�ݺ�ߣ

ONZEKERE FEITEN
Wie moeten we geloven?
Daniëlle Timmermans
Email: danielle.timmermans@rivm.nl
Chief Science Officer Risicocommunicatie RIVM
Hoogleraar Risicocommunicatie Amsterdam Public
Health research institute, VUmc
Skepsis | 21 oktober2017

In een perfect rationele wereld
zullen mensen feiten die in
tegenspraak zijn met hun
opvattingen eerst goed evalueren
en dan hun opvattingen
aanpassen in lijn met de feiten.
MAAR ZO WERKT
HET NIET

VACCINATIE EN
ALTERNATIEVE FEITEN

Daaruit blijkt dat
vaccinaties veilig
zijn

Ernstige reacties komen voor bij 1 op de
10.000 vaccinaties, bijv. anafylactische shock/collaps
of hersenvliesontsteking.
Jaarlijks worden gemiddeld 5 meldingen van
overlijden na vaccinatie bij Lareb gemeld. Daar
bovenop moeten de wiegendood en de SBS (Shaken Baby
Syndrome) gevallen, waarbij in een aantal gevallen
vaccinatieschade een rol lijkt te spelen, worden geteld.

Vaccinaties worden vaak gelinkt aan
autisme en andere aandoeningen zoals
huidklachten en hoewel dit al ontzettend
vaak ontkend is door artsen en de
regering denk ik zeker dat er een
kern van waarheid in zit.

Voorlichting over vaccinatie: een trial (N=1759, USA)
● Voorlichting over BMR vaccin en relatie met autisme:
– Informatie over gebrek aan bewijs van causale relatie
– Informatie over gevaren van ziektes die BMR vaccin voorkomt
– Foto’s van kinderen met ziektes die BMR vaccin voorkomt
– Dramatisch verhaal over een baby die bijna overleed aan
mazelen
● Geen enkele interventie had een effect op intentie vaccinatie
● Informatie over gebrek aan bewijs van causale relatie had een
AVERECHTS EFFECT onder ouders met de minst positieve attitude
over vaccinatie  daling van intentie om te vaccineren
Nyhan et al. Effective Messages in Vaccine Promotion: A Randomized Trial. Pediatrics 2014
BACKFIRE EFFECT

FEITEN OVERTUIGEN NIET

Waarom niet?
Feiten overtuigen niet
– Informatie is complex en feiten zijn onzeker
– Feiten zijn abstract en niet relevant voor
individuele keuzes
– Communicatie is vaag en ambigue
Dit geeft ruimte voor alternatieve
interpretaties

● Informatie is complex en feiten zijn onzeker
– de informatie over vaccins is gecompliceerd
– de mechanismen waarom vaccins werken zijn niet bekend
● Feiten zijn abstract en niet relevant voor
individuele keuzes
● Communicatie is vaag en ambigue

Wat wel bekend is, is
vaak te complex is om
écht te bevatten….
Zelfs niet voor iemand
die een stevige
achtergrond heeft in de
biologie
… [dat] er grote zwarte
vlekken zitten in onze basale
kennis over de mechanismen
van vaccinaties.

individuele keuzes
– Informatie over numerieke risico’s is abstract
– Risico informatie op populatie niveau helpt niet bij
individuele keuzes

De vaccins die in de armen en benen verreweg de meeste
baby’s en kinderen in Nederland worden geprikt, redden
ieder jaar 36 kinderen het leven. Die 36 zouden
zijn overleden aan kinkhoest, difterie, polio, tetanus of
mazelen als daar geen vaccins tegen zouden bestaan.
WHO: vaccinatie heeft
17.1 miljoen levens gered
tussen 2005 en 2015

Prenatale Screening: Kans op kind met Down
Syndroom
“Nou, ik denk wel 1 op iets meer dan 1000. Maar dat weet
ik dus niet meer. … Maar dat is natuurlijk per persoon
verschillend, en dat is altijd net zoals de kans in de loterij.
Hoeveel kans heb je dat je wint. Ik bedoel, ik zeg elke keer
je zal het maar net zijn, weet je wel.”
Prenatale Diagnostiek: Kans op een miskraam
“… Die kans op een miskraam. Het is een hele kleine kans,
dat weet ik wel. Maar mijn gevoel zegt van het is heel
groot. Dus vandaar dat ik zeg: van mij hoeft het niet.”
(Van den Berg, Timmermans, Kleinveld et al., in prep.)
Risicocommunicatie | 5 oktober2017
Uit interviews met zwangere vrouwen

individuele keuzes

NRC

Communicatie van kansen
“… blijvende effecten voor de volksgezondheid mogelijk beperkt,
tenminste wat betreft de stoffen die in de lucht zijn vrijgekomen.
….” (De Pers)
…”dat de risico’s van blootstelling aan elektromagnetische straling
als gevolg van mobiele telefonie beperkt zijn” (Arbo Unie Noord-
Holland West)
“ … Of mensen die veel mobiel telefoneren een groter risico
hebben op het ontwikkelen van kwaadaardige tumoren is niet
vastgesteld”(GGD Amsterdam)

Claassen, Timmermans,
in prep
EMV = Electromagnetische velden van
zendmasten, hoogspanningslijnen

Feiten overtuigen niet. Ouders zijn
ambivalent en weten niet wat te kiezen

Maar als ik straks …de arts
hem nog maar weer eens
in zijn been laat injecteren
met een levend virus, doe
ik dat niet primair
vanwege feitenkennis. Dat
doe ik vanuit een heel
basaal vertrouwen dat
die arts, … het RIVM … er
zeker van zijn dat die prik
het beste is voor mijn
kind.

Trust and Vaccination for H1N1 flu
(Mothers and general public)
.
Timmermans DRM. The impact of trust in the government on the public’s decisions to vaccinate against
influenza A(H1N1) Submitted
Decision to
vaccinate
Correlation
with trust
Mother for
children
.51
Mothers for self .23
General public .16

● Hertzberger heeft vertrouwen in de arts en RIVM want zelfde
waarden en wetenschappelijke visie
● Andere waarden  minder vertrouwen
● Meer kennis van wetenschap en groter analytisch vermogen heeft
polariserend effect (= extremere mening) als ander wereldbeeld
(bv. conservatief- hiërarchisch bij zorgen over klimaatverandering)
Kahan, D. M., Peters, E., Wittlin, M., Slovic, P., Ouellette, L. L., Braman, D., & Mandel, G. (2012). The polarizing impact of science
literacy and numeracy on perceived climate change risks. Nature climate change, 2(10), 732-735.
Het gaat niet om feiten maar om waarden

SAMENVATTING EN CONCLUSIE
Feiten overtuigen niet
– Informatie is complex en feiten zijn onzeker
– Feiten zijn abstract en niet relevant voor
individuele keuzes
– Communicatie is vaag en ambigue
Het gaat om vertrouwen dat de overheid het
beste met ons voor heeft en over waarden

STELLING
Het gaat niet om de feiten maar om de
dialoog en respect voor elkaars visie en
waarden.
OF: Feiten overtuigen niet, waarden wel.

�ݺ�ߣ

Skepsis congres 2017 - Risicocommunicatie - Danielle Timmermans

More Related Content

Skepsis congres 2017 - Risicocommunicatie - Danielle Timmermans