�ݺ�ߣ

DR APARNA NANDAKUMAR 2
KANKSHI/SPHATIKA
POTASH ALUM

INTRODUCTION
• Third mineral in Uparasa
• Potash Alum
• K2SO4.Al2 (SO4 )3.24H2O
• Structure: Regular octahedral with flattened corners.
• Soluble in water.
• Astringent.
• Heated red hot-porous friable mass – burnt alum.

OCCURRENCE
• Sourashtra (Gujarat), Punjab, Bihar, Goa, Uttar Pradesh and Nepal.
• Italy ,US, Philippines
• Properties:
• Styptic and antiseptic.
• Used in deodorants: prevents body odour.
• Applied in minor cuts, abrasions etc to arrest bleeding.

PROPERTIES
Identified as Potash alum
Chemical name Potassium double sulphate of
aluminium
Chemical formula K2SO4.Al2 (SO4 )3.24H2O
On heating Burnt alum
At 92˚C Fuses in its own water of crystallization
Solubility Easily soluble in water
Used as Antiseptic astringent

SPHATIKA SOURCES AND SYNONYMS
• सौराष्ट्रदेशसम्भूता मृत्तिका तुवरी मता।
• सुराष्ट्रजा च सौराष्ट्री सैव सौराष्ट्रमृत्तिका ।। (R. T. 11/177)
• स्फटिकारिः स्फु टी चैव स्फटिका स्फु टिकारिका ।
• स्फु टिका फटिका चैव शुभ्रा कांक्षी च रङ्गदा ।।
• दृढरङ्गा रङ्गदृढा तथैव दृढरङ्गदा ।
• तुवरी रङ्गदात्री च कथिता भिषजां वरैः ।। (R. T. 11/178-179)

TYPES AND GRAHYATWA
• फटकी फु ल्लिका चेति द्वितीया परिकीर्तिता ।।
• ईषत्पीता गुरुः स्निग्धा पीतिका विषनाशिनी ।
• वृणकुष्ठहरा सर्वकुष्ठघ्नी च विशेषतः ।।
• निर्भारा शुभ्रवर्णा च स्निग्धा साम्लाऽपरा मता ।
• सा फु ल्लतुवरी प्रोक्ता लेपात्ताम्रं चरेदियम् ।।
(R. R. S. 3/60-62)

SHODANA
• न दृष्टं शास्त्रतो लोका वह्नावुत्फु ल्लयन्ति हि । (Ay.Pra 2/258)
• तुवरि काञ्जिके क्षिप्त्वा त्रिदिनाच्छुद्धिमृच्छति । (RRS 3/64)

MARANA
• वह्नौ प्रोत्फु ल्लयेत् किं वा सम्यग् लघुपुटे पचेत् ।
• कुन्दवज्जायते भस्म सर्वरोगेषु योजयेत् ।। (Parada Samhita)
• DOSAGE:
• 2-4 Ratti (250mg to 500 mg)

PROPERTIES
कांक्षी कषाया कटुका च तिक्ता ख्याता तथोष्णा विषदोषहन्त्री ।
विसर्प कण्डूतिहरा च केश्या श्वित्रापहा वै व्रणरोपणा च ।।
नेत्ररोगप्रशमनी विषमज्वरनाशिनी ।
रतिमन्दिरसङ्कोचकारिणी व्रणहारिणी ।।
ग्राहिणी लेखनी स्निग्धा रुधिरस्रावरोधिनी ।
मुखरोगहरा चैव दन्तदार्ढ्यकरी मता ।। (RT 11/181-183)

SATTVAPATANA
• Suddha sphatika—trichurated with Kshara Dravya and Amla Dravya—
bolus -----dried and enclosed in andha musha/vrintaka musha—
teekshnagni.
• Shuddha sphatika----bhavana with Gopitta---bolus -----dried and
enclosed in andha musha/vrintaka musha—teekshnagni.
• Satva is used for Parada Kramana samskara

FORMULATIONS
• Eladi mantha
• Sankhadravaka rasa
• Catuhsudah rasa
• Nayanasonanjana
• Garudanjana

�ݺ�ߣ

Sphatika.pptx / Kankshi/Potash alum as per NCISM

More Related Content

Sphatika.pptx / Kankshi/Potash alum as per NCISM