Savaş ekonomi̇si̇
- 2. Bir ulusu fethetmenin ve köleleştirmenin iki yolu vardır. Birisi KILIÇLA. Diğeri BORÇLA... John ADAMS 2
- 3. SAVAŞLAR VE SAVAŞ EKONOMİSİ 1.Dünya Savaşı 2. Dünya Savaşı Soğuk Savaş ABD & Cihatçılar Savaşı HER SAVAŞIN NEDENİ BİR ÖNCEKİNDE SAKLIDIR! Hem iç savaşlar hem de ülkeler arası savaşlar için savaşın kapladığı alan, şiddeti ve süresi savaşın nedenlerinin yanında maliyetleri ve sonuçlarını da belirler. 3
- 4. Savaş Ekonomisi Bir devletin ekonomisini savaş zamanında canlı tutmak adına aldığı önlemlerin genel adı Savaş Ekonomisi’dir. 4
- 5. Savaş Ekonomisi Philippe Le Billon bu olguyu "vahşetin kontrol altında tutulabilmesi amacıyla kaynakların üretim, aktarım ve paylaşımının düzenlenmesi" olarak tanımlamaktadır. 5
- 6. Savaş Ekonomisi Ekonominin temel sorusu olan ‘ne üretelim’ sorusuna verilen yanıtın ‘savaşın gerektirdiği mal ve hizmetleri üretelim’ şeklinde değiştirilmesini gerektirmektedir. Yani bir ülkenin iktisadi kaynaklarını diğer mallardan çekip, savaşa dair mallara yönlendirmesidir. 6
- 7. Savaş Ekonomisi İlk temel soruya verilen yanıttaki bu değişiklik, nasıl üretelim ve kimler için üretelim sorularına verilen yanıtları da değiştirmektedir. Harp araç gereçlerinin üretiminde artış Yatırım ve tüketim malları üretiminde azalış Karaborsacılık ve enflasyonda artış Devlet harcamaların da artış Toplumsal refahta düşüş 7
- 8. Neden Savaş? Veriler gösteriyor ki Savaş döneminde , Savaş Ekonomisini uygulamış Batılı ülkeler savaştan sonra iyi bir sanayi ve ekonomiye sahip oldukları görüntüsü çizmektedir. Bknz. Almanya, Çin, ABD, İngiltere,… Savaş döneminde uygulanan politikaların ekonomiye büyük etkileri vardır. 8
- 9. Savaş Ekonomisi Savaş harcamaları,ekonominin genelinde canlanmaya neden olur. Çünkü silah sanayii alanında üretimi arttırarak bu sanayinin GSYH içersindeki payını arttırır. Kamu kesimi harcamalarının GSYİH içindeki payının artması gelir dağılımının hükümet tarafından yeniden şekillendirilebilmesine imkan tanır. Örn. 2. Dünya Savaşı sırasında ABD ekonomisi yıllık %12 civarında büyüdü. 9
- 10. Bu etki kimilerine göre olumlu kimilerine göre ise olumsuzdur. İster olumlu olsun ister olumsuz büyük olduğu kesindir. Aslında savaştan kar elde etmek sanat işidir ve bunu yapan ülkelerde mevcuttur. Örn. ABD. (Tartışılmaz bir şekilde ) 10
- 11. İç & dış borçlar Vergi arttırımı Harp sanayii dışı yatırımların azaltılması 11
- 12. Savaş Ekonomisi Ekonomi sosyal bir bilimken, savaş ekonomisi pozitif bilimdir. Ancak görüldüğü üzere enstrümanları ekonomik olup, ülkelerin GDP’lerini dahi etkilemektedir. Çünkü üretim, tüketim, yatırımlar, ülkeler arası ticaret, gelir vs. her şeyi etkilemektedir. Savaşların maliyetleri her zaman planlanandan daha yüksektir. 12
- 13. Savaş Ekonomisi Maliyetleri savaşlar sona erdikten sonra da devam eder. Ekonomik maliyetleri, yararları aşar. Bknz. Irak & ABD Her koşulda barış ekonomik olarak istenir durumdur. 13
- 14. Savaş Ekonomisi Savaşlar ekonomiyi canlandırsa da ekonomik sistemleri olumsuz etkiler. Savaş ve çatışma ekonomilerin fonksiyonel yapılarını ve kurumlarını yok etmekte/değiştirmektedir. -2003'te varili 30 dolar olan petrol fiyatının, finansal krizin patlak verdiği 2008'de 140 dolara çıkması, savaşın dalga etkisi olarak görülüyor. Hatta işgal, Amerikan ekonomisinin mevcut krize etkin bir çözüm üretmesini engelliyor. 14
- 15. Savaş Ekonomisi Ülkeler savaş durumunda para basmak için basılan para miktarında karşılık bulundurmaya gerek duymazlar ve savaş finansmanı için para basarlar. Savaş döneminde genelde vergiler artar ve/veya yeni vergi yükümlülükleri ortaya çıkarılır. Vergide yükseliş Hane halkı harcamalarında düşüş Harcana bilir gelirde düşüş 15
- 16. Savaş Ekonomisi Savaş, servetin ve gelirin toplumu oluşturan bireyler ve sosyal sınıflar arasında yeniden dağılımına neden olmaktadır. 16
- 17. Savaş Ekonomisi Savaş zamanında ülkeler, yurt içindeki iktisadi kaynaklarının çoğunu halkın refahını arttıran kalemlerden çekip savaşta kullanılacak ürünlerin üretimine kaydırır. 17
- 18. Savaş Ekonomisi Bu durum savaş zamanlarında arttırır. Halk önceki döneme göre görece daha fakirleşmesinin yanında önceki dönemlerde görece ucuz ama tercih edilebilir olan mallara da erişimi kısıtlanır. Temel ürünlerin (gıda, temizlik, giyecek, iletişim vs) dağılımında askeri birimlere öncelik verilir. Dolayısıyla karaborsacılık ve enflasyon artar. 18
- 19. Savaş Ekonomisi Dünya sistemi içerisinde 1970’lerde zirve dönemine geçen ABD nin Amerikan Yüzyılını devam ettirme emeli “yaratıcı tahripkârlık” süreci olarak dünya halklarına işgaller, parçalanmalar ve yapısal kırılmalar şeklinde yansıdı. Amerika epey zamandır “barış-zamanı savaş makinesi” rolünü üslendi. 19
- 20. Savaş Ekonomisi ABD’nin merkez bankası aslında özel bir banka olan Federal Reserve, ABD hükümetine faizli borç para vermektedir. Sistem ABD’nin sürekli para harcamasını ister. ABD kendi parasını basamaz, doları “faizli” olarak Federal Reserve’den kiralar. Bu sistem devam etsin diye ABD’nin bir yerlerde savaşa girmesi gerekir. 20
- 21. Savaş Ekonomisi Amerikan ekonomisi büyük ölçüde savaş ekonomisine dayanır. Bu nedenle Amerika dünya halkları için gittikçe büyük tehlike olmaktadır. 21
- 22. Savaş Ekonomisi ABD’li iktisatçı John Perkins’e göre ABD'nin dünya nüfusunun yüzde 5'ini oluşturduğu halde dünya kaynaklarının yüzde 30'unu tüketiyor. Yine O’na göre, "ABD'nin izlediği ölüme ve savaşa dayalı bir ekonomidir. ABD, dünyayı soyuyor. Oysa dünya nüfusunun yarısı aç. İnsanların beslenmesini, barınmasını ve diğer ihtiyaçlarını karşılayan bir ekonomik düzen olması gerekiyor." 22
- 23. Savaş Ekonomisi Stiglitz’in hesaplamalarına göre Irak Savaşı’nın yan maliyetleriyle 10 yıl içerisindeki faturası 2 Triyon dolar. Finansal veriler sağlayan site Market Watch'a göre ise, Irak işgalinin, Aralık 2011'den sonrakilerle ABD'ye direkt ve dolaylı toplam maliyeti 4 trilyon doları buluyor. 23
- 24. Savaş Ekonomisi Ancak bazı kaynaklara göre ABD, Irak işgalinden karlı çıktığı yönündedir. Hatta onlara göre ortaya atılan zarar tabloları Obama’nın “vergilerimiz Irak ve Afganistan'da harcanıyor” saptırmasıdır. 24
- 25. Savaş Ekonomisi Aşağıdaki bilgiler bu tezi destekler niteliktedir; ABD ekonomisinin yaklaşık yarısını hâlâ silah endüstrisi oluşturmaktadır. Amerikalı mükelleflerden alınan vergi gelirlerinin dahi yüzde 57’si askeri harcamalara gidebilmektedir. 25
- 26. Savaş Ekonomisi Her silah veya silah sisteminin (mermi ve füzeleri dahil) bir kullanım ve raf ömrü vardır. Bunların imhası dahi çok yüksek maliyetler tutmaktadır. -Bu fiziki savaş ise 10/1 ölüm oranı ve savaş alanının uzaklığı sebebiyle sadece Irak’ta koca bir çöplük, sefalet, yıkıntı, ölüm ve sömürülmüşlük yumağı bırakmıştır. 26
- 27. Savaş Ekonomisi Silahları savaşta tatbik etmek masraflarınızı, uzun vadede de olsa üzerinde denediğiniz veya patlattığınız ülkelerden tahsil etme ihtimaliniz söz konusu olabilir. Böyle bir durumda savaş tatbikatı daha pahalıdır. Ayrıca askeri açıdan güçlü olmak ve ordunuzu her an ve ilgi alanınızdaki her coğrafyada savaşa hazır tutmak dünyada söz sahibi olmanızı sağlayacaktır. 27
- 28. 28
- 29. Savaş Ekonomisi Bir önceki slaytta Irak ve Suriye petrol yatakları görünmektedir Son yıllarda yapılan savaşlar, işgaller, iç çatışmalar ya da terörle mücadele adı altındaki uygulamaların esas sebebi petroldür. Savaşın esas nedeni Irak ve Suriye'deki petrol ve doğalgaz sahaları üzerindeki çekişmedir. 29
- 30. Savaş Ekonomisi Irak petrollerinin kullanım hakkı uzun süreliğine ABD ye geçmiştir. 30
- 31. Savaş Ekonomisi Uygulama Kararı Zordur!!! Halkın enflasyonla boğuşacağı kesin olduğu gibi savaşın galibiyetle sonlanmaması ihtimali de vardır. Bu yüzden ülkeler tamamıyla savaş ekonomisi uygulamak yerine diğer birimlerin bütçelerinden azar azar keserek askeri birimlerin bütçelerini arttırma yoluna giderler. Böylece savaşın iç siyasetteki maliyetini en aza indirmek isterler. 31
- 32. Savaş Ekonomisi Sonuç olarak, savaş ekonomisi riskli olsa da götürüleri kadar getirileri de çoktur. ABD ‘nin 1. Dünya Savaşı’ndan beri uyguladığı savaş ekonomisi karlı olmuştur. Kaldı ki kendi topraklarında savaş yüzü görmemiştir. Kar elde etmediği varsayılsa bile insan kaybı yada ülkesinde tahribat söz konusu olmadığı için zaten kardadır. 32
- 33. KAYNAKLAR http://www.meltemhaber.com/?haber,10687 https://derinstrateji.files.wordpress.com/2015/03/sava-ekonoms-ve-ortadouda-savain- ekonoms-i.pdf http://www.irfanerdogan.com/makaleler3/wareconomy.htm https://tr.wikipedia.org/wiki/Sava%C5%9F_ekonomisi https://neoekonomi.com/kaossavas-ve-ekonomi/ http://www.sabah.com.tr/dunya/2013/03/16/irak-abdye-pahaliya-mal-oldu http://www.sde.org.tr/tr/authordetail/irak-ve-afgan-savasinin-abdye-getirisi/903 http://watson.brown.edu/costsofwar/figures/2014/costs-war-iraq-afghanistan-and- pakistan-fy2001-2014-billions-current-dollars http://www.haberturk.com/dunya/haber/644066-savasin-abdye-maliyeti-belli-oldu https://kursadozmen.wordpress.com/2013/09/12/savaslarin-ekonomiye-etkileri/ https://books.google.com.tr/books?id=YQ1t3rHZFtEC&lpg=PT10&ots=UIx2SBeqaB&dq= %C4%B1rak%20sava%C5%9F%C4%B1n%C4%B1n%20abd%20ye%20maliyeti&hl=tr&pg= PT7#v=onepage&q=%C4%B1rak%20sava%C5%9F%C4%B1n%C4%B1n%20abd%20ye%20 maliyeti&f=false 33