კორონარული არტერიების დაავადებათა დიაგნოსტიკა
- 1. კორონარული არტერიების დაავადებათა დიაგნოსტიკის პრინციპ᳥ბი
- 2. კორონარული არტერიების დაავადება გულის დაავადებათა ყველაზე მეტად გავრცელებული ტიპია და მას წამყვანი ადგილი უკავია სიკვდილის გამომწვევ მიზეზთა შორის.
- 3. ამ დროს მცირდება იმ სისხლძარღვთა სანათური, რომლებიც სისხლით ამარაგებენ გულის კუნთს, ამ შევიწროვებას კი განაპირობებს არტერიის შიგნითა კედელზე სხვადასხვა მატერიალის, იქნება ეს ქოლესტეროლის, ლიპიდებისა თუ ფიბროზული ფოლაქების გაჩენა. შედეგად, გულის კუნთი ვეღარ იღებს საჭირო რაოდენობის ჟანგბადს, ამ მდგომარეობამ კი შესაძლოა მიგვიყვანოს ინფარქტამდეც კი.
- 6. ერთ-ერთი საწყისი დიაგნოსტიკური კრიტერიუმია რისკის შეფასება. არსებობს კორონარულ არტერიათა დაავადების შესაძლო არსებობის პრეტესტი, რომელიც სწორედ რისკ-ფაქტორების გამოთვლას ემსახურება.
- 7. Pretest Probability - პრეტესტი - გარკვეული სამიზნე ორანოების პოტენციური დაზიანების არსებობას ადგენს იქამდე ვიდრე ჩატარებული კვლევების პასუხები იქნება ცნობილი. მაგალითად პაციენტი, ვთქვათ, შუახნის მამაკაცი, რომლის წარსულიც ერთგვარი რისკფაქტორია, აქვს ჰიპერტენზია, ეწევა სიგარეტს, დაჭირდა სასწრაფო დახმარება და ა.შ.
- 8. ეკგ დიაგნოსტიკის ერთ-ერთი საჭირო მეთოდია, რაც არა მხოლოდ დიაგნოსტიკურ ინფორმაციას გვაძლევს, არამედ გვეხმარება პროგნოზის გაკეთებასა და შესაბამისი მკურნალობის შერჩევაში. ვინაიდან იშემიური პროცესი პირველ რიგში მიოკარდიულ რეპოლარიზაციაზე ახდენს გავლენას, ის ცვლილებებს იწვევს S-T სეგმენტსა და T ტალღაში. უფრო კონკრეტულად კი ხდება S-T სეგმენტის დაწევა, ან ამაღლება და T ტალღების ინვერსია, რაც გვაძლევს უარყოფით T ტალღებს. ასევე შესაძლოა მოხდეს T ტალღის ამპლიტუდის გაზრდა. აღნიშნული ცვლილებები მიოკარდიუმის იშემიის საკმაოდ ძლიერ ინდიკატორად ითვლება და დისკომფორტის შეგრძნებას იწვევს გულ- მკერდის მიდამოში.
- 11. სტაბილურ, მოსვენებულ მდგომარეობაში კორონარული არტერიების დაავადება არ იწვევს S-T სეგმენტსა და T ტალღაში რაიმე ცვლილებებს, ამიტომ ჩვენ გვიწევს იშემიის პროვოცირება, რისთვისაც პაციენტმა უნდა გაიაროს სავარჯიშო სტრესული ტესტი (exercise stress test). ეს ტესტი გულისხმობს გულის მდგომარეობისა და წნევის მონიტორინგს იმ დროს, როდესაც პაციენტი ვარჯიშობს. ყველაზე ხშირად გამოიყენება სარბენი ბილიკი. ყოველ 2-3 წუთში ბილიკის მოძრაობის სისწრაფე თანდათან იზრდება. ამ პროცესის პარალელურად ექიმი აკვირდება გულის საპასუხო მოქმედებას ფიზიკურ აქტივობაზე, აკვირდება წნევისა და გულის ელექტრული აქტივობის ცვლილებებს.
- 13. ეკგ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი სადიაგნოსტიკო მეთოდია მწვავე კორონარული სინდრომის დროს , რომელიც თავის მხრივ, იყოფა ორ სინდრომად - STE-ACS და NSTE-ACSდ. STE-ACS გულისხმობს S-T სეგმენტის ელევაციას, ამაღლებას. იმ პაციენტებს, რომლებსაც აღენიშნებათ ასეთი ცვლილება ეკგ-ში, უხშირესად უვითარდებათ მიოკარდიუმის ინფარქტი. NSTE-ACS გულისხმობს non-ST elevation-ს. ასეთ ცვლილებას შესაძლოა მოყვეს ინფარქტი ან არასტაბილური ანგინა.
- 14. დიაგნოსტიკისთვის ასევე მნიშვნელოვანია მიოკარდიუმის დაზიანების კარდიოსპეციფიკური მარკერების გამოკვლევა. წარსულში აღნიშნულ მარკერებს დიდ ყურადღებას არ აქცევდნენ, შემდგომ პერიოდში კრეატინ ფოსფოკინაზა MB (CKMB) ითვლებოდა ოქროს სტანდარტად, თუმცა დადასტურდა რომ მათი დონის მომატება შესაძლოა სულაც არ იყოს დაკავშირებული მიოკარდიულ დაზიანებასთან.
- 15. 1960 წელს გამოქვეყნდა პირველი ნაშრომი, რომელიც შეისწავლიდა კარდიულ ტროპონინს და მის როლს გულის შეკუმშვის მექანიზმში. 1990 წელს კი შეისწავლეს ტროპონინის T და I იზოფორმების როლი მიოკარდიუმის დაზიანების დიაგნოსტიკაში; არსებობს 3 ტიპის კარდიული ტროპონინი C - კალციუმის იონის დამაკავშირებელი იონი T – C და Iს აკავშირებს ტროპომიოზინთან I - აინჰიბირებს ინტერაქციას აქტინის და მიოზინის ფილამენტებს შორის ასე იქმნება ტროპონინ-ტროპომიოზინის კომპლექსი;
- 16. მაშინ, როდესაც სახეზეა იშემია და იწყება კარდიომიოციტების ნეკროზი, იწყება ტროპონინ-ტროპომიოზინის კომპლექსის პროტეოლიზური დეგრადაცია.
- 17. კარდიალური კათეტერიზაცია - ექიმი კათეტერს ათავსებს მხრის ან კისრის რომელიმე ვენაში და მიმართავს მას გულისაკენ. კათეტერის გამოყენება შესაძლოა კორონარული ანგიოგრაფიის ჩასატარებლად, რაც გულისხმობს კათეტერში სპეციალური ტიპის საღებავის მოთავსებას. ეს საღებავი შემდგომში ხვდება სისხლის მიმოქცევაში, იქიდან კი გულში. შემდეგ, როდესაც იღებენ გულ-მკრედის ღრუს რენტგენს ამ საღებავით აკვირდებიან სისხლძარღვებს და თუკი არის იქ რაიმე სახის დაზიანება. ასევე კათეტერიზაციის მეთოდით შესაძლებელია სისხლისა თუ გულის კუნთის ნიმუშის აღება, ნგიოპლასტიკა ან მინიმალისტური ქირურგიული ოპერაციების ჩატარება
- 18. კორონარული ანგიოგრაფია - არტერიების შიდა მხარის დანახვისათვის იყენებს კონტრასტულ შეღებვის მეთოდს. ის გვიჩვენებს თუ სად ბლოკავს ფოლაქი არტერიას და რამდენად მასიურია ეს ბლოკადა. დიაგნოსტიკის ეს ფორმა, როგორც წესი, ტარდება ეკგ-სა და სტრესული ტესტის შემდეგ.
- 19. კარდიალური CT სკანირება - კომპიუტერული ტომოგრაფია არის სრულიად უმტკივნეულო მეთოდი, სადაც გულისა და სისხლძარღვების დეტალური გამოსახულების მისაღებად გამოიყენება რენტგენის სხივები. კომპიუტერი ამ გამოსახულებებს იყენებს გულის 3D მოდელის შესაქმნელად. ამ ტესტის ჩატარებამდეც გამოიყენება კონტრასტული საღებავი.
- 21. ექოკარდიოგრაფია - უმტკივნეულო მეთოდი, რომელიც იყენებს ბგერით ტალღებს გულის მოძრავი გამოსახულების შესაქმნელად. გამოსახულება გვაჩვენებს გულის ფორმასა და ზომას. იმას თუ რამდენად კარგად მუშაობენ გულის საკნები და სარქველები. ექიმი სპეციალურ გელს უსვამს გულმკერდის მიდამოს, რათა ბგერით ტალღებს გაუადვილოს გულამდე მიღწევა. სპეციალური მოწყობილობა არის დაკავშირებული კომპიუტერთან და გადასცემს გულს ულტრაბგერით ტალღებს, საპირისპიროდ კი მათ ექოს.
- 22. არაინვაზიური დიაგნოსტიკური ტესტი იყოფა 2 კატეგორიად: ფუნქციური და ანატომიური ტესტი. ფუნქციური ტესტი გვაძლევს ინფორმაციას იმის შესახებ, თუ რამდენად კორელაციაშია სიმტომები იშემიის კერასთან. ასეთია სტრესული ტესტი, კომპიუტერული ტომოგრაფია, ექოკარდიოგრაფია. არაინვაზიური ანატომიური ტესტი კი მოიცავს კორონარულ CT ანგიოგრაფიას.
- 23. SPECT და PET (პოზიტრონულ ემისიური ტომოგრაფია) რადიონუკლეარული გამოსახულების ორი ფორმაა, საიდანაც SPECT უფრო ხელმისაწვდომი და ხშირად გამოყენებადია. ის ასევე გვათავაზობს გაზრდილ მგრძნობიარობასა და სპეციფიურობას ეკგ-სთან შედარებით, თუმცა SPECT-მა შესაძლოა ვერ შენიშნოს დაბალანსებული იშემიის არსებობა მაშინ, როცა PET უკეთეს ვიზუალს გვაძლევს
- 24. PET სკანირება გულისხმობს მცირე რაოდენობით რადიოაქტიური ნივთიერების გამოყენებას სხეულის გაოსახულების შესაქმნელად. ჩვეულებრივ გამოიყენებენ პოტასიუმს, თუმცა ახალი კვლევები ადასტურებენ, რომ რუბიდიუმის გამოყენება უპირატესია, ვინაიდან ის ბუნებრივად შეიწოვება სხეულის ქსოვილების მიერ. გარდა ამისა, ის სწრაფად ტოვებს ორგანიზმს, რაც სასურველია, რადგან ზოგადად არაა სასურველი რადიოაქტიური ნივთიერების ორგანიზმში არსებობა. თავდაპირველად ხდება რუბიდიუმის ინექცია, შემდეგ კი ის შეიწოვება ქსოვილებში.
- 25. თუკი პრეტესტის ჩატარების დროს პაციენტს გამოუვლინდა კორონარულ არტერიათა დაავადების განვიTარების საკმაოდ დაბალი რისკი (<10%), მაშინ ინიშნება მაქსიმუმ სტრესული ტესტი.
- 28. მადლობთ ყურადღებისთვის თსსუ, მედიცინის ფაკულტეტი 4 კურსი, 6 ჯგუფი სალომე ნადირაშვილი