ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Shkolla fillore 2

•Download as PPTX, PDF•
•
Korba Ferizaj
Korba Ferizaj
1 of 14
Download to read offline
Shkolla Fillore “Dituria" Dardani Fizika 9 Emri i Nxënsit: Zenel Kovaqi KLASA: 9/1. TEMA: Struktura E Atomit Dhe Bërthama e tij ARSIMTARJA E LËNDËS: Antigona Sadiku Mars 2013
Bërthama dhe forcat bërthamore Bërthama e atomit është pjesa qendrore e atomit. Në të përqendruar pjesa më e madhe e masës së atomit dhe ajo është e ngarkuar me elektricitet pozitiv. Dihet se bërthama atomike përbëhet nga protonet dhe neutronet, të cilat paraqiten me një emër të përbashklët Nukleone. Numri i protoneve dhe neutroneve në bërthamen atomike ndryshon. Kështut, p.sh atomi i hidrogjenit ka vetëm një proton në bërthamë, ai i helumit ka dy protone dhe dy neutrone, ndërsa njëri nga atomet e uranit, i cili është i fundit në sistemin periodik të elementeve, ka 92 protone dhe 143 neutrone në bërtham.
Numri i protoneve në bërthamën e atomit shenohet me Z dhe quhet Numer Atomik, ndërsa numri i përgjithshëm i nukleoneve në bërthamën e atomit shenohet me A, dhe quhet numri i masë. Protonet janë grimca të elektrizuera me elektricitet pozitiv, ndërsa neutronet nuk janë fare të elektrizuera. Numri I masës së një elementi paraqet shumën e numrit të protoneve Z, dhe të numrit të neutroneve N në Bërthamë për elemntin e dhënë, do të thotë A= Z + N
12 Kështut, p.sh kur shkruajmë 6C paraqesin Bërthamen e karbonit me numer atomik (Z=6) dhe numrin e masës (A=12). Kjo bërthamë përbëhet nga 12 nukleone, nga të cilat 6 janë protone dhe 6 neutrone. Në natyrë ekzistojnë numër i madh i bërthamave atomik. Deri tani janë të njohura afro 280 bërthama stabile dhe më se 700 berthama jostabile. Bërthamet të cilat kanë numër të njejtë protonesh Z, por numër të ndryshëm të masës A- që do të thotë numër të ndryshushëm neutronesh (N=A-Z) quhet Izotope.
Shkolla fillore 2
Bërthama e atomit është mjaft e vogël. Informata e para mbi madhësinë e bërthamës së atomit i kemi nga shkenctari Ernest Raderford nga Zelanda e re. Ai bëri “bombardimin” e fletëve të holla të arit dhe të platinës me grimca alfa, dhe erdhi në përfundim se pjesa më madhe e masës së atomit është e përqendruar në bërthamen e atomit është, ndërsa në largësi afro 10.000 herë më e madhe nga bërthama, qarkullojnë elektronet, grimca të elektruzuera me elektricitet negativ. Përmasat e bërthamës janë jashtëzakonisht të vogla ( 10-14m deri 10-15m) në krahasim me përmasa e atomit ( ~ 10-10m )
Shkolla fillore 2
Bërthama e atomit paraqet një sistem stabil të përbër nga protonet dhe neutronet. Ruajtja e nukleoneve në një bashkësi grimcash tregon se ndërmjet protoneve dhe neutroneve ekzistojnë forca të mëdha tërheqse të njohura me emrin Forca bërthamore. Forcat bërthamore janë forcat më mëdha në natyrë. Ato janë forca tërheqëste dhe nuk varen nga ngarkesat elektrike e nukleare. Kjo do të thotë se forcat terheqëse ndermjet dy protoneve (p - p), nderjmet dy neutroneve (n - n) dhe ndermjet protonit dhe neutronit (p - n) janë të njëjta.
Forcat bërthamore veprojnë në distanca të shkurta, dhe ato janë efikase vetëm për nukleone më të afëta – fqinje. Nga kjo del se qdonjëri nga nukleonet hyn në bashkëveprim vetëm me fqinjët e vet më të afërt. Rrezja e veprimit të forcave bërthamore është e rendit të përmasës bërthamës. Kështut p.sh në largësinë më të madhe se 2,2·1015 m nuk ka fare veprim të forcave bërthamore
Për një bërthamë themi se është stabile në qoftë se ndërmjet protoneve dhe neutroneve të saja zotrojnë forca të mëdha bërthamore, të cilat janë shumë më të mëdha sesa forcat refuzuse ndërmjet protoneve. Bërthamat e mëdha me numër të madh protonesh dhe neutronesh janë jostabile. Ato bëhen stabile duke emetuar një grimcë alfa (ª) Grimca alfa përbëhet nga dy protone dhe dy neutrone, pra ajo paraqet bërthamën e atomit tëheliumit.
Kur bërthama e një elementi radioaktiv X me numër atomik Z dhe numër të masës A, gjatë zbërthimit radioaktiv alfa e humb bërthamen e 4 heliumit 2He ajo shndërrohet në bërthamen Y me numër atomik (Z - 2) dhe numër të masës (A - 4). Ky proces i zbërthimit mund të shkruhet në këtë formë: A A-4 4 Z X z-2Y + 2He
Kështut p.sh atimi i radiumit 226, duke emetuar një grimcë alfa, shndrrohet në atom radoni 222. Ky proces mund të shkruhet në formë: 226 222 4 88Ra 86 Rn+ 2He
S’ka ma
Shkolla fillore 2

More Related Content

Shkolla fillore 2

  • 1. Shkolla Fillore “Dituria" Dardani Fizika 9 Emri i Nxënsit: Zenel Kovaqi KLASA: 9/1. TEMA: Struktura E Atomit Dhe Bërthama e tij ARSIMTARJA E LËNDËS: Antigona Sadiku Mars 2013
  • 2. Bërthama dhe forcat bërthamore Bërthama e atomit është pjesa qendrore e atomit. Në të përqendruar pjesa më e madhe e masës së atomit dhe ajo është e ngarkuar me elektricitet pozitiv. Dihet se bërthama atomike përbëhet nga protonet dhe neutronet, të cilat paraqiten me një emër të përbashklët Nukleone. Numri i protoneve dhe neutroneve në bërthamen atomike ndryshon. Kështut, p.sh atomi i hidrogjenit ka vetëm një proton në bërthamë, ai i helumit ka dy protone dhe dy neutrone, ndërsa njëri nga atomet e uranit, i cili është i fundit në sistemin periodik të elementeve, ka 92 protone dhe 143 neutrone në bërtham.
  • 3. Numri i protoneve në bërthamën e atomit shenohet me Z dhe quhet Numer Atomik, ndërsa numri i përgjithshëm i nukleoneve në bërthamën e atomit shenohet me A, dhe quhet numri i masë. Protonet janë grimca të elektrizuera me elektricitet pozitiv, ndërsa neutronet nuk janë fare të elektrizuera. Numri I masës së një elementi paraqet shumën e numrit të protoneve Z, dhe të numrit të neutroneve N në Bërthamë për elemntin e dhënë, do të thotë A= Z + N
  • 4. 12 Kështut, p.sh kur shkruajmë 6C paraqesin Bërthamen e karbonit me numer atomik (Z=6) dhe numrin e masës (A=12). Kjo bërthamë përbëhet nga 12 nukleone, nga të cilat 6 janë protone dhe 6 neutrone. Në natyrë ekzistojnë numër i madh i bërthamave atomik. Deri tani janë të njohura afro 280 bërthama stabile dhe më se 700 berthama jostabile. Bërthamet të cilat kanë numër të njejtë protonesh Z, por numër të ndryshëm të masës A- që do të thotë numër të ndryshushëm neutronesh (N=A-Z) quhet Izotope.
  • 6. Bërthama e atomit është mjaft e vogël. Informata e para mbi madhësinë e bërthamës së atomit i kemi nga shkenctari Ernest Raderford nga Zelanda e re. Ai bëri “bombardimin” e fletëve të holla të arit dhe të platinës me grimca alfa, dhe erdhi në përfundim se pjesa më madhe e masës së atomit është e përqendruar në bërthamen e atomit është, ndërsa në largësi afro 10.000 herë më e madhe nga bërthama, qarkullojnë elektronet, grimca të elektruzuera me elektricitet negativ. Përmasat e bërthamës janë jashtëzakonisht të vogla ( 10-14m deri 10-15m) në krahasim me përmasa e atomit ( ~ 10-10m )
  • 8. Bërthama e atomit paraqet një sistem stabil të përbër nga protonet dhe neutronet. Ruajtja e nukleoneve në një bashkësi grimcash tregon se ndërmjet protoneve dhe neutroneve ekzistojnë forca të mëdha tërheqse të njohura me emrin Forca bërthamore. Forcat bërthamore janë forcat më mëdha në natyrë. Ato janë forca tërheqëste dhe nuk varen nga ngarkesat elektrike e nukleare. Kjo do të thotë se forcat terheqëse ndermjet dy protoneve (p - p), nderjmet dy neutroneve (n - n) dhe ndermjet protonit dhe neutronit (p - n) janë të njëjta.
  • 9. Forcat bërthamore veprojnë në distanca të shkurta, dhe ato janë efikase vetëm për nukleone më të afëta – fqinje. Nga kjo del se qdonjëri nga nukleonet hyn në bashkëveprim vetëm me fqinjët e vet më të afërt. Rrezja e veprimit të forcave bërthamore është e rendit të përmasës bërthamës. Kështut p.sh në largësinë më të madhe se 2,2·1015 m nuk ka fare veprim të forcave bërthamore
  • 10. Për një bërthamë themi se është stabile në qoftë se ndërmjet protoneve dhe neutroneve të saja zotrojnë forca të mëdha bërthamore, të cilat janë shumë më të mëdha sesa forcat refuzuse ndërmjet protoneve. Bërthamat e mëdha me numër të madh protonesh dhe neutronesh janë jostabile. Ato bëhen stabile duke emetuar një grimcë alfa (ª) Grimca alfa përbëhet nga dy protone dhe dy neutrone, pra ajo paraqet bërthamën e atomit tëheliumit.
  • 11. Kur bërthama e një elementi radioaktiv X me numër atomik Z dhe numër të masës A, gjatë zbërthimit radioaktiv alfa e humb bërthamen e 4 heliumit 2He ajo shndërrohet në bërthamen Y me numër atomik (Z - 2) dhe numër të masës (A - 4). Ky proces i zbërthimit mund të shkruhet në këtë formë: A A-4 4 Z X z-2Y + 2He
  • 12. Kështut p.sh atimi i radiumit 226, duke emetuar një grimcë alfa, shndrrohet në atom radoni 222. Ky proces mund të shkruhet në formë: 226 222 4 88Ra 86 Rn+ 2He