際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Sc4 topik4

Noorleha Mohd Yusoff
Noorleha Mohd Yusoff

science

1 of 8
1 BAB 4: KETURUNAN DAN VARIASI 4.1: Proses Pembahagian Sel Peringkat-peringkat mitosis Kromosom *Struktur bebenang halus yang wujud dalam nukleus sel tumbuhan dan sel haiwan * Terdiri drp DNA *Wujud berpasangan kecuali dalamsel pembiakan Gen Bahan baka dalam kromosom yang membawa maklumat genetik Terdiri drp DNA Tersusun di sepanjang kromosom Fungsi: Membawa ciri-ciri keturunan Mitosis Proses pembahagian sel untuk menghasil sel baru yang mempunyai bilangan kromosom sama seperti sel induk Berlaku dalam sel soma (semua sel dalam badan kecuali pada sel di organ pembiakan Satu sel induk menghasilkan dua sel anak Bagi tumbuhan berlaku di hujung pucuk , tisu kambium dan hujung akar Kepentingan: Menghasilkan sel-sel baru untuk pertumbuhan dan menggantikan sel-sel mati/rosak Menjamin sel anak mempunyai sifat yang serupa dengan sel induk membolehkan organisma menjalankan pembiakan aseks dan vegetatif. Nota: Pembiakan aseks-cth: pertunasan dan pembelahan dedua Pembiakan vegetatif cth: rizom, batang rayap, umbisi, anak pokok
2 Perbezaan di antara mitosis dan meiosis Bil Ciri Mitosis Meiosis 1 Tujuan Menghasilkan sel-sel baru Menghasilkan sel gamet 2 Tempat berlaku Dalam sel soma Dalam sel organ pembiakan 3 Bilangan pembahagian bagi nukleus sel induk Satu kali Dua kali 4 Bilangan sel anak terhasil 4 2 gamet 5 Bilangan kromosom dalam sel anak berbanding dengan sel induk Sama Disetengahkan 6 Proses penduaan kromosom Berlaku Berlaku dalam pembahagian sel pertama 7 Pindah silang kromosom Tidak berlaku Berlaku 8 Variasi genetik Tidak berlaku Berlaku Meiosis Proses pembahagian sel untuk membentuk gamet (sel anak) dengan bilangan kromosom dalam gamet diseparuhkan Berlaku dalam sel organ pembiakan Organisma Haiwan TumbuhanCiri Jantan Betina Jantan Betina Organ pembiakan testis ovari anter Ovari Gamet sperma ovum debunga ovul Satu sel inudk menghasilkan empat sel anak Pindah silang berlaku semasa meiosis Berlaku semasa pasangan kromosom tersusun di satah khatulistiwa sel Bahan genetik daripada satu kromatid satu kromosom bertukar dengan bahan gentik kromosom yang lain. Menyebabkan variasi genetik berlaku Kepentingan: Proses yang menghasilkan gamet Bilangan kromosom dalam gamet separuh daripada bilangan kromosom dalam sel induk. Tujuan: Memastikan Zigot yang terhasil selepas persenyawaan mempunyai bilangan kromosom yan sama dengan sel induk Menyebabkan variasi genetik antara spesies-spesies yang sama melalui pindah silang Peringkat-peringkat dalam meiosis
3 4.2: Pewarisan Sifat Ada dua jenis gen: (a) gen dominan (b) gen resesif Gen dominan: gen yang menunjukkan sifatnya tidak kira samada gen yang berpasangan dengannya adalah gen dominan atau gen resesif Gen resesif: gen yang hanya menunjukkan sifatnya jika gen yang berpasangan dengannya adalah gen resesif Mekanisme Pewarisan Nota: 1. Satu sifat dikawal oleh dua gen 2. Satu gen diwakili oleh satu huruf 3. Gen dominan diwakili dengan huruf besar 4. Gen resesif diwakili dengan huruf kecil 5. Kombinasi gen: (a) Sifat dominan baka tulen : contoh: MM (b) Sifat resesif baka tulen : contoh: mm (c) Sifat baka kacukan : contoh: Mm Gregor Mendel orang yang pertama mengkaji pewarisan sifat secara teratur dan mendalam Sifat dominan Sifat resesif Cuping telinga bebas Cuping telinga lekap Tinggi Kerdil Ada lesung pipit Tiada lesung pipit Iris hitam Iris biru Berambut kerinting Berambut lurus Boleh menggulung lidah Tidak boleh menggulung lidah Tangan kanan Kidal Kacukan antara pokok tinggi baka tulen dengan pokok kerdil baka tulen Tinggi baka tulen X Kerdil baka tulen TT tt Tt Tt Tt Tt Semua tinggi baka tidak tulen Kacukan antara pokok tinggi baka kacukan /tidak tulen sesama sendiri Tinggi baka tak tulen X Tinggi baka tak tulen TT tt TT Tt Tt tt Tinggi tinggi tinggi kerdil Nisbah sifat : 3 tinggi : 1 kerdil Nisbah gen : 1 TT: 2Tt : 1tt meiosis T T T T t t T T i n g g i b a k a t u l e n X K e r t t
4 4.3: Penentuan Seks Anak dan Kejadian Kembar Pada Manusia Penentuan Seks Anak --- Gambar rajah skema penentuan seks anak Kromosom manusia Sel badan 23 pasang kromosom 22 pasang autosom 1 pasang kromosom seks menentukan menentukan seks sifat individu kromosom X kromosom Y (saiz lebih besar drp kromosom Y) fungsi fungsi Kandungan kromosom Bil Lelaki Perempuan 1 Testis 44+ XY ------------- 2 Ovari ---------- 44 + XX 3 Sperma (Ada 2 jenis) 22 + X atau 22 + Y ------------- 4 Ovum (ada 1 jenis) ------- 22 + X Jantina anak ditentukan oleh jenis kromosom seks yang dibawa oleh sperma Jika sperma yang mengandungi 22 + X kromosom bersenyawa dengan ovum, maka anak perempuan dilahirkan. Jika sperma yang mengandungi 22 + Y kromosom bersenyawa dengan ovum, maka anak lelaki dilahirkan Nisbah mendapat anak lelaki dan anak perempuan ialah 1:1 / 50%: 50%
5 Pembentukan kembar Perbezaan antara kembar seiras dan kembar tak seiras Bil Ciri Kembar seiras Kembar tak seiras 1 Bilangan sperma dan ovum terlibat 1 sperma dan 1 ovum Dua sperma dan 2 ovum 2 Bilangan zigot terhasil 1 2 3 Zigot terhasil membahagi dua Ya Tidak 4 Kandungan kromosom dan gen dalam kedua-kedua zigot Sama Berlainan 5 Perkongsian plasenta oleh kedua- dua bayi dalam kandungan. Berkongsi plasenta Mempunyai plasenta tersendiri. 6 Seks kedua-dua bayi Sama Sama atau berlainan 7 Sifat fizikal antara kedua-dua bayi Sama Berlainan 4.4 : Mutasi maksud Mutasi Penyakit b Perubahan spontan yang berlaku terhadap kromosom atau gen yang boleh mengubah sifat organismaJenis Mutasi Kromosom Terjadi apabila perubahan berlaku pada struktur atau bilangan kromosom Contoh penyakit: Sindrom Down, Sindrom Turner, Sindrom Klinefelter Tidak diwarisi Mutasi Gen Terjadi apabila perubahan berlaku pada Gen Contoh Penyakit: Albino, buta warna, Hemofilia, anemia sel Sabit Boleh diwarisi Faktor penyebab (mutagen) 1. sinaran radioaktif :, , 2. bahan kimia toksik spt benzena, racun herba, formaldehid boleh menyebabkan penyakit kanser dan kecacatan fetus 3. Cahaya berkeamatan tinggi merosakkan sel kulit dan kanser kulit Mutan: organisma yang mengalami mutasi Kesan Kebaikan Keburukan Meningkatkan variasi dalam populasi Menyebabkan kecacatan dan penyakit ,maut
6 Penyakit baka Penykit yang diwarisi dari satu generasi ke satu generasi Pewarisan Penyakit Baka Gen resesif yang mengawal penyakit baka di bawa oleh kromosom seks X sahaja Bil Penyakit Huraian 1 albino Disebabkan mutasi yang berlaku pada gen pada autosom yang mengawal warna kulit Pesakit tidak dapat menghasilkan pigmen melanin yang memberikan warna kepada kulit, rambut dan mata 2 hemofilia Darah pesakit lambat membeku Jika berlaku kecederaan, pesakit akan mengalami pendarahan yang banyak Disebabkan oleh mutasi gen pada kromosom seks X 3 Buta warna Penghidap tidak dapat membezakan antara warna merah dan hijau Disebabkan oleh kekurangan sel kon yang peka kepada warna pada retina mata pesakit Dikawal oleh gen resesif yang dibawa oleh kromosom seks X 4 Anemia sel sabit Mutasi pada gen yang membentuk hemoglobin Hemoglobin yang dihasilkan adalah tidak normal dan menyebabkan sel darah merah berbentuk sabit Sel darah merah berbentuk sabit tidak cekap dalam pengangkutan oksigen. Menyebabkan pesakit mengalami anemia 5 Sindrom Down Disebabkan oleh mutasi kromosom Penyakit yang disebabkan oleh kelebihan satu kromosom pada kromosom ke-21 dalam sel badan Juga dikenali sebagai mongolisme Ciri-ciri: (a) terencat akal (b) pertumbuhan terbantut (c) mata sepet (d) mempunyai jari pendek serta kecil (e) mulut yang sentiasa ternganga (f) lidah terjelir Jantina Gen pada kromosom seks Taraf kesihatan Lelaki XY Normal Lelaki X b Y Pengidap Perempuan XX Normal Perempuan XX b Pembawa Perempuan X b X b Pengidap
7 4.5 Kesan Penyelidikan Genetik Sumbangan Perkahwinan antara lelaki normal dengan perempuan pembawa buta warna Lelaki normal X Perempuan pembawa buta warna XY X XX b X Y X X b XX XX b XY X b Y Anak Perempuan Perempuan Lelaki Lelaki Normal pembawa normal buta warna Perkahwinan antara lelaki buta warna dengan perempuan pembawa buta warna Lelaki buta warna X Perempuan pembawa buta warna X b Y X XX b X b Y X X b XX b X b X b XY X b Y Perempuan perempuan lelaki lelaki Pembawa buta warna normal buta warna Induk Meiosis Gamet persenyawaan Perubatan Penghasilan insulin oleh bakteria untuk merawat pesakit kencing manis. Penghasilan susu oleh biri- biri untuk merawat pesakit hemofilia Pengesanan penyakit baka lebih awal dan merawat penyakit keturunan dan kecacatan gen Pertanian Penemuan kaedah kacukan (pembiakbakaan) ke atas tanaman dan ternakan untuk menghasilkan baka haiwan dan tumbuhan yan mempunyai ciri-ciri: (a) mengeluarkan hasil yang berkualiti dan banyak (b) Hasil membesar dan matang dengan cepat (c) Mempunyai ketahanan yang kuat terhadap serangan penyakit dan perubahan cuaca Contoh: (a) padi MR219 (kacukan antara MR151 dan MR 137 (b) Jagung Masmadu (Jagung manis mexico dengan jagung manis Taiwan (c) Kelapa sawit tenera (kelapa sawit Dura dan Pisifera) (d) Lembu Marfiwal (lembu tempatan dengan lembu Eropah
8 4.6: Variasi di Kalangan Hidupan Variasi : Perbezaan sifat semula jadi antara individu dalam spesies yang sama Jenis Variasi Selanjar Variasi Tak Selanjar Tidak menunjukkan perbezaan yang nyata dan tetap Dipengaruhi oleh faktor persekitaran Seperti suhu, air, cahaya dan pemakanan Tidak boleh diwarisi Contoh: (a) tinggi (b) berat badan (c) kecerdasan (d) warna kulit Perbezaan yang nyata dan tetap Tidak dipengaruhi oleh faktor persekitaran Dipengaruhi oleh faktor genetik Boleh diwarisi Contoh: (a) kumpulan darah (b) warna mata (c) kebolehan (d) cap ibu jari menggulung lidah Nota: Cara mengenali jenis variasi selanjar: sifat boleh berubah sepanjang hayat bar graf dilukis rapat Nota: Cara mengenali jenis variasi Tak selanjar: sifat tidak boleh berubah sepanjang hayat bar graf dilukis tidak rapat Nota: Pemarkahan untuk graf bar /histogram/graf palang 1. Selalu jumlah 2 markah diperuntukan 2. 1 markah untuk plot 3. 1 markah untuk lebar bar yang sama Kepentingan Variasi: Pengubahsuaian diri dengan perubahan persekitaran memastikan kemandirian spesies Membolehkan kita mengenali antara setiap individu dalam satu populasi Menghasilkan spesies atau varieti tumbuhan dan haiwan yang baru

More Related Content

Sc4 topik4

  • 1. 1 BAB 4: KETURUNAN DAN VARIASI 4.1: Proses Pembahagian Sel Peringkat-peringkat mitosis Kromosom *Struktur bebenang halus yang wujud dalam nukleus sel tumbuhan dan sel haiwan * Terdiri drp DNA *Wujud berpasangan kecuali dalamsel pembiakan Gen Bahan baka dalam kromosom yang membawa maklumat genetik Terdiri drp DNA Tersusun di sepanjang kromosom Fungsi: Membawa ciri-ciri keturunan Mitosis Proses pembahagian sel untuk menghasil sel baru yang mempunyai bilangan kromosom sama seperti sel induk Berlaku dalam sel soma (semua sel dalam badan kecuali pada sel di organ pembiakan Satu sel induk menghasilkan dua sel anak Bagi tumbuhan berlaku di hujung pucuk , tisu kambium dan hujung akar Kepentingan: Menghasilkan sel-sel baru untuk pertumbuhan dan menggantikan sel-sel mati/rosak Menjamin sel anak mempunyai sifat yang serupa dengan sel induk membolehkan organisma menjalankan pembiakan aseks dan vegetatif. Nota: Pembiakan aseks-cth: pertunasan dan pembelahan dedua Pembiakan vegetatif cth: rizom, batang rayap, umbisi, anak pokok
  • 2. 2 Perbezaan di antara mitosis dan meiosis Bil Ciri Mitosis Meiosis 1 Tujuan Menghasilkan sel-sel baru Menghasilkan sel gamet 2 Tempat berlaku Dalam sel soma Dalam sel organ pembiakan 3 Bilangan pembahagian bagi nukleus sel induk Satu kali Dua kali 4 Bilangan sel anak terhasil 4 2 gamet 5 Bilangan kromosom dalam sel anak berbanding dengan sel induk Sama Disetengahkan 6 Proses penduaan kromosom Berlaku Berlaku dalam pembahagian sel pertama 7 Pindah silang kromosom Tidak berlaku Berlaku 8 Variasi genetik Tidak berlaku Berlaku Meiosis Proses pembahagian sel untuk membentuk gamet (sel anak) dengan bilangan kromosom dalam gamet diseparuhkan Berlaku dalam sel organ pembiakan Organisma Haiwan TumbuhanCiri Jantan Betina Jantan Betina Organ pembiakan testis ovari anter Ovari Gamet sperma ovum debunga ovul Satu sel inudk menghasilkan empat sel anak Pindah silang berlaku semasa meiosis Berlaku semasa pasangan kromosom tersusun di satah khatulistiwa sel Bahan genetik daripada satu kromatid satu kromosom bertukar dengan bahan gentik kromosom yang lain. Menyebabkan variasi genetik berlaku Kepentingan: Proses yang menghasilkan gamet Bilangan kromosom dalam gamet separuh daripada bilangan kromosom dalam sel induk. Tujuan: Memastikan Zigot yang terhasil selepas persenyawaan mempunyai bilangan kromosom yan sama dengan sel induk Menyebabkan variasi genetik antara spesies-spesies yang sama melalui pindah silang Peringkat-peringkat dalam meiosis
  • 3. 3 4.2: Pewarisan Sifat Ada dua jenis gen: (a) gen dominan (b) gen resesif Gen dominan: gen yang menunjukkan sifatnya tidak kira samada gen yang berpasangan dengannya adalah gen dominan atau gen resesif Gen resesif: gen yang hanya menunjukkan sifatnya jika gen yang berpasangan dengannya adalah gen resesif Mekanisme Pewarisan Nota: 1. Satu sifat dikawal oleh dua gen 2. Satu gen diwakili oleh satu huruf 3. Gen dominan diwakili dengan huruf besar 4. Gen resesif diwakili dengan huruf kecil 5. Kombinasi gen: (a) Sifat dominan baka tulen : contoh: MM (b) Sifat resesif baka tulen : contoh: mm (c) Sifat baka kacukan : contoh: Mm Gregor Mendel orang yang pertama mengkaji pewarisan sifat secara teratur dan mendalam Sifat dominan Sifat resesif Cuping telinga bebas Cuping telinga lekap Tinggi Kerdil Ada lesung pipit Tiada lesung pipit Iris hitam Iris biru Berambut kerinting Berambut lurus Boleh menggulung lidah Tidak boleh menggulung lidah Tangan kanan Kidal Kacukan antara pokok tinggi baka tulen dengan pokok kerdil baka tulen Tinggi baka tulen X Kerdil baka tulen TT tt Tt Tt Tt Tt Semua tinggi baka tidak tulen Kacukan antara pokok tinggi baka kacukan /tidak tulen sesama sendiri Tinggi baka tak tulen X Tinggi baka tak tulen TT tt TT Tt Tt tt Tinggi tinggi tinggi kerdil Nisbah sifat : 3 tinggi : 1 kerdil Nisbah gen : 1 TT: 2Tt : 1tt meiosis T T T T t t T T i n g g i b a k a t u l e n X K e r t t
  • 4. 4 4.3: Penentuan Seks Anak dan Kejadian Kembar Pada Manusia Penentuan Seks Anak --- Gambar rajah skema penentuan seks anak Kromosom manusia Sel badan 23 pasang kromosom 22 pasang autosom 1 pasang kromosom seks menentukan menentukan seks sifat individu kromosom X kromosom Y (saiz lebih besar drp kromosom Y) fungsi fungsi Kandungan kromosom Bil Lelaki Perempuan 1 Testis 44+ XY ------------- 2 Ovari ---------- 44 + XX 3 Sperma (Ada 2 jenis) 22 + X atau 22 + Y ------------- 4 Ovum (ada 1 jenis) ------- 22 + X Jantina anak ditentukan oleh jenis kromosom seks yang dibawa oleh sperma Jika sperma yang mengandungi 22 + X kromosom bersenyawa dengan ovum, maka anak perempuan dilahirkan. Jika sperma yang mengandungi 22 + Y kromosom bersenyawa dengan ovum, maka anak lelaki dilahirkan Nisbah mendapat anak lelaki dan anak perempuan ialah 1:1 / 50%: 50%
  • 5. 5 Pembentukan kembar Perbezaan antara kembar seiras dan kembar tak seiras Bil Ciri Kembar seiras Kembar tak seiras 1 Bilangan sperma dan ovum terlibat 1 sperma dan 1 ovum Dua sperma dan 2 ovum 2 Bilangan zigot terhasil 1 2 3 Zigot terhasil membahagi dua Ya Tidak 4 Kandungan kromosom dan gen dalam kedua-kedua zigot Sama Berlainan 5 Perkongsian plasenta oleh kedua- dua bayi dalam kandungan. Berkongsi plasenta Mempunyai plasenta tersendiri. 6 Seks kedua-dua bayi Sama Sama atau berlainan 7 Sifat fizikal antara kedua-dua bayi Sama Berlainan 4.4 : Mutasi maksud Mutasi Penyakit b Perubahan spontan yang berlaku terhadap kromosom atau gen yang boleh mengubah sifat organismaJenis Mutasi Kromosom Terjadi apabila perubahan berlaku pada struktur atau bilangan kromosom Contoh penyakit: Sindrom Down, Sindrom Turner, Sindrom Klinefelter Tidak diwarisi Mutasi Gen Terjadi apabila perubahan berlaku pada Gen Contoh Penyakit: Albino, buta warna, Hemofilia, anemia sel Sabit Boleh diwarisi Faktor penyebab (mutagen) 1. sinaran radioaktif :, , 2. bahan kimia toksik spt benzena, racun herba, formaldehid boleh menyebabkan penyakit kanser dan kecacatan fetus 3. Cahaya berkeamatan tinggi merosakkan sel kulit dan kanser kulit Mutan: organisma yang mengalami mutasi Kesan Kebaikan Keburukan Meningkatkan variasi dalam populasi Menyebabkan kecacatan dan penyakit ,maut
  • 6. 6 Penyakit baka Penykit yang diwarisi dari satu generasi ke satu generasi Pewarisan Penyakit Baka Gen resesif yang mengawal penyakit baka di bawa oleh kromosom seks X sahaja Bil Penyakit Huraian 1 albino Disebabkan mutasi yang berlaku pada gen pada autosom yang mengawal warna kulit Pesakit tidak dapat menghasilkan pigmen melanin yang memberikan warna kepada kulit, rambut dan mata 2 hemofilia Darah pesakit lambat membeku Jika berlaku kecederaan, pesakit akan mengalami pendarahan yang banyak Disebabkan oleh mutasi gen pada kromosom seks X 3 Buta warna Penghidap tidak dapat membezakan antara warna merah dan hijau Disebabkan oleh kekurangan sel kon yang peka kepada warna pada retina mata pesakit Dikawal oleh gen resesif yang dibawa oleh kromosom seks X 4 Anemia sel sabit Mutasi pada gen yang membentuk hemoglobin Hemoglobin yang dihasilkan adalah tidak normal dan menyebabkan sel darah merah berbentuk sabit Sel darah merah berbentuk sabit tidak cekap dalam pengangkutan oksigen. Menyebabkan pesakit mengalami anemia 5 Sindrom Down Disebabkan oleh mutasi kromosom Penyakit yang disebabkan oleh kelebihan satu kromosom pada kromosom ke-21 dalam sel badan Juga dikenali sebagai mongolisme Ciri-ciri: (a) terencat akal (b) pertumbuhan terbantut (c) mata sepet (d) mempunyai jari pendek serta kecil (e) mulut yang sentiasa ternganga (f) lidah terjelir Jantina Gen pada kromosom seks Taraf kesihatan Lelaki XY Normal Lelaki X b Y Pengidap Perempuan XX Normal Perempuan XX b Pembawa Perempuan X b X b Pengidap
  • 7. 7 4.5 Kesan Penyelidikan Genetik Sumbangan Perkahwinan antara lelaki normal dengan perempuan pembawa buta warna Lelaki normal X Perempuan pembawa buta warna XY X XX b X Y X X b XX XX b XY X b Y Anak Perempuan Perempuan Lelaki Lelaki Normal pembawa normal buta warna Perkahwinan antara lelaki buta warna dengan perempuan pembawa buta warna Lelaki buta warna X Perempuan pembawa buta warna X b Y X XX b X b Y X X b XX b X b X b XY X b Y Perempuan perempuan lelaki lelaki Pembawa buta warna normal buta warna Induk Meiosis Gamet persenyawaan Perubatan Penghasilan insulin oleh bakteria untuk merawat pesakit kencing manis. Penghasilan susu oleh biri- biri untuk merawat pesakit hemofilia Pengesanan penyakit baka lebih awal dan merawat penyakit keturunan dan kecacatan gen Pertanian Penemuan kaedah kacukan (pembiakbakaan) ke atas tanaman dan ternakan untuk menghasilkan baka haiwan dan tumbuhan yan mempunyai ciri-ciri: (a) mengeluarkan hasil yang berkualiti dan banyak (b) Hasil membesar dan matang dengan cepat (c) Mempunyai ketahanan yang kuat terhadap serangan penyakit dan perubahan cuaca Contoh: (a) padi MR219 (kacukan antara MR151 dan MR 137 (b) Jagung Masmadu (Jagung manis mexico dengan jagung manis Taiwan (c) Kelapa sawit tenera (kelapa sawit Dura dan Pisifera) (d) Lembu Marfiwal (lembu tempatan dengan lembu Eropah
  • 8. 8 4.6: Variasi di Kalangan Hidupan Variasi : Perbezaan sifat semula jadi antara individu dalam spesies yang sama Jenis Variasi Selanjar Variasi Tak Selanjar Tidak menunjukkan perbezaan yang nyata dan tetap Dipengaruhi oleh faktor persekitaran Seperti suhu, air, cahaya dan pemakanan Tidak boleh diwarisi Contoh: (a) tinggi (b) berat badan (c) kecerdasan (d) warna kulit Perbezaan yang nyata dan tetap Tidak dipengaruhi oleh faktor persekitaran Dipengaruhi oleh faktor genetik Boleh diwarisi Contoh: (a) kumpulan darah (b) warna mata (c) kebolehan (d) cap ibu jari menggulung lidah Nota: Cara mengenali jenis variasi selanjar: sifat boleh berubah sepanjang hayat bar graf dilukis rapat Nota: Cara mengenali jenis variasi Tak selanjar: sifat tidak boleh berubah sepanjang hayat bar graf dilukis tidak rapat Nota: Pemarkahan untuk graf bar /histogram/graf palang 1. Selalu jumlah 2 markah diperuntukan 2. 1 markah untuk plot 3. 1 markah untuk lebar bar yang sama Kepentingan Variasi: Pengubahsuaian diri dengan perubahan persekitaran memastikan kemandirian spesies Membolehkan kita mengenali antara setiap individu dalam satu populasi Menghasilkan spesies atau varieti tumbuhan dan haiwan yang baru