1. ู้ท ี่ 5ธาตุ
น ร าราง
เ รียและต
ก าระตอม
น ่วย ร้างอ
ห ครงส
โ
2. ธาตุ คือ สารบริส ุท ธิ์ท ี่ป ระกอบด้ว ย
อะตอมชนิด เดีย ว
อะตอม เป็น หน่ว ยที่เ ล็ก ที่ส ุด ของ
ธาตุ
ในอะตอมประกอบด้ว ย นิว เคลีย ส
ซึ่ง มีอ นุภ าคโปรตอนและ
นิว ตรอน รอบ ๆ นิว เคลีย สมี
อนุภ าคอิเ ล็ก ตรอน
3. e- อิเล็กตรอน
pn นิวเคลียส(ภายในประกอบด
โปรตอนและนิวตรอน)
็ก ตรอนจะหนาแน่น บริเ วณที่ใ กล้ก ับ นิว เคลีย ส
ห่า งจากนิว เคลีย สอิเ ล็ก ตรอนจะยิง น้อ ยลง
่
4. ตาราง 5.1 จำา นวนอนุภ าคมูล ฐานใน
อะตอมของธาตุบ างชนิด
จำาวนอนุภ ค น
น า มูลฐา
ชื่ ตุ
อธา สัญ ษ
ลัก ณ์
นิวตรอน โปรต อน อิเล็ก รอน
ต
ไฮ รเจ
โด น H - 1 1
ฮีเลียม H e 2 2 2
ลิเที ม
ย Li 4 3 3
เบริลเลียม Be 5 4 4
โบรอน B 6 5 5
ค ร์บอน
า C 6 6 6
ไนโต น รเจ N 7 7 7
ออก เจ
ซิ น O 8 8 8
ฟ ลูออรีน F 10 9 9
6. เลขอะตอม เลขมวล และไอโซโทป
เลขอะตอม (Atommic number)
คือ ตัว เลขที่บ อกให้ท ราบถึง
จำา นวนโปรตอน ในนิว เคลีย ส
โดยที่จ ำา นวนโปรตอนจะเท่า กับ
จำา นวนอิเ ล็ก ตรอน ใช้
สัญ ลัก ษณ์ Z
เลขมวล (Mass number) คือ
เลขที่บ อกให้ท ราบถึง จำา นวน
โปรตอน+นิว ตรอน ในนิว เคลีย ส
ใช้ส ัญ ลัก ษณ์ A
7. ดัง นั้น Z = p = e-
และ A = p + n
เช่น 16
8O มี Z = 8 , A
= 16
จะมีจ ำา นวน นิว ตรอน = A - Z
= 16 - 8
= 8 นิว ตรอน
8. ไอออนบวก (Positive Ion) คือ
อะตอมที่เ ป็น กลางทางไฟฟ้า ของ
ธาตุท ี่ต ้อ งเสีย อิเ ล็ก ตรอนออกไป
แต่โ ปรตอนยัง อยู่ค รบเท่า เดิม
เช่น
อะตอมของธาตุ Na Na +
+ e - ไอออนบวกนี้เ รีย กว่า
โซเดีย มไอออน จำา นวน
โปรตอนอยู่ค รบ แต่ข าด
อิเ ล็ก ตรอนไป 1 ตัว
9. ไอออนลบ(Negative Ion) คือ
อนุภ าคที่เ ป็น กลางทาง ไฟฟ้า
ได้ร ับ อิเ ล็ก ตรอนเข้า มาใน
อะตอม จำา นวนอิเ ล็ก ตรอน
เพิ่ม ขึ้น แต่จ ำา นวนโปรตอน
เท่า เดิม เช่น
Cl + e - Cl - (คลอ
ไรด์ไ อออน)
10. เลขอะตอม เลขมวล และไอโซโทป
การเขีย นสัญ ลัก ษณ์น ิว เคลีย ร์
1. ให้ X แทนสัญ ลัก ษณ์ข อง
ธาตุใ ด ๆ
2. เขีย นเลขอะตอม(Z)ไว้ม ุม
ล่า งซ้า ย
3. เขีย นเลขมวล (A) ไว้ม ุม บน
ซ้า ย
12. ตัวอย่างสัญลักษณ์นวเคลียร์
ิ
9 12
1
1 H 4
2 He 7
3 Li 4 Be 11
5 B 6 C
องธาตุเป็นกลางทางไฟฟ้า เพราะ มีจำานวนอิเล็กตร
องโปรตอน
วตรอนอาจเท่าหรือไม่เท่ากับจำานวนโปรตอนก็ได้้
เดียวกันจะมีจำานวนโปรตอนเท่ากันเสมอ
13. คำาถามทดสอบความเข้าใจ
ถ้า อะตอมของธาตุค ลอรีน และ
โซเดีย มมีจ ำา นวนโปรตอนเป็น 17
และ 23 อนุภ าคตามลำา ดับ ธาตุ
ทัง สองนี้จ ะมีจ ำา นวนอิเ ล็ก ตรอน
้
เท่า ใด
จากตาราง 5.1 ธาตุท ี่ม ีเ ลขมวล
เท่า กับ 7 12 และ 16 คือ ธาตุ
อะไร และมีเ ลขอะตอมเป็น
14. ไอโซโทป คือ ธาตุช นิด
เดีย วกัน ทีม ีเ ลขอะตอมเท่า กัน
่
แต่ม ีเ ลขมวลต่า งกัน (จำา นวน
นิว ตรอนไม่เ ท่า กัน ) เช่น 12 6 C
13
6 C และ 14 6 C
15. กิจ กรรม 5.2 แรงยึด เหนี่ย ว
ระหว่กรณ์ล็ก ตรอนกับ นิว เคลีย ส
อุป า งอิเ
1. ลูก เหล็ก กลม ขนาดเส้น ผ่า น
ศูน ย์ก ลาง 3 mm ประมาณ
30 ลูก
2. แท่ง แม่เ หล็ก
16. ตาราง 5.2 การจัด ตัว ของอิเ ล็ก ตรอนใน
อะตอมของธาตุบ างชนิด
จำา วนอิเล็ก รอนใ ต่
น ต นแ ละระดั ลังงา
บพ น
ชื่ ตุ สัญ ษ เลข อม ระดั 1 ระดั 2 ระดั 3 ระดั 4
อธา ลัก ณ์ อะต บที่ บที่ บที่ บที่
(2 ) (8) (1)
8 (3)
2
ฮี ม
เลีย 4
2 e
H 2 2 - -
ลิเที ม
ย 7
3Li 3 2 1* -
ค ร์บอน 126C
า 6 2 4* -
โซ ย
เดี ม 11N
23
a 11 2 8 1*
กำาะถัน 16S
ม 32
16 2 8 6*
17. การจัด ตัว ของอิเ ล็ก ตรอน
* จำา นวนอิเ ล็ก ตรอนในระดับ
พลัง งานนอกสุด
( ) จำา นวนอิเ ล็ก ตรอนที่ม ีไ ด้ม าก
ที่ส ุด
การจัด เรีย งอิเ ล็ก ตรอน เริ่ม
จาก 2 , 8 , 18 , 32
ตามลำา ดับ
18. เวเลนซ์อ ิเ ล็ก ตรอน คือ
อิเ ล็ก ตรอนทีอ ยู่ใ นระดับ
่
พลัง งานชั้น นอกสุด ซึ่ง
เป็น ชั้น ที่ม ีแ รงดึง ดูด น้อ ยทีส ุด
่
19. การจัดตัวของอิเล็กตรอนในอะตอม
อิเ ล็ก ตรอนในวงโคจรที่อ ยู่ใ กล้
นิว เคลีย สที่ส ุด มีพ ลัง งานน้อ ย
ที่ส ุด ซึ่ง จะเรีย กว่า ระดับ
พลัง งานที่ 1 เพราะมี
อิเ ล็ก ตรอนได้ม ากที่ส ุด เพีย ง
2 อนุภ าคเท่า นั้น
เวเลนซ์อ ิเ ล็ก ตรอน คือ
อิเ ล็ก ตรอนทีอ ยู่ใ นระดับ
่
พลัง งานชั้น นอกสุด
20. ตารางธาตุ
การพยายามจัด หมวดหมู่ข อง
ธาตุท ี่น ่า สนใจ คือ การจัด
ของ ดิม ิท รี อิว าโนวิช เมน
เดเลเอฟ คือ การจัด เรีย งตาม
นำ้า หนัก อะตอม ซึ่ง พบว่า
สมบัต ิท างเคมีแ ละทาง
กายภาพซำ้า กัน เป็น ช่ว ง ๆ
ทำา ให้ส ามารถจัด ออกมาได้ใ น
รูป ของตารางเรีย กว่า ตาราง
21. ปัจ จุบ ัน ธาตุท ร ู้จ ัก มีท ั้ง หมด
ี่
115 ธาตุ เป็น ธาตุท ี่พ บใน
ธรรมชาติ 90 ธาตุ นอกนั้น
มนุษ ย์ส ัง เคราะห์ข ึ้น และได้ม ี
การพัฒ นา/ ปรับ ปรุง มาเรื่อ ย ๆ
จนได้ต ารางธาตุท ี่ใ ช้ก ัน
ปัจ จุบ ัน
22. เวเลนซ์อิเล็กตรอน
ธาตุห มู่ A มีท ั้ง หมด 8 หมู่
ธาตุห มู่ B มีท ง หมด 8 หมู่ 10
ั้
แถว เรีย กว่า ธาตุแ ทรนซิช ัน
เนื่อ งจากธาตุเ หล่า นี้ม ีส มบัต ิ
ทางกายภาพเหมือ นโลหะ
แต่ม ีส มบัต ิท างเคมีบ าง
ประการที่ต ่า งจากโลหะหมู่
1A และ 2A
23. ธาตุใ นตารางธาตุ แบ่ง เป็น 2 กลุ่ม
1) กลุ่ม A ได้แ ก่ I A ถึง VIII A
เรีย กว่า ธาตุเ รพรีเ ซน เททีฟ
(Representative Elements )
ธาตุห มู่ I A เรีย กอีก อย่า งหนึ่ง ว่า
โลหะอัล คาไลน์
ธาตุห มู่ II A เรีย กอีก อย่า งหนึ่ง ว่า
โลหะอัล คาไลน์เ อริ์ธ
ธาตุห มู่ VII A เรีย กอีก อย่า งหนึ่ง ว่า
24. 2) กลุ่ม B อยูร ะหว่า ง II A กับ
่
III A ในคาบที่ 4 เรีย กว่า ธาตุ
แทรนซิช น (Transition
ั
Elements) รวมถึง 2 แถวด้า น
ล่า ง โดยธาตุด ้า นล่า งแถวแรก
เรีย กว่า ธาตุแ ลนทาไนต์
(Lanthanide)
ธาตุด ้า นล่า งแถวสอง เรีย กว่า
ธาตุแ อกทิไ นต์ (Actinide)
25. เมื่อ นำา ธาตุห มู่ 1A มาจัด
อิเ ล็ก ตรอนของแต่ล ะธาตุเ ข้า
ในระดับ พลัง งานต่า ง ๆ พบว่า
ระดับ พลัง งานนอกสุด ของทุก
ธาตุใ นหมู่ 1A มีอ ิเ ล็ก ตรอน 1
อนุภ าคเหมือ นกัน จึง เรีย กว่า
ธาตุใ นหมู่ 1A มีเ วเลนต์
อิเ ล็ก ตรอนของธาตุเ ท่า กับ 1
และธาตุห มู่ 2A 3A - 8A ก็
26. สมบัต ิข องโลหะ สมบัต ิข องอโลหะ
1.มีสถานะเป็นของแข็งที่ 1.ที่อุณหภูมิห้องมีได้ทุก
อุณหภูมิห้อง ยกเว้น สถานะทั้งของแข็ง
ปรอทซึ่งเป็นของเหลว ของเหลวและก๊าซ
2.เมื่อขัดจะมีความเป็น 2. เมื่อขัดจะไม่มีความมัน
มันวาว วาว
3.นำาไฟฟ้าและนำาความ
3. ไม่นำาไฟฟ้าและความ
ร้อนได้ดี แต่การนำา
ร้อน ยกเว้นบางตัว เช่น
ไฟฟ้าจะลดลงเมื่อ
แกร์ไฟต์นำาไฟฟ้าได้
อุณหภูมิสงขึ้น
ู
4. เคาะจะไม่มีเสียง
4.เคาะจะมีเสียงกังวาน
กังวาน
27. 6. ส่วนมากมี
6. มีจุดหลอมเหลวและ
จุดหลอมเหลวและ
จุดเดือดสูง
จุดเดือดตำ่า
7. ส่วนมากมีความหนา
7. มีความหนาแน่นและ
แน่นและ
ความถ่วงจำาเพาะสูง
ความถ่วงจำาเพาะตำ่า
8.เป็นพวกชอบให้ 8. เป็นพวกชอบรับ
อิเล็กตรอน ทำาให้เกิด อิเล็กตรอน ทำาให้เกิดเป็น
เป็นไอออนบวก ไอออนลบ
9.เกิดเป็นสารประกอบ 9. เกิดเป็นสารประกอบ
เช่น ออกไซด์ คลอไรด์ เช่น ออกไซด์ คลอไรด์
