გამრავლების საშვალებას და გადაჰყავს მძინარე, უმოქმედო
მდგომარეობაში. ამიტომ არის, რომ ასეთი ადამიანი არის ინფიცირებული, და არა
დაავადებული. ანუ, ყველა, ვის ფილტვებშიც შეაღწია მიკრობმა, არ ავადდება
ტუბერკულოზით.
 თუ ადამიანის იმუნური სისტემა დასუსტებულია და ბრონქები დაზიანებულია ხშირი
გაციების, სიგარეტის და სხვა მავნე ნივთიერებების ზემოქმედების გამო, მიკრობები
უფრო ადვილად შეაღწევს ფილტვებში.
• თუ ადამიანი რომლის ფილტვებშიც „ძინავს“ ტუბერკულოზის გამომწვევს, რაიმე
მიზეზით დასუსტდება (სხვა დაავადებების გადატანა, „C“ და „B“ ჰეპატიტები,
აივ ინფიცირება, მავნე ჩვევები, ცუდი კვება, საცხოვრებელი პირობები) მიკრობი
იღვიძებს, იწყებს გამრავლებას, ერევა დასუსტებულ ორგანიზმს და ვითარდება
დაავადება - ფილტვის ტუბერკულოზი. ასეთი რამ შეიძლება 10-15
ინფიცირებული ადამიანებიდან მხოლოდ ერთს დაემართოს.
• თუ დაავადებას დროზე არ დაადგენენ, ფილტვის დაზიანებული ადგილი ბრონქს
უერტდება და მიკრობები იწყებს ჰაერში გამოყოფას, ანუ დაავადებული ხდება
გადამდები. ამიტომ პირველ რიგში, საჭიროა ტუბერკულოზის ნიშნების ცოდნა
• ზოგადი ნიშნებია:
• სისუსტე
• ადვილად დაღლა
• უმადობა
• წონაში კლება
• ოფლიანობა, უპირატესად ღამის საათებში
• ტემპერატურის მომატება, უპირატესად საღამოობით
• ადგილობრივი ნიშნების გამოვლენა იმაზეა დამოკიდებული, თუ
რომელ ორგანოში განვითარდა ტუბერკულოზური პროცესი.
შესაბამისად, გამომჟღავნდება ამ ორგანოს (სისტემის) დაზიანების
ადგილობრივი ნიშნები, როგორიცაა, მაგალითად:
• ხველა, ჰაერის უკმარისობა, გულმკერდში ტკივილი-სასუნთქი
ორგანოების ტუბერკულოზის დროს
• ტკივილი, შესიება, მოძრაობის შეზღუდვა-სახსრის დაზიანებისას
• თავის ტკივილი, ცნობიერების დაბინდვა-ტუბერკულოზური
მენინგიტის, ანუ ტვინის გარსების დაზიანებისას და ა.შ.
ფილტვის ტუბერკულოზის ძრითადი ნიშნებია:
• ხველა 2 კვირაზე მეტხანს
• ნახველი, ზოგჯერ სისხლის მინარევით
• ქოშინი ფიზიკური დატვირთვისას
• ტკივილი გულმკერდში
• ტუბერკულოზზე საეჭვო რამდენიმე ან ყველა ნიშნის გაჩენისას პაციენტმა
დაუყოვნებლივ უნდა მიმართოს ექიმს. ის გამოიკვლევს და საჭიროების
შემთხვევაში გაგზავნის სპეციალურ დაწესებულებაში, სადაც მასალის
ანალიზითა და რენტგენოლოგიური შემოწმებით დადგინდება, ეს ნიშნები
ტუბერკულოზის მიზეზით გაჩნდათუ ტუბერკულოზის დიაგნოზი დადგინდება,
ექიმის (ტუბერკულოზის სპეციალისტი) მიერ ტუბერკულოზის ეროვნული
პროგრამის ფარგლებში ინიშნება მკურნალობა ტუბერკულოზის საწინააღმდეგო
წამლებით.
• წამლების მიღება საჭიროა უწყვეტად, სამედიცინო პერსონალის უშვალო
მეთვალყურეობის ქვეშ (DOT), 6 თვის მანძილზე. თუ რთული, წამლებისადმი
გამძლე ფორმა დადგინდება, მაშინ უფრო ხანგრძლივად - 18-24 თვე.
• ორივე შემთხვევაში ტუბერკულოზის საწინააღმდეგო წამლები უფასოა.
• თუ პაციენტი სწორად მიიღებს ექიმის დანიშნულ წამლებს, ის განიკურნება
• მაგრამ თუ პაციენტი არასწორად მკურნალობს ან არ ამთავრებს მკურნალობას,
დარჩენილი მიკრობები ისევე გამრავლდება, და დაავადება ახალი ძალით, უფრო
მძიმე ფორმით განვითარდება.
• ტუბერკულოზით დაავადებული საშიშია მხოლოდ მკურნალობის დაწყებამდე და
მკურნალობის დაწყებიდან 2-3 კვირის მანძილზე, შემდეგ ის თავსაც უკეთ
გრძნობს და მიკრობებსაც აღარ გამოყოფს ჰაერში, ანუ მკურნალობის პერიოდში ის
არ არიქ ქაშიში.
• განკურნებული ადამიანი აღარ არის გადამდები.
1908 წელს შვედეთში
პირველად აღინიშნა „თეთრი
ყვავილის“ დღე და მიზნად
ისახავდა ტუბდაავადებულთა
მხარდაჭერას, ინფორმაციის
გავრცელებას.
ამ ღონისძიებას საქართველოც გამოეხმაურა.
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის
ინიციატივით მთელ მსოფლიოში 1992 წლიდან
ყოველწლიურად აღინიშნება „თეთრი ყვავილის“დღე
და მიჩნეულია 1882 წლის 24 მარტს გერმანელი
მეცნიერის რობერტ კოხის მიერ ტუნერკულოზის
გამომწვევის აღმოჩენის თარიღთან.
სტიგმასთან ბრძოლა აუცილებელია, რადგან მისი არსებობის გამო
პაციენტი ცდილობს დამალოს დაავადება, არ მიმართოს ექიმს, არ
იმკურნალობს ან შეწყვიწოს მკურნალობა, რაც ეპიდემიოლოგიურადაც
უფრო სავალალო შედეგებს მოუტანს საზოგადოებას და თავად პაციენტის
მდგომარეობასაც დაამძიმებს.
პირიქით, თუ საზოგადოება ინფორმირებულია რომ:
• ყველა ფორმის პაციენტი არ არის გადამდები,
• მკურნალობაში მყოფი არ არის საშიში,
• განიავებულ გარემოში და შენობებს გარეთ ინფიცირების რისკი
მინიმალურია,
• ყოფითი კონტაქტით და საგნებით ტუბერკულოზი არ ვრცელდება,
• არ არის მემკვიდრეობითი დაავადება,
• დროული გამოვლენისა და სწორი მკურნალობის შემთხვევაში სრულად
იკურნება,
• ქვეყანაში მოქმედებს ტუბსაწინააღმდეგო პროგრამა, რომლის
ფარგლებშიც რუტინული კვლევები და ტუბსაწინააღმდეგო წამლები
უფასოა,
• მაშინ სტიგმის არსებობის საფუძველი არ იარსებებს და შესაბამისად,
სწორი ცოდნა საზოგადოებაში განაპირობებს სწორ დამოკიდებულებას,
ეს უკანასკნელი კი სწორ ქცევას ტუბდაავადებულის მიმართ.
გმადლობთ
ყურადღებისათვის

More Related Content

Sasuntqi sistema

  • 1. სსიპ ჼ.ქუთაისის N35 საჯარო სკოლა მე- 10 კლასი საგანი: ბიოლოგი სამოდელო გაკვეთილი: პრობლემაზე ორიენტირებული გაკვეთილი გაკვეთილის თემა: სასუნთქი სისტემის დაავადებები და პრევენცია პედაგოგი: ნატო დათუსანი
  • 2. თ ა მ ბ ა ჼ ო თავდაპირველად თამბაქო მაიას ტომის ხალხმა აღმოაჩინა და სწორედ მათ დააგემოვნეს იგი
  • 3. პირველი ადამიანი, ვინც ევროპაში მოწევა დაიწყო, ეს გახლდათ ესპანელი გლეხი როდრიგო დეჯირეზი. თამბაქო საქართველოში პირველად XVII საუკუნის მიწურულს შემოიტანეს პირველად ქრისტეფორე კოლუმბს თამბაქო აბორიგენებმა შესთავაზეს და თამბაქო საფრანგეთში შეიტანა.
  • 4. თამბაქოს ბოლის შემადგენლობა კადმიუმი ბატარეა ბუთანი სანთებელა მეთანი ბუნებრივი აირი ძმარმჟავა ძმარი სტეარინის მჟავა სანთლის ცვილი ტოლუენი გამხსნელი ნიკოტინი ინსექტიციდი ამონიუმი ტუალეტის საწმენდი დარიშხანი შხამი კარბონ მონოქსიდი ბოლი მეთანოლი რაკეტის საწვავი ნაფტალინი ინსექტიციდი საღებავი
  • 5. თამბაქოს მოხმარების შედეგები ნაოჭები სახეზე ინსულტი უსიამოვნო სუნი ნაადრევი გამელოტება ყელის/ხორხის კიბო წნევის მომატება, სისხლძარღვების დაზიანება სისხლის კიბო ფილტვების ანთება, კიბო პანკრეასის კიბო თირკმლის კიბო შარდის ბუშტის კიბო დიაბეტის განვითარების რისკი განგრენის განვითარების რისკი მხედველობის გაუარესება კბილებისა და ღრძილების დაზიანება თითებზე კანის გაყვითლება გულის დაზიანება (იშემია, ინფარქტი) კუჭის, ღვიძლის, ნაწლავების სიმსივნე გამონაყარი კანზე გამოჯანმრთელება ნელა ხდება “მწეველთა” ხველა
  • 6. ყოველწლიურად, დაახლოებით 440,000 ადამიანი იღუპება თამბაქოს მოხმარების შედეგად შემთხვევათარაოდენობა ფილტვის კიბო გულის დაავა- დება ფილტვების ქრონი- კული ანთება სხვა დიაგნოზი ინსულტი სხვა ორგანოს კიბო თავის ტვინის სხვა დაზიანება
  • 8. ნიკოტინი შედის ძაღლყურძნისებრთა ოჯახის მცნარეებში, განსაკუთრებით თამბაქოში. იქ მცირე რაოდენობითაა ტომატში, კარტოფილში, ბადრიჯანში, ბულგარულ წიწაკაში... კურდღლები იღუპებიან ნიკოტინის Âź, ძაღლები კი – ½წვეთისაგან. ადამიანისათვის სუფთა ნიკოტინის სასიკვდილო დოზაა 50-დან 100 მგ-მდე, ანუ 2-3 წვეთი. მიუხედავად ამისა, მწეველ ადამიანები, რომლებიც ყოველდღიურად იღებენ ნიკოტინის დიდ რაოდენობას, არ იღუპებიან იმიტომ, რომ დოზა შედის თანდათანობით
  • 10. ე მ ფ ი ზ ე მ ა მწეველის დაავადებაა და არ იკურნება. ემფიზემის დროს ზიანდება ალვეოლების კედელი. ალვეოლების კედლის დაშლის გამო, ალვეოლები ერთიანდება და ერთ დიდ ბუშტუკად გარდაიქმნება, ეს ამცირებს გაზთა ცვლას ზედაპირსა და ორგანიზმის ჟანგბადით მომარაგებას.
  • 11. ემფიზემით დაავადებულს უჭირქ სუნთქვა, დამახასიათებელია ქოშინი, სუნთქავს ზედაპირულად, გულმკერდის მოძრაობა შეზღუდულია, მკერდის ძვალი ამობურცულია, მის კანს, ტუჩებს და ფრჩხილებს სილურჯე დაკრავს, აქვს ხველა, სწრაფად იღლება, დარღვეული აქვს ძილი.
  • 12. ტუბერკულოზი ინფექციური ანუ, გადამდები დაავადებაა, რომელიც კაცობრიობისათვის უძველესი დროიდან არიქ ცნობილი. ამის მიუხედავად, იქ რჩება თანამედროვე მსოფლიოში ჯანდაცვის ერთ-ერთ აქტუალურ პრობლემად. 2012 წლის მონაცემებით მსოფლიოში ტუბერკულოზის 9 მლნ-მდე შემთხევა რეგისტრირდება. ყოველწლიურად ავადდება 500 000-მდე ბავშვი. ყოველი მე-10 15 წლამდე ასაკისაა. 74000 ზე მეტი კი იღუპება. ამიტომ, ბოლო წლებში განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა ტუბერკულოზის აცილების (პრევენციას) და ეფექტურ მკურნალობას ბავშვებში.
  • 13. ტუბერკულოზის გამომწვევია მიკრობაქტერია და ვრცელდება ფილტვის ტუბერკულოზით დაავადებული ბაქტერიაგამომყოფი პირის მიერ ჰაერის გზით. როგორც მოზარდებში, ასევე ბავშვებშიც ტუბერკულოზი შეიძლება იყოს მგრძნობიარე ან გამძლე. მგრძნობიარე ტუბერკულოზის დროს ბაქტერია მგრძობიარეა ტუბერკულოზის საწინააღმდეგო მედიკამენტის მიმართ და ზემოქმედებით კვდება. რეზისტენტულ ტუბერკულოზის დროს კი ბაქტერია გამძლეა ძირითადი მედიკამენტების მიმართ და საჭირო ხდება დამატებითის დანიშვნა. ბავშვებსა და მოზარდებში უფრო ჎შირია ფილტვგარეშე ფორმები, ანუ: ლიმფური კვანძების, ძვალ-ქა჎ქრიქ, შარდ-სასქესო გზების, კანის, ნერვული სისტემის ტუბერკულოზი, რომელიც კარგად ემორჩილება სწორ მკურნალობას. მოზარდებში გვხვდება ფილტვის ფორმებიც.
  • 14. ძირითადი ინფორმაცია ტუბერკულოზის შესახებ  ტუბერკულოზი გადამდები დაავადებაა. ფილტვის ტუბერკულოზით დაავადებული ადამიანი გამოყოფს დაავადების გამომწვევ მიკრობებს ჰაერში მაშინ, როცა საუბრობს, ახველებს ან აცემინებს. ამ მიკრობების ნაწილი გარკვეული ხნით რჩება ჰაერში.  თუ ოთახს კარგად და ხშირად გავანიავებთ, ეს მიკრობები ჰაერთან ერთად გარეთ გავა. ასევე, თუ დაავადებული იხმარს ნიღაბს ხველებისას და ცემინებისას, ან აიფარებს მკლავს ან ერთჯერად ცხვირსახოცს, გამოყოფილი მიკრობების რაოდენობა მკვეთრათ შემცირდება.  იატაკზე, ხელზე, საგნებზე დალექილი მიკრობები ეპიდემიოლოგიურად ქაშიში არ არიქ, თუ მათი ისევ ჰაერში აქროლება არ ხდება. მიკრობი არ არიქ ნერწყვშიც. ამიტომ ყოფითი საგნებით და კონტაქტით - ხელის ჩამორთმევით, კოცნით, ჭურჭლით, თეთრეულით, წიგნებით - ტუბერკულოზი არ ვრცელდება.  მიკრობების შემცველი ჰაერიც შესუნთქვისას ტუბერკულოზის გამომწვევი შეიძლება მოხვდეს ბრონქებში. თუ ბრონქები ჯანსაღია, იგი უკან გამოდევნის მიკრობების დიდ ნაწილს. თუ ზოგი მიკრობი მაინც ჩააღწევს ფილტვებში, იჼ დამცავი ძალები ბოჭავს ინფექციას და არ აძლევს გამრავლების საშვალებას და გადაჰყავს მძინარე, უმოქმედო მდგომარეობაში. ამიტომ არიქ, რომ ასეთი ადამიანი არიქ ინფიცირებული, და არა დაავადებული. ანუ, ყველა, ვის ფილტვებშიც შეაღწია მიკრობმა, არ ავადდება ტუბერკულოზით.  თუ ადამიანის იმუნური სისტემა დასუსტებულია და ბრონქები დაზიანებულია ჎შირი გაციების, სიგარეტის და სხვა მავნე ნივთიერებების ზემოქმედების გამო, მიკრობები უფრო ადვილად შეაღწევს ფილტვებში.
  • 15. • თუ ადამიანი რომლის ფილტვებშიც „ძინავს“ ტუბერკულოზის გამომწვევს, რაიმე მიზეზით დასუსტდება (სხვა დაავადებების გადატანა, „C“ და „B“ ჰეპატიტები, აივ ინფიცირება, მავნე ჩვევები, ცუდი კვება, საცხოვრებელი პირობები) მიკრობი იღვიძებს, იწყებს გამრავლებას, ერევა დასუსტებულ ორგანიზმს და ვითარდება დაავადება - ფილტვის ტუბერკულოზი. ასეთი რამ შეიძლება 10-15 ინფიცირებული ადამიანებიდან მხოლოდ ერთს დაემართოს. • თუ დაავადებას დროზე არ დაადგენენ, ფილტვის დაზიანებული ადგილი ბრონქს უერტდება და მიკრობები იწყებს ჰაერში გამოყოფას, ანუ დაავადებული ხდება გადამდები. ამიტომ პირველ რიგში, საჭიროა ტუბერკულოზის ნიშნების ცოდნა • ზოგადი ნიშნებია: • სისუსტე • ადვილად დაღლა • უმადობა • წონაში კლება • ოფლიანობა, უპირატესად ღამის საათებში • ტემპერატურის მომატება, უპირატესად საღამოობით
  • 16. • ადგილობრივი ნიშნების გამოვლენა იმაზეა დამოკიდებული, თუ რომელ ორგანოში განვითარდა ტუბერკულოზური პროცესი. შესაბამისად, გამომჟღავნდება ამ ორგანოს (სისტემის) დაზიანების ადგილობრივი ნიშნები, როგორიცაა, მაგალითად: • ხველა, ჰაერის უკმარისობა, გულმკერდში ტკივილი-სასუნთქი ორგანოების ტუბერკულოზის დროს • ტკივილი, შესიება, მოძრაობის შეზღუდვა-ქა჎ქრიქ დაზიანებისას • თავის ტკივილი, ცნობიერების დაბინდვა-ტუბერკულოზური მენინგიტის, ანუ ტვინის გარსების დაზიანებისას და ა.შ. ფილტვის ტუბერკულოზის ძრითადი ნიშნებია: • ხველა 2 კვირაზე მეტხანს • ნახველი, ზოგჯერ სისხლის მინარევით • ქოშინი ფიზიკური დატვირთვისას • ტკივილი გულმკერდში
  • 17. • ტუბერკულოზზე საეჭვო რამდენიმე ან ყველა ნიშნის გაჩენისას პაციენტმა დაუყოვნებლივ უნდა მიმართოს ექიმს. იქ გამოიკვლევს და საჭიროების შემთხვევაში გაგზავნის სპეციალურ დაწესებულებაში, სადაც მასალის ანალიზითა და რენტგენოლოგიური შემოწმებით დადგინდება, ეს ნიშნები ტუბერკულოზის მიზეზით გაჩნდათუ ტუბერკულოზის დიაგნოზი დადგინდება, ექიმის (ტუბერკულოზის სპეციალისტი) მიერ ტუბერკულოზის ეროვნული პროგრამის ფარგლებში ინიშნება მკურნალობა ტუბერკულოზის საწინააღმდეგო წამლებით. • წამლების მიღება საჭიროა უწყვეტად, სამედიცინო პერსონალის უშვალო მეთვალყურეობის ქვეშ (DOT), 6 თვის მანძილზე. თუ რთული, წამლებისადმი გამძლე ფორმა დადგინდება, მაშინ უფრო ხანგრძლივად - 18-24 თვე. • ორივე შემთხვევაში ტუბერკულოზის საწინააღმდეგო წამლები უფასოა. • თუ პაციენტი სწორად მიიღებს ექიმის დანიშნულ წამლებს, იქ განიკურნება • მაგრამ თუ პაციენტი არასწორად მკურნალობს ან არ ამთავრებს მკურნალობას, დარჩენილი მიკრობები ისევე გამრავლდება, და დაავადება ახალი ძალით, უფრო მძიმე ფორმით განვითარდება. • ტუბერკულოზით დაავადებული ქაშიშია მხოლოდ მკურნალობის დაწყებამდე და მკურნალობის დაწყებიდან 2-3 კვირის მანძილზე, შემდეგ იქ თავსაც უკეთ გრძნობს და მიკრობებსაც ა჌არ გამოყოფს ჰაერში, ანუ მკურნალობის პერიოდში იქ არ არიქ ქაშიში. • განკურნებული ადამიანი ა჌არ არიქ გადამდები.
  • 18. 1908 წელს შვედეთში პირველად აღინიშნა „თეთრი ყვავილის“ დღე და მიზნად ისახავდა ტუბდაავადებულთა მხარდაჭერას, ინფორმაციის გავრცელებას. ამ ღონისძიებას საქართველოც გამოეხმაურა. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის ინიციატივით მთელ მსოფლიოში 1992 წლიდან ყოველწლიურად აღინიშნება „თეთრი ყვავილის“დღე და მიჩნეულია 1882 წლის 24 მარტს გერმანელი მეცნიერის რობერტ კოხის მიერ ტუნერკულოზის გამომწვევის აღმოჩენის თარიღთან.
  • 19. სტიგმასთან ბრძოლა აუცილებელია, რადგან მისი არსებობის გამო პაციენტი ცდილობს დამალოს დაავადება, არ მიმართოს ექიმს, არ იმკურნალობს ან შეწყვიწოს მკურნალობა, რაც ეპიდემიოლოგიურადაც უფრო სავალალო შედეგებს მოუტანს საზოგადოებას და თავად პაციენტის მდგომარეობასაც დაამძიმებს. პირიქით, თუ საზოგადოება ინფორმირებულია რომ: • ყველა ფორმის პაციენტი არ არიქ გადამდები, • მკურნალობაში მყოფი არ არიქ ქაშიში, • განიავებულ გარემოში და შენობებს გარეთ ინფიცირების რისკი მინიმალურია, • ყოფითი კონტაქტით და საგნებით ტუბერკულოზი არ ვრცელდება, • არ არიქ მემკვიდრეობითი დაავადება, • დროული გამოვლენისა და სწორი მკურნალობის შემთხვევაში სრულად იკურნება, • ქვეყანაში მოქმედებს ტუბსაწინააღმდეგო პროგრამა, რომლის ფარგლებშიც რუტინული კვლევები და ტუბსაწინააღმდეგო წამლები უფასოა, • მაშინ სტიგმის არსებობის საფუძველი არ იარსებებს და შესაბამისად, სწორი ცოდნა საზოგადოებაში განაპირობებს სწორ დამოკიდებულებას, ეს უკანასკნელი კი სწორ ქცევას ტუბდაავადებულის მიმართ.