�ݺ�ߣ

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015
1
Soğuk Savaş’ın Ekonomik
Nedenleri ve
Küreselleşme
GÜLBAHAR YURTERİ & PELİN GEZGİNCİ

Soğuk Savaş
Soğuk Savaş, II. Dünya Savaşı’ndan sonra, savaştan
galip çıkmış iki büyük devlet ve bu devletlerin
çevresinde kümelenmiş küçük devletler arasındaki
anlaşmazlık ve çatışmanın, doğrudan birbirlerine
karşı silah kullanmadan sürdürüldüğü belirli bir
tarihsel döneme verilen addır.
YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 2

Soğuk Savaş
Söz konusu iki süper güç ABD ile Sovyetler Birliği
dir.
 Bu uluslararası siyasi ve askeri gerginlik 1947-1991'e
yılları arasında devam etmiştir.

Soğuk Savaş Bloklaşmaları
Soğuk Savaş'ın “Müttefik olmayan sadece düşman
olabilir.” mantığı, blokların kurulmasına neden oldu.
Peki bu bloklar kimlerden oluşuyor???

Bloklar

Üçüncü Blok
Asya ve Afrika'daki sömürge hâlindeki ülkeler,
bağımsızlığını kazanmaya başlamasıyla “Üçüncü
Dünya” veya “Bağlantısızlar Bloku” adı verilen yeni bir
blok doğdu.

Blokların Özellikleri
1.Bloklar silahlara, ekonomiye, rejimlere ve tabii ki
uluslararası politikalara etki eden bir iş birliğini şart
koşuyor.
2.İdeolojiler, iç ve dış politikayı yeniden şekillendiriyor.
Yönetici bir güç egemenliğinde kurulan bloklar,
dünyaya mutluluk vadeden ideolojilerin hâkim
olduğu bir dünyanın sonucu.

Soğuk Savaş

Peki, bu İdeolojik savaşın ekonomik
nedenleri nelerdi?

ABD PROFİLİ
Amerika Birleşik Devletleri’ nin kuruluşundan beri
dış politikada temel ilkeleri, iç ve dış güvenliği
güvenceye alacak önlemler, demokrasi, insan hakları,
özgürlük kavramlarının yaygınlaştırılması, serbest
piyasa ekonomisinin ve liberal politikaların
yaygınlaştırılması olmuştur.

ABD PROFİLİ
Bu demokratik ve özgürlükçü politika savunmasının
ardında yatan ABD’nin çok uluslu firmalar yardımıyla
gerektiğinde iç yönetime karışması hatta hükümet
devirebilecek gücü elinde bulundurması.
Örneğin; ITT- Şili

SSCB PROFİLİ
II. Dünya Savaşı sırasında işgal ettiği Doğu Avrupa
dan çekilmedi.
SSCB Avrupa’nın en güçlü ülkesi haline geldi.
Savaş sanayini geliştirdi ve güçlü bir ordu kurdu.
Dış politikaya doktrin ve ideoloji unsurlarını dahil
etti.
İdeolojisini bütün dünyaya yaymak istedi.

SSCB PROFİLİ
Sovyet Rusya’nın kendine özgü etki alanları
yaratarak pazar ve siyasal manivela gücü
kazanmak istemesi ve bunu yapmak için
sosyalizm ‘i pazarlama unsuru olarak kullanması
-SSCB, Nasyonel Sosyalizm’den sonra kapitalizme
kafa tutacak yeni bir düzen önerdi.

İdeolojik
müttefik
ABD’NİN TOPRAK, HAMMADDE, PAZAR
ÜÇGENİNDE KAPİTALİST DÜZENİNİN ÖNÜNE YENİ
İDEOLOJİ İLE SOVYET SETİ

Küreselleşme Mantığı
Küresel hâkimiyet ekonomik büyüklüğe, ekonomik
büyüklük de bir ölçüde enerji kaynaklarına bağlı
olduğundan, bu kaynakların elde edilmesi ve
korunmasına yönelik politikalar artıyor.

Savaşın Ekonomik Nedenleri
SCCB, Rus topraklarının çevresinde tampon bölgeler
kurmaya çalışıyor.
-İngiltere, ABD ve özellikle Japonya'nın genişleme
tutkularına set çekiyor.

Çin üzerindeki politika çatışması
-ABD'nin Çin politikasının temeli; güçlü endüstrisine
sömürü olanakları yaratmak için bütünlüğü tam ve
siyasal egemenliğe sahip bir Çin'in kurulup
sürdürülmesidir.

Çin üzerinden
Uzakdoğu'da
genişleme niyeti
Sovyetler
Birliği Çin, Kore ve
Vietnam'da genişleme
politikasına girişiyor.

MACKINDER- KARA HAKİMİYET
TEORİSİ

Deniz Hakimiyet Teorisi
Amerikalı Amiral Alfred Mahan
“Denizlere hâkim olan cihana hâkim olur”
Barbaros Hayreddin Paşa’nın
• Dünya siyasetinde Süper Güç olmanın yolu denizlere
hakim olmaktan geçiyor.
•Geçtiğimiz yüzyılda İngiltere’nin, son yüzyılda ise ABD’nin
süper güç konumuna gelmesinde bu ön koşula uygun
politika üretmeleri en önemli unsur olmuştur.

Deniz Hakimiyet Teorisi

SSCB, ABD ve bir kısım Batı Avrupa devletlerinin
kapitalist düzenleri için tehdit oluşturuyor.
ABD, SSCB’nin yayılmacı politikası sebebiyle,
ekonomik ve siyasal alışverişi yükseltip, ideolojilerini
yaymalarından endişe ediyor.

SCCB’nin komünizm yayılmacılığını engellemek için
ABD, Batı Avrupa’da yaratılan “refah Toplumu”nun
propagandasını yapıp, bu ülkeleri kapitalizmin
nimetlerine kavuşturma vaadi ile mali yardımlara
başvuruyor.

Truman Doktrini ve Marshall Yardımı gibi ekonomik
yardımlarla ABD nin savaşta tahrip olmuş Avrupa’yı
yeniden inşa etme vaadiyle kendi yörüngesine çekmeye
çalışıyor.
Truman doktrini bu soğuk Sovyet – Amerikan
mücadelesinin ilk adımıdır.

Ekonomik Yardım Planları
ABD, 1945 Haziranı ile 1946 sonu arasında Batı
Avrupa ve beraberindeki 16 ülkeye toplamda 15 milyar
dolar ekonomik yardımda bulunmuştur.
 Fakat bu yardım, bütçe açıklarının kapanması, ithalat
için kullanılması yüzünden sonuç alınamamıştır.

Marshall Planı
 Bunun üzerine Marshall Planı 5 Haziran 1947 de
açıklanmıştır.
Buna göre, Avrupa ülkeleri her şeyden önce kendi
aralarında bir ekonomik işbirliğine girişmeliler
ve birbirlerinin eksikliklerini kendileri
tamamlamalılar.

Avrupa ülkeleri aralarında gerekli işbirliğini
gerçekleştirmek ve Marshall yardımlarını dağıtmak
üzere Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü (OEEC)'nü
kuruldu
Avrupa Onarım Programı'nın uygulandığı dört yıllık
süre içerisinde ABD, Avrupa'ya 11.4 milyar $ yardım
yaptı, bunun %90'i doğrudan hibe şeklinde idi.

Molotof Planı
SSCB tarafından ABD'nin Marshall Planı'na karşı,
Demir Perde ülkelerine ekonomik yardım ve kalkınma
planı hazırlıyor.
 Stalin, SSCB'nin uydu ülkeleri olan Doğu Avrupa
ülkelerine silah ve para yanı sıra ikili diyalog ve
danışma amaçlı bir plan uygulamaya koymuştur.

Sonuç;
Yalnız bir kuvveti esas alan görüşü teori olarak
kabullenmek mümkün değildir
Uzay
Hakim
iyeti

Sonuç:
Her ne kadar SSCB, ABD ye kafa tutsa da temelde bu
savaşta tek galip ve kazanan ABD olmuştur.
- Kapitalizmin temelinde yer alan REKABET silahını
çok iyi kullanan ABD savaş süresince hep kazanan
olmuştur.
- Bünyesine 3 fiziki savaş ve yıllarca süren kaos sığdıran
Soğuk Savaş da ABD savaş ekonomisi yolu ile de
kazanmıştır.
-

Sonuç;
-Kapitalizm engellenemez zaferine ulaşmıştır.
- Savaş sonunda kapalı ekonomiler liberalleşmiş,
uluslar arası ticaret daha serbest bir hal almıştır.
-Serbest ticareti serbest finansal piyasalar izlemiştir.
PARA&SERMAYE
ABD tek küresel lider olarak kalmıştır.

Savaştan Hemen Sonra…
2. Dünya Savaşı sonrası ABD öncülüğünde IMF ile başlayan mali
yardımlar Soğuk Savaş sırasında rekabet aracı olarak kullanılmış olup
iki kutuplu dünyada blok liderlerinin yörüngelerinde tutmak istedikleri
ülkeler için uyguladıkları bir çeşit sübvansiyon görevi görmüştür.

KAYNAKLAR
http://liberteryen.org/2012/05/kapitalizm-vs-sosyalizm/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Soğuk_Savaş
http://www.turkcebilgi.com/küreselleşme
http://www.funfront.net/hist/europe/coldwar.htm
http://urundergisi.com/makaleler.php?ID=90
http://www.akademikortadogu.com/belge/ortadogu6
%20makale/abdullah_ural.pdf

KAYNAKLARhttp://www.quazoo.com/q/Timeline_of_events_in_th
e_Cold_War?scid=792122&scn=Timeline%20of
%20events%20in%20the%20Cold
%20War&scd=s3&fItemID=-1&fColID=-
1&fditem=&fvid=true&itn=The%20Cold%20War
%20Timeline&iturl=https%3A%2F
%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D1rLCuFjF-
j0&itimg=&itembd=1rLCuFjF-
j0&itimgw=0&itimgh=0&ct=1447689059322

KAYNAKLAR
https://tr.wikipedia.org/wiki/Marshall_Planı
https://tr.wikipedia.org/wiki/Molotof_Planı
http://www.uludagsozluk.com/k/heartland-theory/
https://cografyabilim.wordpress.com/tag/deniz-
hakimiyet-teorisi/
http://mehmetardicc.blogcu.com/hakimiyet-
teorileri/13178512

�ݺ�ߣ

Soğuk Savaş'ın Ekonomik Nedenleri

More Related Content

Soğuk Savaş'ın Ekonomik Nedenleri

Editor's Notes