მთვარ᳥
- 2. მთვარ᳥ dedamiwis ერთადერთი ბუნებრივი თანამგზავრია.
- 3. მთვარ᳥ ბნელი, ცივი, და „ბრმა“ ციური სხეულია, რომელიც მზისგან არეკლილი სინათლით ანათებს, იგი მზიდან გამოსხივებული სინათლის მხოლოდ 7%-ს ირეკლავს.
- 4. მთვარ᳥ დედამიწას გარს უვლის დაახლოებით 384 400 კილომეტრის დაშორებით.მთვარის გრავიტაცია 5-ჯერ უფრო ნაკლებია,ვიდრე დედამიწისა,თუმცა იმის გამო,რომ მთვარ᳥ ასე ახლოსაა,დედამიწაზე მიქცევ-მოქცევების ძირითადი მიზეზი სწორედ მისი გრავიტაციული ველია.
- 5. მთვარ᳥ დედამიწის გარშემო შემობრუნებას იმდენსავე დროს ანდომებს,რამდენსაც დედამიწა – საკუთარი ღერძის გარშემო.ეს იმას ნიშნავს,რომ მთვარ᳥ დედამიწისკენ ყოველთვის ერთი მხრითაა მიმართული.
- 6. ჩვენ მთვარის მხოლოდ ერთ მხარეს ვხედავთ, რადგან იგი მუდამ ერთი მხრითაა დედამიწისაკენ მოქცეული. არავინ იცოდა როგორი იყო მთვარის უკანა მხარე, სანამ 1960 წელს ხელოვნურმა თანამგზავრმა ფოტო არ გადაუღო.
- 7. კოსმოსურმა ხომალდმა მთვარის მეორe. შორეული მხარის გამოსახულება გადაიღო. მასზე უამრავი კრატერია,მაგრამ უფრო ცოტა “ზღვაა”.
- 8. ასტრონომები დიდხანს იმტვრევდნენ თავს იმასთან დაკავშირებით,თუ საიდან გაჩნდა მთვარ᳥.ყველაზე უფრო გავრცელებული აზრის თანახმად,დედამიწას მისი გაჩენიდან ძალიან მალე უზარმაზარი ასტეროიდი შეეჯახა.
- 9. ძლიერმა დარტყმამ დედამიწის ვეებერთელა ნაწილები კოსმოსში გატყორცნა.ზოგიერთი მათგანი დედამიწის გარშემო ორბიტაზე დარჩა
- 10. შემდგომ,გრავიტაციულმა ველმა ნამტვრევების შეერთება და თავმოყრა გამოიწვია. სწორედ ამის შედეგად წარმოიქმნა მთვარ᳥.
- 11. მთვარ᳥ კრატერებითაა დაფარული. ისინი კოსმოსიდან ჩამოცვენილი ლოდების შედეგია. მათი უმრავლესობა მთვარის ჩამოყალიბებიდან მცირე დროის შემდეგ გაჩნდა.
- 12. უფრო მოზრდილმა ლოდებმა, რომლებსაც ასტეროიდებს უწოდებენ, წარმოქმნეს აუზები, რომლებიც მოგვიანებით “ზღვებად” იქცა. ”ზღვიან” ადგილებში უფრო ცოტა კრატერია, ვიდრე მთებში.
- 13. კრატერების ზომები რამდენიმე სანტიმეტრიდან 100 კილომეტრამდე მერყეობს. ზოგი მათგანი უფრო განიერიცაა. მთვარის ყველაზე დიდი კრატერია ბეილი,რომლის სიგანე 295 კილომეტრია.
- 14. mTvaris დიამეტრი დაახლოებით დედამიწის დიამეტრის 1/4-ის ტოლია. მასზე არც ატმოსფერო,არც თხევადი წყალი და არც სიცოცხლეა. ათასობით მილიარდი წლის მანძილზე მთვარ᳥ზე ცოტა რამ თუ შეიცვალა.
- 15. მთვარ᳥ზე ტელესკოპის გარეშეც ადვილად შენიშნავთ ბნელსა და ნათელ არეებს. ბნელი უბნები,ათასობით მილიონი წლის წინ გამდნარი ქანების მიერ მთვარის ზედაპირზე არსებული ღრმულების ამოვსების შედეგად წარმოიქმნა.
- 16. მთვარის ძველ რუკებზე მათ ზღვებს უწოდებდნენ, მაგრამ, სინამდვილეში ისინი კლდოვანი დაბოლოებებია. მთვარის ზედაპირის უფრო ნათელი არეები, მთიანი ადგილებია. “zRvebi”
- 17. 1969 wlis 12 ivlis მთვარ᳥ზე ასული პირველი ასტრონავtი, nil (neil) amstrongi სიმშვიდის ზღვაზე გადმოvida. simSvidis zRva nil (neil) amstrongi
- 18. 1969 წლის ივლისიდან 1972 წლის დეკემბრამდე,ამერიკელი ასტრონავტების ექვსმა ეკიპაჟმა მთვარ᳥ზე წარმატებული დაშვებები განახორციელა.
- 19. ყოველი მისიის ხელმძღვანელი მთვარის გარშემო ორბიტაზე რჩებოდა, ხოლო მთვარის მოდულის ორი ასტრონავტი მთვარის ზედაპირზე გადაჰყავდათ.
- 20. როდესაც ასტრონავტები ზედაპირზე სამუშაოებს დაასრულებდნენ, მთვარის მოდულს ისინი ისევ ორბიტაზე გადაჰყავდა. ისინი ძირითადად ხომალდზე გადადიოდნენ, რომელსაც ეკიპაჟის სამივე წევრი დედამიწაზე მოჰყავდა.
- 21. ”აპოლოს” ასტრონავტებმა 400 კილოგრამი მთვარის ქანები შეაგროვეს და მრავალნაირი ექსპერიმენტი ჩაატარეს.
- 22. მთვარ᳥ზე გაფრენილმა ბოლო სამმა ეკიპაჟმა ელექტრული მთვარ᳥მავალი წაიღო,რათა უფრო შორეული ექსპედიციები განეხორციელებინათ.
- 23. დედამიწის ირგვლივ მთვარის ბრუნვისას mze მის სხვადასხვა ნაწილს ანათებს. სინამდვილეში მთვარის ფორმა სრულებით არ იცვლება. იგი 27,3 დღეს ანდომებს დედამიწის გარშემო შემობრუნებას. მთვარის „ფორმაცვლილებებს“ ფაზები ეწოდება.
- 24. როცა მზე მთვარის უკანა მხარეს ანათებს, მთვარ᳥ ცაზე თითქმის არ ჩანს. ამას axalmTvareoba ჰქვია. მომდევნო ორი კვირის მანძილზე, მთვარის დედამიწის ირგვლივ ბრუნვისას, მზის სინათლის ქვეშ მისი მეტი და მეტი ნაწილი ექცევა.
- 25. როცა მთვარ᳥ დედამიწას სანახევროდ შემოუვლის, იგი მთლიანად გამოჩნდება. ამას savsemTvareoba ჰქვია. მომდევნო ორი კვირის განმავლობაში მთვარის დისკო ცაზე პატარავდება, რადგან მზის სინათლე მის სულ უფრო მცირე ნაწილს ხვდება. მალე მთვარ᳥ ახალ შემობრუნებას დაიწყებს.
- 26. როდესაც მთვარ᳥ დედამიწის გარშემო ბრუნავს, დედამიწიდან მთვარის მხოლოდ მზით განათებული მხარის სხვადასხვა ნაწილები ჩანს. მთვარის ფორმა თხელი ნამგლის ფორმიდან, დისკოს ფორმამდე იმატებს, შემდეგ კი ისევ იკლებს.
- 27. ძირითადად განირჩევა მთვარის ოთხი ფაზა: ახალი მთვარ᳥, პირველი მეოთხედი, სავსე მთვარ᳥ და უკანასკნელი მეოთხედი. მთელი ეს ციკლი დედამიწის 29,5 დღე-ღამეს მოიცავს.
- 28. მთვარის დაბნელება მხოლოდ სავსემთვარ᳥ობისას ხდება, როცა მთვარ᳥ დედამიწის ჩრდილში მოექცევა და მზის სინათლე მას ვერ სწვდება. მთვარ᳥ თითქოს ციდან ქრება.